Υποστήριξη της Ελληνικής Βιολογικής Γεωργίας μέσω Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών Κωστοπούλου Κ., Καρέτσος Σ., Νταλιάνη Μ. Εργαστήριο Πληροφορικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιερά Οδός 75, 118 55 Αθήνα Τηλ. 210 5294183 / Fax 210 5294199 E-mail: {tina, karetsos, marier}@aua.gr Περίληψη Τα τελευταία χρόνια, η βιομηχανία βιολογικών τροφίμων βρίσκεται σε τροχιά δυναμικής ανάπτυξης και θεωρείται ότι παρέχει εξαιρετικές προοπτικές για τους βιοκαλλιεργητές. Παρόλα αυτά, στην Ελλάδα ο κλάδος της βιολογικής γεωργίας αντιμετωπίζει σειρά προβλημάτων, όπως δυσκολίες στην ανεύρεση έγκυρης πληροφόρησης, τεχνικής γνώσης και υποστήριξης από ειδικούς καθώς και έλλειψη συντονισμού και οργάνωσης του δικτύου προώθησης, διακίνησης και εμπορίας βιολογικών προϊόντων. Η επιχειρηματική χρήση του Διαδικτύου μπορεί να συμβάλλει στην επίλυση των ανωτέρω προβλημάτων. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι η ανάπτυξη ηλεκτρονικών υπηρεσιών μέσω του Διαδικτύου για την προώθηση και υποστήριξη της ελληνικής βιολογικής γεωργίας. Οι υπηρεσίες αυτές υλοποιούνται μέσω ενός συστήματος, το οποίο βασίζεται στην τεχνολογία των δικτυακών πυλών. Αναλυτικότερα, στην εργασία αυτή αναλύεται και υλοποιείται ένα σύνολο υπηρεσιών πληροφόρησης και μια ηλεκτρονική αγορά βιολογικών προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες και τις προτεραιότητες του κλάδου. Το προτεινόμενο σύστημα αποσκοπεί στη δημιουργία ενός κεντρικού σημείου ενημέρωσης και εξυπηρέτησης των εμπλεκομένων στον κλάδο της βιολογικής γεωργίας μέσω του Διαδικτύου. Λέξεις κλειδιά: βιολογική γεωργία, δικτυακή πύλη, ηλεκτρονικές υπηρεσίες, ηλεκτρονικό εμπόριο 1. Εισαγωγή Τις τελευταίες δεκαετίες, η διεθνής κοινότητα έχει επιδείξει σημαντικό ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων. Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν ότι η Βιολογική Γεωργία (ΒΓ) μπορεί να εξυπηρετήσει και τους δύο προαναφερθέντες στόχους, συμβάλλοντας παράλληλα και στην ολοκληρωμένη ανάπτυξη της υπαίθρου. Η ΒΓ ασκείται περίπου σε 100 χώρες και αποτελεί έναν από τους συνεχώς αναπτυσσόμενους κλάδους της γεωργίας. Η αξία των πωλήσεων βιολογικών τροφίμων ανέρχεται σε 11 δις ευρώ στην Ευρώπη και σε 23 δις ευρώ παγκοσμίως (ΕΕ, 2005). Οι βιολογικές εκτάσεις συνεχώς αυξάνονται και συγκεκριμένα υπολογίζονται άνω των 24 εκατομμυρίων εκταρίων παγκοσμίως. Οι περισσότερες εκτάσεις εντοπίζονται στην Αυστραλία (περίπου 10 εκατομμύρια εκτάρια), στην Αργεντινή (σχεδόν 3 εκατομμύρια εκτάρια) και στην Ιταλία (σχεδόν 1,2 εκατομμύρια εκτάρια). Η Ευρώπη με ποσοστό 23% έρχεται τρίτη σε βιοκαλλιεργούμενες εκτάσεις, με πρώτη την Ωκεανία με 42% και δεύτερη τη Λατινική Αμερική με 24,2% επί του συνόλου. Στην Ευρώπη, η Ιταλία, η Μ. Βρετανία, η Γερμανία και η Ισπανία έρχονται πρώτες κατά σειρά με 1.168.212, 724.523, 696.978 και 666.055 εκτάρια, αντίστοιχα. Συνολικά, στη γηραιά ήπειρο λειτουργούν περισσότερες από 170.000 βιολογικές εκμεταλλεύσεις και ένας από τους κύριους λόγους περαιτέρω προώθησης της ΒΓ θεωρείται η αναπτυσσόμενη αγορά της (Willer και Yussefi, 2004). Παρόλα αυτά, η αγορά βιολογικών προϊόντων, στην οποία εμπλέκονται βιοκαλλιεργητές, επιχειρήσεις μεταποίησης καθώς και καταναλωτές, αντιμετωπίζει διάφορα προβλήματα και ως εκ τούτου απαιτείται η θέσπιση κατάλληλων μέτρων για την αντιμετώπισή τους (Bellegem και Eijs, 2002). Προς αυτήν την κατεύθυνση η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχει θεσπίσει το «Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για τα βιολογικά τρόφιμα και τη βιολογική γεωργία» (ΕΕ, 2005). Στην Ελλάδα, ο κλάδος της ΒΓ θεωρείται περιορισμένης κλίμακας με προοπτικές όμως περαιτέρω ανάπτυξης. Σήμερα, οι Έλληνες βιοκαλλιεργητές αντιμετωπίζουν σειρά προβλημάτων που αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του κλάδου. Ειδικότερα, διαπιστώνεται έλλειψη εξειδικευμένης τεχνικής γνώσης, πληροφόρησης, τεχνικής υποστήριξης από εξειδικευμένους γεωπόνους καθώς και συντονισμού και οργάνωσης του δικτύου προώθησης, διακίνησης και εμπορίας βιολογικών προϊόντων. Επιπλέον, υπάρχει περιορισμένος αριθμός πηγών πληροφόρησης για ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των καταναλωτών, παρόλο που η ζήτηση των βιολογικών προϊόντων σταδιακά αυξάνεται (Νταλιάνη, 2003).
Η επιχειρηματική χρήση του Διαδικτύου και η κατάλληλη υιοθέτηση πρακτικών του ηλεκτρονικού εμπορίου μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στην επίλυση μέρους των ανωτέρω προβλημάτων. Στις μέρες μας, ένας αυξανόμενος αριθμός από οργανισμούς σε ολόκληρο τον κόσμο χρησιμοποιεί δικτυακές πύλες για την παροχή πληροφοριών ή/και υπηρεσιών για τη ΒΓ. Μετά από έρευνα στο Διαδίκτυο, μέσω της μηχανής αναζήτησης Google με τη φράση «Βιολογική Γεωργία», εντοπίσθηκε σημαντικός αριθμός ιστοσελίδων και δικτυακών πυλών. Αξιόλογα παραδείγματα είναι: (α) Η δικτυακή πύλη Organic Europe (http://www.organic-europe.net), η οποία παρέχει ειδήσεις, πληροφορίες, στατιστικά στοιχεία καθώς και βάση δεδομένων με διευθύνσεις φορέων που σχετίζονται με τη ΒΓ στην ΕΕ. (β) Η δικτυακή πύλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κινημάτων για τη ΒΓ (IFOAM, http://www.ifoam.org), η οποία περιλαμβάνει νέα, ημερολόγιο εκδηλώσεων, βιβλιοπωλείο, πληροφορίες (για τις αρχές της ΒΓ, την πιστοποίηση, την έρευνα, την εκπαίδευση κλπ.), ευρετήριο μελών και χρήσιμους συνδέσμους. (γ) Η ιστοσελίδα του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) (http://www.fao.org/organanic), η οποία στοχεύει στην παροχή πληροφοριών για την ΒΓ και λειτουργεί ως χάρτης για την καθοδήγηση των χρηστών σε άλλες σχετικές ιστοσελίδες. (δ) Το Κέντρο ΒΓ του Καναδά (http://www.organicagcentre.ca), το οποίο μέσω της ιστοσελίδας του εστιάζεται στην ενίσχυση της έρευνας και εφαρμογής της ΒΓ στον Καναδά, περιλαμβάνοντας ενότητες για την έρευνα, την εκπαίδευση, νέα και εκδηλώσεις, πληροφορίες για καταναλωτές κλπ. (ε) Το ερευνητικό ινστιτούτο ΒΓ FiBL, το οποίο παρέχει μέσω της δικτυακής του παρουσίας (http://www.fibl.org) αποτελέσματα ερευνών και περαιτέρω κατευθύνσεις για τη ΒΓ. (στ) Η ιστοσελίδα organic AgInfo (www.organicaginfo.org), η οποία περιέχει πληροφορίες για την πιστοποίηση και την παραγωγή, οικονομικά στοιχεία, αποτελέσματα ερευνών κλπ. (ζ) Η ιστοσελίδα http://www.soel.de, η οποία παρέχει κυρίως στατιστικά στοιχεία και αποτελέσματα ερευνών. Στην Ελλάδα, έχουν αναπτυχθεί αντίστοιχες ιστοσελίδες και δικτυακές πύλες τόσο από οργανισμούς πιστοποίησης (http://www.dionet.gr, http://www.bio-hellas.gr κ.ά.) όσο και από επιχειρήσεις (http://www.greenfarm.gr, http://www.biofarm.gr κ.ά). Οι περισσότερες από αυτές αποσκοπούν στην παροχή γενικών πληροφοριών για τη ΒΓ, ενώ κάποιες από αυτές παρέχουν και πληροφορίες για τη διαδικασία πιστοποίησης. Συμπερασματικά, διαπιστώνεται ότι η πλειοψηφία των υπό εξέταση ιστοσελίδων και δικτυακών πυλών παρέχουν γενικές πληροφορίες για τη ΒΓ χωρίς να εστιάζονται σε συγκεκριμένες ομάδες, όπως είναι οι παραγωγοί, οι μεταποιητές ή οι καταναλωτές. Επίσης, σημαντικός αριθμός ιστοσελίδων/δικατυακών πυλών στοχεύει σε ερευνητές παρουσιάζοντας αποτελέσματα από έρευνες καθώς και σχετικά προγράμματα. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι η ανάπτυξη ενός ηλεκτρονικού συστήματος, το οποίο αποσκοπεί στη δημιουργία ενός κεντρικού σημείου ενημέρωσης και εξυπηρέτησης όλων των εμπλεκομένων στον κλάδο της ΒΓ μέσω του Διαδικτύου, με στόχο την προώθηση και υποστήριξη της ελληνικής ΒΓ. Το προτεινόμενο σύστημα, το οποίο στη συνέχεια αναφέρεται ως BIOPRODUCT, βασίζεται στην τεχνολογία των δικτυακών πυλών (portals) και υποστηρίζει την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Αναλυτικότερα, στην εργασία αυτή σχεδιάζεται και υλοποιείται ένα σύνολο υπηρεσιών πληροφόρησης και μια ηλεκτρονική αγορά βιολογικών προϊόντων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες και τις προτεραιότητες του κλάδου της ελληνικής ΒΓ. Η δομή της εργασίας είναι η ακόλουθη: στη επόμενη ενότητα δίνεται μια επισκόπηση της ΒΓ στην Ελλάδα με έμφαση στις περιοχές της Τροιζηνίας και της Κορινθίας. Στη συνέχεια, περιγράφεται ο τρόπος σχεδίασης και υλοποίησης του προτεινόμενου συστήματος καθώς και η πιλοτική λειτουργία του. Τέλος, παρατίθενται τα συμπεράσματα και μελλοντικές κατευθύνσεις. 2. Η βιολογική γεωργία στην Ελλάδα 2.1 Επισκόπηση Η ΒΓ γίνεται γνωστή στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1970, αλλά δεν τυγχάνει ιδιαίτερης προσοχής παρά μόνο από ορισμένους υποστηρικτές της υγιεινής διατροφής. Τα πρώτα ουσιαστικά βήματα γίνονται στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, μέσω της εφαρμογής οργανωμένων προγραμμάτων ΒΓ που ξεκινούν ξένες εταιρίες και επιχειρηματίες. Τη συγκεκριμένη περίοδο, ξένοι φορείς και οργανισμοί πιστοποίησης αναλαμβάνουν την πιστοποίηση των παραγόμενων ελληνικών προϊόντων, τα οποία στο σύνολό τους απορροφούνταν από αγορές του εξωτερικού. Σταδιακά, μεμονωμένοι αγρότες ξεκινούν να μετατρέπουν τις εκμεταλλεύσεις τους σε βιολογικές, γεγονός που επιτάθηκε μετά την εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2092/91. Επίσημα στοιχεία για τη ΒΓ στην Ελλάδα δεν υπάρχουν για την περίοδο 1982-1992. Σύμφωνα όμως με υπολογισμούς, υπήρχαν περίπου 150 βιοκαλλιεργητές που καλλιεργούσαν συνολική επιφάνεια 200 εκταρίων (Smissen, 2001). Στα τέλη της δεκαετίας του 80, τοπικοί φορείς, πανεπιστήμια καθώς και άλλοι σχετικοί φορείς κατέβαλλαν προσπάθειες για την εκπαίδευση κυρίως
νέων γεωπόνων και αγροτών. Το 1996, πραγματοποιήθηκε επαύξηση των βιοκαλλιεργούμενων εκτάσεων λόγω της υιοθέτησης του Κανονισμού της ΕΕ 2078/92, με τον οποίο ξεκίνησε η χορήγηση οικονομικών ενισχύσεων. Το 2001 υπήρχαν 31.118 εκτάρια καλλιεργούμενα βιολογικά, τα οποία αντιπροσώπευαν το 0,6% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης (Yussefi και Willer, 2003). Το 2004 συνολικά στον κλάδο δραστηριοποιούνταν 9.002 επιχειρηματίες, εκ των οποίων 8.269 ήταν παραγωγοί, 570 ήταν μεταποιητές, 4 ήταν εισαγωγείς και οι υπόλοιποι ήταν επιχειρηματίες με μικτές δραστηριότητες. Επίσης, υπήρχαν 267.159 βιολογικά εκτάρια, εκ των οποίων τα 12.582 εκτάρια καλλιεργούνταν με σιτηρά για παραγωγή καρπού, τα 2.989 εκτάρια με κτηνοτροφικές ρίζες και σταυρανθή, τα 2.929 εκτάρια με βιομηχανικά φυτά, τα 1.758 με οπωροφόρα δέντρα και μικρούς καρπούς, τα 2.168 με εσπεριδοειδή, τα 25.811 με ελιές και τα 3.303 με αμπέλια, ενώ τα 196.234 ήταν μόνιμοι βοσκότοποι και λιβάδια. Όσον αφορά στη βιολογική κτηνοτροφία, υπήρχαν 14.671 βοοειδή, 94.362 πρόβατα, 215.291 αίγες, 4.469 χοίροι, 68.386 πουλερικά και 3.719 κυψέλες μελισσών (ΥΠΑΑΤ, 2005). Τα σημαντικότερα βιολογικά προϊόντα είναι οι ελιές και το ελαιόλαδο, το κρασί και τα εσπεριδοειδή. Οι οικονομικές ενισχύσεις που εγκρίθηκαν από τον Κοινοτικό Κανονισμό 2078/92 έπαιξαν σημαντικό ρόλο για την επαύξηση των καλλιεργειών της αμπέλου και των εσπεριδοειδών. Όσον αφορά στο βιολογικό ελαιόλαδο το μεγαλύτερο μέρος του εξάγεται σε χώρες του εξωτερικού (κυρίως στις αγορές της βορειοδυτικής Ευρώπης και στη βόρειο Αμερική). Η ζήτηση είναι μεγάλη και η εμπορία του βιολογικού ελαιολάδου μπορεί να γίνει πιο αποτελεσματική με την οργάνωση της αγοράς από την πλευρά των βιοκαλλιεργητών Το βιολογικό κρασί είναι το δεύτερο σε σημαντικότητα προϊόν αλλά η αγορά του αντιμετωπίζει σημαντικό ανταγωνισμό από τις άλλες μεσογειακές χώρες. 2.2 Η περίπτωση της Τροιζηνίας Η Επαρχία Τροιζηνίας βρίσκεται στη νότια Ελλάδα και αποτελείται από δύο τμήματα, ένα νησιωτικό, στο Σαρωνικό κόλπο και ένα ηπειρωτικό στη νοτιοανατολική Πελοπόννησο. Όλη η Επαρχία χωρίζεται σε δώδεκα περιφέρειες. Οι παραδοσιακές συμβατικές καλλιέργειες της Επαρχίας είναι η ανθοκαλλιέργεια και οι καλλιέργειες της ελιάς και των εσπεριδοειδών. Η βιοκαλλιέργεια ξεκίνησε στην περιοχή το 1997. Παρόλα αυτά, ο συγκεκριμένος κλάδος ενισχύθηκε ουσιαστικά την περίοδο 1999-2000, από την εφαρμογή του προγράμματος οικονομικών ενισχύσεων σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 2078/92. Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε για περισσότερους από 100 βιοκαλλιεργητές και για βιολογική έκταση 300 εκταρίων στις περιοχές της Δρυόπης, της Καλλονής, της Τακτικούπολης και στην περιοχή γύρω από τον βιότοπο της Ψύφτας. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων αναγνώρισε το πρόγραμμα αυτό ως ένα από τα καλύτερα σε όλη την Ελλάδα εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της περιοχής. Συγκεκριμένα: Η ΕΕ έχει αναγνωρίσει τη Δρυόπη -μια από τις περιφέρειες- ως ορεινή και μειονεκτική περιοχή. Η περιοχή της Καλλονής αποτελεί μια κλειστή πεδιάδα, φραγμένη από τη μια πλευρά από τη θάλασσα και από την άλλη από λόφους. Αυτή η τοπογραφία δημιουργεί ένα ιδιαίτερο μικροκλίμα, ιδανικό για την καλλιέργεια ελιάς και εσπεριδοειδών. Η συγκεκριμένη περιοχή όπου εφαρμόστηκε το πρόγραμμα βρίσκεται πολύ κοντά σε έναν από τους πιο σημαντικούς βιοτόπους της Ελλάδος, τον βιότοπο της Ψύφτας, ο οποίος προστατεύεται από πολλά διατάγματα. Όλοι οι παραγωγοί