Μέθοδος κλάσεων ηλικίας και κατά συστάδα σχεδιασμό Δρ. Βασιλική Καζάνα Αναπλ. Καθηγήτρια ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας & Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Δράμας Εργαστήριο Δασικής Διαχειριστικής Τηλ. & Φαξ: 25210 60435 E-mail: vkazana@teikav.edu.gr Διαλέξεις Θεωρίας Δασικής Διαχειριστικής ΙI
Μέθοδος κλάσεων ηλικίας Τι είναι; Μέθοδος σχεδιασμού αειφορικών καρπώσεων ξύλου Επιδιώκει την επίτευξη του αειφορικού κανονικού δάσους με σύγκριση της κανονικής με την πραγματική αναλογία των κλάσεων ηλικίας Που εφαρμόζεται; Ομήλικα δάση
Πως εφαρμόζεται; - Βρίσκεται η πραγματική αναλογία κλάσεων ηλικίας Ξυλαπόθεμα F 4 Κανονική κατανομή F 2 F 5 F 1 F 3 Κλάσεις ηλικίας F 1, F 2, F 3,, F n κλάσεις ηλικίας
- Βρίσκεται η κανονική αναλογία κλάσεων ηλικίας Όπου: Fn F F n = * u επιφάνεια u περίτροπος χρόνος n Ξυλαπόθεμα n έτη κλάσης ηλικίας F 1 F 2 F 3 F 4... F n ηλικία
- Παραβάλλεται η πραγματική με την κανονική αναλογία κλάσεων 2 βελτιώσεις της μεθόδου κλάσεων ηλικίας του Micklitz (1916) και του Cube (1959) Βασική ιδέα Αναγωγή της επιφάνειας σε G w πλήρη ξυλοβρίθεια ( = G n και ίση αποδοτικότητα 1 ) Μέθοδος Micklitz Πως εφαρμόζεται; -Βρίσκεται ο βαθμός ξυλοβρίθειας κάθε συστάδας των 2 γηραιότερων κλάσεων
-Πολλαπλασιάζεται η πραγματική επιφάνεια κάθε συστάδας με τον βαθμό ξυλοβρίθειας με σκοπό την αναγωγή της σε κανονική από άποψη ξυλοβρίθειας κατάσταση -Καταγράφονται οι πραγματικές επιφάνειες κάθε συστάδας (χωριστά οι δασοσκεπείς από τις γυμνές εκτάσεις) -Προσδιορίζεται η γενική μέση περίτροπη αύξηση των συστάδων -Ανάγουμε τις επιφάνειες σε ίσης παραγωγικότητας επιφάνειες ως εξής: Πραγματική Επιφ. συστάδας Χ Μέση Περίτροπη Αύξηση Συνολική Μέση Περίτροπη Αύξηση Το άθροισμα των ανηγμένων επιφανειών κατά κλάσεις ηλικίας αναγράφεται στον Πίνακα κλάσεων ηλικίας όπου και παραβάλλεται με τις επιφάνειες κανονικής αναλογίας ηλικιών - Καθορίζεται το επιφανειακό λήμμα F E = * u n
- Καθορίζεται το κατ όγκο λήμμα ως εξής: Ανηγμένη Επιφάνεια Υλοτομίου κλάσης ηλικίας Χ Μέση ηλικία συστάδων της κλάσης Χ Γενική μέση Περίτροπη Αύξηση / ha - Καταρτίζεται γενικό σχέδιο εκμετάλλευσης και ειδικό σχέδιο εκμετάλλευσης όπου κατατάσσονται οι ώριμες για υλοτομία συστάδες
Μέθοδος Cube Εφαρμόζεται όπως η μέθοδος Micklitz με τις εξής διαφορές: -Καθορίζεται από την αρχή μία μέση περίτροπη αύξηση ίση για όλο το δάσος: 10m3/ έτος/ ha (δηλαδή δεν υπολογίζεται η μέση περίτροπη αύξηση όπως στην προηγούμενη μέθοδο) -Οι επιφάνειες μετατρέπονται σε ισοεπιφάνειες ως εξής: G = F * z 10, z μέση περίτροπη αύξηση - Καθορισμός του επιφανειακού λήμματος γίνεται από Πίνακα κλάσεων Ηλικίας με βάση τις ισοεπιφάνειες
-Το λήμμα του όγκου υπολογίζεται ως εξής: Επιφανειακό Λήμμα Χ 10 Χ Μέση Ηλικία Κλάσης Εφαρμογή Δεδομένα Επιφάνεια δάσους Περίτροπος χρόνος Εύρος κλάσης ηλικίας F=102.5ha U=100έτη n=20έτη
Πραγματική κατανομή επιφάνειας σε κλάσεις ηλικίας Κλάσεις ηλικίας Ι (1-20) ΙΙ (21-40) ΙΙΙ (41-60) ΙV (61-80) V (81-100) ΣΥΝΟΛΟ Κατανομή επιφανειών (ha) 46,00 36,25 7,5 5,00 7,75 102,5 Να γίνει η κανονική κατανομή σε κλάσεις ηλικίας
Λύση Κλάσεις ηλικίας Αναλογία κλάσεων Διαφορές Πραγματική Κανονική + - Ι 46,00 20,5 22,50 ΙΙ 36,25 20,5 15,75 ΙΙΙ 7,50 20,5 13,00 ΙV 5,00 20,5 15,50 V 7,75 20,5 12,75 ΣΥΝΟΛΟ 102,5 102,5 41,25 41,25 Περίσσεια επιφανειών κλάσεις Ι και ΙΙ Κανονική κατανομή Μεταφορά συστάδων προς ΙΙΙ, IV και V F u 102.5 * n = * 20 = 100 20.5
Συσταδικές μέθοδοι Τι είναι; Μέθοδοι σχεδιασμού καρπώσεων ξύλου οι οποίες δεν βασίζονται στην αρχή της αειφορίας, αλλά στις διαχειριστικές, οικονομικές, τεχνικές και δασοκομικές ανάγκες των συστάδων -Μέθοδος της απόλυτης κατά συστάδα διαχείρισης (Judeich) -Μέθοδος δασικής προσόδου (Osrwald- Krieger) -Μέθοδο κλάσεων ηλικίας με κατά συστάδα σχεδιασμό Πως εφαρμόζονται; Συσταδικές μέθοδοι -Εκτιμάται η ωριμότητα προς υλοτομία της κάθε συστάδας και οι πιθανές οικονομικές αιτίες που καθορίζουν την ανάγκη της υλοτομίας
-Καταστρώνεται το σχέδιο εκμετάλλευσης το οποίο γίνεται με βάση την σειρά των συστάδων, δηλαδή ανάλογα με την ένταση της δασοπονικής ωριμότητας κάθε συστάδας ή μέρους αυτών -Καθορίζονται οι ώριμοι ξυλώδεις όγκοι που πρέπει να υλοτομηθούν με βάση τις σταθμολογικές συνθήκες του τόπου, όπου θα πραγματοποιηθούν και το σχέδιο εκμετάλλευσης. Στους όγκους αυτούς υπολογίζεται και η προοδευτικά ελαττούμενη αύξηση, αφού αφαιρεθούν τυχόν απώλειες και φθορές κατεργασίας Πλεονεκτήματα -Αρχή της οικονομίας -Ρύθμιση καρπώσεων οικονομική και τεχνική οργάνωση
Μειονεκτήματα -Δεν θεωρεί το δάσος ως αδιαίρετο σύνολο -Δεν παραδέχεται την αυστηρή αειφορία ως εσωτερική αναγκαιότητα της δασικής οικονομίας -Χρησιμοποιεί την αειφορία της προμήθειας ξύλου και όχι την αειφορία της παραγωγής για την αποκατάσταση των κανονικών κλάσεων ηλικίας που οφείλει να πετύχει ο δασοδιαχειριστής στο μέλλον -Η αειφορία καθορίζεται με το επιφανειακό λήμμα όχι εξίσωση όγκων
Μέθοδος δασικής προσόδου Ostwald- Krieger Τι είναι; Μέθοδος σχεδιασμού καρπώσεων ξύλου, η οποίαβασίζεταιστην αειφορία της χρηματικής προσόδου, δηλαδή επιδιώκεται η μέγιστη δυνατή πρόσοδος των δασικών κεφαλαίων και όχι η αειφορία της ξυλοπαραγωγής Πως εφαρμόζεται; -Οι συστάδες κατατάσσονται σε περιόδους ανάλογα με την ωριμότητά τους για υλοτομία ως προς την δασική πρόσοδο που αποδίδουν -Καταρτίζεται σχέδιο περιοδικών καρπώσεων
Μέθοδος κλάσεων ηλικίας με κατά συστάδα σχεδιασμό Τι είναι; -Μέθοδος σχεδιασμού καρπώσεων ξύλου που αποτελεί συνδυασμό της μεθόδου των κλάσεων ηλικίας και της μεθόδου κατά συστάδα διαχείρισης -Στόχος της η αποκατάσταση κανονικής αναλογίας ηλικίας [ρύθμιση της έκτασης των τελικών καρπώσεων, δηλαδή της έκτασης εκείνων των συστάδων που σε κάθε περίοδο έπρεπε να υποβληθούν σε αναγεννητικές υλοτομίες] -Η συστάδα δεν ταυτίζεται με την έννοια του τμήματος και υποτμήματος τα οποία διατηρούν την οντότητά τους, αλλά έχει δασοκομική έννοια καιπεριγράφεταιξεχωριστά
Πως εφαρμόζεται ; Σχεδιασμός καρπώσεων (2 φάσεις) Κατά υποτμήμα (μερικός σχεδιασμός) Κατά διαχειριστική κλάση (γενικός σχεδιασμός) Μερικός σχεδιασμός -Χαρτογραφείται το δάσος και κατανέμεται η έκταση σε κλάσεις ηλικίας
f1 f 2 1 1 f 4 2 3 f 3 f f 6 3 4 f 5 f2 5 2 f 4 Όρια δάσους ή διαχειριστικής κλάσης Όρια υποτμημάτων Όρια συστάδων κλάσεων ηλικίας Όρια τμημάτων 1 1 Ένδειξη τμημάτων Ένδειξη υποτμημάτων
F 1, F 2,.. F 6 κλάσεις ηλικίας (συστάδες) Ι 1-20 ετών ΙΙ 21-40 ετών ΙΙΙ 41-60 ετών ΙV 61-80 ετών V 81-100 ετών VI 101-120 ετών -Σχεδιασμός καρπώσεων κατά Υποτμήμα F 2 II F 4 IV F 5 V F 6 VI Πχ. Υποτμήμα 3 4 συστάδες Πρέπει να διενεργηθούν καλλιεργητικές (f 2, f 4,f 5 ) και αναγεννητικές (f 6 ) υλοτομίες
-Λήμμα από τελικές καρπώσεις = Ξυλαπόθεμα + Προοδευτικά Ελλατούμενη Αύξηση V E w = + a V * 0. 2 1 1 V 0 P E w V 1 V1 *0.0 2 P V Πραγματικό λήμμα Όγκος ώριμων συστάδων Προοδευτικά Ελαττούμενη Αύξηση P v Ποσοστό αύξησης όγκου των συστάδων f 6 ή
ZA E w = V + * n 2 V ξυλαπόθεμα συστάδων υλοτομίου n αριθμός ετών της περιόδου ZA τρέχουσα προσαύξηση στην αρχή της περιόδου ZA + ZE E W = V * q + * 2 n Αν ληφθεί υπόψη και η προοδευτικά ελαττούμενη αύξηση q Ποσοστό κάρπωσης ξυλαποθέματος στην περίοδο στην περίοδο σχεδιασμού ZE Τρέχουσα αύξηση στο τέλος της περιόδου
-Ενδιάμεσες καρπώσεις Στάδιο εξέλιξης Εξαρτώνται Είδος αραιώσεων Ένταση αραιώσεων Προσδιορίζονται Δοκιμαστικές προσημάνσεις σε αντιπροσωπευτικές συστάδες διαφόρων κλάσεων ηλικίας (επαγωγικά) Πίνακες παραγωγής (απαγωγικά)
Γενικός σχεδιασμός Συγκεντρώνονται οι επι μέρους εκτάσεις και κατανέμονται σε κλάσεις ηλικίας Υπολογίζεται η έκταση των συστάδων για τελική υλοτομία, που πρέπει να είναι η ίδια σε κάθε περίοδο
Παράδειγμα Κατανομή δάσους έκτασης 1200ha σε κλάσεις ηλικίας Κλάσεις Κανονική έκταση (ha) Πραγματική έκταση (ha) Διαφορά (ha) 1-20 200 195-5 21-40 200 215 +15 41-60 200 240 +40 61-80 200 170-30 81-100 200 190-10 >100 200 190-10 Σύνολο 1200 1200 -
Έλλειμμα Πλεόνασμα F= 1200ha U=120 έτη n= 20 έτη Fn=(1200/120)*20=200 Κανονική κατανομή 200 200 200 200 200 200 Ηλικία