ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΑΘΗΜΑ : Η/Υ I (ενότητα WINDOWS) ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ : ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΔΗΣ, Καθηγητής ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ : ΘΕΑΝΩ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗ, Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό Το περιεχόμενο των σημειώσεων αυτών είναι συμπληρωματικό με το βιβλίο του κ. Τσαδήρα «Εργαστηριακές ασκήσεις πληροφορικής για οικονομολόγους». 1. Το μενού Έναρξη: α. Πατήστε στο κουμπί Έναρξη. Το μενού Έναρξη έχει ως εξής: Όνομα και εικονίδιο ενεργού χρήστη «Καρφιτσωμένα» (συχνά χρησιμοποιούμενα) προγράμματα Συνήθεις θέσεις τοποθέτησης εγγράφων Συνήθεις ρυθμίσεις Πρόσφατα ανοιγμένα προγράμματα Χρήσιμες εργασίες 2. Χρήση των γραμμών ολίσθησης ενός παράθυρου: Οι γραμμές κύλισης ή ολίσθησης εμφανίζονται όταν τα περιεχόμενα ενός παράθυρου καταλαμβάνουν περισσότερο χώρο από το πλαίσιο του παράθυρου. Μέσω αυτών μπορούμε να εμφανίσουμε τα περιεχόμενα του παράθυρου που δεν είναι ορατά. α. Κάντε διπλό κλικ στο εικονίδιο του σκληρού δίσκου (C:) στο παράθυρο Ο Υπολογιστής μου. Το παράθυρο που θα ανοίξει εμφανίζει τα περιεχόμενα του σκληρού δίσκου C:. 1
β. Για να μετακινηθείτε κατά μία γραμμή ή στήλη τη φορά, πατήστε πάνω στα βέλη ολίσθησης. γ. Για να μετακινηθείτε σε συγκεκριμένη θέση στο παράθυρο, σύρετε προς την επιθυμητή κατεύθυνση το πλαίσιο ολίσθησης. Το μέγεθος του πλαισίου αυτού συγκριτικά με το μέγεθος ολόκληρης της γραμμής ολίσθησης αντιστοιχεί στο ποσοστό των περιεχομένων του παράθυρου που είναι ορατό. δ. Για να μετακινηθείτε κατά μία ολόκληρη οθόνη πατήστε μέσα στη ράβδο ολίσθησης, γύρω από το πλαίσιο ολίσθησης. Πλαίσιο ολίσθησης Γραμμές (ράβδοι) ολίσθησης Βέλος ολίσθησης 3. Αντιγραφή αρχείου: Για να αντιγράψετε ένα αρχείο από ένα φάκελο «πηγή» σε ένα φάκελο «προορισμό»: α τρόπος (μέσω των εντολών Αντιγραφή και Επικόλληση): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Πατήστε στο κουμπί Αντιγραφή. β. Μεταφερθείτε στον «προορισμό» και επιλέξτε Επικόλληση. γ. Επιλέξτε έναν ακόμα προορισμό και επαναλάβετε την Επικόλληση, ώστε το αρχείο να αντιγραφεί και εκεί. β τρόπος (μέσω της διαδικασίας μεταφορά και απόθεση - drag and drop): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Κρατώντας πατημένο το πλήκτρο Control (Ctrl), σύρετε το εικονίδιο και αφήστε το πάνω στον «προορισμό», φροντίζοντας να βλέπετε κατά τη μεταφορά το σύμβολο +. Εάν δεν βλέπετε το σύμβολο +, ξεκινήστε τη διαδικασία από την αρχή. γ τρόπος (μέσω του δεξιού πλήκτρου του ποντικιού): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Σύρετε το εικονίδιο με το δεξί πλήκτρο του ποντικιού και αφήστε το πάνω στον «προορισμό». Από το μενού που θα εμφανιστεί επιλέξτε Αντιγραφή Εδώ. 2
δ τρόπος (μέσω της περιοχής Εργασίες αρχείων και φακέλων): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Από την περιοχή Εργασίες αρχείων και φακέλων επιλέξτε Αντιγραφή αυτού του αρχείου. Επιλέξτε τον «προορισμό» και κάντε κλικ στο Αντιγραφή. Σημείωση: Για να αντιγράψετε ταυτόχρονα περισσότερα από ένα αρχεία που περιέχονται στον ίδιο φάκελο, τα επιλέγετε και κατόπιν εκτελείτε την αντιγραφή. 4. Μετακίνηση αρχείου: Για να μετακινήσετε ένα αρχείο από ένα φάκελο «πηγή» σε ένα φάκελο «προορισμό»: α τρόπος (μέσω των εντολών Αποκοπή και Επικόλληση): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Πατήστε στο κουμπί Αποκοπή. β. Μεταφερθείτε στον «προορισμό». Πατήστε στο κουμπί Επικόλληση. β τρόπος (μέσω της διαδικασίας Drag and Drop): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Σύρετε το εικονίδιο και αφήστε το πάνω στον «προορισμό». γ τρόπος (μέσω του δεξιού πλήκτρου του ποντικιού): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Σύρετε το εικονίδιο με το δεξί πλήκτρο του ποντικιού και αφήστε το πάνω στον «προορισμό». Από το μενού που θα εμφανιστεί επιλέξτε Μετακίνηση Εδώ. δ τρόπος (μέσω της περιοχής Εργασίες αρχείων και φακέλων): α. Από την «πηγή» επιλέξτε το εικονίδιο. Από την περιοχή Εργασίες αρχείων και φακέλων επιλέξτε Μετακίνηση αυτού του αρχείου. Επιλέξτε τον «προορισμό» και κάντε κλικ στο Μετακίνηση. Σημείωση: Για να μετακινήσετε ταυτόχρονα περισσότερα από ένα αρχεία που περιέχονται στον ίδιο φάκελο, τα επιλέγετε και κατόπιν εκτελείτε τη μετακίνηση. 5. Ακύρωση της αμέσως προηγούμενης ενέργειας: Για να ακυρώσετε τη μετακίνηση που μόλις κάνατε: α. Πατήστε στο κουμπί Αναίρεση. 6. Δημιουργία συντόμευσης (shortcut): Μία συντόμευση (shortcut) παρέχει εύκολη πρόσβαση σε ένα αρχείο (συνήθως πρόγραμμα, φάκελο ή έγγραφο). Πρόκειται για ένα μικρό αρχείο (< 2KB) που παίζει το ρόλο του δείκτη προς ένα άλλο αρχείο και παριστάνεται από ένα εικονίδιο που έχει ένα μικρό βέλος στην κάτω αριστερή γωνία του. Συνήθως δημιουργούμε συντομεύσεις για αρχεία που χρησιμοποιούμε συχνά και τις τοποθετούμε στην επιφάνεια εργασίας, ώστε να έχουμε άμεση πρόσβαση στα αρχεία με διπλοπάτημα στο αντίστοιχο εικονίδιο συντόμευσης. Η συντόμευση 3
δεν αποτελεί αντίγραφο αρχείου, συνεπώς η διαγραφή μιας συντόμευσης δεν διαγράφει το αρχείο στο οποίο αυτή δείχνει. α. Ένας τρόπος για να δημιουργήσετε συντόμευση για ένα αρχείο είναι να κάνετε δεξί κλικ στο εικονίδιό του και να επιλέξετε Δημιουργία συντόμευσης. Κατόπιν μετακινείτε τη συντόμευση στο σημείο που θέλετε (π.χ. επιφάνεια εργασίας). β. Εναλλακτικά δημιουργείτε και τοποθετείτε άμεσα μια συντόμευση στην επιφάνεια εργασίας κάνοντας δεξί κλικ στο εικονίδιο του αρχείου και επιλέγοντας διαδοχικά Αποστολή προς, Επιφάνεια εργασίας (δημιουργία συντόμευσης). 7. Επαναφορά διαγραμμένων αρχείων: α τρόπος (άμεση επαναφορά): Μπορούμε να αναιρέσουμε μια διαγραφή αρχείου αμέσως αφού την εκτελέσουμε πατώντας στο κουμπί Αναίρεση. β τρόπος (μέσω του Κάδου Ανακύκλωσης): Ένα αρχείο που διαγράφεται από το σκληρό δίσκο δεν εξαφανίζεται οριστικά, αλλά τοποθετείται στον Κάδο Ανακύκλωσης. Έτσι παρέχεται η δυνατότητα επαναφοράς του αρχείου. Το αρχείο θα διαγραφεί οριστικά (και) από τον Κάδο Ανακύκλωσης εάν τον αδειάσουμε ή εάν γεμίσει μέχρι το ανώτερο όριο χωρητικότητάς του (το οποίο το καθορίζουμε εμείς διευθετώντας τις ιδιότητες του κάδου), οπότε διαγράφονται τα παλαιότερα αρχεία που έχουν τοποθετηθεί σε αυτόν. α. Αφού διαγράψετε αρχεία, ανοίξτε τον Κάδο Ανακύκλωσης κάνοντας διπλό κλικ στο εικονίδιό του στην επιφάνεια εργασίας. Επιλέξτε ένα αρχείο και στη συνέχεια επιλέξτε Επαναφορά από τις Εργασίες Κάδου Ανακύκλωσης ή από το μενού Αρχείο ή από το μενού συντόμευσης. β. Για να διαγράψετε οριστικά ένα αρχείο επιλέξτε το και εκτελέστε Διαγραφή. γ. Για να αδειάσετε τον Κάδο Ανακύκλωσης επιλέξτε την ομώνυμη επιλογή από τις Εργασίες Κάδου Ανακύκλωσης. δ. Κλείστε το παράθυρο του Κάδου Ανακύκλωσης. Σημείωση: Μπορείτε να αδειάσετε τον Κάδο Ανακύκλωσης και με δεξί κλικ στο εικονίδιό του. 8. Αναζήτηση αρχείου ή φακέλου: α. Πατήστε στο κουμπί Αναζήτηση είτε στο μενού Έναρξη, είτε σε παράθυρο φακέλου. Μπορείτε να εισάγετε κριτήρια ώστε να επιταχύνετε την αναζήτηση, όπως τμήμα του ονόματος του αρχείου, το χρονικό διάστημα δημιουργίας του κλπ. Καλό είναι, εάν μπορείτε, να συγκεκριμενοποιήσετε τη διαδρομή φακέλων και υποφακέλων στο αποθηκευτικό μέσο όπου θα γίνει η αναζήτηση. Τα αρχεία που πληρούν τα κριτήρια αναζήτησης θα εμφανιστούν στο δεξί τμήμα του παράθυρου και μπορείτε να τα χειριστείτε όπως τα αρχεία ενός οποιουδήποτε φακέλου, π.χ. μπορείτε να τα μετακινήσετε, να δημιουργήσετε συντομεύσεις γι αυτά κλπ. 4
9. Τακτοποίηση της επιφάνειας εργασίας: α. Κάντε δεξί κλικ σε ουδέτερο σημείο της επιφάνειας εργασίας και επιλέξτε διαδοχικά Τακτοποίηση εικονιδίων κατά, Αυτόματη Τακτοποίηση. Τα εικονίδια τοποθετούνται αυτόματα σε στήλες. 10. Συμπίεση αρχείων με το πρόγραμμα WinZip: Η συμπίεση αρχείων δημιουργεί ένα αρχείο (.zip,.rar,.arj κλπ) στο οποίο τοποθετούνται σε συμπιεσμένη μορφή τα αρχεία που θέλουμε. Στη συνέχεια αποστέλλουμε το αρχείο αυτό στον επιθυμητό προορισμό, π.χ. με e-mail, με «ανέβασμα» (uploading) στο Internet κλπ. α. Επιλέξτε κάποια αρχεία και κάντε δεξί κλικ πάνω σε ένα από αυτά. Στη συνέχεια επιλέξτε WinZip, Add to Zip file. β. Στο πλαίσιο Add to archive πληκτρολογήστε το όνομα του αρχείου (.zip) που θα περιέχει τη συμπιεσμένη μορφή των αρχείων και δηλώστε τη διαδρομή φακέλων/υποφακέλων στην οποία θα τοποθετηθεί (π.χ. C:\Test1\myfiles). Κάντε κλικ στο κουμπί Add. Θα εμφανιστεί το παράθυρο του προγράμματος WinZip που θα περιέχει τα συμπιεσμένα αρχεία. Για κάθε αρχείο προβάλλεται το ποσοστό συμπίεσης και το μέγεθος μετά τη συμπίεση (στήλες Ratio και Packed, αντίστοιχα). γ. Κλείστε το πρόγραμμα. Θα έχει δημιουργηθεί το αρχείο myfiles.zip. 11. Αποσυμπίεση αρχείων: Για να αποσυμπιέσετε το αρχείο myfiles και να εξάγετε τα αρχεία που αυτό περιέχει σε ένα φάκελο, έστω τον φάκελο Test2: α. Κάντε δεξί κλικ στο αρχείο myfiles και επιλέξτε WinZip, Extract to. β. Στο πλαίσιο με την ιεραρχική δομή των φακέλων επιλέξτε τη διαδρομή που οδηγεί στον φάκελο Test2. Κάντε κλικ στο κουμπί Extract. γ. Προβάλετε τα περιεχόμενα του φακέλου Test2 για να επιβεβαιώσετε την αποσυμπίεση των αρχείων. 12. Κοινή χρήση του υπολογιστή μέσω λογαριασμών: Κάθε χρήστης μπορεί να διαθέτει το δικό του λογαριασμό χρήσης των Windows, ώστε να έχει τις δικές του ιδιαίτερες ρυθμίσεις (π.χ. για τον τρόπο εμφάνισης των Windows και της επιφάνειας εργασίας), ξεχωριστή λίστα Αγαπημένα και Ιστορικό στα προγράμματα περιήγησης στο Web καθώς και ξεχωριστό φάκελο για τα έγγραφά του. Κατά την εκκίνηση των Windows (από την έκδοση XP και μετά) κάθε χρήστης κάνει είσοδο (login) στο λογαριασμό του. α. Εφόσον έχετε κάνει είσοδο με δικαιώματα Διαχειριστή, δημιουργείτε νέο λογαριασμό χρήστη πατώντας διαδοχικά Έναρξη, Πίνακας ελέγχου, Λογαριασμοί Χρηστών, Δημιουργία ενός νέου λογαριασμού. Ορίζετε το όνομα και τον τύπο του λογαριασμού. Κατόπιν, ανάλογα με τον τύπο του λογαριασμού, μπορείτε να ορίσετε κωδικό πρόσβασης, να αλλάξετε την εικόνα και τον τύπο καθώς και να διαγράψετε το λογαριασμό. β. Η εναλλαγή χρηστών στα Windows γίνεται επιλέγοντας Έναρξη, Αποσύνδεση χρήστη και επιτρέπει τη δυνατότητα εισόδου ενός άλλου χρήστη στον υπολογιστή ενώ ο πρώτος χρήστης διατηρεί ανοιχτά προγράμματα και αρχεία, ώστε να μπορεί να επιστρέψει σε αυτά. 5
Συνήθεις τύποι λογαριασμών χρηστών Διαχειριστής υπολογιστή: Έχει πλήρη κυριότητα στον υπολογιστή, καθώς μπορεί να εγκαθιστά υλικό και προγράμματα, να διευθετεί το σύστημα και να έχει πρόσβαση σε όλα τα αρχεία. Μπορεί να διαχειρίζεται τους λογαριασμούς χρηστών, δηλαδή να δημιουργεί, τροποποιεί και διαγράφει λογιαριασμούς. Ο υπολογιστής πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον ένα λογαριασμό Διαχειριστή. Περιορισμένος λογαριασμός: Δεν επιτρέπεται να αλλάζει τις σημαντικές ρυθμίσεις στο σύστημα ούτε να εγκαθιστά υλικό και προγράμματα. Έχει πρόσβαση μόνο στα προσωπικά του και στα κοινόχρηστα αρχεία (υπάρχει σχετικός φάκελος). Μπορεί να αλλάξει την εικόνα του λογαριασμού του και να ορίσει προσωπικό κωδικό πρόσβασης. Δεν μπορεί να αλλάξει το όνομα ή τον τύπο του λογαριασμού του. Μπορεί να διαμορφώσει την επιφάνεια εργασίας σύμφωνα με τις προτιμήσεις του. Λογαριασμός guest: Χρησιμοποιείται από όσους δεν έχουν λογαριασμό σε έναν υπολογιστή. Δεν διαθέτει κωδικό πρόσβασης, δεν μπορεί να εγκαταστήσει υλικό και προγράμματα, αλλά μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εγκατεστημένα προγράμματα. 13. Προσαρμογή της επιφάνειας εργασίας: Κάθε χρήστης (εκτός του guest) μπορεί να διαμορφώσει ιδιαίτερα την επιφάνεια εργασίας του, κάνοντας δεξί κλικ σε αυτήν και επιλέγοντας Ιδιότητες. Θα εμφανιστεί το πλαίσιο διαλόγου Οθόνη, το οποίο περιλαμβάνει τις εξής καρτέλες: Θέματα: Θέμα είναι ένα σύνολο ρυθμίσεων που αφορούν χρώματα, ήχους συμβάντων κλπ. Επιφάνεια εργασίας: Για την επιλογή χρώματος ή και εικόνας ως φόντο της επιφάνειας εργασίας. Μέσω του κουμπιού Αναζήτηση μπορούμε να επιλέξουμε ένα αρχείο εικόνας από το υπολογιστικό σύστημα. Εμφάνιση: Περιλαμβάνει ρυθμίσεις εμφάνισης στοιχείων των Windows (π.χ. χρώματα στα πλαίσια διαλόγου). Προφύλαξη οθόνης (screen saver): Είναι κινούμενη εικόνα η οποία ενεργοποιείται αυτόματα εφόσον αφήσουμε αδρανή τον υπολογιστή μας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Απενεργοποιείται είτε με κίνηση του ποντικού είτε με πάτημα πλήκτρου. Προφύλασσε τις παλαιότερης τεχνολογίας οθόνες (CRT) από βλάβες που μπορούσαν να συμβούν εάν προέβαλλαν για μεγάλο χρονικό διάστημα την ίδια εικόνα. Στις μέρες μας τη χρησιμοποιούμε είτε για ψυχαγωγία είτε για ασφάλεια. Στη δεύτερη περίπτωση πρέπει να ορίσουμε συνθηματικό το οποίο θα πληκτρολογούμε κατά την επιστροφή μας στον υπολογιστή για τη συνέχιση της εργασίας μας. Ρυθμίσεις: Ρυθμίζουμε την ανάλυση της οθόνης και το πλήθος των χρωμάτων που χρησιμοποιούν τα Windows για την αναπαράσταση των γραφικών στην οθόνη. Σε χαμηλή ανάλυση απεικονίζεται μικρή σχετικά ποσότητα πληροφοριών, αλλά τα στοιχεία προβάλλονται μεγάλα. Οι διαθέσιμες αναλύσεις εξαρτώνται από την οθόνη και την κάρτα γραφικών του υπολογιστή. Όσον αφορά την ποιότητα χρώματος, όσο περισσότερα χρώματα χρησιμοποιούμε, τόσο πιο πιστή είναι η εμφάνιση των γραφικών. 6