D5.4 Μαθησιακό υλικό για το Γυμνάσιο Πρακτικός Οδηγός για τους εκπαιδευτικούς για την εφαρμογή του διδακτικού μοντέλου Cirschool στο σχολείο The European Commission support for the production of this publication does not constitute an endorsement of the contents which reflects the views only of the authors, and the Commission cannot be held responsible forany use which may be made of the
Πίνακας Περιεχομένων D5.2 ΜΑΘΗΣΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ... Errore. I ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... Errore. I ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΚΟΠΟΙ... 3 ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ... 3 ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ... 4 ελεγχος... 4 δημιουργικοτητα... 4 εκτελεση... 4 ΓΝΩΣΗ:... 4 ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ... 4 ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ... 5 ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ... 5 ΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ... 5 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ... 6 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ... 6 ΣΥΝΕΙΔΗΤΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ... 6 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ... 7 ΣΤΑΔΙΟ 1 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ... 7 ΚΙΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ: ΣΧΗΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΒΑΣΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ 2/3... 12 ΔΟΜΗ ΤΥΠΙΚΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟ ΓΥΜΝΑΣΤΗΡΙΟ... 18 ΔΟΜΗ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ... 19 [2]
ΣΚΟΠΟΙ Μέσα σε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα σπουδών, η διδασκαλία του τσίρκου ως μία δραστηριότητα σωματικής/κιναισθητικής δεξιότητας, μπορεί να οριστεί ως μία διαδικασία κατά την οποία οι μαθητές μαθαίνουν και εμπεδώνουν εγκάρσιες δεξιότητες μέσω δραστηριοτήτων που είναι από τη φύση τους κιναισθητικές. Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν στην απόκτηση σωματικών, πνευματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι κατευθυντήριες γραμμές αναπτύχθηκαν στα πλαίσια ενός ολοκληρωμένου εκπαιδευτικού προγράμματος φυσικής αγωγής και θα πρέπει να εφαρμόζονται ευέλικτα και με τις κατάλληλες προσαρμογές, λαμβάνοντας υπόψη τον εκάστοτε εκπαιδευτικό οργανισμό που προγραμματίζει τις δραστηριότητές του, υιοθετώντας διαφοροποιημένες στρατηγικές, περιεχόμενο, χρόνο και υλικά. Επίσης, στοχεύει στο να παρέχει μια δυναμική, εναλλακτική και κιναισθητική προσέγγιση στην μάθηση της φυσικής αγωγής αξιοποιώντας τις έννοιες της σωματικής αγωγής συνδυασμένα με την απόκτηση των κιναισθητικών τεχνών (χειρισμός, ισορροπία, ακροβατικά, κίνηση) μέσω του εποικοδομητικού παιχνιδιού και των δομημένων παιχνιδιών. ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ Οι δραστηριότητες του τσίρκου ενσωματωμένες στο αναλυτικό πρόγραμμα της φυσικής αγωγής μπορεί να προωθήσει με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα τις κινητικές δεξιότητες αλλά και να βοηθήσει στην βελτίωση της ζωής του ατόμου. ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ Συνειδητοποίηση των αναπτυσσόμενων επιπέδων των διαφόρων τεχνικών. Επίγνωση της ύπαρξης συμβιωτικής σχέσης μεταξύ των δεξιοτήτων, της κίνησης, της ισορροπίας και του ρυθμού Ανάπτυξη στρατηγικών και συνθετικών ικανοτήτων. Προσαρμογή σε ένα ευρύ φάσμα γνωστών και αγνώστων καταστάσεων. Ικανότητα λήψης αποφάσεων και διαχείρισης κινδύνου Επιλογή και εφαρμογή των σωματικών δεξιοτήτων (χειρισμός, ισορροπία, ακροβατικά, εναέρια ακροβατικά, κίνηση), σε κατάλληλα περιβάλλοντα. καθορισμός προσωπικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών. Ανάπτυξη ρυθμός και τέμπο [3]
δύναμη αντοχή ευλυγισία χωρική αντίληψη σωματικό σχήμα και δυναμική ΕΛΕΓΧΟΣ Ανάπτυξη και έλεγχος σωματικών ικανοτήτων: κίνηση, αντοχή, ευκινησία, δύναμη, ευελιξία, χωρική αντίληψη, ρυθμός και τέμπο. Έλεγχος δεξιοτήτων λεπτών χειρισμών: χειρισμός εξοπλισμού, δραματοποίηση και συντονισμός κινήσεων που σχετίζονται με τη συγκεκριμένη κιναισθητική ικανότητα. Αποτελεσματική σωματική και νοητική αντίδραση στις απαιτήσεις των κιναισθητικών δραστηριοτήτων, κατά την προσέγγισή τους με ή χωρίς τη βοήθεια παιγνίων. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ: Ανάπτυξη και εφαρμογή ευφάνταστων τρόπων έκφρασης και ανταλλαγής ιδεών, επίλυσης προβλημάτων και αντιμετώπισης προκλήσεων. Εξερεύνηση και πειραματισμός με τεχνικές, τακτικές και συνθετικές ιδέες με σκοπό την κατάκτηση κιναισθητικών δεξιοτήτων (χωρική αντίληψη, ρυθμός, τέμπο, δυναμική, μορφή). ΕΚΤΕΛΕΣΗ Κατανόηση του τρόπου, σύμφωνα με τον οποίο οι ικανότητες συνδυάζονται και συμβάλλουν σε μία εκτέλεση/παράσταση. Εφαρμογή και προσαρμογή των επιμέρους στοιχείων για την σύνθεση αποδοτικών αποτελεσμάτων. Επίδειξη της κατανόησης της χρήσης σωματικών δεξιοτήτων κίνηση, αντοχή, ευκινησία, δύναμη, ευελιξία, χωρική αντίληψη, ρυθμός, τέμπο ως μέρος μιας εκτέλεσης. Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας αξιολόγησης των επιτευγμάτων τους. Ανάπτυξη και βελτίωση των αποτελεσμάτων. Προσαρμογή σε διαφορετικά περιβάλλοντα κατά την εκτέλεση, είτε πρόκειται για ατομική προσπάθεια είτε συμμετέχοντας σε ομάδες. Κατανόηση της φύσης της επιτυχίας σε διαφορετικές δραστηριότητες και πλαίσια. [4]
ΓΝΩΣΗ: Συνειδητοποίηση του θεμελιώδους ρόλου που κατέχει η φυσική δραστηριότητα σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής. Δόμηση αυτοπεποίθησης, αποφασιστικότητας, πνευματικής εγρήγορσης, και ικανότητας χειρισμού συναισθημάτων. Αναγνώριση και κατανόηση της ευεργετικής επίδρασης της τακτικής φυσικής δραστηριότητας στην σωματική, πνευματική και κοινωνική ευημερία ΣΤΑΣΕΙΣ: Δεξιότητες ικανότητα λήψης αποφάσεων, προσωπικές και κοινωνικές, ηγετικές ικανότητες, διαχείριση κινδύνου, παρουσίαση και ομαδικότητα Στάσεις αυτοδυναμία, ευρύτητα τρόπου σκέψης, σεβασμός στα πραγματικά δεδομένα, πραγματισμός, φιλοδοξία να διακριθεί/να ξεχωρίσει. Αρετές προσαρμοστικότητα, επιμονή, αποφασιστικότητα, ευελιξία, δημιουργικότητα, ενεργοποίηση μέσω κινήτρων Ικανότητα αυτοσχεδιασμού, αυτοπεποίθηση, πρωτοβουλία, αυτονομία, προθυμία για δράση. ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΙ Ανάπτυξη επίγνωσης των συνδέσεων ανάμεσα στις σωματικές / κιναισθητικές δραστηριότητες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις φυσικές επιστήμες και το γραμματισμό. Επίδειξη κατανόησης των συνδέσεων ανάμεσα στις σωματικές / κιναισθητικές δραστηριότητες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, τις φυσικές επιστήμες και το γραμματισμό ΒΑΣΙΚΕΣΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ Το αναλυτικό πρόγραμμα της φυσικής αγωγής προωθεί τις ακόλουθες δεξιότητες, οι οποίες μπορούν να γίνουν μια συνήθεια διαμορφώνοντας την συμπεριφορά του μαθητή με τέτοιο τρόπο ώστε να τον βοηθήσουν τόσο στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο σχολείο όσο και στην καθημερινότητα του. Συνδυάζοντας τις κινητικές δεξιότητες με το μυαλό του μπορεί να τον [5]