που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ενισχύσεων παρήγαγαν ελιές και εσπεριδοειδή. Η αβεβαιότητα συνέχισης του προγράμματος και οι τεράστιες οικονομικές ζημιές των παραγωγών, εξαιτίας της οικονομικής κατάρρευσης της εταιρίας που είχε αναλάβει την εμπορία των προϊόντων τους, ήταν οι κυριότεροι λόγοι γέννησης σκεπτικισμού και απογοήτευσης μεταξύ των παραγωγών. Η εμφάνιση τέτοιων σημαντικών προβλημάτων ιδιαίτερα στα πρώιμα στάδια ανάπτυξης της ΒΓ στην περιοχή- συνέβαλλε ώστε οι παραγωγοί να χάσουν το ενδιαφέρον τους και να γίνουν διστακτικοί στην ανάληψη περαιτέρω πρωτοβουλιών, οι οποίες συνεπάγονται επιπλέον κίνδυνο και ανασφάλεια (Νταλιάνη, 2003). Το 2003, υπήρχαν περίπου 80-90 βιοκαλλιεργητές, οι οποίοι όλοι ήταν μεταξύ 55-60 ετών. Οι κύριες καλλιέργειες ήταν οι ελιές και τα εσπεριδοειδή. 2.3 Η περίπτωση του Νομού Κορινθίας Ο Νομός Κορινθίας βρίσκεται στο νότιο τμήμα της Ελλάδος και συγκεκριμένα στην βορειοανατολική Πελοπόννησο. Στην περιοχή υπάρχουν 403,8 βιοκαλλιεργούμενα εκτάρια, τα οποία αντιπροσωπεύουν το 1,3% της συνολικής βιοκαλλιεργούμενης γης στην Ελλάδα (ΥΠΑΑΤ, 2001). Σήμερα, πολλοί βιοκαλλιεργητές της περιοχής είναι ενταγμένοι στη Ένωση Επαγγελματιών Βιοκαλλιεργητών Κορίνθου. Η Ένωση αριθμεί 60 μέλη, οι οποίοι συνολικά κατέχουν τις μισές βιοκαλλιεργούμενες εκτάσεις της
περιοχής και συγκεκριμένα 230 εκτάρια. Οι σημαντικότερες καλλιέργειες είναι η ελιά, η άμπελος και τα εσπεριδοειδή που καταλαμβάνουν 87,1, 65,7 και 19,6 εκτάρια, αντίστοιχα. Η λαχανοκομία και οι καλλιέργειες της σταφίδας, των σταφυλιών και άλλων καρποφόρων δέντρων (κερασιές, ροδακινιές, μηλιές, βερικοκιές, μουσμουλιές κλπ.) αποτελούν τις υπόλοιπες βιοκαλλιέργειες της περιοχής. 3. Σύστημα BIOPRODUCT Σκοπός του προτεινόμενου συστήματος είναι η δημιουργία μιας αξιόπιστης δικτυακής πύλης η οποία θα αποτελεί ένα κεντρικό σημείο ενημέρωσης και εξυπηρέτησης των εμπλεκομένων στον τομέα της ΒΓ. Ειδικότερα, το σύστημα αποσκοπεί στην υποστήριξη των βιοκαλλιεργητών και σχετικών επιχειρήσεων καθώς και στην εξυπηρέτηση των καταναλωτών παρέχοντας έγκαιρη και έγκυρη πληροφόρηση και υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου. Η ανάπτυξη του συστήματος υλοποιήθηκε σε τρία στάδια: (α) ανάλυση απαιτήσεων, (β) σχεδιασμός και υλοποίηση, και (γ) πιλοτική λειτουργία και αξιολόγηση. 3.1 Ανάλυση απαιτήσεων Το στάδιο της ανάλυσης απαιτήσεων αναφέρεται στην καταγραφή των αναγκών των εμπλεκομένων στον κλάδο της ΒΓ. Αρχικά, εντοπίστηκαν οι εμπλεκόμενοι, οι οποίοι διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες: Βιοκαλλιεργητές (μεμονωμένοι ή σε ομάδες), που παράγουν βιολογικά προϊόντα, τα οποία ενδιαφέρονται να πωλήσουν με τους ευνοϊκότερους όρους της αγοράς. Έμποροι, οι οποίοι αγοράζουν βιολογικά προϊόντα από τους βιοκαλλιεργητές και τα διακινούν στην εγχώρια ή διεθνή αγορά. Στην κατηγορία αυτοί περιλαμβάνονται χονδρέμποροι, μεσολαβητές, επιχειρήσεις χονδρικής πώλησης, καταστήματα λιανικής πώλησης, πιστοποιημένα καταστήματα, σουπερμάρκετ, καταστήματα υγιεινής διατροφής καθώς και συμβατικά καταστήματα μαναβικής. Μεταποιητές, οι οποίοι αγοράζουν βιολογικά προϊόντα και τα χρησιμοποιούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή δευτερογενών προϊόντων, όπως μαρμελάδες, ζυμαρικά και γαλακτοκομικά προϊόντα. Καταναλωτές, οι οποίοι επιθυμούν να έχουν ενημέρωση σχετικά με τα βιολογικά προϊόντα. Η κατηγορία αυτή μπορεί να διακριθεί σε δύο επιμέρους υποκατηγορίες, τους μεμονωμένους καταναλωτές και τους μαζικούς καταναλωτές (π.χ. εστιατόρια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, σχολεία). Διεύθυνση Βιολογικής Γεωργίας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), η οποία είναι υπεύθυνη για την παροχή υποστήριξης αλλά και το συντονισμό των αναπτυξιακών πρωτοβουλιών στη χώρα. Σκοπός της είναι η προώθηση της διαδικασίας παραγωγής βιολογικών προϊόντων, σε συνεργασία με τις υπόλοιπες εμπλεκόμενες υπηρεσίες του Υπουργείου αλλά και με άλλους φορείς, όπως τα ερευνητικά ιδρύματα. Επίσης, είναι υπεύθυνη για την θέσπιση νομοθεσίας για τη ΒΓ, όπως και για την παρακολούθηση και εποπτεία του συστήματος πιστοποίησης. Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (AGROCERT), ο οποίος λειτουργεί υπό την εποπτεία του ΥΠΑΑΤ και είναι ο αρμόδιος οργανισμός για την αξιολόγηση και την επίβλεψη των οργανισμών πιστοποίησης, τη χορήγηση του βιολογικού σήματος στα προϊόντα και τον έλεγχο της εμπορίας τους. Οργανισμοί Πιστοποίησης και Ελέγχου, οι οποίοι είναι τα αποκλειστικά όργανα πιστοποίησης των βιοκαλλιεργητών. Στην Ελλάδα υπάρχουν τρεις οργανισμοί: η ΔΗΩ, η ΣΟΓΕ ή ΒΙΟΕΛΛΑΣ και η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ. Εκτός από την πιστοποίηση, οι οργανισμοί αυτοί προωθούν τη ΒΓ με μια σειρά ενεργειών, όπως είναι η έκδοση βιβλίων και περιοδικών και η διοργάνωση συνεδρίων ή διάφορων άλλων ενημερωτικών εκδηλώσεων για βιοκαλλιεργητές και καταναλωτές. Ερευνητικά Ιδρύματα και Πανεπιστήμια, όπως είναι τα Εργαστήρια Βιολογικής Γεωργίας των ελληνικών Πανεπιστημίων που είναι υπεύθυνα για τη διεξαγωγή έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης στον κλάδο. Γεωπόνοι και Γεωργικοί Σύμβουλοι, οι οποίοι ενημερώνουν και κατευθύνουν τους βιοκαλλιεργητές. Ευρωπαϊκές Αγροτικές Υπηρεσίες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για δράσεις που αφορούν στη ΒΓ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι δεν υπάρχουν διακριτά όρια για ορισμένες από τις παραπάνω κατηγορίες όπως μεταξύ των βιοκαλλιεργητών, των εμπόρων ή των μεταποιητών, αφού για παράδειγμα, ένας βιοκαλλιεργητής μπορεί να είναι ταυτόχρονα έμπορος ή/και μεταποιητής. Για την καταγραφή των συγκεκριμένων απαιτήσεων των βιοκαλλιεργητών της Τροιζηνίας και της Κορίνθου πραγματοποιήθηκαν προσωπικές συνεντεύξεις. Όλοι οι συμμετέχοντες στις συνεντεύξεις εξέφρασαν ενδιαφέρον για τα παρακάτω: Πρόσβαση σε εξειδικευμένη και πιστοποιημένη πληροφορία για τη ΒΓ.
Τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη από πιστοποιητικούς οργανισμούς, δημόσιες υπηρεσίες, γεωπόνους και ειδικούς του κλάδου. Προώθηση προϊόντων. Διείσδυση σε νέες αγορές. Πρόσβαση σε καταλόγους αγοραστών. Ηλεκτρονικό χώρο για την ανταλλαγή απόψεων και ιδεών. 3.2 Σχεδιασμός και υλοποίηση Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία από την ανάλυση απαιτήσεων και από σχετικές μελέτες για τον ευρύτερο ελληνικό χώρο, οι εμπλεκόμενοι στη ΒΓ κατηγοριοποιούνται σε τρεις ομάδες: αγοραστές (καταναλωτές, έμποροι, μεταποιητές), προμηθευτές (βιοκαλλιεργητές, ομάδες βιοκαλλιεργητών, έμποροι, μεταποιητές), και έμπιστες τρίτες οντότητες (AGROCERT, Διεύθυνση Βιολογικής Γεωργίας, ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, οργανισμοί πιστοποίησης και ελέγχου, γεωπόνοι και γεωργικοί σύμβουλοι, ευρωπαϊκές αγροτικές υπηρεσίες). Στη συνέχεια, οι βασικές απαιτήσεις των παραπάνω ομάδων κατηγοριοποιούνται ως εξής: Αγοραστές: (i) ευκολότερη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικές με βιολογικά προϊόντα, (ii) ευκολότερη ανεύρεση βιοκαλλιεργητών, (iii) ευκολότερη πρόσβαση σε αγορές βιολογικών προϊόντων, και (iv) δημιουργία εμπορικών δεσμών με τους βιοκαλλιεργητές. Προμηθευτές: (i) ευκολότερη πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικές με τη ΒΓ (νομοθεσία, νέες καλλιεργητικές τεχνικές κ.λπ.), (ii) ευκολότερη ανεύρεση αγοραστών, (iii) ευκολότερη διάθεση των προϊόντων και γρήγορη ανταπόκριση στις απαιτήσεις των αγοραστών, (iv) ενίσχυση της αξιοπιστίας και της φήμης τους, και (v) δημιουργία εμπορικών δεσμών με τους αγοραστές. Έμπιστες τρίτες οντότητες: (i) ευκολότερη διάχυση των πληροφοριών στους ενδιαφερόμενους, και (ii) δυνατότητα παροχής υπηρεσιών μέσω του Διαδικτύου, όπως ηλεκτρονικές αιτήσεις για την πιστοποίηση των βιοκαλλιεργητών. Για την αποτύπωση των λειτουργικών προδιαγραφών του συστήματος χρησιμοποιήθηκε η γλώσσα Unified Modeling Language (UML). Η UML είναι μια προτυποποιημένη γλώσσα μοντελοποίησης για την οπτική απεικόνιση, κατασκευή, τεκμηρίωση και τον καθορισμό των συστατικών μερών συστημάτων λογισμικού, καθώς και επιχειρηματικών διαδικασιών (Oestereich, 1997; Rational, 2001; Saleh, 2002). Στις μέρες μας, αποτελεί την πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη γλώσσα για αντικειμενοστρεφή ανάλυση και σχεδιασμό συστημάτων. Το σύστημα BIOPRODUCT περιγράφεται με τη χρήση διαγραμμάτων της UML και πιο συγκεκριμένα με διαγράμματα περιπτώσεων χρήσης (use case diagrams). Τα διαγράμματα αυτά περιγράφουν τα στατικά στοιχεία της «συμπεριφοράς» του συστήματος, δηλαδή δίνουν έμφαση στη λειτουργικότητα του συστήματος, όπως αυτή είναι ορατή από τους εξωτερικούς του χρήστες. Στο σχήμα 1 παρουσιάζεται το γενικό διάγραμμα περιπτώσεων χρήσης του BIOPRODUCT, το οποίο απεικονίζει όλους τους συμμετέχοντες που αλληλεπιδρούν με το σύστημα (δηλ. αγοραστές και προμηθευτές), τις περιπτώσεις χρήσης που αναπαριστούν τη λειτουργικότητα του συστήματος καθώς και τις αλληλεπιδράσεις των συμμετεχόντων με το σύστημα. Οι περιπτώσεις χρήσης του συστήματος είναι οι ακόλουθες: Εισαγωγή δεδομένων προμηθευτή. Ενεργοποιείται από τον προμηθευτή, ο οποίος παρέχει στο σύστημα τα στοιχεία επικοινωνίας του, δηλαδή ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο, e-mail και πιστοποιητικό οργανισμό με το οποίο συνεργάζεται. Εισαγωγή δεδομένων βιολογικού κτήματος και στοιχείων προϊόντων. Ενεργοποιείται από τον προμηθευτή ο οποίος παρέχει: (α) πληροφορίες σχετικά με το κτήμα του, δηλαδή επωνυμία επιχείρησης, είδος καλλιέργειας, συνολική έκταση, τοποθεσία, στοιχεία υπεύθυνου γεωπόνου και φωτογραφίες του κτήματος, και (β) στοιχεία προϊόντων δηλαδή τύπος, ποικιλία, στάδιο πιστοποίησης, καλλιεργητική μέθοδος, περίοδος διαθεσιμότητας, τιμή και φωτογραφίες προϊόντος. Εισαγωγή δεδομένων αγοραστή. Ενεργοποιείται από τον αγοραστή, ο οποίος παρέχει στοιχεία επικοινωνίας του, δηλαδή ονοματεπώνυμο, διεύθυνση, τηλέφωνο και e-mail. Παροχή πληροφοριών και υπηρεσιών. Ενεργοποιείται από το σύστημα και παρέχει στους χρήστες του συστήματος πληροφορίες αγοραστών και προμηθευτών καθώς και υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, όπως αυτές περιγράφονται στην ενότητα 3.3. Αποθήκευση πληροφοριών. Ενεργοποιείται από το ίδιο το σύστημα και συλλέγει/αποθηκεύει τα δεδομένα που εισάγουν οι αγοραστές και οι προμηθευτές στη βάση δεδομένων του συστήματος. Πρόσβαση σε ηλεκτρονική αγορά. Ενεργοποιείται από τον αγοραστή, ο οποίος αναζητά πληροφορίες για προϊόντα (τύπος προϊόντος, ποσότητα, ποιότητα, τιμή) ή/και την ηλεκτρονική αγορά των προϊόντων που τον ενδιαφέρουν.
Εισαγωγή δεδομέν ων προμηθευτή Εισαγωγή δεδομέν ων αγοραστή <<extend>> <<extend>> Προμηθευτής Παροχή πληροφοριών και υπηρεσιών Αγοραστής Αποθήκευση πληροφοριών <<extend>> <<extend>> Εισαγωγή δεδομέν ων βιολογικού κτήματος και στοιχείων προϊόντων Πρόσβαση σε ηλεκτρον ική αγορά Σχήμα 1: Γενικό Διάγραμμα Περιπτώσεων Χρήσης του BIOPRODUCT Η υλοποίηση του συστήματος βασίσθηκε στη χρήση της τεχνολογίας των δικτυακών πυλών. Μια δικτυακή πύλη είναι ένας διαδικτυακός τόπος που εξυπηρετεί τις ανάγκες μιας εξειδικευμένης ομάδας χρηστών του Διαδικτύου. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της συλλογής και διάθεσης μη ομοιόμορφου εν γένει περιεχομένου και υπηρεσιών, τα οποία προσελκύουν όμως το ενδιαφέρον μιας κλειστής θεματολογικά ομάδας χρηστών. Από επιχειρηματική άποψη, μια δικτυακή πύλη αποτελεί ένα εργαλείο για την υποβοήθηση αγοραστών και πωλητών ώστε να λάβουν τις επιχειρηματικές τους αποφάσεις. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την προσπέλαση σε συγκεντρωμένες, ομαδοποιημένες και επικεντρωμένες πληροφορίες οι οποίες μεταφέρονται άμεσα στους ενδιαφερόμενους. Οι χρήστες δικτυακών πυλών μπορούν να διακριθούν σε δύο γενικές κατηγορίες: (α) διαχειριστές και (β) επισκέπτες. Ο διαχειριστής είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση του περιεχομένου και των χρηστών, ενώ ο επισκέπτης είναι ο τελικός χρήστης της δικτυακής πύλης. Οι επισκέπτες μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο κατηγορίες: (α) ανώνυμους και (β) εγγεγραμμένους. Οι ανώνυμοι επισκέπτες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε περιορισμένο περιεχόμενο της δικτυακής πύλης, ενώ οι εγγεγραμμένοι επισκέπτες μπορούν να εκμεταλλευτούν το σύνολο των πληροφοριών και των υπηρεσιών. Επίσης, οι εγγεγραμμένοι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν την εμφάνιση της ιστοσελίδας που θα βλέπουν μόλις εισέλθουν στο σύστημα. 3.3 Πιλοτικό σύστημα Το σύστημα BIOPRODUCT υλοποιήθηκε χρησιμοποιώντας την πλατφόρμα ανάπτυξης δικτυακών πυλών Metadot (http://www.metadot.net), η οποία ανήκει στην κατηγορία λογισμικού ανοικτού κώδικα. Ο όρος λογισμικό ανοικτού κώδικα αναφέρεται στο μοντέλο διάθεσης λογισμικού όπου ο πηγαίος κώδικας είναι διαθέσιμος σε όποιον ενδιαφέρεται για αυτό (http://www.ellak.gr). Η πλατφόρμα δικτυακών πυλών Metadot αποτελεί μια ισχυρή λύση με τη δυνατότητα πλήρους παραμετροποίησης και υποστηρίζεται από τη βάση δεδομένων MySQL. Παρέχει φιλική διεπαφή προς τον χρήστη, απλό και εύχρηστο σύστημα διαχείρισης περιεχομένου και εργαλεία για συνεργασία και επικοινωνία. Με το λογισμικό αυτό υλοποιούνται οι υπηρεσίες πληροφόρησης αγοραστών, πληροφόρησης προμηθευτών καθώς και οι υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας του BIOPRODUCT. Το BIOPRODUCT υποστηρίζει υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου μέσω της ανάπτυξης ηλεκτρονικών αγορών βιολογικών προϊόντων. Συγκεκριμένα, μελετήθηκε και αναπτύχθηκε ηλεκτρονική αγορά βιολογικού ελαιολάδου στο μοντέλο της οποίας μπορεί να αναπτυχθεί αντίστοιχα οποιαδήποτε άλλη
ηλεκτρονική αγορά βιολογικών προϊόντων. Η αγορά βιολογικού ελαιολάδου βασίσθηκε στο λογισμικό oscommerce (http://www.oscommerce.org). Το oscommerce διατίθεται ελεύθερα ως λογισμικό ανοικτού κώδικα με την άδεια GPL (General Public License). Παρέχει μια ανοιχτή πλατφόρμα ηλεκτρονικού εμπορίου, η οποία αναπτύχθηκε με τη χρήση της PHP και τη βάση δεδομένων MySQL. Κατά την φάση της ανάπτυξης της ηλεκτρονικής αγοράς του BIOPRODUCT απαιτήθηκε να γίνουν παραμετροποιήσεις τόσο στο περιεχόμενο και στις εικόνες, όσο και σε δομικά στοιχεία της εφαρμογής. Η εφαρμογή αυτή υποστηρίζει τις ακόλουθες λειτουργίες: (α) λειτουργίες αγοραστή/προμηθευτή, οι οποίες περιλαμβάνουν αρκετές εφαρμογές, όπως λογαριασμούς αγοραστών/προμηθευτών, κατάλογος διευθύνσεων αγοραστών/προμηθευτών, καλάθι αγορών, πληροφορίες καταλόγου για αναζήτηση αγοραστών/προμηθευτών, ασφαλείς συναλλαγές, και (β) λειτουργίες διαχείρισης, οι οποίες περιλαμβάνουν προσθήκη/επεξεργασία/διαγραφή προϊόντων και προμηθευτών, στατιστικά για προϊόντα και αγοραστές/προμηθευτές (Costopoulou et al., 2003). Για λόγους ασφάλειας των συναλλαγών μόνο ο διαχειριστής του συστήματος μπορεί να επεξεργαστεί και να ανανεώσει τα στοιχεία των προμηθευτών και των προϊόντων. Στη φάση πιλοτικής λειτουργίας του BIOPRODUCT παρέχονται οι ακόλουθες υπηρεσίες: (α) Υπηρεσίες πληροφόρησης αγοραστών. Γενικές πληροφορίες για την ΒΓ, ιδεολογικό υπόβαθρο, έννοιες και πλεονεκτήματα, προβλήματα και επίδραση της συμβατικής γεωργίας στο περιβάλλον και τους ανθρώπους καθώς και μέθοδοι και πρακτικές της ΒΓ. Πληροφορίες σχετικές με τις διαφορές των βιολογικών προϊόντων από τα συμβατικά (θρεπτική αξία, εμφάνιση, γεύση, τιμή). Πληροφορίες σχετικές με τις διαδικασίες ελέγχου και πιστοποίησης και πληροφορίες για τους οργανισμούς πιστοποίησης, με στόχο να αυξηθεί η εμπιστοσύνη του καταναλωτή στην αγορά βιολογικών προϊόντων. Πληροφορίες σχετικά με τους προμηθευτές μέσω διαφημιστικών μηνυμάτων στις σελίδες της πύλης ή μέσω δημιουργίας προσωπικών τους ιστοσελίδων. Εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικές με τα κανάλια προώθησης, τα πιστοποιημένα καταστήματα και τα σημεία πώλησης (π.χ. λαϊκές αγορές) πιστοποιημένων βιολογικών προϊόντων, έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι αγοραστές. (β) Υπηρεσίες πληροφόρησης προμηθευτών. Νέες καλλιεργητικές τεχνικές. Ευρωπαϊκή και ελληνική σχετική νομοθεσία καθώς και οι πιο πρόσφατες τροποποιήσεις τους. Χρήσιμες συνδέσεις με διαδικτυακούς τόπους σχετικών οργανισμών. Πληροφορίες επιδοτήσεων. Ατζέντα (εκθέσεις, συνέδρια που αφορούν νέα παραγόμενη γνώση, εκπαιδευτικά σεμινάρια για εξάσκηση σε νέες καλλιεργητικές μεθόδους κλπ.). Συζητήσεις, ανακοινώσεις και επιχειρηματικά νέα. (γ) Ηλεκτρονική αγορά βιολογικού ελαιολάδου για τη δημιουργία εμπορικών δεσμών μεταξύ προμηθευτών και αγοραστών. Η προτεινόμενη ηλεκτρονική αγορά ελαιολάδου, έχει σκοπό να βοηθήσει τους προμηθευτές να εισέλθουν σε νέες αγορές με μικρό κόστος, να βελτιώσουν την φήμη τους και να αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα με σκοπό να αυξήσουν την πρόσοδό τους. Από την άλλη πλευρά, ο αγοραστής έχει τη δυνατότητα να συγκρίνει τις τιμές και τις ιδιότητες των προσφερόμενων προϊόντων και να αποφασίσει ποιο θα αγοράσει. Στο σύστημα έχει υιοθετηθεί σαν μέθοδος πληρωμής η αντικαταβολή. (δ) Υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας, όπως ερωτηματολόγιο για την καταγραφή απόψεων για την ηλεκτρονική αγορά βιολογικών προϊόντων, ερευνητικές εργασίες και συνδέσεις με σχετικούς διαδικτυακούς τόπους (π.χ. http://www.fao.org/oranicag). Το BIOPRODUCT υλοποιήθηκε και λειτουργεί πιλοτικά υπό την εποπτεία του Εργαστηρίου Πληροφορικής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και μπορεί να προσπελαστεί μέσω της διεύθυνσης http://bioproduct.aua.gr (Εικόνα 1).
4. Συμπεράσματα Εικόνα 1: Δικτυακή Πύλη Βιολογικής Γεωργίας - BIOPRODUCT Τα τελευταία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα αναπτύσσουν πρωτοβουλίες και δράσεις τόσο για την ενθάρρυνση της επιχειρηματικής χρήσης του Διαδικτύου όσο και της ΒΓ. Με δεδομένη αυτή την τάση, στην παρούσα εργασία παρουσιάζεται η δημιουργία μιας δικτυακή πύλης η οποία μπορεί να αποτελέσει κεντρικό διαδικτυακό σημείο ενημέρωσης και εξυπηρέτησης των εμπλεκομένων στη ΒΓ. Για την ανάπτυξη της πύλης χρησιμοποιήθηκε ελεύθερο λογισμικό το οποίο παρέχει μια φθηνή και αξιόπιστη λύση για την παροχή υπηρεσιών πληροφόρησης καθώς και τη διεκπεραίωση επιχειρηματικών συναλλαγών στο πλαίσιο μιας ηλεκτρονικής αγοράς. Η παραγωγική χρήση του BIOPRODUCT μπορεί να συνεισφέρει: (α) στη συγκέντρωση και προβολή πληροφοριών για τη ΒΓ, (β) στη βελτίωση της ενημέρωσης των βιοκαλλιεργητών, (γ) στην προώθηση των πωλήσεων βιολογικών προϊόντων, (δ) στην ευρεία ενημέρωση του κοινού, (ε) στην ανάπτυξη εμπορικών δεσμών μεταξύ προμηθευτών και αγοραστών, και (στ) στη δημιουργία ενός χώρου συνεύρεσης και επικοινωνίας προμηθευτών, αγοραστών, επιστημόνων κλπ.. Μέρος της ανάπτυξης του BIOPRODUCT χρηματοδοτήθηκε μέσω της πράξης «ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ» του ΕΠΕΑΕΚ II κατά 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και κατά 25% από Εθνικούς Πόρους. Το BIOPRODUCT αποτελεί ένα σύστημα επεκτάσιμο και χαμηλού κόστους, το οποίο μπορεί εύκολα να υποστηρίξει νέες υπηρεσίες για την ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών της ΒΓ και τη διεύρυνση της ενδιαφερόμενης βάσης (π.χ. συμμετοχή μεγαλύτερου αριθμού παραγωγών σε δραστηριότητες βιολογικής καλλιέργειας, ευαισθητοποίηση κοινού). Για παράδειγμα μπορούν να ενσωματωθούν υπηρεσίες προγραμματισμού διανομής προϊόντων, υπηρεσίες ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης βιοκαλλιεργητών παρεχόμενες από τις έμπιστες τρίτες οντότητες καθώς και υπηρεσίες άμεσης ενημέρωσης των εμπλεκομένων στη ΒΓ με τη χρήση γραπτών μηνυμάτων τα οποία θα αποστέλλονται στα κινητά τηλέφωνα των ενδιαφερομένων βιοκαλλιεργητών. Οι υπηρεσίες του BIOPRODUCT μπορεί να υποστηριχθούν τόσο από δημόσιους όσο και ιδιωτικούς φορείς. Η παροχή αυτών των υπηρεσιών μπορεί να αποτελέσει μια καινοτομική επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία θα αξιοποιεί τις νέες τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών για την κάλυψη των αναγκών του κλάδου της ΒΓ. Μια τέτοια δραστηριότητα μπορεί να καταστεί βιώσιμη με πολύ καλές προοπτικές περαιτέρω εξέλιξης και μικρό κόστος αρχικής επένδυσης, σύμφωνα με το
αναλυτικό επιχειρηματικό σχέδιο που καταρτίσθηκε στα πλαίσια του προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ «Ενθάρρυνση Επιχειρηματικών Δράσεων και Καινοτομικών Εφαρμογών στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών» με χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Υπουργείο Παιδείας (ΓΠΑ, 2005). Σύμφωνα με στοιχεία του σχεδίου, η δημιουργία μιας τέτοιας επιχείρησης θα προσφέρει σημαντικά οφέλη στην προώθηση της ελληνικής ΒΓ καθώς και η ίδια η επιχείρηση θα είναι επικερδής από το δεύτερο έτος της λειτουργίας της. Βιβλιογραφία Ελληνική Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), (2005). Βιολογική Γεωργία, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://europa.eu.int/comm/agriculture/qual/organic/index_en.htm (14/09/2005). Νταλιάνη, M. (2003). Συγκριτική Εικόνα της Βιολογικής Γεωργίας στον Ελληνικό Χώρο και η Περίπτωση της Βιολογικής Γεωργίας στην Επαρχία Τροιζηνίας. Πτυχιακή Εργασία, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθήνων (ΓΠΑ), (2005), Πρόγραμμα Ενθάρρυνσης Επιχειρηματικών Δράσεων, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.epixeirein.aua.gr Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), (2001). Εκτάσεις καλλιεργειών βιολογικής παραγωγής και καλλιεργειών σε στάδιο μετατροπής στην Ελλάδα κατά το έτος 2001 ανά νομό και Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.minagric.gr/greek/3.6.7.html (19/9/05). Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), (2005). Στατιστικά στοιχεία έτους 2004, Διαθέσιμο στη διεύθυνση: http://www.minagric.gr/greek/3.6.4.html (20/09/05). Ξένη Bellegem, T.M. και Eijs, A. (2002). Market creation: organic agriculture in the Netherlands. Available at: http://www.olis.oecd.org/olis/2001doc.nsf/. (Accessed 06/09/2005). Costopoulou, C., Karetsos, S., Kaloudis, S. και Sideridis, A. (2003). An Electronic Hub for Forest Products: The Case of Christmas Trees. Information Technology in Agriculture, Food and Environment (ITAFE) proceeding, Izmir, Turkey, pp 85-89. Oestereich, B. (1997). Developing software with UML, object-oriented analysis and design in practice, UK, Addison-Wesley, Object Technology Series. Rational, (2001). Using Rose. Version 2001A, 04.00. Saleh, K, (2002). Documenting electronic commerce systems and software using the Unified Modeling Language. Information and Software Technology vol. 44, pp.303-311. Smissen, N. (2001). Organic farming in Greece, Available at: http://www.organic-europe.net/ country_reports/greece/default.asp (Accessed 09/09/2005). Willer, H. και Yussefi, M. (2004). The world of organic agriculture 2004 statistics and emerging trends, Available at: http://www.soel.de/inhalte/publikationen/s/s_74_06.pdf. (Accessed 20/09/2005). Yussefi, M. και Willer, H. (2003). The world of organic agriculture 2003 statistics and future prospects. Available at: http://www.soel.de/inhalte/publikationen/s/s_74_05.pdf. (Accessed 20/09/2005).