Καλές Πρακτικές Διακυβέρνησης Το παράδειγμα του προγράμματος ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ Βιώσιμη Διαχείριση Αστικού Νερού Αθήνα, 26/1/2016 Μητροπούλου Άννυ, MSc Περιβαλλοντική Διακυβέρνηση & Βιώσιμη Ανάπτυξη Special thanks to: Θεοχάρη Μαγδαληνή, Beng, MSc, Public Participation/Community Engagement
Συμμετοχή Συμμετοχική Διαδικασία Δημόσια/ Κοινωνική Διαβούλευση Εννοιολογικός προσδιορισμός Ορισμός Εργαλείο
Οφέλη: γιατί να το κάνω;! (1) διαφα νεια και λογοδοσι α (2) προσδοκι ες της κοινωνι ας (3) γενικο συναινετικο και συνεργατικο πνευ μα (4) εγκυρο τερη εικο να της πραγματικο τητας (5) εποπτεία και ολοκληρωμένος έλεγχος (6) αυτοπεποι θηση/γνώση/εμπειρία του πολι τη σε θε ματα διακυβε ρνησης (7) αληθινά δημοκρατικές διαδικασίες Οι πολίτες αισθάνονται ενεργοί συμμέτοχοι στα κοινά. Ακόμη κι αν οι τελικές αποφάσεις δεν τους βρίσκουν σύμφωνους, θα τις σεβαστούν, εφόσον έχουν νοιώσει ότι έχουν συμβάλει στη διαμόρφωσή της, έστω και διαφωνώντας
Προϋποθέσεις «χρόνος, ανθρώπινοι πόροι και πολιτική βούληση για δεσμεύσεις» Πρόκληση «ακο μα και ε νας ανου σιος, άτυπος συμμετοχικός θεσμο ς μπορει να αποτελε σει εφαλτη ριο προς ουσιαστικο τερες σταδιακα διαδικασι ες και σχε σεις μεταξυ κρα τους ή τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινωνι ας» & Δυσκολίες συγκρούεται με τα τοπικά ήθη ξένη σε ορισμένες κοινωνίες απειλή για την εξουσία απαιτεί επενδύσεις σε χρόνο και πόρους οδηγεί σε αποφάσεις που απαιτούν μακροχρόνια δέσμευση απαιτεί συντονισμό από ειδικούς πρέπει να αναλυθεί με σαφείς στόχους
Συμμετοχή και Διάλογος, αντί διαμαρτυρίας! Η κατανόηση των πολύπλοκων προβλημάτων δυσχεραίνει όλο και περισσότερο, με αποτέλεσμα η απόσταση μεταξύ κοινωνίας και τοπικών αρχών να μεγαλώνει, οι αντιδράσεις να γιγαντώνονται, πολιτικές να μένουν ανεφάρμοστες... Δεν είναι πραγματικά σπατάλη να καταναλώνεται τόση ενέργεια σε κάθε λογής μορφή σύγκρουσης/ διαμαρτυρίας αντί αυτή η δυναμική και δημιουργικότητα να ενσωματώνεται στο επίπεδο του σχεδιασμού πριν τη λήψη των όποιων αποφάσεων;
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ Δικαίωμα & Υποχρέωση Ευρωπαϊκή /Ελληνική νομοθεσία: (ενδεικτικά) Ατζέντα 21 Σύμβαση του Aarhus Οδηγία για τις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (τροποποίηση) Οδηγία-Πλαίσιο 2000/60 για το Νερό ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ νέοι θεσμοί διαβούλευσης του νόμου 3852/10
Πότε κάνω διαβούλευση; Πχ Είναι πιθανή η αλλαγή του φορέα που εκπροσωπώ σχετικά με την πολιτική μου, τις αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν, το επίπεδο ή την εφαρμογή των υπηρεσιών, σαν αποτέλεσμα της διαβούλευσης με τους πολίτες; Η απουσία συμμετοχής του κοινού είναι προτιμότερη από την κακή συμμετοχή, που δημιουργεί άσχημα προηγούμενη εμπειρία, δυσπιστία προς τους φορείς και απογοήτευση στους πολίτες.
Αρχές κάθε ουσιαστικής διαβούλευσης, ως καλή πρακτική διακυβέρνησης 1. Είναι γνήσια και διαφανής στην επικοινωνία με το κοινό. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 2. Απαντά στις ανάγκες που εκφράζονται από το κοινό. ΑΜΕΣΟΤΗΤΑ 3. Δεν αποκλείει κανέναν και διασφαλίζει την πρόσβαση σε όλους τους κατοίκους της πόλης. ΙΣΟΤΗΤΑ 4. Σέβεται το χρόνο των συμμετεχόντων. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 5. Διεξάγεται έγκαιρα και αποτελεσματικά. ΣΤΟΧΕΥΣΗ 6. Χτίζει θετικές σχέσεις μεταξύ του φορέα και της κοινότητας. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΥ 7. Ενημερώνει το κοινό για τον τρόπο με τον οποίο η συμβολή του επηρεάζει τις τελικές αποφάσεις. ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΠΡΟΣΔΟΚΙΩΝ 8. Εξετάζει την συνδρομή το κοινού κατά τη λήψη των αποφάσεων. ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗ
Στόχευση & Δέσμευση! *Δεν υπάρχει συγκεκριμένη συνταγή για την επιτυχή υλοποίηση και ολοκλήρωση μιας συμμετοχικής διαδικασίας *Να καταβάλλεται κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου να μην υπάρχουν αμφισημίες και να καθίσταται πάντα σαφές γιατί, που, πότε, πως, και ποιοι θα συμμετάσχουν *Αποτελεί μια διαδικασία μάθησης για όλους όσοι εμπλέκονται, συνεπώς χρειάζεται δέσμευση για χρόνο και εξαρχής συμφωνία ως προς τον βαθμό εμπλοκής των συμμετεχόντων * Απαιτείται πολιτική δέσμευση από τη διοίκηση πως θα υιοθετηθούν οι τελικές αποφάσεις που θα αποφασισθούν.
Επιλογή μεθόδου Σκοπός Το θέμα Οι συμμετέχοντες Ο χρόνος Ο προϋπολογισμός
Επιλεγμένες ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΕΣ Καμία μέθοδος δεν μπορεί από μόνη της να εξασφαλίσει ή να εγγυηθεί την επιτυχή έκβαση μιας συμμετοχικήςδιαδικασίας! Όμως ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ Δομή & αποτελεσματικότητα/ ποικιλομορφία & προσέλκυση ενδιαφέροντος /εξεύρεση νέων λύσεων ριζικά διαφορετικών από την πεπατημένη
Ο ετήσιος κύκλος των διαδικασιών του Συμμετοχικού Προϋπολογισμού στο Πόρτο Αλέγκρε. Πηγή: http://www.ongcidade.org/site/htm/comum/cicloen.html] Ελλάδα: Δήμος Αθηναίων/Συν Αθηνά, Δήμος Αγ. Παρασκευής, Δήμος Κορυδαλλού, Δήμος Αγ.Δημητρίου, Δήμος Βόλου, Δήμος Ναυπλιέων, Δήμος Αυλώνος- Εύβοιας, κ.α. Προσταυεόμενες περιοχές: Δαδιά, Πρέσπες, Ζάκυνθος, κ.α.
Εργαστήρια σεναρίων/medsos Πρόγραμμα Warema στη λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου-Αιτωλικού
Δημιουργία κοινού οράματος/medsos Πρόγραμμα Life στην Ελευσίνα
Πρόγραμμα ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ/MedSOS -συντονισμένη προσπάθεια ουσιαστικής διαβούλευσης φορέων και ενδιαφερόμενων μερών που εμπλέκονται στη διαχείριση αστικού και ημιαστικού νερού σε 10 πόλεις της Ελλάδας (Αγρίνιο, Αλεξανδρούπολη, Ιωάννινα, Καλαμάτα, Κοζάνη, Λαμία, Λάρισα, Ρέθυμνο, Σέρρες και Σύρο) προκειμένου να αναβαθμιστεί η επικοινωνία και να πραγματοποιηθεί εποικοδομητική συζήτηση για τα μείζονα θέματα του πολύτιμου πόρου σε τοπικό επίπεδο. -αξιοποιήθηκε συνδυασμός διαθέσιμων συμμετοχικών εργαλείων και μεθοδολογιών, ενώ καταγράφηκαν και δημοσιοποιήθηκαν και τα συναινετικά σχέδια δράσης που προέκυψαν από τη διαδικασία για κάθε μία από τις 10 πόλεις!
Πρόγραμμα ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ Βασικά βήματα. Α. καταγραφή και αναγνώριση των βασικών stakeholders Β. προσωπικές συναντήσεις και συνεντεύξεις με stakeholders Γ. συνεργασία με επιμέρους ΔΕΥΑ, κατάρτιση (σεμινάρια) και κοινός σχεδιασμός Δ. πληροφόρηση και feedback από πολίτες/διάγνωση προβλημάτων (street events) Ε. υλοποίηση συμμετοχικών εργαστηρίων με καταγραφή και ιεράρχηση προβλημάτων, αποτύπωση κοινού οράματος (δημιουργία συναινετικού σχεδίου δράσης) ΣΤ. επεξεργασία δεδομένων και δημοσιοποίηση σχεδίων δράσης (Δελτία Τύπου, αρθρογραφία) Ζ. ενημέρωση σε πολίτες (ανοιχτές ημερίδες), αξιολόγηση σχεδίου δράσης, διάγνωση δυσκολιών(παιχνίδι ρόλων), ρεαλιστικές προτάσεις στη βάση συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος.
Πρόγραμμα ΥΔΑΤΙΝΕΣ ΓΕΦΥΡΕΣ. Αντίκτυπος 10 πόλεις/10 σχέδια δράσεις/ 10 διαφορετικές τοπικές κοινωνίες/ Κουλτούρα-δυναμική ΔΕΥΑ (Βλ. Layman's Report) Διακύβευμα. Εμπειρία. Αποτελέσματα. Διδάγματα. Προκλήσεις. Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας.