ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΤΡΟΒΟΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014 2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Μάθημα: Νέα Ελληνικά Ημερομηνία: 12 Ιουνίου 2015 Τάξη: B Διάρκεια: 2 ώρες Ονοματεπώνυμο:.. Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από έξι (6) σελίδες και είναι χωρισμένο σε δύο (2) μέρη. Να απαντήσετε σε ΟΛΑ τα μέρη και σε ΟΛΑ τα ερωτήματα. Γενικές Οδηγίες: Να χρησιμοποιήσετε μπλε στυλό μόνο. Να γράψετε τις απαντήσεις σας στις ξεχωριστές κόλλες που θα σας δοθούν. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού. Κείμενο 1: ΜΕΡΟΣ Α: ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) Αγαπητέ χρήστη, μαγκιά δεν είναι να έχεις 5.000 φίλους στο προφίλ σου, μαγκιά είναι να τιμάς αυτούς που έχεις στη ζωή σου. Με εκτίμηση, facebook Μαθητική Εφημερίδα 1oυ Γυμνασίου Γέρακα Η ηλεκτρονική φιλία Πρέπει να επιζητούμε την «ηλεκτρονική φιλία»; Η «ηλεκτρονική φιλία», δηλαδή η συνομιλία με φίλους ή η δημιουργία καινούργιων φίλων μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή είναι πολύ διαδεδομένη στις μέρες μας. Θα λέγαμε πως η «ηλεκτρονική φιλία» υπάρχει σήμερα σε μεγάλο βαθμό, διότι με την ανάπτυξη της τεχνολογίας τα περισσότερα σπίτια έχουν ηλεκτρονικούς υπολογιστές, οι οποίοι διαθέτουν: internet, facebook, Skype κτλ. Είναι ένας πιο εύκολος τρόπος ανθρώπινης επαφής. Στη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, όπως και στην «ηλεκτρονική φιλία» υπάρχουν θετικά και αρνητικά. Αυτό που γίνεται εμφανές στην «ηλεκτρονική φιλία» και το χαρακτηρίζουμε ως αρνητικό είναι η συναναστροφή που έχουν τα παιδιά καθώς και οι ενήλικες με αγνώστους, δηλαδή η συνομιλία με κάποιον που ίσως έχει ένα κίνητρο που εμείς δεν μπορούμε να το ξέρουμε, όπως η προσπάθεια του ηλεκτρονικού φίλου να μας παρασύρει σε άσχημα πράγματα. Γι αυτόν τον λόγο δεν πρέπει να δίνουμε προσωπικά μας στοιχεία σε τέτοιους εικονικούς, ψεύτικους φίλους, γιατί δεν ξέρουμε τις πραγματικές προθέσεις τους. Καλό θα ήταν λοιπόν να υπάρχει «κανονική» επαφή με τους ανθρώπους, επειδή έτσι δε χάνονται τα συναισθήματα που οι άλλοι μέσω του υπολογιστή δεν μπορούν να διακρίνουν. Επίσης λόγω της «ηλεκτρονικής φιλίας» πολλά παιδιά καθηλώνονται μπροστά από τους υπολογιστές για ώρες και δεν έρχονται σε επαφή με τους γύρω τους, απομονώνονται, γίνονται μοναχικά, απόμακρα και νευρικά, ζούνε στον δικό τους κόσμο τον πλαστό, δηλαδή αποκτούν έναν εικονικό και ψεύτικο κόσμο. Το συμπέρασμα είναι πως πρέπει να προσέχουμε ιδιαίτερα με ποιους μιλάμε, γιατί όσους φίλους και αν έχουμε αποκτήσει στον υπολογιστή δεν σημαίνει πως αυτοί θα είναι πραγματικοί φίλοι μας, διότι δεν παύουν να είναι εικονικά πρόσωπα που δε γνωρίζουμε τον πραγματικό τους εαυτό. Η φιλία είναι ό,τι πιο πολύτιμο υπάρχει στον κόσμο και κανένας δεν μπορεί να την κερδίσει εύκολα. Θα πρέπει να κάνει πολλές προσπάθειες, για να μας αποδείξει το τι πραγματικά αξίζει. Κουρουμπλή Μοσχουλίνα, Κουλουμπή Βέρα, Β1 σελ. 1 από 6

Κείμενο 2: Οι φιλίες των παιδιών 23 Απρ 2010, 11:22 Διεπιστημονική ομάδα του ΚΕΔΔΥ νομού Ευρυτανίας Αρ.Φύλ. 388/21-4-10 [ ] Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι στις φιλικές σχέσεις υπάρχουν πιθανές αρνητικές συνέπειες και ενδέχεται να προσφέρουν λιγοστά ευεργετικά αποτελέσματα στους μετέχοντες ή και να έχουν αρνητική επίδραση. Γι αυτό θα μπορούσαμε να εστιαστούμε στην ποιότητα της φιλίας. Όλες οι φιλικές σχέσεις δεν μπορούν να είναι ίδιες. Ακριβώς όπως διαφέρουν οι προσωπικότητες των συμμετεχόντων, με τον ίδιο τρόπο διαφέρει και η ποιότητα της φιλικής σχέσης που έχουν. Τα βασικότερα κοινά στοιχεία είναι: συντροφικότητα, οικειότητα (που περιγράφεται ως «εγγύτητα» ή «διάθεση να ανοιχτώ στον άλλο»), σύγκρουση και αντιζηλία. Όταν η φιλία στην παιδική ηλικία είναι «κακής ποιότητας» (δηλαδή χαρακτηρίζεται από σύγκρουση και αντιζηλία) συνδέεται με συναισθήματα μοναξιάς και κοινωνικής δυσαρέσκειας. Επίσης, η ποιότητα φιλίας συνδέεται με την αυτοεκτίμηση των συμμετεχόντων και με τη σχολική προσαρμογή. Οι μαθητές που οι φιλικές τους σχέσεις χαρακτηρίζονται από θετικά χαρακτηριστικά (δηλαδή αλληλοβοήθεια, συντροφικότητα και οικειότητα) έχουν υψηλότερη αυτοεκτίμηση και επενδύουν περισσότερο στη σχολική μάθηση απ ότι μαθητές με φιλίες που χαρακτηρίζονται κατά κύριο λόγο από αρνητικά χαρακτηριστικά. Επιπλέον οι μαθητές με κακή ποιότητα φιλίας είναι περισσότερο διαταρακτικοί (κάνουν φασαρία, δεν προσέχουν, δημιουργούν προβλήματα) στο σχολείο απ ότι οι συμμαθητές τους με καλή ποιότητα φιλίας. Χρησιμοποιούν ένα τρόπο αλληλεπίδρασης που χαρακτηρίζεται από συγκρούσεις, τσακωμούς και πειράγματα. Μπορούμε να υποστηρίξουμε την υπόθεση ότι οι φιλικές σχέσεις δεν είναι πάντα επωφελείς για τα παιδιά. Ορισμένες φιλικές σχέσεις ενδέχεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις. [ ] Η προσωπικότητα του παιδιού ενδέχεται να εξηγεί γιατί η συγκεκριμένη φιλική σχέση λειτουργεί ως επιβαρυντικός παράγοντας για το συγκεκριμένο παιδί. Για παράδειγμα παιδιά και έφηβοι που εμπλέκονται σε παραπτωματικές ή αντικοινωνικές συμπεριφορές συνήθως έλκονται από άτομα με παρόμοια χαρακτηριστικά. Από όσα αναφέρθηκαν γίνεται φανερό ότι οι φιλικές σχέσεις των παιδιών με τους συνομηλίκους τους παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της κοινωνικής επάρκειας, δηλαδή στην ανάπτυξη και ενίσχυση όλων εκείνων των δεξιοτήτων οι οποίες οδηγούν σε επιτυχή κοινωνική λειτουργία. Οι φιλικές σχέσεις