4 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ του ΦΟΡΟΥΜ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ 22-24 Νοεμβρίου 2013 Ξενοδοχείο Royal Olympic Αθήνα Διοργάνωση Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας & Ιατρικής Στατιστικής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Επιστημονική Εταιρεία Επιδημιολογίας, Βιοστατιστικής & Προληπτικής Ιατρικής Συνδιοργανωτές Εργαστήριο Υγιεινής Ιατρικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εργαστήριο Υγιεινής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Πατρών Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής Πανεπιστημίου Κρήτης Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Εργαστήριο Υγιεινής & Προστασίας Περιβάλλοντος Ιατρικής Σχολής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Τομέας Δημόσιας Υγείας, Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστημίου Αθηνών & Συνεργαζόμενοι φορείς Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων Οργανισμός κατα των Ναρκωτικών Εργαστήριο Υγιεινής & Επιδημιολογίας του Τμήματος Δημόσιας Υγείας - Κοινοτικής Υγείας, Σχολή Επαγγελματιών Υγείας & Πρόνοιας, ΤΕΙ Αθηνών Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής της Εργασίας & Περιβάλλοντος Ελληνική Εταιρεία Υγείας & Περιβάλλοντος Ελληνική Εταιρεία Προαγωγής & Αγωγής Υγείας Ελληνική Εταιρεία Κοινωνικής Ιατρικής Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS & Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων Ελληνική Εταιρεία Κοινωνικής Παιδιατρικής & Προαγωγής της Υγείας Οργάνωση-Γραμματεία Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος Υπό την αιγίδα των Τελικό Πρόγραμμα Χορήγηση Πιστοποιητικού με 12 μόρια (credits) Συνεχιζόμενης Ιατρικής Εκπαίδευσης (CME-CPD)
ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ΑΑ95 Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ OCCUPATIONAL STRESS QUESTIONNAIRE ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΟ ΣΤΡΕΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ Λαΐου Ελπινίκη, Τσοπόκη Βασιλική, Κοπανιτσάνου Παναγιώτα, Τζιαφέρη Στυλιανή, Βελονάκης Εμμανουήλ, Σουρτζή Παναγιώτα ΑΑ96 ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Λαχανιώτη Λαμπρινή, Ρεκούτη Αγγελική, Κοτσιάς Άγγελος, Σπυριδάκης Εμμανουήλ ΑΑ97 ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ, ΑΛΒΑΝΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΝΤΙΩΝ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ: H ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΦΥΛΟΥ Πράπας Χρήστος, Μαυρέας Βενετσάνος ΑΑ98 ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗΣ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΙΔΙΑΤΡΟ: ΜΙΑ ΗΜΙ-ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ Αγαπηδάκη Ειρήνη, Δημητρακάκη Χριστίνα, Τούντας Ιωάννης ΑΑ99 Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των παιδιών προσχολικής ηλικίας στο πλαίσιο των παιδικών σταθμών στην Ελλάδα Γιαννακόπουλος Γιώργος, Οικονομίδου Δέσποινα, Αγαπηδάκη Ειρήνη, Τούντας Γιάννης, Παπαδοπούλου Καλιρρόη, Τσερμίδου Λία αα100 Ταυτοποίηση των παραγόντων που ευθύνονται για τη διαχρονική αύξηση της θνησιμότητας του καρκίνου του μαστού στην Ελλάδα - Πρόγραμμα στο πλαίσιο της πράξης ΘΑΛΗΣ Λάγιου Αρετή, Τριχόπουλος Δημήτριος, Λάγιου Παγώνα 26
Η αναγνώριση και η αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των παιδιών προσχολικής ηλικίας στο πλαίσιο των παιδικών σταθμών Γιώργος Γιαννακόπουλος 1 (giannakopoulos.med@gmail.com), Δέσποινα Οικονομίδου 1, Ειρήνη Αγαπηδάκη 1, Χριστίνα Δημητρακάκη 1, Δήμητρα Πετανίδου 1, Γιάννης Τούντας 1, Καλλιρόη Παπαδοπούλου 2, Λία Τσερμίδου 2 1 Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ 2 Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία ΕΚΠΑ Εισαγωγή: Στη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας (2-6 έτη) η εγκεφαλική ανάπτυξη σημειώνει αξιοσημείωτη πρόοδο και πολλές ψυχικές ικανότητες εκφράζονται για πρώτη φορά κατά την περίοδο αυτή. Συμπεριφορές που σχετίζονται με την ιδιοσυγκρασία, τον δεσμό, τη ματαίωση, την ενσυναίσθηση και την επιθετικότητα εξελίσσονται σε αυτό το πρώιμο στάδιο υπό την αλληλεπίδραση γονιδίων και περιβάλλοντος. Ο παιδικός σταθμός δίνει ιδανικά τις καλύτερες ευκαιρίες για να αναγνωρίσουμε και να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στα προβλήματα ψυχικής υγείας των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Ωστόσο, λίγα γνωρίζουμε σχετικά με τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τις ικανότητες των παιδαγωγών προσχολικής ηλικίας στον τομέα της ψυχικής υγείας. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να συμβάλει σε αυτό το πεδίο διεξάγοντας ομαδικές συνεντεύξεις εστιασμένης συζήτησης με παιδαγωγούς δημοσίων παιδικών σταθμών στην Αττική. Μέθοδος: Παιδαγωγοί από έξι δήμους της Αττικής με περιοχές χαμηλού κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου έλαβαν πρόσκληση συμμετοχής. Κριτήρια καταλληλότητας για συμμετοχή στην έρευνα ήταν: τουλάχιστον διετής εκπαίδευση στον τομέα της αγωγής προσχολικής ηλικίας, τουλάχιστον ένα έτος συναφούς εργασιακής εμπειρίας. Από τις 48 παιδαγωγούς που πληρούσαν τα παραπάνω κριτήρια και αποδέχτηκαν την πρόσκληση, οι 34 συμμετείχαν τελικά στις ομάδες εστιασμένης συζήτησης. Διεξήχθησαν πέντε ομαδικές συνεντεύξεις εστιασμένης συζήτησης τον Ιούνιο 2013. Κάθε ομάδα αποτελείτο από 5-9 παιδαγωγούς. Η μέση διάρκεια κάθε ομαδικής συνέντευξης ήταν περίπου δύο ώρες. Οι συμμετέχουσες έλαβαν έναν σύντομο ορισμό για την ψυχική υγεία του παιδιού και στη συνέχεια τους τέθηκε μια σειρά ερωτήσεων ανοικτής απάντησης σχετικών με τον σκοπό της έρευνας. Οι συνεντεύξεις μαγνητοφωνήθηκαν και απομαγνητοφωνήθηκαν αυτολεξεί. Διενεργήθηκε θεματική ανάλυση των απομαγνητοφωνημένων συνεντεύξεων χρησιμοποιώντας ανοικτή κωδικοποίηση.
Αποτελέσματα Παράγοντες κινδύνου για προβλήματα ψυχικής υγείας των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Η ασυνεπής φροντίδα ήταν ο συχνότερα αναφερόμενος παράγοντας κινδύνου. Το οικογενειακό ιστορικό προβλημάτων ψυχικής υγείας, η έλλειψη θαλπωρής, εμπιστοσύνης και υποστήριξης στις σχέσεις με σημαντικούς ενηλίκους, το ασταθές οικογενειακό περιβάλλον (π.χ. ενδοοικογενειακή βία, συγκρούσεις γονέων) και η έκθεση σε στρεσογόνα γεγονότα ζωής αναφέρθηκαν, επίσης, από πολλές παιδαγωγούς. Μικρός αριθμός παιδαγωγών αναγνώρισε ορισμένους από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες κινδύνου, όπως τα προβλήματα ψυχικής υγείας των γονέων, την εγκεφαλική δυσλειτουργία και το χαμηλό μορφωτικό, οικονομικό και εργασιακό επίπεδο των γονέων. Μόνο μια παιδαγωγός αναφέρθηκε στις περιορισμένες εμπειρίες κοινωνικής αλληλεπίδρασης και μια άλλη συμμετέχουσα στα προβλήματα σωματικής υγείας ως παράγοντα κινδύνου για τα προβλήματα ψυχικής υγείας των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Ενδείξεις/ εκδηλώσεις των προβλημάτων ψυχικής υγείας των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Πολλές παιδαγωγοί ανέφεραν ότι ένα παιδί που είναι συχνά προκλητικό, που αρνείται να ακολουθήσει οδηγίες των γονέων ή των ενηλίκων που το φροντίζουν, που δεν παίζει με τα άλλα παιδιά και δεν χαίρεται την παρέα άλλων παιδιών ενδεχομένως να αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Πιο λίγες συμμετέχουσες περιέγραψαν παιδιά που δεν μπορούν να γίνουν κατανοητά από κάποιον που δεν τα γνωρίζει, που δείχνουν αναίτιο θυμό ή επιθετικότητα προς άλλα παιδιά, και που έχουν συνεχείς φόβους που τα εμποδίζουν από τη χαρά της ζωής. Λίγες παιδαγωγοί αναφέρθηκαν σε συχνές εκδηλώσεις των προβλημάτων ψυχικής υγείας, όπως οι δυσκολίες στον έλεγχο των απεκκρίσεων μετά την επιτυχή εκπαίδευση στην τουαλέτα, η αδυναμία αποχωρισμού από τον γονέα ακόμη και με πολλή υποστήριξη, και η δυσκολία στην κατανόηση και ανταπόκριση στις απόψεις ή τα συναισθήματα ενός άλλου προσώπου. Μόνο μια παιδαγωγός αναγνώρισε τα σημαντικά προβλήματα στον ύπνο, τις συχνές αφυπνίσεις και τη μη αναζήτηση των γονέων για ανακούφιση ως εκδηλώσεις προβλημάτων ψυχικής υγείας των παιδιών προσχολικής ηλικίας. Επίσης, μόνο μία συμμετέχουσα περιέγραψε τα παιδιά με προβλήματα ψυχικής υγείας ως πιθανώς πολύ εξαρτημένα από ένα αγαπημένο αντικείμενο μετά την ηλικία των 4 ετών.
Πρακτικές υποστήριξης των παιδιών προσχολικής ηλικίας με προβλήματα ψυχικής υγείας. Οι περισσότερες συμμετέχουσες δήλωσαν ότι η τρέχουσα πρακτική τους για την υποστήριξη των παιδιών με προβλήματα ψυχικής υγείας περιλάμβανε κυρίως την αφιέρωση χρόνου για παρατήρηση της συμπεριφοράς των παιδιών και των κοινωνικών τους σχέσεων στον παιδικό σταθμό και τη συζήτηση των παρατηρήσεών τους με τους γονείς. Η ανάπτυξη σχέσεων με τις τοπικές υπηρεσίες ψυχικής υγείας για την υποστήριξη της εργασίας με τα παιδιά και τις οικογένειεςκαι οι τακτικές συναντήσεις με τους γονείς με στόχο την υποστήριξη ενός παιδιού που ενδεχομένως βιώνει προβλήματα ψυχικής υγείας ήταν οι δύο άλλες πρακτικές που αναφέρθηκαν από τις συμμετέχουσες. Συμπεράσματα. Οι παιδαγωγοί προσχολικής ηλικίας έχουν μια περιορισμένη κατανόηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας των παιδιών και οι πρακτικές τους για την ανταπόκριση σε αυτά τα προβλήματα φαίνονται δεν είναι επαρκείς. Η εκπαίδευση των παιδαγωγών σε καλές πρακτικές στην εργασία με τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, τις οικογένειές τους και τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι απαραίτητη προκειμένου να λάβουν τα μικρά παιδιά το καλύτερο επίπεδο υποστήριξης κατά τη διάρκεια της πρώιμης ανάπτυξής τους. Η εκπαίδευση αυτή θα εφοδιάσει τους παιδαγωγούς με τις αντίστοιχες γνώσεις, στάσεις και δεξιότητες και θα δώσει ανεκτίμητες ευκαιρίες πρώιμης παρέμβασης. Για περισσότερες πληροφορίες για το πρόγραμμα επισκεφτείτε το 2to6.med.uoa.gr Ερευνητικό πρόγραμμα "Προαγωγή της ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης στην πρώτη παιδική ηλικία σε δομές παιδικής φροντίδας και εκπαίδευσης" (σύντομος τίτλος "2με6") του έργου ΑΡΙΣΤΕΙΑ, το οποίο υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους.