ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ»

ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ «ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ» ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΓΟΥΒΩΝ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2014-2015 Υπεύθυνη προγράμματος: κ. Ιωσηφίδου Αικατερίνη ΠΕ 01

Στην παρούσα εργασία εργάστηκαν σε ομάδες οι παρακάτω μαθητές: 1 η ομάδα: Η ιστορία του παιχνιδιού Βλαχομήτρος Ανέστης Κυργιάκη Κυριακή Λεμπέση Αντωνία Πασχάλας Ραφαήλ 2 η ομάδα: Παιχνίδια και κανονισμοί Βούλγαρης Κωνσταντίνος Γεροκωνσταντής Δημήτριος Νάτσιος Ιωάννης Παπαδημητρίου Ευστάθιος Τσιπτσής Ιωάννης 3 η ομάδα: Παιχνίδια άλλων χωρών Θεοδώρου Παρασκευή Κούκι Κλάιντι Σάλγια Μαριγκλέν Τσούτσικας Ευάγγελος 4 η ομάδα: Ηλεκτρονικά παιχνίδια Βλάχου Τριανταφυλλιά Καστριώτη Κωνσταντίνα Μιχαήλ Κωνσταντίνος Μπάλκα Μιχαέλα Σελίμης Περικλής 2

5 η ομάδα: Υγεία- Διασκέδαση- Γύμναση (Σωματική και ψυχική ευεξία) Κουβέλη Κυριακή Σαντή Ανθούλα Σούρλα Μαγδαληνή Χαντζής Κωνσταντίνος Χονδρού Δέσποινα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...5 Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ...5 ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ...6 ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ...7 ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ...7 ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ....7 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ...9 ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΑΛΛΩΝ ΧΩΡΩΝ... 17 ΥΓΕΙΑ- ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ- ΓΥΜΝΑΣΗ (Σωματική και ψυχική ευεξία)... 21 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ... 22 ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 24 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 26 3

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρακάτω εργασία πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος της ερευνητικής εργασίας της Β τάξεως Γυμνασίου Γουβών. Στην εργασία μας παρουσιάζονται οι πληροφορίες που συγκεντρώσαμε και καταγράψαμε σχετικά με το παιχνίδι. Η ομάδα μας ύστερα από μια εισαγωγή στο παιχνίδι, η οποία περικλείει τον ορισμό του, την αναγκαιότητά του και την παιδαγωγική του αξία, «χάνεται» μέσα στο χρόνο αναζητώντας το ανά τους αιώνες. Με πολύτιμες πηγές, βιβλία μελετητών του παιχνιδιού και πληροφορίες από το διαδίκτυο, κατέγραψε θέσεις και απόψεις για το παιχνίδι, καθώς και παιχνίδια-αντικείμενα, παιχνίδια ατομικά, ομαδικά, άσκησης και συναγωνισμού που παίζονταν στην Αρχαία Ελλάδα, τη Βυζαντινή περίοδο, τα χρόνια της Τουρκοκρατίας και τους Νεότερους χρόνους. Για την τελευταία μάλιστα από τις παραπάνω περιόδους σημαντικά στοιχεία αντλήσαμε και από συνεντεύξεις ανθρώπων 3 ης ηλικίας, οι οποίοι μας αφηγήθηκαν παιχνίδια που έπαιζαν κατά την παιδική τους ηλικία. Το ταξίδι μας στον κόσμο του παιχνιδιού ολοκληρώνεται με την παράθεση στοιχείων που αφορούν το σήμερα. Στόχος μας ήταν να παίξουμε και εμείς με το χρόνο, ώστε να γνωρίσουμε παιχνίδια προγενέστερων εποχών της ιστορίας μας, αλλά και παιχνίδια που συναντάμε στη σημερινή εποχή. Μάθαμε τα υλικά κατασκευής των παιχνιδιών-αντικειμένων, όπως επίσης τρόπους και κανόνες παιξίματος ατομικών και ομαδικών παιχνιδιών. Γνωρίσαμε παιχνίδια από την Αρχαία Ελλάδα που άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου διότι παίζονταν και στις μετέπειτα εποχές, τα οποία συναντάμε και σήμερα αναλλοίωτα ή με κάποιες παραλλαγές. Το ταξίδι μας αυτό μας έδωσε την ευκαιρία να αναβιώσουμε κάποια από αυτά, παίζοντας τα, όπως τα είδαμε στο φωτογραφικό υλικό των βιβλίων και στο διαδίκτυο. Μέσα από την εργασία μας αναδεικνύεται η διαχρονικότητα του παιχνιδιού, καθώς και ο αναντικατάστατος ρόλος του, στην σωματική, πνευματική και ψυχική αγωγή του ανθρώπου. 4

Αποτέλεσμα της προσπάθειάς μας ήταν η ευαισθητοποίηση της ομάδας μας σε θέματα τέχνης και πολιτισμού, κάτι που θα επιθυμούσαμε να συμβεί και από τους αναγνώστες μας. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ Παιδί και παιχνίδι είναι δύο λέξεις που συνεπάγεται η μία την άλλη. Από τη στιγμή της γέννησης του το παιδί παίζει κουνώντας τα χεράκια και τα ποδαράκια του, αργότερα με διάφορες κουδουνίστρες και παιχνιδάκια συνεχίζει με μπάλες, κούκλες (κορίτσια), κ.τ.λ., τρέχει ποιος θα βγει πρώτος, ποιος θα πηδήσει πιο ψηλά ή πιο μακριά και φτάνει στο ομαδικό παιχνίδι στις γειτονιές. Μέσα από αυτό, εδώ και χιλιάδες χρόνια τα παιδιά σ όλο τον κόσμο ψυχαγωγούνται, αυτοδιαπαιδαγωγούνται, δοκιμάζουν και ασκούν τις δυνάμεις τους, ανταγωνίζονται σωστά με τα συνομήλικα τους, μαθαίνουν να πειθαρχούν στους κανόνες, φτιάχνουν χαρακτήρα, δημιουργούν προσωπικότητα, κοινωνικοποιούνται, ασκούν το σώμα και το πνεύμα τους, κρατώντας τα σε καλή φυσική κατάσταση. Κάποιοι είπαν για το παιχνίδι: Ο KARL GROOS «Τα παιχνίδια είναι μέσο φυσικής και ηθικής ανάπτυξης.» Ο SCHILLER : «Τα παιχνίδια σε ένα λαό βοηθούν να ανακαλύψουμε την ποιότητα του, και την αξία της τέχνης του.» Ο PIAGET: «Τα παιχνίδια είναι μέσο ανάπτυξης της νοημοσύνης, και των άλλων γνωστικών δεξιoτήτων.» O FREUD : «Το παιχνίδι είναι έκφραση του υποσυνείδητου και της φαντασίας του παιδιού.» O ROUSSEAU : «Πρέπει να ακολουθούμε τους κανόνες της φύσης,και να μην της είμαστε ενάντιοι.» O ERIKSON : «Το παιδί στο παιχνίδι απαλλάσσεται από ψυχικά συμπλέγματα, αγωνίες και δειλίες, γίνεται ελεύθερο, πειθαρχικό και κοινωνικό.» 5

Ακόμα,κατά τον ERIKSON, στο ομαδικό παιχνίδι το παιδί, απαλλάσσεται από πολλές κακές συνήθειες, όπως το ψέμα, τον εγωισμό, την οκνηρία, τη δειλία, γίνεται ελεύθερο και πειθαρχικό. Οι θεωρίες αυτές συμπληρώνουν η μία την άλλη και μας δείχνουν την μεγάλη σημασία του παιγνιδιού και για τη ζωή των παιδιών, και συνεπώς για τη κοινωνία. ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Το παιχνίδι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στη ελληνική κοινωνία. Από την αρχαιότητα ως και στις μέρες μας έχει βοηθήσει τα παιδιά του λαού μας, να ξεπεράσουν πολλές δύσκολες καταστάσεις και να υπάρχουμε ως σήμερα. Οι αρχαίοι Έλληνες έδιναν μεγάλη σημασία στο ρόλο του παιχνιδιού. Το είχαν σαν μέσο αυτοαγωγής. Αυτοί πρώτοι κατάλαβαν την αξία των ομαδικών παιχνιδιών και πίστευαν ότι με αυτά πραγματοποιείται η τελειοποίηση του ανθρώπου. Γι αυτό τα εντάξανε στο πρόγραμμα αγωγής των παιδιών. Θεωρούσαν όμως ότι ήταν σημαντικά και για τους μεγάλους. Έτσι και οι μεγάλοι αφιέρωναν μεγάλο μέρος από τον ελεύθερο χρόνο τους σε ομαδικά παιχνίδια και σε αγώνες. Στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν πολλά ομαδικά παιχνίδια. Τα έπαιζαν στο δρόμο και στις αυλές, και πάντα υπήρχαν κανόνες,που όλοι έπρεπε να τηρούν πιστά. Γι αυτό,επίσης,έλεγαν πως το παιχνίδι είναι ένα μεγάλο αγαθό. Αναπτύσσει την συντροφικότητα, ασκεί το σώμα, καλλιεργεί το πνεύμα, μαθαίνει τα παιδιά να σέβονται τους κανόνεςνόμους του παιχνιδιού και έτσι, όταν μεγαλώσουν, να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας τους. Ο Πλάτωνας τόνιζε την ανάγκη να αφήνουν τα παιδιά να παίζουν ως τα έξη τους χρόνια, με όποια παιχνίδια ήθελαν και όπως ήθελαν. Τόνιζε όμως πως θα έπρεπε να έχουν κάποια κατεύθυνση, έτσι ώστε μέσα από αυτά να προσανατολίζονται προς την εκμάθηση κάποιου επαγγέλματος. Ο Αριστοτέλης συμβούλευε τους γονείς να δίνουν όσο γίνεται πιο πρωτότυπα παιχνίδια, για να αφοσιώνονται σ αυτά και να ενοχλούν λιγότερο και ταυτόχρονα να αναπτύσσουν δημιουργική φαντασία. Ο Ιπποκράτης συμβούλευε τους μεγάλους να τρέχουν με τον κρίκο, (το σημερινό στεφάνι, το τσέρκι), για να διατηρήσουν τη φόρμα τους και τους μικρούς για να παίξουν. 6

Ο Πολυδεύκης στο «Ονομαστικό» του περιγράφει πενήντα ομαδικά παιχνίδια και αναφέρεται σε παιχνίδια που έπαιζαν τα αγόρια και αυτά που έπαιζαν κορίτσια. Στα υπαίθρια ομαδικά παιχνίδια, όπως κυνηγητό, κρυφτό, τόπι, στεφάνι, κότσια, σβούρα, έπαιζαν αγόρια. Τα κορίτσια παίζανε μέσα στο σπίτι με πήλινες ή κέρινες «πλαγγόνες» (κούκλες),που τις έντυναν με ρούχα. Ακόμα έπαιζαν με τόπια, στεφάνια, μικροσκοπικά είδη νοικοκυριού. ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Στα χρόνια του Βυζαντίου και μέχρι το 9 ο μ.χ. αιώνα δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για τη θέση του παιχνιδιού και της άσκησης μέσα στη τότε κοινωνία. Αν και γνωρίζουμε ότι δεν είχαν την θέση που κατείχαν στην αρχαιότητα, στο Βυζάντιο από συνήθεια, και για λόγους ψυχαγωγικούς και παραδοσιακούς ασκούνταν και έπαιζαν παιδικά και πνευματικά παιχνίδια. Μελέτες που έγιναν για τη θέση του παιχνιδιού στη ζωή των Βυζαντινών δείχνει ότι, μετά τον 11ο μ.χ. αιώνα, το χρησιμοποιούσαν για δημιουργία ανθρώπινων χαρακτήρων. Στην εκπαίδευση η Φυσική Αγωγή δεν υπήρχε, γεγονός που οφείλονταν στο ότι η εκπαίδευση ήταν καθαρά εκκλησιαστική, και πολλοί νέοι πήγαιναν στα μοναστήρια. Από τα άλλα όμως παιδιά το παιχνίδι δεν έλειπε. Τα αγόρια συνήθως έπαιζαν στις αυλές και στις αλάνες της γειτονιάς παιχνίδια όπως η 16άρα, κρυφτό, κυνηγητό, τσιλίκι, γουρούνα, τυφλόμυγα, αλώνι, μήλο και άλλα, και τα κορίτσια με τις κούκλες στο σπίτι ΣΤΗ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ Οι πληροφορίες που έχουμε για τα παιχνίδια την εποχή αυτή είναι ότι τα παιδιά συνέχιζαν να τα παίζουν. Ήταν παιχνίδια που άλλα είχαν αρχαιοελληνικές ρίζες, άλλα βυζαντινές και άλλα από άλλες εθνικότητες. Ο χώρος που τα έπαιζαν ήταν το αλώνι. Μερικά από τα παιχνίδια που έπαιζαν ήταν το κλέφτικο (το κρυφτό ), ο πετροπόλεμος, η ξιφομαχία, το κυνηγητό. Υπήρχαν υπαίθρια παιχνίδια και για τα κορίτσια όπως η μέλισσα, το κουτσό, το μήλο, η πινακωτή, η τυφλόμυγα, το τσιλίκι. ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ. Στους νεότερους χρόνους τα παιχνίδια έπαιξαν σπουδαίο ρόλο για τα παιδιά του λαού μας. Τα χρόνια της Κατοχής (1940 44) ήταν πολύ δύσκολα για όλους. Οι ελλείψεις σε ρούχα και τρόφιμα, η εξαθλίωση και η φτώχια κυριαρχούσαν σ όλη τη χώρα. Τα παιδιά ήταν αδύνατα,καχεκτικά, ρακένδυτα, και ψειριασμένα,και ζούσαν με το φόβο του θανάτου. Κατάφεραν 7

να επιβιώσουν χάρη στη λιγοστή τροφή, που τους εξασφάλιζαν όπως μπορούσαν οι γονείς τους, και με το παιχνίδι. Το παιχνίδι τα έκανε να ζουν και να νιώθουν, για όσο διαρκούσε αυτό, ελεύθερα και ανέμελα από τα προβλήματα, τα γέμιζε με θάρρος, αυτοπεποίθηση, και χαρά. Από την άλλη, μέσα από την κίνηση διασφάλιζαν, όσο αυτό ήταν δυνατό, την καλή τους υγεία και την ομαλή ανάπτυξη του σώματος τους. Αργότερα, μεταπολεμικά, οι συνθήκες διαβίωσης ήταν πολύ δύσκολες και τα παιδιά από πολύ μικρά αναγκάζονταν να εργαστούν, για να συνεισφέρουν στην οικογένεια. Όμως παρ όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν κατάφερναν συχνά, με την πρώτη ευκαιρία, να ξεκόψουν από τη δουλειά και να παίξουν με τους συνομήλικους τους, στο δρόμο. Έτσι,έστω και για λίγο, ζούσαν και να εκφράζονταν σαν παιδιά. Με το παιχνίδι ξεχνούσαν για λίγο τα προβλήματα και τις δυσκολίες, χαλάρωναν, διασκέδαζαν και έτσι κατάφερναν να μην χάσουν το κουράγιο τους και την αισιοδοξία τους για την ζωή και ένα καλύτερο αύριο. Σήμερα αν και οι αλάνες, κυρίως στις πόλεις, έχουν μειωθεί ως εξαφανιστεί, τα παιδιά χαίρονται όταν βρίσκουν χώρο για να παίξουν, να τρέξουν, να κινηθούν. Δυστυχώς η εύρεση χώρου δεν είναι εφικτή στις σύγχρονες πόλεις. Τα κτίσματα και οι δρόμοι δεν βοηθάνε το παιδί και το παιχνίδι. Τα πάρκα και τα αθλητικά κέντρα, όπου υπάρχουν, είναι οι μόνοι χώροι οπού μπορούν να παίξουν. Το πρόβλημα της μη ύπαρξης χώρων για παιχνίδι, έχει σαν αποτέλεσμα τα παιδιά να ασχολούνται με ηλεκτρονικά παιχνίδια και να καθηλώνονται στο σπίτι, να μην κινούνται όσο θα ήθελαν και θα έπρεπε, να γίνονται οκνηρά, μοναχικά, με προβλήματα βάρους, κατά μεγάλο ποσοστό, και κοινωνικότητας. 8

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ Το μαντιλάκι Δυο ισάριθμες ομάδες παρατάσσονται η μια απέναντι από την άλλη και παίρνουν οι παίκτες της κάθε ομάδας τα νούμερά τους. Στο μέσο της απόστασης τοποθετούμε κάτω ένα μαντιλάκι ή το δίνουμε σε κάποιο παιδί να το βαστάει. Κατόπιν φωνάζουμε ένα νούμερο που αντιστοιχεί σε δυο αντίπαλους παίκτες, οι οποίοι με τη σειρά τους πρέπει αμέσως να τρέξουν να πάρουν το μαντιλάκι και να το φέρουν στην ομάδα τους, χωρίς όμως ο αντίπαλος παίκτης να καταφέρει να τους πιάσει. Αν το καταφέρει, παίρνει βαθμό η ομάδα του. Αν όμως πιαστεί, παίρνει βαθμό η αντίπαλη ομάδα. Το παιχνίδι τελειώνει μετά από προσυμφωνημένο αριθμό πόντων. Αμπάριζα Το παιχνίδι παίζεται όπως τα «σκλαβάκια», μόνο που εδώ, αντί για γραμμές, ορίζουμε δυο αφετηρίες, τις «αμπάριζες».όταν ο παίκτης βγαίνει από την αφετηρία, φωνάζει «παίρνω αμπάριζα και βγαίνω» δηλώνοντας το πλεονέκτημά του απέναντι στους αντιπάλους του που έχουν βγει πρώτοι. Όσους «σκλαβώνουμε», τους βάζουμε πίσω από την «αμπάριζα» και μπορούν να ελευθερωθούν μόνο αν κάποιος συμπαίκτης τους καταφέρει να τους αγγίξει. Σκοπός μας είναι να «σκλαβώσουμε» όλους τους αντιπάλους ή να ακουμπήσουμε την αντίπαλη «αμπάριζα», χωρίς να μας πιάσουν, οπότε τελειώνει και το παιχνίδι. Μπαμ ξεμπάμ Παραλλαγή του κυνηγητού. Ένα παιδί, αυτό που τα «φυλάει»,προσπαθεί να πιάσει τα υπόλοιπα. Όταν κάποιος κινδυνεύει να πιαστεί, λέει «μπαμ». Έτσι δεν μπορεί να τον πιάσει αυτός που τον κυνηγάει. Όταν το παιδί που τα «φυλάει» κυνηγήσει κάποιο άλλο, τότε λέει «ξεμπάμ» και ξαναπαίζει. Μια άλλη παραλλαγή είναι η εξής: Όταν ένα παιδί λέει «μπαμ», μπορεί να 9

«ελευθερωθεί» μόνο όταν το ακουμπήσει άλλο ελεύθερο παιδί. Τότε λέει «ξεμπάμ» και ξαναπαίζει. Ψείρες Τα παιδιά χαράζουν ένα κύκλο, στέκονται γύρω απ αυτόν και διαλέγουν ποια χώρα θα είναι το καθένα. Ένα παιδί στέκεται στο κέντρο του κύκλου και κρατάει την μπάλα. Την πετάει κατακόρυφα ψηλά και ταυτόχρονα λέει το όνομα μιας χώρας που αντιστοιχεί σε ένα παιδί. Τότε όλοι προσπαθούν να απομακρυνθούν εκτός από αυτόν που άκουσε τη χώρα του. Αυτός που άκουσε τη χώρα του τρέχει να πιάσει την μπάλα στον αέρα. Αν τα καταφέρει, την ξαναπετάει λέγοντας το όνομα άλλης χώρας, διαφορετικά, αν η μπάλα πέσει κάτω, μόλις την πιάσει λέει: «1,2,3 στοπ» και τα παιδιά πρέπει να σταματήσουν. Μετά διαλέγει το παιδί που είναι πιο κοντά του, κάνει τρία βήματα και προσπαθεί να το πετύχει με την μπάλα και να το «κάψει». Αν τα καταφέρει, το παιδί εκείνο θα έχει μία ψείρα. Αν δεν τα καταφέρει, παίρνει το ίδιο μια ψείρα. Όποιο παιδί μαζέψει 5 ψείρες, του βγάζουν παρατσούκλι, ενώ όποιο φτάσει τις 10, του κρύβουν το παπούτσι. Μακριά γαϊδούρα Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο ομάδες. Η «μάνα» της ομάδας που τα «φυλάει» στέκεται με την πλάτη στηριγμένη σ έναν τοίχο κι όλα τ άλλα παιδιά σκυμμένα και πιασμένα γερά το καθένα απ τη μέση του μπροστινού του, με το κεφάλι προφυλαγμένο κάτω απ τη μασχάλη του,σχηματίζουν τη «μακριά γαϊδούρα».τα παιδιά της άλλης ομάδας παίρνουν φόρα και πηδούν έναένα πάνω στις ράχες των σκυμμένων. Όταν σκαρφαλώσουν όλα, η «μάνα» αρχίζει να μετράει, ενώ τα σκυμμένα παιδιά κάνουν ό,τι μπορούν για να ρίξουν τους «καβαλάρηδες».αν, πριν τελειώσει το μέτρημα, κάποιο παιδί χάσει την ισορροπία του ή ακουμπήσει το πόδι του κάτω, «καίγεται» και μαζί του όλη η ομάδα του, που παίρνει τη θέση της άλλης. Τζαμί ή κεραμιδάκια Αφού χωριστούμε σε δυο ομάδες, τοποθετούμε 5-10 κεραμιδάκια ή πλατιές πέτρες τη μια πάνω στην άλλη. Κατόπιν χαράζουμε μια γραμμή, σε απόσταση περίπου 5-10 μέτρων και από εκεί διαδοχικά οι παίκτες κάθε ομάδας πετούν την μπάλα προσπαθώντας να ρίξουν τις πέτρες. Κάθε παίκτης ρίχνει μια βολή. Οι παίκτες της ομάδας που θα ρίξουν τα κεραμιδάκια τώρα πρέπει να τα ξαναστήσουν. Οι αντίπαλοι όμως προσπαθούν να τους εμποδίσουν, χτυπώντας τους με την μπάλα. Οι παίκτες που θα χτυπηθούν βγαίνουν από το παιχνίδι. Αν όμως καταφέρουν να τα στήσουν, κερδίζουν και αποκτούν το δικαίωμα να ρίξουν πρώτοι την μπάλα στο επόμενο παιχνίδι. 10

Τα μήλα Οι παίκτες μας χωρίζονται σε δυο ισάριθμες ομάδες. Φτιάχνουμε δυο γραμμές σε απόσταση 10-15 μέτρων μεταξύ τους, ανάλογα με την ηλικία των παικτών. Οι μισοί παίκτες της μιας ομάδας βαστώντας την μπάλα πηγαίνουν στη μια γραμμή και οι υπόλοιποι στην άλλη. Η άλλη ομάδα στέκεται ανάμεσα στις δυο γραμμές με μέτωπο προς τη γραμμή που βρίσκεται η μπάλα. Οι παίκτες της ομάδας που είναι «έξω» σημαδεύουν τους παίκτες της ομάδας που είναι «μέσα»,χωρίς να περάσουν τη γραμμή και αποφεύγοντας τα χτυπήματα στο κεφάλι. Όποιος παίκτης χτυπηθεί, βγαίνει έξω. Αν όμως κάποιος καταφέρει και πιάσει την μπάλα στον αέρα πριν αυτή ακουμπήσει κάτω, τότε έχει πιάσει ένα μήλο. Όταν κάποιος έχει ένα ή περισσότερα μήλα και τον πετύχει η μπάλα, δε βγαίνει έξω, απλώς χάνει ένα μήλο. Για να βγει ο παίκτης, πρέπει να χάσει όλα τα μήλα του πρώτα. Αν δε χτυπηθεί ο τελευταίος παίκτης με 10 προσπάθειες, τότε όλοι οι συμπαίκτες ξαναμπαίνουν μέσα και η ομάδα του κερδίζει ένα βαθμό. Σε περίπτωση όμως που χτυπηθεί, τότε η «έξω» ομάδα κερδίζει το βαθμό και μπαίνει αυτή μέσα. 11

Περνά- περνά η μέλισσα Αφού χωριστούν τα παιδιά σε δυο ισάριθμες ομάδες, πιάνονται με τα χέρια φτιάχνοντας αλυσίδα και παρατάσσονται, η μια ομάδα απέναντι από την άλλη, σε απόσταση περίπου 15-20 μέτρων. Ο αρχηγός της μιας ομάδας φωνάζει στον αρχηγό της άλλης: - Μέλισσα - μέλισσα! Ο άλλος αρχηγός απαντά: Μέλι γλυκύτατο! Ο πρώτος ξαναλέει: Σε ποιον παραγγείλατε; Αυτός τώρα πρέπει να διαλέξει έναν αντίπαλο και να φωνάξει δυνατά το όνομά του. Όποιος ακούσει το όνομά του, είναι υποχρεωμένος να αφήσει την ομάδα του και να τρέξει γρήγορα προς τους απέναντι, κατευθυνόμενος ανάμεσα από δυο παίκτες, με σκοπό να «κόψει» την αλυσίδα. Αν τα καταφέρει, παίρνει έναν από τους δυο αντιπάλους που έκοψε στην ομάδα του. Αν δεν τα καταφέρει, μένει αυτός στην αντίπαλη ομάδα. Το παιχνίδι τελειώνει όταν η μια ομάδα πάρει όλους τους αντίπαλους παίκτες στην ομάδα της. Κλέφτες και αστυνόμοι Είναι ένα πολύ συναρπαστικό παραδοσιακό παιχνίδι. Παίζεται με πολλούς παίχτες σε ένα πλάτωμα. Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο ομάδες. Η μία, η μικρότερη, είναι οι αστυνόμοι. Τα υπόλοιπα παιδιά αποτελούν τους κλέφτες. Το παιχνίδι εξελίσσεται σαν ένα κοινό κυνηγητό ανάμεσα στις δύο ομάδες. οι κλέφτες, όταν θέλουν να ξεκουραστούν, πάνε σ' ένα συγκεκριμένο σημείο το οποίο ονομάζεται σπίτι ή λημέρι. Εκεί οι αστυνόμοι δεν μπορούν να τους πιάσουν. 'Όταν όμως ο αστυνόμος πιάσει τον κλέφτη τον οδηγεί στη φυλακή, η οποία βρίσκεται συνήθως όσο πιο μακριά γίνεται από το σπίτι. 'Ενας φυλακισμένος παίχτης ελευθερώνεται όταν ένας σύντροφός του του ακουμπήσει το χέρι και φωνάξει "ξελέ". Σε περίπτωση που οι φυλακισμένοι κλέφτες είναι πολλοί, κάνουν το εξής κόλπο: πιάνουν τα χέρια τους στη σειρά και απλώνονται όσο πιο έξω μπορούν (ένας βρίσκεται "μέσα" στη φυλακή και οι άλλοι, κρατώντας χέρι χέρι, προχωρούν προς το σπίτι). Ο ελεύθερος παίχτης, αγγίζοντας το χέρι ενός φυλακισμένου, ελευθερώνει όλους όσους συμμετέχουν στην αλυσίδα. Φυσικά, απαγορεύεται αυστηρά στους αστυνομικούς να φρουρούν τους φυλακισμένους παίχτες, κανόνας που όποιος παραβεί αποβάλλεται αυτομάτως από το παιχνίδι. Το παιχνίδι τελειώνει όταν όλοι οι κλέφτες φυλακιστούν, και πολλές φορές αυτό δε συμβαίνει ποτέ! 12

Το τσιλίκι Το τσιλίκι παίζεται με δύο ή περισσότερα παιδιά. Για να παιχτεί το παιχνίδι χρειάζονται δύο ξύλινες βέργες, μια μακριά 60-70 εκ. περίπου (τσιλίκα) και μια μικρή 10-20 εκ. περίπου (τσιλίκι), που είναι ξυσμένο όπως το μολύβι μας στις δυο άκρες του. Τα παιδιά βάζουν σημάδι ρίχνοντας πέτρες και όποιος το πλησιάσει περισσότερο αρχίζει πρώτος. Αυτός λοιπόν βάζει πάνω από μια μικρή σκαμμένη εσοχή στο έδαφος το τσιλίκι, παράλληλα προς το έδαφος, κι έχοντας τα άλλα παιδιά απένταντι του, ρίχνει με την τσιλίκα το τσιλίκι, όσο πιο μακριά μπορεί, προσέχοντας όμως να μην το πιάσουν τα άλλα παιδιά. Αν το πιάσει ένα απ' τα παιδιά, τότε πηγαίνει αυτό το παιδί να ρίξει το τσιλίκι και εκείνος που το έριξε πριν, αλλάζει θέση και πηγαίνει απέναντι με τα άλλα παιδιά. Αν δεν το πιάσει κανείς, τότε κάποιος απ' τους απέναντι ρίχνει το τσιλίκι για να χτυπήσει την τσιλίκα, που την τοποθετεί εκείνος που έριξε το τσιλίκι οριζόντια στο έδαφος και αν τη χτυπήσει αυτός παίρνει τη θέση αυτού που έριχνε και αλλάζουν θέσεις. Αν δε χτυπήσουν τη τσιλίκα, τότε ο κύριος παίχτης βάζοντας το τσιλίκι σε ένα σημείο κοντά στην εσοχή, χτυπάει το τσιλίκι με τη τσιλίκα του σε μία άκρη του και αυτό ανασηκώνεται ψηλά. Κατόπιν ο παίχτης αν το χτυπήσει μία φορά δυνατά τότε μετράει την απόσταση από το μέρος που το 'ριξε μέχρι το σημείο που έπεσε με τη τσιλίκα του και όποιο νούμερο βρει, αυτό είναι οι πόντοι που κέρδισε. Επίσης αν πριν χτυπήσει το τσιλίκι του για να το στείλει μακριά, το χτυπήσει άλλη μια φορά (συνολικά 2) τότε τους πόντους, τους μετράει με το τσιλίκι και όχι με την τσιλίκα. Και αν το χτυπήσει 2 φορές (συνολικά 3), τότε οι πόντοι μετράνε με το διπλάσιο νούμερο που βρίσκεται μετρώντας την απόσταση με το τσιλίκι κ.ο.κ. Αλάτι χονδρό-αλάτι ψιλό Το παιχνίδι αυτό παίζεται από πολλά παιδιά που συγκεντρώνονται και βγάζουν με κλήρο τη "μάνα". Υστερα κάνουν όλα μαζί ένα κύκλο και κάθονται κάτω σταυροπόδι με τα χέρια πίσω, με τις παλάμες ανοιχτές. Η μάνα στέκεται έξω από τον κύκλο και βαστάει ένα μαντήλι. Κάνει μια βόλτα γύρω από τον κύκλο τραγουδώντας: Αλάτι ψιλό, αλάτι χονδρό, έχασα τη μάνα μου και πάω να τη βρω παπούτσια δεν μου πήρε να πάω στο χορό Την ώρα που τραγουδάει γύρω από τον κύκλο, πετάει το μαντίλι πίσω από ένα παιδί και συνεχίζει μέχρι να καταλάβουν ότι δεν κρατάει πια το μαντήλι. Το παιδί που πήρε το μαντήλι σηκώνεται και αρχίζει να κυνηγάει τη μάνα. Οταν την πιάσει η μάνα κάθεται στη θέση του μαζί με τα άλλα παιδιά. Το παιδί που πήρε το μαντήλι γίνεται μάνα και αρχίζει να κυνηγάει. Το παιχνίδι συνεχίζεται έτσι μέχρι να το βαρεθούν. 13

Τυφλόμυγα Η τυφλόμυγα παίζεται από δύο παιδιά και πάνω. Στην αρχή όλοι τραβάνε έναν κλήρο για να δούνε ποιος θα τα φυλάει. Αυτός κλείνει τα μάτια του με ένα μαντήλι. Την ώρα που τα έχει κλειστά τα παιδιά ανακατεύονται. Οποιο παιδί πιάσει πρέπει να βρει πως το λένε δηλαδή ποιο είναι. Αν το αναγνωρίσει τότε αυτό το παιδί κάνει τη τυφλόμυγα. Και έτσι αυτό συνεχίζεται. Οπλα Χρειάζεται: Ξύλα που είναι βολικά να τα κρατήσεις και να μπορείς να τρέξεις. Ενα μέρος, ας πούμε δάσος ή ένα μεγάλο σπίτι με πολλές γωνίες. Παίζεται με 4 ή και περισσότερα παιδιά Τα παιδιά χωρίζονται σε δύο έως τέσσερις ομάδες (με διαφορετικά χρώματα μπλούζας για κάθε ομάδα). Στην αρχή μια ομάδα μετράει μέχρι το 10 και οι άλλες φεύγουν στο 14

στρατοπεδό τους. Το στρατόπεδο η κάθε ομάδα το έχει ορίσει κρυφά από τις άλλες ομάδες. Σκοπός είναι να σκοτώσεις κάποιον από την αντίπαλη ομάδα ή να πάρεις κάποιον όμηρο. Πώς γίνεται αυτό: Για να σκοτώσεις κάποιον στοχεύεις με το ξύλο και κάνεις τον ήχο του πυροβόλου. Κανονικά ο άλλος πρέπει να πέσει κάτω και να κλείσει τα μάτια του για 10 δευτερόλεπτα. Βέβαια, αν ο άλλος δεν το ακούσει πρέπει να του πεις ότι τον "σκότωσες". Για να πιάσεις όμηρο πρέπει να πας από πίσω του και να του πεις "ακίνητος". Αυτός δεν έχει το δικαίωμα να φύγει εκτός εάν κάποιος από την δικιά του ομάδα σκοτώσει αυτόν που τον πήρε όμηρο. Το παιχνίδι αυτό μπορεί να μην τελειώσει ποτέ!!! Σβούρα Παιχνίδι για 2-3 άτομα. Κανόνες: Σχεδιάζουμε έναν μεγάλο κύκλο και γύρω απ' το κέντρο του, βάζουμε όσες σβούρες χωράει. Ύστερα καθόμαστε έξω απ' τον κύκλο και κρατώντας μια σβούρα στο χέρι μας, προσπαθούμε να την χτυπήσουμε στο κέντρο του κύκλου και να διώξουμε όλες τις υπόλοιπες μακριά. Απ' έξω απ' τον κύκλο. Προσοχή! Η σβούρα που θα κρατάμε στο χέρι μας πρέπει να είναι δεμένη μ' ένα σκοινί απ την μύτη (κάτω-κάτω) έως την λαβή (πάνω-πάνω), ώστε να γυρνάει γύρω-γύρω πιο εύκολα. Οι σβούρες που βγάζουμε έξω απ' τον κύκλο γίνονται δικές μας. Για διευκόλυνση του παιχνιδιού, οι παίχτες πρέπει να παίζουν με σειρά ένας-ένας ξεχωριστά ώστε να φαίνονται οι σβούρες που το κάθε παιδί βγάζει έξω απ' τον κύκλο. Ο μαέστρος Ένα παιδί κρύβεται όσο τα υπόλοιπα παιδιά ορίζουν ποιος από την ομάδα θα είναι ο "μαέστρος" και ποιο "όργανο" θα παίζουν. Αφού σχηματίσουν ένα κύκλο, έρχεται το παιδί που είχε κρυφτεί και τους παρατηρεί για να βρει το μαέστρο. Όλα τα παιδιά παίζουν το ίδιο όργανο με τον μαέστρο και τραγουδούν: - Ποιος είναι ο μαέστρος να το μάθεις δεν μπορείς. - Ποιος είναι ο μαέστρος δεν μπορείς να βρεις! - Τι κουτός που είσαι, τι κουτός που είσαι. - Νάτος ο μαέστρος, νάτος ο μαέστρος! Το παιδί καταλαβαίνει ποιος είναι ο μαέστρος όταν αυτός αλλάξει όργανο. Τότε κρύβεται εκείνος και το παιχνίδι συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο. Αν κάνει λάθος και δε βρει το μαέστρο το παιχνίδι επαναλαμβάνεται αλλάζοντας το μαέστρο και το όργανο. Μάχη με στρατιωτάκια Κάθε αντίπαλος συγκεντρώνει μια στρατιά από μικρά στρατιωτάκια. Κάθε παίκτης ρίχνει ένα βόλο στην αντίπαλη στρατιά. Όσοι στρατιώτες δεν στηρίζονται σε άλλον είναι νεκροί και βγαίνουν έξω. Όσοι έχουν πέσει πάνω σε άλλον είναι απλώς πληγωμένοι και ξανασηκώνονται. Σκοπός του παιχνιδιού είναι να εξαντληθεί η αντίπαλη στρατιά. 15

Τσουβαλοδρομίες Παίζεται από πολλά παιδιά. Το κάθε παιδί μπαίνει με τα πόδια μέσα σε ένα τσουβάλι και το κρατάει με το χέρι του στη μέση του. Στέκονται στη σειρά όλα τα παιδιά και μόλις δώσει κάποιος το σύνθημα ξεκινούν όλα χοροπηδώντας μέχρι να φτάσουν σε κάποιο σημείο που έχουν ορίσει. Όποιος φτάσει πρώτος είναι ο νικητής. 16

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΑΛΛΩΝ ΧΩΡΩΝ Μπάλα και πύργος ΧΩΡΑ: Κένυα Όταν αυτό το παιχνίδι παίζεται από τρεις παίκτες, τότε οι δυο στέκονται σε απόσταση 8-10 μέτρων ο ένας απ τον άλλον και ο τρίτος παίκτης στέκεται ανάμεσά τους. Στη θέση που βρίσκεται ο μεσαίος παίκτης, σκορπάμε τις 7 πέτρες και μόλις ξεκινήσει το παιχνίδι αυτός πρέπει να φτιάξει τον πύργο. Όμως οι ακριανοί παίκτες προσπαθούν να τον πετύχουν με την μπάλα. Όποιος κατορθώσει να τον πετύχει, μπαίνει αυτός στη μέση και συνεχίζει την κατασκευή. Αυτός που θα καταφέρει να τελειώσει την κατασκευή είναι και ο νικητής. Αν η μπάλα ρίξει τον πύργο, κατά την διάρκεια της κατασκευής, το παιχνίδι συνεχίζεται κανονικά χτίζοντας ξανά ότι έχει γκρεμιστεί. Σε περίπτωση που έχουμε παραπάνω παίκτες, ένας είναι στη μέση και οι υπόλοιποι μοιράζονται στις άκρες. Παρόμοιο παιχνίδι στην Ελλάδα είναι τα κεραμιδάκια ή ζολί ή τζαμί. Το παιχνίδι αυτό το συναντάμε με διάφορες παραλλαγές και σε άλλες χώρες, όπως το «μπέδα» που παίζεται στο Ιράκ. Πούλα με βέζετ δε δέλπρα (η κότα με τα κοτόπουλα και η αλεπού) ΧΩΡΑ: Αλβανία Ένα παιδί κάνει την «κότα» και κάποιο άλλο την «αλεπού». Τα υπόλοιπα παιδιά, τα «κοτόπουλα», το ένα πίσω από το άλλο και πιασμένα από τη μέση πάνε πίσω από τη μαμά «κότα».ο πρώτος από τα «κοτόπουλα» πιάνει και τη μαμά από τη μέση και τώρα η «κότα» πρέπει να τους προστατέψει από την «αλεπού». Η «αλεπού» με τη σειρά της προσπαθεί με διάφορους ελιγμούς να πιάσει τα «κοτόπουλα», που κρυμμένα πίσω από την «κότα», προσπαθούν να γλιτώσουν. Η «κότα» μπαίνοντας μπροστά από την «αλεπού»προσπαθεί να της κλείσει το δρόμο και έτσι να σώσει τα «κοτόπουλα».το «κοτόπουλο» που θα πιάσει η «αλεπού» βγαίνει από το παιχνίδι. Αν κάποιο «κοτόπουλο»,στην προσπάθειά του να γλιτώσει από την «αλεπού», αφήσει τον μπροστινό του, χάνει και βγαίνει έξω. Το παιχνίδι τελειώνει όταν η «αλεπού» καταφέρει να πιάσει όλα τα κοτόπουλα. Ίδιο ακριβώς παιχνίδι στην Ελλάδα είναι «η κλώσα, τα κλωσόπουλα και το γεράκι. Άλτι μπι λάλτι ΧΩΡΑ: Αλβανία Ένας από τους παίκτες στηρίζεται με την πλάτη στον τοίχο, ένας άλλος σκύβοντας τον πιάνει από τη μέση δυνατά και σταθερά, έχοντας την πλάτη του οριζόντια. Οι υπόλοιποι παίκτες σε απόσταση μερικών μέτρων στέκονται στη σειρά, ο ένας πίσω από τον άλλον. Ο πρώτος, παίρνοντας φόρα, πηδά και στέκεται στην πλάτη αυτού που είναι σκυμμένος. Ξεδιπλώνοντας μερικά δάκτυλα από τη γροθιά του ενός χεριού, ρωτά το σκυμμένο: «Μονά ή ζυγά;». 17

Αν αυτός το βρει, αλλάζουν αμέσως θέσεις. Αν δεν το βρει, ο παίκτης επιστρέφει στο τέλος της σειράς και συνεχίζει ο επόμενος. Επίσης, αν κάποιος παίκτης κάνοντας το άλμα δεν καταφέρει να στηριχθεί και ακουμπήσει στο έδαφος, χάνει. Παρόμοιο παιχνίδι που παίζεται στην Ελλάδα είναι η «μακριά γαϊδούρα». Μπέδα ΧΩΡΑ: Ιράκ Το παιχνίδι παίζεται από δύο ομάδες. Σχηματίζουμε στο έδαφος ένα τετράγωνο με περίπου ένα μέτρο κάθε πλευρά. Με δυο κάθετες γραμμές το χωρίζουμε σε τέσσερα μικρότερα τετράγωνα. Στο κέντρο φτιάχνουμε ένα μικρό κύκλο και τοποθετούμε τις πέτρες τη μία πάνω στην άλλη. Σε απόσταση περίπου 5-10 μέτρων χαράζουμε μια γραμμή. Από εκεί διαδοχικά οι παίκτες κάθε ομάδας πετούν την μπάλα προσπαθώντας να ρίξουν τις πέτρες. Κάθε παίκτης ρίχνει μία βολή. Ο σκοπός της ομάδας που θα ρίξει τις πέτρες είναι να τοποθετήσει μια πέτρα σε κάθε μικρό τετραγωνάκι. Αυτό θα το καταφέρουν οι παίκτες κάνοντας αιφνιδιαστικές και γρήγορες προσπάθειες. Οι αντίπαλοι προσπαθούν να τους πετύχουν με την μπάλα και να τους βγάλουν έξω από το παιχνίδι. Αν καταφέρουν να τοποθετήσουν τις πέτρες σωστά, τότε φωνάζουν «μπέδα» και έχουν κερδίσει ένα βαθμό και το δικαίωμα να πετάξουν πρώτοι την μπάλα στο επόμενο παιχνίδι. Αν θελήσουμε να δυσκολέψουμε το παιχνίδι, αριθμούμε τα τετραγωνάκια από το 1 έως το 4, το ίδιο και τις πέτρες. Τώρα πρέπει να τοποθετήσουμε την καθεμία στον αριθμό της. Μπέιζμπολ με χέρια και πόδια ΧΩΡΑ: Σιέρα Λεόνε Σε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου χωριζόμαστε σε δυο ομάδες και στεκόμαστε στη μια γωνία, που ορίζουμε σαν βάση, έτοιμοι ν αρχίσουμε το παιχνίδι. Στις υπόλοιπες τρεις γωνίες τοποθετούμε από μία πέτρα. Κατόπιν ένας παίκτης από τη μια ομάδα πηγαίνει στη βάση, ενώ ένας άλλος από την αντίπαλη ομάδα στέκεται περίπου 10-15 μέτρα μακριά του, πατώντας στη διαγώνιο. Ταυτόχρονα οι συμπαίκτες του είναι διασκορπισμένοι στο γήπεδο. Από το σημείο εκείνο πετά συρτά και δυνατά με το χέρι του την μπάλα στον παίκτη που είναι στη βάση. Τότε αυτός με τη σειρά του κλωτσά δυνατά την μπάλα προς το γήπεδο. Αμέσως μετά τρέχει διαδοχικά στην πρώτη πέτρα, μετά στη δεύτερη, κατόπιν στην τρίτη και αν τελικά καταφέρει να επιστρέψει στη βάση, κερδίζει ένα βαθμό. Όμως σ όλη αυτή τη διαδρομή οι αντίπαλοι προσπαθούν, αφού πρώτα πιάσουν την μπάλα, να τον σταματήσουν πετυχαίνοντάς τον. Αν τον πετύχουν, αυτός βγαίνει έξω από το παιχνίδι και παίζει ο επόμενος παίκτης, μέχρι οι αντίπαλοι καταφέρουν να τον βγάλουν κι αυτόν. Όταν τελικά βγουν όλοι οι παίκτες έξω, τότε αθροίζουν τους βαθμούς τους και αλλάζουν ρόλους οι ομάδες. Όποια ομάδα συγκεντρώσει τους περισσότερους πόντους κερδίζει. 18

Σημαδεύω με την μπάλα ΧΩΡΑ: Φλόριντα ΗΠΑ Οι παίκτες μας χωρίζονται σε δυο ισάριθμες ομάδες και, αφού χωρίσουμε το γήπεδο σε δυο ίσες περιοχές, παρατάσσονται αντιμέτωπες. Η κάθε ομάδα προσπαθεί με την μπάλα να πετύχει τους αντιπάλους στα πόδια και να τους βγάλει έτσι έξω. Νικήτρια είναι η ομάδα που, μετά από καθορισμένο χρόνο, έχει στο γήπεδο περισσότερους παίκτες. Στη Γερμανία το παιχνίδι παίζεται λίγο διαφορετικά. Σημαδεύουμε όλο το κορμί εκτός από το κεφάλι. Όποιος καταφέρει να πιάσει την μπάλα στον αέρα, χωρίς αυτή να έχει ακουμπήσει προηγουμένως στο έδαφος, δε θεωρείται ότι χτυπήθηκε και μπορεί να ρίξει την μπάλα με την σειρά του στην αντίπαλη ομάδα. Όποιος κτυπηθεί, πηγαίνει στην αντίπαλη ομάδα. Το παιχνίδι τελειώνει όταν μείνει μόνο μια ομάδα στο γήπεδο. Το παιχνίδι στην Ιταλία είναι λίγο διαφορετικό. Οι παίκτες που θα χτυπηθούν χωρίς να καταφέρουν να πιάσουν την μπάλα, πηγαίνουν στην αντίπαλη πλευρά, όχι ως μέλη, αλλά ως αιχμάλωτοι. Όταν όμως καταφέρουν να πιάσουν την μπάλα που ρίχνει ένας συμπαίκτης τους, ξαναγυρίζουν στην ομάδα τους και συνεχίζουν το παιχνίδι. Όποια ομάδα αιχμαλωτίσει όλους τους αντιπάλους, είναι νικήτρια. Στη Γαλλία τα παιδιά που αιχμαλωτίζονται δεν μπερδεύονται με τους παίκτες της αντίπαλης ομάδας, αλλά πηγαίνουν πίσω από την περιοχή της και εκεί καιροφυλακτούν να αρπάξουν την μπάλα. Όποιος τα καταφέρει, του επιτρέπεται να ξαναγυρίσει στην ομάδα του. Κουφίνι ΧΩΡΑ: Αλβανία Το παιχνίδι παίζεται από δυο ομάδες των 4 5 ατόμων η κάθε μία. Πρώτα φτιάχνουμε ένα μεγάλο κύκλο με διάμετρο περίπου 6-7 μέτρα. Κατόπιν μπαίνουν μέσα οι παίκτες της μιας ομάδας, βαστώντας από ένα σχοινάκι, έτοιμοι να προστατέψουν το «κουφίνι», δηλαδή το σύνορο. Με τα σχοινάκια η αμυνόμενη ομάδα προσπαθεί να ακουμπήσει τους επιτιθέμενους αντιπάλους της άλλης ομάδας και να τους βγάλει εκτός παιχνιδιού. Αν κάποιος καταφέρει και μπει μέσα στον κύκλο χωρίς να τον ακουμπήσουν με τα σχοινάκια, παίρνει το «κουφίνι» και κερδίζει η ομάδα του έναν βαθμό. Στο επόμενο παιχνίδι οι ομάδες αλλάζουν ρόλους. Το μακρύ σχοινί ΧΩΡΑ: Φιλανδία Με το σχοινάκι παίζουν τα παιδιά σχεδόν σ όλο τον κόσμο. Εδώ θα περιγράψουμε πως παίζεται στη Φιλανδία. Με κλήρο ορίζονται οι δύο που θα γυρνάνε το σχοινί. Ύστερα αυτοί το πιάνουν από τις δυο άκρες και το γυρνάνε κάνοντας μια μεγάλη καμάρα. Οι υπόλοιποι παίκτες πρέπει κάθε φορά να πηδάνε κάτω από την καμάρα. Στην πρώτη φάση πρέπει να περνάνε κάτω από το σχοινί, όταν αυτό βρίσκεται στον αέρα ή να περνάνε πάνω από το 19