καταστήσουν ικανό να παίρνει αποφάσεις και να αλληλεπιδρά αποτελεσματικά με τους άλλους ανθρώπους του περιβάλλοντος του. ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ Οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση: Να αναπτύσσουν ευρύ φάσμα των δεξιοτήτων (χειρισμός, ισορροπία, ακροβατικά, εναέρια ακροβατικά, κίνηση). Να εξερευνούν βασικές δεξιότητες, ενέργειες και ιδέες, αυξάνοντας σταδιακά την κατανόησή τους Να βελτιώνουν και να προσαρμόζουν τις δεξιότητες σε τεχνικές και ρουτίνες. Να θυμούνται και να επαναλαμβάνουν απλές δεξιότητες και ενέργειες με αυξανόμενο επίπεδο ελέγχου και συντονισμού. Να αντιλαμβάνονται και να επιδεικνύουν τη σύνδεση μεταξύ των πνευματικών-φυσικών δραστηριοτήτων με την απόκτηση των αντίστοιχων δεξιοτήτων. Να αναπτύξουν ακρίβεια, έλεγχο και ευχέρεια στην εφαρμογή των δεξιοτήτων Να επιδεικνύουν ακρίβεια, έλεγχο και ευχέρεια στην εφαρμογή των δεξιοτήτων. ΛΗΨΗ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση: Να επιλέγουν και να επιδεικνύουν αποτελεσματικές στρατηγικές και συνθετικές ιδέες σε διαφορετικά δημιουργικά πλαίσια κιναισθητικών τεχνών. Να προσαρμόζονται σε μεταβαλλόμενες συνθήκες υιοθετώντας διαφορετικές ιδέες και έννοιες. Να σχεδιάζουν και να υλοποιούν ό,τι τους είναι απαραίτητο για να είναι περισσότερο αποδοτικοί στις εκτελέσεις/παραστάσεις. Να αναγνωρίζουν και να επιδεικνύουν τον τρόπο διαχείρισης του κινδύνου, και ατομικά και ομαδικά. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ Οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση: Να αναπτύσσουν τη σωματική τους δύναμη, αντοχή και ρυθμική ευελιξία για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις των εκάστοτε κιναισθητικών δραστηριοτήτων. [6]
Να επιδεικνύουν τη σωματική τους δύναμη, αντοχή και ρυθμική ευελιξία σε σχέση με τις απαιτήσεις των εκάστοτε κιναισθητικών δραστηριοτήτων Να αποκτήσουν την απαραίτητη αυτοπεποίθηση έτσι ώστε να δοκιμάσουν αρκετές από τις διαφορετικές δραστηριότητες. Να αναπτύξουν την πνευματική δύναμη για να πετύχουν να αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις και να προχωρούν μπροστά Να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους με ώριμο και λογικό τρόπο. Να επιδεικνύουν την επιθυμία να εκπληρώσουν τους στόχους τους, και ατομικά και για όλη την ομάδα. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ Οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση: Να αναλύουν εκτελέσεις, εντοπίζοντας τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία Η ανάλυση θα πρέπει να περιλαμβάνει: Το εύρος και την ποιότητα των δεξιοτήτων. Το εύρος και την αποτελεσματικότητα του περιεχομένου, των στρατηγικών ή των συνδυαστικών ιδεών. Tην αποτελεσματικότητα της αντίδρασης του σώματος και του νου στις προκλήσεις. Να προσδιορίζουν τις στρατηγικές που θα επιφέρουν βελτίωση και τις ενέργειες που θα πρέπει να τεθούν σε προτεραιότητα, σε σχέση με την δική τους εκτέλεση, αλλά και την εκτέλεση των υπολοίπων μαθητών. Να ενεργούν βάσει των αποφάσεων αυτών σε μελλοντικές εκτελέσεις. Να διακρίνουν με διαύγεια τα επιτεύγματά τους και να θέτουν μελλοντικούς στόχους. ΣΥΝΕΙΔΗΤΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ Οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση: Nα προσδιορίζουν το είδος των δραστηριοτήτων που ικανοποιεί τις απαιτήσεις τους Να κάνουν συνειδητές επιλογές σε σχέση με τη συμμετοχή τους σε μια κιναισθητική δραστηριότητα. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ [7]
