ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2014-2020 ΜΕΤΡΟ 19 CLLD/LEADER - ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ 4.2. ΕΠΑΛΘ Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων Εισηγητές: Συργανίδης Θεόδωρος, Γενικός Διευθυντής ΑΝΕΤΧΑ ΑΕ Λειβαδιώτης Τάσος, Στέλεχος ΑΝΕΤΧΑ ΑΕ 1
Τι είναι το CLLD Τα τελευταία 20 χρόνια η πρωτοβουλία LEADER έχει αναδειχθεί στο πλέον αποτελεσματικό εργαλείο εφαρμογής πολιτικών ανάπτυξης στις περιοχές υλοποίησής του. Το «CLLD», από τα αρχικά του «COMMUNITY-LED LOCAL DEVELOPMENT», δηλαδή, «Τοπική Ανάπτυξη με Πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων», είναι η μέθοδος σχεδιασμού και υλοποίησης αναπτυξιακών στρατηγικών βασισμένη στην προσέγγιση LEADER «εκ των κάτω προς τα άνω» (bottom-up), η οποία θα ισχύσει για την περίοδο 2014-2020 και αποτελεί το πιο πρωτοποριακό στοιχείο, διότι προβλέπει την από κοινού εφαρμογή των 4 ταμείων, δηλαδή: Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) 2
«Χαρακτήρας» του CLLD/LEADER «Εκ των κάτω προς τα επάνω» σχεδιασμός για: Περιοχή εφαρμογής Εταιρικό σχήμα Στρατηγική τοπικής ανάπτυξης / στόχοι / δράσεις Πολύ-τομεακή προσέγγιση Ενίσχυση δράσεων συνεργασίας Πολύ-ταμειακή προσέγγιση (συνδυασμός δράσεων του ΕΓΤΑΑ και δράσεων των ΕΤΘΑ, το ΕΚΤ και το ΕΤΠΑ) 8,5% του ΠΑΑ 2014-2020 (400 εκ ΚΣ.) 13,8% του ΕΠΑΛ 2014-2020 (54 εκ ΚΣ.) 3
Περιοχές εφαρμογής CLLD/Leader του ΠΑΑ (Μ.19): Αγροτικές περιοχές σύμφωνα με τον ορισμό της ΕΕ (όλη η Ελλάδα αγροτική περιοχή) CLLD/Leader του ΕΠΑΛΘ (Προτ. 4.2): Περιοχή που βρέχεται από θάλασσα, λίμνη, ποτάμι κλπ) 4
Κριτήρια Επιλεξιμότητας περιοχής «Από κάτω προς τα επάνω» προσέγγιση. 10.000-150.000 κατοίκους. Τοπικές / Δημοτικές Κοινότητες των οποίων ο συνολικός μόνιμος πληθυσμός ή ο μόνιμος πληθυσμός των εκτός σχεδίου περιοχών είναι μικρότερος των 15.000 κατοίκων ΑΛΙΕΙΑ: Όχι πάνω από 10 χιλιόμετρα από την ακτή ή τα 5 χιλιόμετρα από το όριο λιμνοθάλασσας Απασχόληση στην αλιεία σε σχέση με τη συνολική: 0,55% Προτεραιότητα δίνεται σε περιοχές: α) με μικρές αλιευτικές κοινότητες, ή β) φθίνουσα αλιευτική δραστηριότητας, ή γ) με χαμηλή πυκνότητα πληθυσμού. 5
Περιοχή εφαρμογής στη Χαλκιδική 6
Ενδεικτικές Θεματικές Κατευθύνσεις Τοπικής Ανάπτυξης Οι θεματικές κατευθύνσεις ενδεικτικά μπορούν να αφορούν τα παρακάτω: Την υποστήριξη της τοπικής επιχειρηματικότητας και την ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας. Την υλοποίηση κοινωνικών δράσεων για την επίτευξη κοινωνικής συνοχής και την καταπολέμηση της φτώχειας. Την προώθηση της συμμετοχής, της συνεργασίας, της δικτύωσης και της ανταλλαγής τεχνογνωσίας μεταξύ διαφορετικών περιοχών, εταίρων και κρατών. Την ενίσχυση δράσεων και παρεμβάσεων για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή. Τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και ποιότητας ζωής του τοπικού πληθυσμού. Την ενίσχυση της καινοτομίας και των καινοτόμων παρεμβάσεων. Τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας αλλά και ειδικότερα τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της αλυσίδας αξίας του αγροδιατροφικού τομέα. Την εισαγωγή πρακτικών για την αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. 7
Ιδιωτικές Επενδύσεις Εντάσσονται σε 3 Βασικές Δράσεις: Μ.19.2.2: Μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων Μ.19 2.4: Ανάπτυξη επιχειρήσεων Μ.19.2.7: Συνεργασία Οι ιδιωτικού χαρακτήρα παρεμβάσεις πρέπει να συμβάλουν στην ανάπτυξη του δευτερογενή και τριτογενή τομέα της τοπικής οικονομίας. 8
Ιδιωτικές Επενδύσεις 19.2.2 Μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων Κωδικός Υποδράσης Τίτλος Υποδράσης 19.2.2.1 Μεταποίηση, εμπορία και ανάπτυξη με τελικό προϊόν εντός του Παραρτήματος Ι (γεωργικό προϊόν) (πχ Κρέας,Γάλα, Δημητριακά, Οίνος, Ξύδι, Λάδι, Αλευροποιία, Μέλι κ.α.) Άρθρο Καν. (ΕΕ) 1305/2013 17 19.2.2.2 Μεταποίηση, εμπορία και ανάπτυξη με τελικό προϊόν εκτός του Παραρτήματος Ι (μη γεωργικό προϊόν) (πχ Μπύρα, Ηδύποτα, κεραλοιφές κ.α.) 17 9
Ιδιωτικές Επενδύσεις 19.2.4 Ανάπτυξη επιχειρήσεων Κωδικός Υποδράσης Τίτλος Υποδράσης 19.2.4.1 Ίδρυση επενδύσεων για την τουριστική ανάπτυξη (πχ εναλλακτικές μορφές τουρισμού, καταλύματα, εστιατόρια, αναψυκτήρια κ.λ.π) 19.2.4.2 Επέκταση / εκσυγχρονισμός επενδύσεων για την τουριστική ανάπτυξη (πχ καταλύματα, εστιατόρια, αναψυκτήρια κ.λ.π) 19.2.4.3 Ίδρυση επενδύσεων του δευτερογενή και τριτογενή τομέα της οικονομίας εκτός του τουριστικού κλάδου (πχ μικρές βιοτεχνίες ζυμαρικών, φούρνοι, ξυλουργικές, χειροτεχνίες, επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών κλπ ) 19.2.4.4 Επέκταση / εκσυγχρονισμός επενδύσεων του δευτερογενή και τριτογενή τομέα της οικονομίας εκτός του τουριστικού κλάδου (πχ μικρές βιοτεχνίες ζυμαρικών, φούρνοι ) Άρθρο Καν. (ΕΕ) 1305/2013 19 19 19 19 10
Κωδικός Υποδράσης Τίτλος Υποδράσης 19.2.7.1 Πιλοτικά έργα και ανάπτυξη νέων προϊόντων, πρακτικών, διεργασιών και τεχνολογιών 19.2.7.2 Ανάπτυξη νέων προϊόντων, πρακτικών, διεργασιών και τεχνολογιών στον τομέα τροφίμων 19.2.7.3 Συνεργασία μεταξύ μικρών επιχειρήσεων για διοργάνωση κοινών μεθόδων εργασίας και τη κοινή χρήση εγκαταστάσεων και πόρων καθώς και για την ανάπτυξη και/ή την εμπορία τουριστικών υπηρεσιών που συνδέονται με τον αγροτουρισμό (CLUSTER, κλπ) 19.2.7.4 Οριζόντια και κάθετη συνεργασία για βραχείες αλυσίδες και τοπικές αγορές και δραστηριότητες προώθησης 19.2.7.5 Συνεργασία για περιβαλλοντικά έργα, περιβαλλοντικές πρακτικές και δράσεις για κλιματική αλλαγή Ιδιωτικές Επενδύσεις 19.2.7 Συνεργασία 19.2.7.6 Διαφοροποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων σε δραστηριότητες που αφορούν την εκπαίδευση σχετικά με το περιβάλλον και τη διατροφή 19.2.7.7 Διαφοροποίηση των γεωργικών δραστηριοτήτων σε δραστηριότητες που αφορούν την υγειονομική περίθαλψη, την κοινωνική ένταξη και τη γεωργία που στηρίζεται από τις τοπικές κοινότητες Άρθρο Καν. (ΕΕ) 1305/2013 35 35 35 35 35 35 35 11
Ιδιωτικές Επενδύσεις Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην υλοποίηση έργων (ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ): Καινοτόμα ή περιλαμβάνουν καινοτόμες ενέργειες. Προάγουν τη συνεργασία και τη δικτύωση ομοειδών ή και συμπληρωματικών επιχειρήσεων και γενικότερα συμβάλουν στην ανάπτυξη συλλογικών δράσεων. Συμβάλουν στην περιβαλλοντική αναβάθμιση των περιοχών. Ενισχύουν τη νεανική και γυναικεία επιχειρηματικότητα. Λαμβάνουν υπόψη την αναγκαιότητα υποστήριξης των κοινωνικά ευάλωτων ομάδων. 12
Ποσά και ποσοστά ενίσχυσης Μέγιστος προϋπολογισμός έργων: 600.000 Έργα διαχείρισης στερεών / υγρών αποβλήτων, έργα ύδρευσης: μέχρι 2.000.000. Άυλες ενέργειες: 50.000 για δημόσιου χαρακτήρα έργα και 100.000 για ιδιωτικού χαρακτήρα έργα. ΙΔΙΩΤΙΚΑ: Τα ποσοστά χρηματοδότησης θα κυμαίνονται από 50% 60% (για τα De-minimis = 200.000/τριετία) (αναμένονται οδηγίες από το Υπουργείο) ΔΗΜΟΣΙΑ: Το ποσοστό χρηματοδότησης θα κυμαίνεται από 70% 100% (για δημοσίου χαρακτήρα έργα & με δικαιούχο ΟΤΑ) 13
Δημόσιες Επενδύσεις Δρ. 19.2.3: ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ Η ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Δρ. 19.2.5: ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΧΩΡΙΩΝ ΣΕ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Δρ. 19.2.6: ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΚΑΙ ΣΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ (ΈΡΓΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ) Οι Δημόσιου χαρακτήρα παρεμβάσεις πρέπει να συμβάλουν με άμεσο ή έμμεσο τρόπο στην ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας, για την επίτευξη των στόχων της εγκεκριμένης τοπικής στρατηγικής. 14
Δημόσιες Επενδύσεις 19.2.3 ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΤΟΝ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟ Η ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ Κωδικός Υποδράσης Τίτλος Υποδράσης Άρθρο Καν. (ΕΕ) 1305/2013 19.2.3.1 Βελτίωση πρόσβασης σε γεωργική γη και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις - Αγροτική οδοποιία Υποδομές εγγείων βελτιώσεων 17 17 Κτηνοτροφικά Πάρκα ( βελτίωση πρόσβαση, μικρά έργα υποδομής (ταΐστρες, ποτίστρες, Υπόστεγα προσωρινού σταβλισμού κ.λ.π) 17 15
Κωδικός Υποδράσης Δημόσιες Επενδύσεις 19.2.5 Βασικές υπηρεσίες και ανάπλαση χωριών σε αγροτικές περιοχές Τίτλος Υποδράσης 19.2.5.1 Έργα υποδομής μικρής κλίμακας για τους αγροτικούς οικισμούς (Δρόμοι, πλατείες, εξοικονόμηση ενεργειας σε δημ. Κτίρια, οδοποιία) 19.2.5.2 Δημιουργία βασικών υπηρεσιών για τον αγροτικό πληθυσμό, καθώς και των σχετικών υποδομών (πχ. παιδικοί σταθμοί, αγροτικά ιατρεία, κ.λπ.) 19.2.5.3 Δημιουργία, βελτίωση ή επέκταση υπηρεσιών αναψυχής, καθώς και των σχετικών υποδομών 19.2.5.4 Στήριξη για τη δημιουργία, βελτίωση ή επέκταση υπηρεσιών πολιτισμού, καθώς και των σχετικών υποδομών 19.2.5.5 Επενδύσεις για δημόσια χρήση σε υποδομές αναψυχής, τουριστικές πληροφορίες και τουριστικές υποδομές μικρής κλίμακας 19.2.5.6 Μελέτες και επενδύσεις, που συνδέονται με τη διατήρηση, αποκατάσταση και αναβάθμιση της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των χωριών, των αγροτικών τοπίων και των τόπων με υψηλή φυσική αξία, καθώς και δράσεις περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης 19.2.5.7 Επενδύσεις που στοχεύουν στη μετεγκατάσταση κτιρίων γεωργικών εκμεταλλεύσεων, εξαιρουμένων του εκσυγχρονισμού και αύξησης παραγωγικής ικανότητας των εγκαταστάσεων (πραγματοποιείται μέσω σχεδίων βελτίωσης) Άρθρο Καν. (ΕΕ) 1305/2013 20 20 20 20 20 20 16
Δημόσιες Επενδύσεις 19.2.4 Βασικές υπηρεσίες και ανάπλαση χωριών σε αγροτικές περιοχές Ενδεικτικές κατηγορίες έργων: Βελτίωση (συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής αναβάθμισης), αποκατάσταση και επέκταση δημόσιων κτηρίων για κοινωφελή χρήση, για δραστηριότητες όπως διενέργεια εκδηλώσεων, άθληση, εκπαίδευση (μουσεία, εκθετήρια, βιβλιοθήκες κλπ), η δημιουργία πολυχώρων, η στέγαση υπηρεσιών ή / και τοπικών επαγγελματιών με σκοπό την επίδειξη και πώληση τοπικών προϊόντων. 17
Δημόσιες Επενδύσεις 19.2.6 Επενδύσεις στην ανάπτυξη δασικών περιοχών και στη βελτίωση της βιωσιμότητας των δασών Κωδικός Υποδράσης Τίτλος Υποδράσης Άρθρο Καν. (ΕΕ) 1305/2013 19.2.6.1 Πρόληψη δασών και δασικών εκτάσεων από πυρκαγιές και άλλες φυσικές καταστροφές και καταστροφικά συμβάντα 19.2.6.2 Επενδύσεις σε δασοκομικές τεχνολογίες και στην επεξεργασία, κινητοποίηση και εμπορία δασικών προϊόντων 24 26 19.2.6.3 Αποκατάσταση δασών και δασικών εκτάσεων από πυρκαγιές, άλλες φυσικές καταστροφές, καταστροφικά συμβάντα ή από άλλες αιτίες 19.2.6.4 Επενδύσεις για την βελτίωση της ανθεκτικότητας και της περιβαλλοντικής αξίας των δασικών οικοσυστημάτων 24 25 18
ΑΛΙΕΙΑ: ΔΡΑΣΗ 1 - Ιδιωτικές επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών 1. α. Επενδύσεις που συμβάλλουν στην διαφοροποίηση του εισοδήματος των αλιέων (*) 1.β. Επενδύσεις από μη αλιείς Δικαιούχοι της δημόσιας ενίσχυσης είναι οι αλιείς, σύμφωνα με το αρθ. 3 του Καν 508/14 και όπως ορίζονται από την εθνική νομοθεσία. 19
1.α- Επενδύσεις από αλιείς Ι. Ανάπτυξη συμπληρωματικών δραστηριοτήτων Για τη διαφοροποίηση του εισοδήματος των αλιέων μέσω της ανάπτυξης συμπληρωματικών δραστηριοτήτων, όπως οι επενδύσεις στο σκάφος, ο αλιευτικός τουρισμός, τα εστιατόρια, περιβαλλοντικές υπηρεσίες που σχετίζονται με την αλιεία και εκπαιδευτικές δραστηριότητες σχετικές με την αλιεία. Στήριξη χορηγείται σε αλιείς οι οποίοι: α) υποβάλλουν ένα επιχειρηματικό σχέδιο για την ανάπτυξη των νέων δραστηριοτήτων τους και β) διαθέτουν επαρκείς επαγγελματικές δεξιότητες που μπορούν να αποκτηθούν μέσω δράσεων κατάρτισης, δια βίου μάθησης κλπ Μόνον αν οι συμπληρωματικές δραστηριότητες των αλιέων συνδέονται με την κύρια αλιευτική δραστηριότητα. 20
1.α- Επενδύσεις από αλιείς ΙΙ. Διαφοροποίηση εκτός των εμπορικών αλιευτικών δραστηριοτήτων Συνδυάζεται με επαγγελματικό επαναπροσανατολισμό. Στην περίπτωση αυτή οι δικαιούχοι δεν θα μπορούν να ξαναρχίσουν εκ νέου την άσκηση του αλιευτικού επαγγέλματος εντός προθεσμίας μικρότερης των 5 ετών μετά την καταβολή σε αυτούς της ενίσχυσης. 21