σχοινί, όταν αυτό αγγίζει το έδαφος. Όποιον αγγίξει το σχοινί, αυτός αλλάζει με έναν απ αυτούς που περιστρέφουν το σκοινί. Στη δεύτερη φάση, κάθε φορά που ένας παίκτης κάνει ένα πήδημα πάνω από το σχοινί, αναφέρει με τη σωστή σειρά μια ημέρα της εβδομάδας απ τη Δευτέρα ως και το Σάββατο. Την Κυριακή όμως, ο παίκτης που πηδάει αναπαύεται κι εκείνοι που γυρίζουν το σχοινί, τ αφήνουν να ταλαντεύεται σιγά σιγά στο ύψος του στήθους του, ώστε οι υπόλοιποι να περάσουν σκυφτοί από κάτω. Όταν όμως αυτοί που γυρνάνε το σχοινί φωνάξουν τη λέξη «δουλειά», αρχίζουν πάλι να κάνουν με το σχοινί κύκλους. Τότε αρχίζει μια «καινούργια εβδομάδα».όποιος την ώρα του παιχνιδιού αγγίξει το σχοινί, αλλάζει θέση με έναν απ αυτούς που γυρίζουν το σχοινί. Κερδίζει αυτός που θα «δουλέψει» τις περισσότερες εβδομάδες Ήλιος φεγγάρι κι αστέρια ΧΩΡΑ: Ισραήλ Εδώ περιγράφεται άλλο ένα παιχνίδι με σχοινάκι, όπως παίζεται στο Ισραήλ. Δύο παιδιά γυρνάνε το σχοινί, ενώ όλοι οι υπόλοιποι παίρνουν από ένα όνομα κάποιου ουράνιου σώματος, όπως ήλιος, φεγγάρι, Δίας, ή Γη. Αυτοί που γυρίζουν το σχοινί φωνάζουν το όνομα κάποιου ουράνιου σώματος και πρέπει το παιδί που έχει αυτό το όνομα να πάει να πηδήξει στο σχοινάκι. Όταν φωνάξουν ένα άλλο ουράνιο σώμα, βγαίνει ο πρώτος και μπαίνει ο επόμενος που ακούει το δικό του. Αυτό συνεχίζεται μέχρι να περάσουν όλοι οι παίκτες από το σχοινάκι. Στη δεύτερη φάση αυτοί που γυρνάνε φωνάζουν δυο ονόματα και πρέπει αυτοί οι δυο παίκτες να πηδήξουν μαζί. Μετά φωνάζουν τρία ονόματα και στη τελική φάση φωνάζουν «ήλιος, φεγγάρι, κι αστέρια». Τότε πρέπει να μπουν όλοι μαζί, αφού προηγουμένως συγχρονιστούν, ώστε να αποφύγουν το σχοινί. Η Μπάλα στο τούνελ ΧΩΡΑ: Σιέρα Λεόνε Χωρίζουμε δυο ισάριθμες ομάδες και οι παίκτες κάθονται ο ένας πίσω από τον άλλο σχηματίζοντας δυο παράλληλες σειρές. Οι παίκτες ανοίγουν λίγο τα πόδια τους και λυγίζουν ελαφριά τα γόνατά τους. Στον πρώτο κάθε σειράς δίνουμε από μια μπάλα και με το σύνθημα αυτός σκύβει και δίνει την μπάλα μέσα από τα πόδια του στο δεύτερο παίκτη της σειράς του. Αυτός με τη σειρά του τη δίνει στον τρίτο με τον ίδιο τρόπο. Και έτσι συνεχίζεται το παιχνίδι μέχρι η μπάλα να φτάσει στον τελευταίο παίκτη. Μόλις αυτός πιάσει την μπάλα, τρέχει στην αρχή της ομάδας του και με τη σειρά του τη δίνει κι αυτός κάτω από τα λυγισμένα του πόδια στον παίκτη που είναι πίσω του.αυτή η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι που το παιδί που ήταν πρώτο στην αρχή του παιχνιδιού ξαναγυρίσει στην αρχική του θέση. Νικήτρια είναι η ομάδα που τελειώνει πρώτη. Στο παιχνίδι δεν πρέπει η μπάλα να ακουμπάει στο έδαφος. Αν σε κάποιο παίκτη πέσει κάτω η μπάλα, πρέπει ο ίδιος να τη μαζέψει και να τη δώσει, έχοντας τη σωστή θέση, χέρι χέρι στο παιδί που είναι από πίσω. 20

Παπουτσωμένες καρέκλες ΧΩΡΑ: Παναμάς Τοποθετούμε στο χώρο μας δυο καρέκλες σε απόσταση μεταξύ τους και κατόπιν σκορπίζουμε 6-8 παπούτσια. Δένουμε τα μάτια δυο παικτών με τα μαντίλια, ενώ οι υπόλοιποι καθόμαστε σε κύκλο στο πάτωμα για να παρακολουθήσουμε. Με το πρόσταγμα τα δυο παιδιά, πηγαίνοντας πέρα δώθε μέσα στο κύκλο, προσπαθούν να βρουν τα παπούτσια. Μόλις κάποιος βρει ένα παπούτσι, πρέπει να το «φορέσει» σ ένα πόδι καρέκλας. Νικητής είναι εκείνος που κατορθώνει να καθίσει πρώτος σε μια καρέκλα που έχει «παπουτσωμένα» και τα τέσσερα πόδια της. Μπορούμε επίσης, σαν παραλλαγή, να ορίσουμε σε κάθε παίκτη ποια καρέκλα να «παπουτσώσει». ΥΓΕΙΑ- ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ- ΓΥΜΝΑΣΗ (Σωματική και ψυχική ευεξία) Οι αρχαίοι Έλληνες σωστά διαπίστωσαν πρώτοι την ανάγκη του ανθρώπου να διατηρεί ένα υγιές σώμα και εκεί μέσα να καλλιεργεί το πνεύμα του. Η ολοκλήρωση του ανθρώπου βρίσκεται σε αυτή τη σοφή φράση «Νους υγιής εν σώματι υγιή», που θέλει τον άνθρωπο ακμαίο και δυνατό. Όταν το σώμα μας έχει υγεία και δύναμη, τότε νιώθουμε έτοιμοι να διοχετεύσουμε τις δραστηριότητες μας σε διάφορα έργα προόδου. Μόνον όταν ο άνθρωπος έχει υγεία, μπορεί να αφήσει ελεύθερο το πνεύμα του να δημιουργήσει. Οι ωραίες ιδέες και σκέψεις που άλλαξαν την πορεία της ανθρωπότητας, κυοφορήθηκαν από ανθρώπους σφριγηλούς και ζωντανούς. Το σώμα για να έχει ωραία σωματική εμφάνιση και καλή υγεία, πρέπει καθημερινά να ασκείται και να γυμνάζεται. Η άσκηση σε συνδυασμό με τη σωστή διατροφή, το κρατά ακμαίο και γερό. Και σε αυτό το σώμα είναι δυνατό να αναπτυχθεί ένα αξιόλογο και δημιουργικό πνεύμα. Είναι πλέον από όλους αποδεκτό, πως η άσκηση όχι μόνο διατηρεί και βελτιώνει ένα υγιές σώμα, αλλά θεραπεύει και ένα σώμα που πάσχει, καθώς και μια ψυχή που συμπάσχει με το σώμα. Με άλλα λόγια, το μήνυμα της άσκησης δεν απευθύνεται μόνο στους υγιείς, αλλά και στους πάσχοντες ανθρώπους, με σκοπό να προλαμβάνονται οι ασθένειες που συνδέονται με αυτό τον τρόπο ζωής. Η φυσική άσκηση είναι αναγκαία για την προαγωγή και προάσπιση της υγείας. Η σχολική Φυσική Αγωγή προσπαθεί να μεταδώσει στους μαθητές τη συνήθεια της συστηματικής άσκησης στο πλαίσιο προαγωγής της υγείας τους και της «δια βίου άσκησης για την υγεία», ενώ παράλληλα και η Αγωγή Υγείας επιχειρεί τη διαμόρφωση θετικής στάσης και συμπεριφοράς προς τη φυσική άσκηση. Με την ίδρυση αυτού του θεματικού δικτύου στην εκπαίδευση επιδιώκεται: 21

Να αναδειχθεί εκτενώς ο ρόλος και η αξία της φυσικής άσκησης στην υγεία του ανθρώπου στη σύγχρονη κοινωνία Να ενισχυθεί η θετική στάση και συμπεριφορά των μαθητών στη φροντίδα για την υγεία τους και στη διαμόρφωση ενός υγιεινού και «δραστήριου» τρόπου ζωής. Να συνδυασθεί η ενημέρωση με την συμμετοχή σε ευεργετικές και ευχάριστες δραστηριότητες, που συνδυάζονται με την αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, την υγεία και την ποιότητα ζωής. Να υποστηριχθούν εκπαιδευτικές προσεγγίσεις και καινοτόμες δράσεις στον τομέα της φυσικής αγωγής όσο και στο πλαίσιο των προγραμμάτων σχολικών δραστηριοτήτων. Να δημιουργηθούν γνωστικά εφόδια για εκπαιδευτικούς και κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό με δραστηριότητες για τους μαθητές. Να αποτυπωθούν τέλος οι τρόποι και οι μορφές φυσικής άσκησης που επηρεάζουν και καθορίζουν την κατάσταση της ψυχικής και σωματικής υγείας του ανθρώπου. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ Τα βιντεοπαιχνίδια έχουν εισβάλει κανονικά στη καθημερινότητα πολλών ανθρώπων, μικρών και μεγάλων, ως ένα από τα μεγαλύτερα μέσα ψυχαγωγίας του τελευταίου αιώνα. Είναι η πρώτη ποιοτική διαφορετική μορφή παιχνιδιού μετά από εκατοντάδες χρόνια. Παράλληλα παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη ψυχολογία του ανθρώπου επηρεάζοντάς την θετικά και αρνητικά. Τα θετικά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών : 1) Βελτιώνουν τα αντανακλαστικά και την ικανότητα των ατόμων να επικεντρώνονται σε συγκεκριμένους στόχους. 2) Εξασκούν την προσοχή, τη συγκέντρωση και τη μνήμη, ενεργοποιούν τη δημιουργική σκέψη. 3) Ανεβάζουν την αυτοεκτίμηση. 4) Ορισμένα παιχνίδια που ενσωματώνουν διαφορετικές γλώσσες, αναδεικνύουν τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των πολιτισμών, δηλαδή αποτελούν χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία και μεθόδους ομαλής κοινωνικοποίησης. 5) Είναι διασκεδαστικά. 6) Βοηθούν το παιδί να εξοικειώνεται με την τεχνολογία. 7) Υπάρχουν παιχνίδια για όλα τα γούστα και όλες τις ηλικίες. 8) Το διαδίκτυο είναι πάντα διαθέσιμο. 22