προετοιμάζουν το έδαφος για τα άλλα είδη σχέσεων που αναπτύσσει το άτομο και, ειδικότερα, αποτελούν το πρότυπο των στενών διαπροσωπικών σχέσεων που θα δημιουργήσει το άτομο αργότερα στη ζωή του. http://www.evrytanika.com/article.php?id=448 Α. Ερωτήσεις Κατανόησης: 1. α) Ποιο είναι το κοινό θέμα των δύο κειμένων; (μον. 0,5) β) Ποια πλευρά του θέματος παρουσιάζεται σε κάθε κείμενο και από ποια οπτική γωνία ; (μον. 1) γ) Ποιους νομίζετε ότι θα ενδιέφερε περισσότερο το δεύτερο κείμενο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο. (μον. 0,5) σελ. 2 από 6

Β. Οργάνωση Κειμένου: 1. α) Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του κειμένου 1; (μον.0,5) β) Ποια είναι η θεματική πρόταση της δεύτερης παραγράφου του κειμένου 2; (μον.0,5) Γ. Μορφοσυντακτικά Φαινόμενα: 1. Στις πιο κάτω προτάσεις να βρείτε το υποκείμενο των υπογραμμισμένων ρημάτων και να γράψετε τη μορφή του. (μον.1) Δεν πρέπει να δίνουμε προσωπικά μας στοιχεία σε τέτοιους εικονικούς, ψεύτικους φίλους. Η φιλία είναι ό,τι πιο πολύτιμο υπάρχει στον κόσμο. 2. «μεγάλο βαθμό», «πιο εύκολος τρόπος» Να σχηματίσετε μονολεκτικά τον θετικό και συγκριτικό βαθμό των πιο πάνω επιθέτων στην ίδια πτώση και στον ίδιο αριθμό που βρίσκονται στο κείμενο 1. (μον.1) Δ. Λεξιλογικές Ασκήσεις: «αντιζηλία», «διαπροσωπικών» ( είναι γραμμένα με έντονα γράμματα στο κείμενο 2) 1. α) Να αναλύσετε τις πιο πάνω λέξεις στα συνθετικά τους μέρη (α και β συνθετικό). β) Να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη χρησιμοποιώντας το ίδιο α συνθετικό της κάθε λέξης και να γράψετε δικές σας προτάσεις (2), έτσι ώστε να φαίνεται η σημασία της κάθε νέας σύνθετης λέξης. (μον.1) Ε. Παραγωγή Γραπτού Λόγου (μονάδες 8) «Η «ηλεκτρονική φιλία», δηλαδή η συνομιλία με φίλους ή η δημιουργία καινούργιων φίλων μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή είναι πολύ διαδεδομένη στις μέρες μας». (κείμενο 1) Με βάση την πιο πάνω διαπίστωση, να γράψετε ένα άρθρο για το περιοδικό του σχολείου σας, σχετικά με την «ηλεκτρονική φιλία». Να τεκμηριώσετε τις απόψεις σας, κάνοντας αναφορά στα θετικά στοιχεία και στους κινδύνους που κρύβει αυτού του είδους η φιλία. (Μπορείτε να αξιοποιήσετε τις γενικότερες γνώσεις και εμπειρίες σας γύρω από το θέμα και να αντλήσετε πληροφορίες από τα δύο πιο πάνω κείμενα). (220 250 περίπου λέξεις) σελ. 3 από 6