Επενδύσεις από μη αλιείς Οι επενδύσεις από μη αλιείς (φυσικά και νομικά πρόσωπα, που κατοικούν μόνιμα, ή που δραστηριοποιούνται στην περιοχή παρέμβασης) αφορούν σε ίδρυση ή εκσυγχρονισμό πολύ μικρών και μικρών επιχειρήσεων σύμφωνα με τη σύσταση της Οδηγίας 2003/361/ΕΚ. Οι επενδύσεις θα πρέπει να στοχεύουν στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας του αλιευτικού τομέα της περιοχής (αλιεία, υδατοκαλλιέργεια, μεταποίηση), αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρει η θάλασσα και η παράκτια ανάπτυξη καθώς και η ανάπτυξη εσωτερικών υδάτων. 22
ΑΛΙΕΙΑ: ΔΡΑΣΗ 2 - Δημόσιες επενδύσεις για την αειφόρο ανάπτυξη των αλιευτικών περιοχών Υποδομές που μεγιστοποιούν τη συμμετοχή αλιείας/ υδατοκαλλιέργειας στην βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών αλιείας και υδατοκαλλιέργειας Υποδομές για την ενθάρρυνση της τουριστικής δραστηριότητας: όπως η δημιουργία θαλάσσιων πάρκων, η διευκόλυνση της διεξαγωγής δραστηριοτήτων κατάδυσης και παρατήρησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος, οι υποδομές μικρής κλίμακας για την ανάδειξη περιοχών φυσικού κάλλους, αξιοθέατων και μνημείων της φύσης ή του πολιτισμού (π.χ. σήμανση αξιοθέατων, μνημείων, θέσεις θέας) κλπ. Δεν επιτρέπονται παρεμβάσεις σε μνημεία αρμοδιότητας Υπουργείου Πολιτισμού. Υποδομές και Υπηρεσίες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις αλιευτικές περιοχές: όπως αποκατάσταση κτιρίων για κοινωφελή χρήση π.χ. παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια για τη μετατροπή τους σε χώρους άσκησης πολιτιστικών δραστηριοτήτων (θέατρο, κινηματογράφος), ωδεία, βιβλιοθήκες και γενικώς βελτίωση και ανάπλαση κοινοχρήστων χώρων. 23
Ενδεικτικές επιλέξιμες Δαπάνες Δαπάνες κτιριακών εγκαταστάσεων Δαπάνες διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου, προκειμένου να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις λειτουργίας τη επιχείρησης. Δαπάνες αγοράς καινούργιου εξοπλισμού και λογισμικού. Δαπάνες αγοράς καινούργιου εξοπλισμού απαραίτητου για τη λειτουργία τις επιχείρησης. Γενικές δαπάνες συνδεόμενες με τα ανωτέρω όπως, αμοιβές μηχανικών και συμβούλων, δαπάνες έκδοσης των απαραίτητων αδειών, όπως οικοδομική άδεια, δαπάνες για μελέτες σκοπιμότητας και οικονομοτεχνικές μελέτες για την εγκατάσταση ΑΠΕ κτλ. Δαπάνες προβολής και προώθησης, όπως η έκδοση διαφημιστικών φυλλαδίων, η αξιοποίηση του διαδικτύου κλπ. Δαπάνες αγοράς ειδικών επαγγελματικών μέσων μεταφοράς προϊόντων και πρώτων υλών εντός της επιχείρησης (π.χ. ανυψωτικά μηχανήματα κλπ). Δαπάνες για την κάλυψη του κόστους μελέτης εγκατάστασης και πιστοποίησης συστημάτων διασφάλισης ποιότητας και ποιοτικών σημάτων. 24
Σχέδια συνεργασίας (διακρατική και διατοπική) Συνάδουν με τις τοπικές αναπτυξιακές στρατηγικές. Διακριτοί και μετρήσιμοι στόχοι. Διάχυση των αποτελεσμάτων. Κάθε υποβαλλόμενη στρατηγική πρέπει να περιέχει τουλάχιστον ένα προσχέδιο συνεργασίας. Δικαιούχοι: ΟΤΔ & φορείς του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα, οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην περιοχή παρέμβασης ή έχουν αποδεδειγμένη εμπειρία. 25
22ας Απριλίου & Μακεδονίας, 63100, Πολύγυρος Τηλ.: 2371024407 Fax: 2371024314 E-mail: info@anetxa.gr www.anetxa.gr 26