Τα αρνητικά των ηλεκτρονικών παιχνιδιών: 1) Μπορεί να αυξήσουν την επιθετικότητα στη συμπεριφορά, τις σκέψεις και τα συναισθήματα και να περιορίσουν τις θετικές κοινωνικές συμπεριφορές. 2) Προκαλούν συναισθηματική παράλυση. 3) Μέσα στο διαδίκτυο υπάρχουν ιοί και χάκερς. 4) Μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην όραση. 5) Εθισμός. Πολλοί ζουν σε έναν ηλεκτρονικό κόσμο και όχι στον πραγματικό. Ο εθισμός αυτός μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας και καταναλωτικής συμπεριφοράς, καθώς και κακή επίδοση στο σχολείο. 6) Τα ηλεκτρονικά παιχνίδια αποτελούν το δεύτερο παράγοντα παχυσαρκίας, μετά την κατανάλωση πρόχειρου φαγητού. 7) Αρκετά άτομα χάνουν πολύ προσωπικό χρόνο παίζοντας τα. 8) Μπορούν να προκαλέσουν ψυχολογικά προβλήματα και ψυχοσωματικές διαταραχές. 9) Μερικά παιχνίδια είναι ακατάλληλα για τα παιδιά. ΘΕΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΟΜΑΔΙΚΟΤΗΤΑ: τα περισσότερα παραδοσιακά παιχνίδια προάγουν τη συνεργασία και την συναναστροφή με άλλα παιδιά (κρυφτό, κυνηγητό, μακριά γαϊδούρα κ.α.) ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ: Με τα παραδοσιακά παιχνίδια τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν τις αθλητικές τους ικανότητες(αντοχή, ευκινησια, τρέξιμο, άλμα κ. α.) ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ: Με τα παραδοσιακά παιχνίδια τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν τον τόπο τους τα ήθη και τα έθιμα τους. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ : Το παιδί μαθαίνει να κερδίζει και να χάνει,να εκτιμά και να σέβεται συμπαίκτες και αντιπάλους αλλά προπάντων μαθαίνει να συμμορφώνεται στους κανόνες του παιχνιδιού. Επίσης αναπτύσσεται η αγωνιστικότητα του παιδιού που το ωθεί να ξεπεράσει σταδιακά την ατολμία του, τη δειλία του, την οργή και την επιθετικότητά του. ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ ΑΔΥΝΑΜΙΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ: λόγω έλλειψης χώρων ( αλάνες, πάρκα κ.α ) ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΥ: Οι κίνδυνοι των παιδιών όταν παίζουν πολλαπλασιάζονται ιδίως όταν έχουν σωματική επαφή. ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΚΟΠΩΣΗ : Πολλά από τα παιχνίδια απαιτούν σωματική απόδοση που προφανώς δεν μπορούν να έχουν όλα τα παιδιά 23

ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ - ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΠΑΙΧΝΙΔΙΩΝ Με βάση τα παραπάνω στοιχεία αναλύοντας τα θετικά και τα αρνητικά καταλήξαμε ότι τα παραδοσιακά παιχνίδια είναι σχετικά καλύτερα από τα σύγχρονα. Με τα παραδοσιακά παιχνίδια το παιδί παίζει σε πραγματικό περιβάλλον ενώ με τα σύγχρονα τις περισσότερες φορές είναι σε εικονικό - φανταστικό. Μπορείς βέβαια με αυτά να παίξεις με παιδιά που είναι αρκετά μακριά από εσένα άλλα τις περισσότερες φορές γίνεται κατάχρηση με αποτέλεσμα την απομόνωση. Με τα σύγχρονα η ανάπτυξη των αθλητικών δεξιοτήτων είναι σχεδόν μηδαμινή ενώ το κύριο χαρακτηριστικό των παραδοσιακών είναι ο αθλητισμός. Τελευταίο αλλά εξίσου σημαντικό με τα παραδοσιακά παιχνίδια έχεις την δυνατότητα να γνωρίσεις τον τόπο σου τα ήθη και τα έθιμα σου. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Το παιχνίδι έπαιζε και συνεχίζει να παίζει σημαντικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών. Ιστορικά πέρασε από διάφορα στάδια ανάλογα με τις συνθήκες της εποχής (κοινωνικές, οικονομικές, πολιτισμικές κλπ.). Παλαιότερα φορείς κοινωνικοποίησης ήταν παραδοσιακοί όπως η οικογένεια, το σχολείο, η ομάδα ομηλίκων ενώ αντίθετα στη σημερινή εποχή προστέθηκαν καινούριοι παράγοντες όπως η αγορά, τα ΜΜΕ, η τηλεόραση κ.ά. Με την αυτόβουλη συμμετοχή του παιδιού στα ομαδικά παιχνίδια, οδηγείται το παιδί να συνάπτει διαπροσωπικές σχέσεις με τα μέλη της ομάδας, να δέχεται τις απόψεις, τις γνώμες, τις ιδέες των άλλων μελών και τους περιορισμούς που επιβάλλονται. Μαθαίνει επίσης να συγκρατείται στις δύσκολες καταστάσεις του παιχνιδιού, να περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για δράση, να προσαρμόζει τις ικανότητές του στις ανάγκες του συνόλου, να θυσιάζει τις προτιμήσεις στα συμφέροντα της ομάδας, να λύνει δύσκολες και απρόβλεπτες καταστάσεις δημιουργώντας μια ελεύθερη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Το παιχνίδι στη σημερινή παγκοσμιοποιημένη εποχή είναι ένα εμπορικό προϊόν που υπακούει στους νόμους της αγοράς και των οικονομικά ισχυρών. Έτσι ένα μεγάλο μέρος παιχνιδιών δεν κατασκευάζεται με κριτήριο τις ανάγκες 24

των παιδιών αλλά το κέρδος. Το παιχνίδι, το κατεξοχήν ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό μέσο απέκτησε πολυδιάστατη και αμφίσημη σημασία σήμερα. Τα παιδιά είναι αθώα όχι όμως και τα παιχνίδια τους, τα οποία τους καλούν στον κόσμο των ενηλίκων όλο και νωρίτερα. Οι επιπτώσεις ενός τέτοιου τρόπου ζωής δεν θα μπορούσαν παρά να είναι αρνητικές. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα τα παιδιά όταν τους δίνεται η ευκαιρία επινοούν νέα παιχνίδια για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους, τα οποία δεν διαφέρουν πολύ από των παλαιότερων. Ακόμα και στην ύπαιθρο παρατηρείται σημαντική υποχώρηση του παραδοσιακού παιδικού παιχνιδιού, κάτι που αναμφισβήτητα συνδέεται με το γεγονός ότι και ο τρόπος της ζωής έχει πολύ αλλάξει. Πατροπαράδοτα έθιμα και συνήθειες έχουν εγκαταλειφθεί. Υπάρχει μια ομοιομορφία στη ζωή μας που ασφαλώς επηρέασε τα παιδιά και τα παιχνίδια τους. 25

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αντωνιάδης Α., Το παιχνίδι. University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1994 Δαράκη Π., Ομαδικά παιχνίδια των παιδιών μας, Gutenberg, χ.χ. Λάζος Χ., Παίζοντας στο χρόνο. Αρχαία ελληνικά και βυζαντινά παιγνίδια. Αίολος, Αθήνα 2002 Λαουτάρη Γκριτζάλα Α, Τα ξεχασμένα παιχνίδια. Ελληνικά παιχνίδια από την αρχαιότητα έως σήμερα, Μίλητος, Αθήνα 2004 Tames R., Τα παιδιά στην αρχαία Ελλάδα, μετάφραση Κ. Σιδέρη, Σαββάλας, Αθήνα, α.χ. Αργυριάδη Μ., Το παιδί μέσα στον κύκλο του χρόνου, Μουσείο Μπενάκη, 1997. Καραΐσκου Χρυσάνθη, 100 παραδοσιακά παιχνίδια. Εκδ. Διάπλαση, Αθήνα 2005. http://egpaid.blogspot.com/2008/12/blog-post_5808.html http://www.netschoolbook.gr/gloss_paignia.html http://3lyk-polichn.thess.sch.gr/olympiaki_paideia/exelixi/exelixi2.htm http://el.wikipedia.org/wiki/παιχνίδια_στην_αρχαία_ελλάδα http://www.imma.edu.gr/macher/hm/hm_main.php?el/d2.6.html http://www.istoria-neolaias.gr/eleftherosxronos/paixnidia_1.html http://www.tovima.gr/print_article.php?e=b&f=12460&m=c10&aa=1 26