ΜΕΡΟΣ Β: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) ΚΕΙΜΕΝΑ Κείμενο 1 Κείμενο 2 Νικηφόρος Βρεττάκος, Το παιδί με τα σπίρτα Το παιδί της μεγάλωσε. Έκλεισε σήμερα τα έξι του χρόνια. Το χτένισε όμορφα. Δε θα χει πια ανάγκη. Περνά και το βλέπει. Στη γωνιά της πλατείας στέκει σαν άντρας. Απ τα πέντε κουτιά τα σπίρτα έχει κιόλας πουλήσει τα τέσσερα.- Παίζει ο χειμώνας στα δέκα του δάχτυλα. Έγινε νύχτα. Κοιτάζει η μητέρα του δεξιά της, ζερβά της, Απάνω και κάτω. Σκοτάδι: «Ας μπορούσεν ανάβοντας το παιδί μου ένα σπίρτο να φωτίσει τον κόσμο». Δ.Χ. Χριστοδούλου, Για ένα παιδί που κοιμάται Νύχτα. Η κίνηση αραιή στη λεωφόρο. Μες στο κλειστό, το φωτισμένο εργοστάσιο, Οι μηχανές, αποσταμένες* μα άγρυπνες, Επιβλέπουν σαν άκακοι γίγαντες Τον ύπνο του μικρού. Στριμωγμένος Κοντά στη σκάρα του ατμού,* Με του αδερφού του το παλτό σκεπασμένος Ξεκουράζεται. Όλη τη μέρα δουλεύει στα φανάρια* Σκουπίζει τζάμια βιαστικά με το κόκκινο. Εισπράττει κέρματα ή την εύλογη* αγανάκτηση. Περιμένει το επόμενο φανάρι. Τίμια κερδίζει έτσι το ψωμί Και το μερίδιο του νυχτοφύλακα, Που τον αφήνει να κοιμάται εκεί μέσα. Τα χιονισμένα βουνά της πατρίδας του, Τα χέρια της μάνας του που τύλιγαν γύρω του Γυναίκειο μαντίλι για το κρύο, Το δάσκαλο που πληρωνότανε με γάλα Μόλις θυμάται. Θυμάται κάτι ελληνικά από το στόμα του,* Που τώρα εδώ ακούγονται αλλιώτικα. Όχι σαν βότσαλα γυαλιστερά μεγάλης θάλασσας, Όχι σαν ποδοβολητό του αλόγου Ενός ανίκητου στρατηλάτη,* Αλλά να, σαν τα κέρματα στην τσέπη, Σαν το φτύσιμο στο βλέμμα του πελάτη. Καμιά φορά πιο εγκάρδια Σαν τούτο δω το βουητό της σκάρας, Που όλο ανεβάζει το θερμό ατμό. * αποσταμένες: κουρασμένες * σκάρα του ατμού: τεχνική κατασκευή σε σχήμα σχάρας, απ όπου βγαίνουν οι θερμοί ατμοί των μηχανών * φανάρια: φωτεινοί σηματοδότες * εύλογη: δικαιολογημένη, αναμενόμενη * στρατηλάτης: ο αρχηγός του στρατού, ίσως έμμεση αναφορά στον Μ. Αλέξανδρο σελ. 4 από 6

Κείμενο 3 Λ. Ψαραύτη, Ο Κωνσταντής Μόλις το φανάρι γινόταν πράσινο και τ αυτοκίνητα χιμούσαν, το παιδί έτρεχε στον κάθετο δρόμο. Πλησίαζε το τζάμι του οδηγού με την πραμάτεια στα χέρια του, χαρτομάντιλα, σαπούνια, στιλό, η κυρία Δέσποινα δεν μπορούσε να διακρίνει τι πουλούσε το παιδί, η απόσταση από τη διασταύρωση των φαναριών ως το ισόγειο διαμέρισμά της ήταν αρκετή. Μερικοί οδηγοί άνοιγαν το παράθυρο και του διναν το κατιτί τους κι αμέσως έκλειναν το τζάμι βιαστικά, για να γλιτώσουν από την ενοχλητική παρουσία του αγοριού παρά για ν αποφύγουν τη σιγανή βροχή που έπεφτε από το πρωί. Το παιδί κοιτούσε λαίμαργα τις σακούλες των σούπερ μάρκετ στα πίσω καθίσματα, τα κουτιά με τα παιχνίδια, τα κόκκινα βελουδένια αβγά, τα σοκολατένια λαγουδάκια κι αυτό το βλέμμα προξενούσε αμηχανία και δυσαρέσκεια στους οδηγούς. Μεγάλο Σάββατο, κρύο και βροχερό, κι η κυρία Δέσποινα ξεχνούσε τη μοναξιά της κοιτώντας την κίνηση του δρόμου. Το αγόρι ήταν καινούριο στην πιάτσα των φαναριών, ως χθες ζητιάνευαν τσιγγάνες με μωρά στην αγκαλιά. Ξανθούλικο και λιγνό, φορούσε μπλουζάκι καλοκαιρινό, Αλβανάκι θα ήταν σίγουρα, κοντά στα δώδεκα. Βράδιασε, άναψαν τα φώτα, το κρύο κι η βροχή δυνάμωσαν, αραίωσε κι η κίνηση στους δρόμους. Το αγόρι μάζεψε την πραμάτεια του και πήρε την οδό Αγίου Δημητρίου. Όταν έφτασε στον αριθμό 12 χώθηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας, για να προφυλαχτεί από τη δυνατή βροχή. Η κυρία Δέσποινα άνοιξε την πόρτα του ισογείου και είδε το αγόρι να κάθεται στα σκαλιά μετρούσε την είσπραξη της μέρας, πενηντάρικα και λίγα κατοστάρικα. Η καρδιά της λαχτάρησε. Το παιδί ήταν ίδιος ο Αντωνάκης, ο εγγονός της. Είχε τα ίδια ξανθά μαλλιά, τα ίδια καταγάλανα μάτια, μόνο το πρόσωπό του ήταν αδύνατο και κακοπαθημένο, του Αντωνάκη δεν του έλειπε τίποτα εκεί πέρα στην πλούσια Βαλτιμόρη που ζούσε με τους γονείς του [...] Άνοιξε η κυρία Δέσποινα την ντουλάπα και βρήκε εσώρουχα, μια αθλητική φόρμα, παπούτσια. O Αντωνάκης σε κάθε ταξίδι άφηνε στο σπίτι της γιαγιάς όσα ρούχα δε χωρούσαν στις βαλίτσες του. Ύστερα, η γυναίκα έφερε στο τραπέζι ψωμί, χαλβά, ελιές, ταραμοσαλάτα, φρούτα. O Κωνσταντής, αφού πλύθηκε, ντύθηκε, κάθισε στο τραπέζι και δεν άφησε ούτε ψίχουλο. Χορτασμένος και ζεσταμένος βολεύτηκε στον καναπέ, μπροστά στην ανοιχτή τηλεόραση. Νανουρισμένος από τη μουσική έγειρε στα μαξιλάρια και τον πήρε ο ύπνος. Σε λίγο χτύπησε η καμπάνα της εκκλησίας. Η κυρία Δέσποινα πήρε τη λαμπάδα της κι έκλεισε πίσω της την πόρτα σιγανά, για να μην ξυπνήσει τον Κωνσταντή. Η βροχή είχε σταματήσει, το φεγγάρι, ασημένιο, κυνηγιόταν με τα σύννεφα στον ουρανό. Χριστός Ανέστη, έψαλε ο παπάς κι η κυρία Δέσποινα για πρώτη φορά δεν κάθισε ως το τέλος της λειτουργίας. Βιαζόταν να γυρίσει σπίτι της, να τσουγκρίσει τα κόκκινα αβγά με τον Κωνσταντή, να φάνε μαζί τη μαγειρίτσα Λ. Ψαραύτη, Η εκδίκηση των μανιταριών, Άγκυρα σελ. 5 από 6

Ερωτήσεις: 1. Σε ποιο ποιητικό είδος ανήκει το ποίημα του Ν. Βρεττάκου; Να αναφέρετε τουλάχιστον τρία χαρακτηριστικά του είδους και να τα καταγράψετε. (μον.1) 2. Να συγκρίνετε τις δύο στάσεις που παρουσιάζονται απέναντι στους πρωταγωνιστές, του νυχτοφύλακα στο ποίημα «Για ένα παιδί που κοιμάται» και της κ. Δέσποινας στο κείμενο «Ο Κωνσταντής». (τουλάχιστον δύο χαρακτηρισμούς για τον καθένα) (μον.1) 3. Να συγκρίνετε τους πρωταγωνιστές στα κείμενα του Ν. Βρεττάκου, της Δ. Χριστοδούλου και της Λ. Ψαραύτη. Σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν; (Να γράψετε δύο (2) ομοιότητες και δύο (2) διαφορές) (μον.2) 4. Τα τρία κείμενα παρουσιάζουν κάποια προβλήματα που αφορούν και τη δική μας εποχή. Σε μια παράγραφο (περίπου 40 λέξεων) να αναφέρετε τα προβλήματα και να παρουσιάσετε τις σκέψεις- απόψεις σας για τον τρόπο αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων. (Να γράψετε τουλάχιστον τέσσερις (4) τρόπους αντιμετώπισης). (μον.2) Η Διευθύντρια Ρένα Βαρνάβα σελ. 6 από 6