Παρακάτω παρουσιάζονται οι στόχοι για το "βασικό στάδιο 3" αντίστοιχα με το τρίτο τις ηλικίες 5-7 χρόνων; 8-11 χρόνων 12 to 14 χρόνων. Κάθε δραστηριότητα συνοδεύεται απο συγκεκριμένους στόχους. Αυτά τα τεστ είναι μέρος της αρχικής και τελικής αξιολόγησης που πραγματοποιείται κατά την διάρκεια της πιλοτικής εφαρμογής. Για κάθε στάδιο υπάρχει μια λίστα εργασιών για κάθε δραστηριότητα του τσίρκου. ΒΑΣΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ 3 ΣΤΟΧΟΙ Στο τέλος του συγκεκριμένου σταδίου οι μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση: Να βελτιώνουν περαιτέρω τη σωματική ανάπτυξη και τις δεξιότητες που έμαθαν στα βασικά στάδια 1 και 2. Εκτέλεση Να επιδεικνύουν ένα ευρύτερο φάσμα ικανοτήτων, αυτοπεποίθηση και κινητικό συντονισμό Εκτέλεση Να εφαρμόζουν τις τεχνικές τους σε ένα πλατύ φάσμα σωματικών δραστηριοτήτων Εκτέλεση Δείχνουννακατανοούνότιμακροπρόθεσμαθααποκτήσουνπολλάοφέλη απότηνενασχόλησητουςμετιςδραστηριότητεςτουτσίρκου. Ιστορία γραμμένη με χορογραφία από την ομάδα για μια παράσταση. Να αξιοποιούν και να μεταφέρουν τις δεξιότητές τους στην εκτέλεση και άλλων σωματικών δραστηριοτήτων. Εκτέλεση Να χρησιμοποιούν τις ήδη κατακτημένες κινήσεις και δεξιότητες για την αντιμετώπιση νέων ή ασυνήθιστων καταστάσεων. Οι μαθητές γίνονται εκπαιδευτικοί Να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν απλές τεχνικές σωματικής έκφρασης έτσι ώστε να είναι σε θέση να αναπαριστούν ιδέες και διαθέσεις ατομικά, σε ζευγάρια και ομαδικά. [8]
Εκτέλεση Να προτείνουν και να συμμετέχουν σε παιχνίδια, με στόχο την ανάπτυξη συνεργατικών δεξιοτήτων και συμπεριφορών. Εκτέλεση σε ζευγάρια, μικρές ομάδες Να προσαρμόζονται έτσι ώστε να αντιμετωπίζουν ενσυνείδητα τις καταστάσεις με ικανότητες αυτοελέγχου και σεβασμού. Παρατήρηση απο τον εκπαιδευτικό Να χρησιμοποιούν και να αποθηκεύουν σωστά τον κατάλληλο εξοπλισμό, διασφαλίζοντας την δική τους προστασία, αλλά και των υπολοίπων. Παρατήρηση απο τον εκπαιδευτικό Να εφαρμόζουν τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης των μυών στο τέλος της εργασίας τους Παρατήρηση απο τον εκπαιδευτικό Να συμμετέχουν σε δραστηριότητες περιπέτειας και υπαίθριες, οι οποίες θέτουν πνευματικές και σωματικές προκλήσεις και ενθαρρύνουν την ομαδικότητα, τη δόμηση εμπιστοσύνης και την ανάπτυξη δεξιοτήτων για την επίλυση προβλημάτων, σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο. Παρατήρηση απο τον εκπαιδευτικό Δείχνουν τι κάνει μια παράσταση αποτελεσματική- εφαρμόζοντας αυτές τις αρχές στην δουλειά τους και στην δουλειά των άλλων. Εκτέλεση μπροστά σε κοινό Να αναλύουν τις προσωπικές τους επιδόσεις σε σχέση με τις προηγούμενες, ώστε να πετυχαίνουν το μέγιστο δυνατό ατομικό αποτέλεσμα Ανατροφοδότηση της ομάδας Αναστοχασμός χρησιμοποιώντας εικόνες, γραπτές και προφορικές εκθέσεις. [9]
ΑΚΡΟΒΑΤΙΚΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΓΕΛΟΤΟΠΟΙΟΥ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ Παιχνίδια κίνησης μικρότερων και μεγαλύτερων ομάδων, παρατήρηση του χώρου και του χρόνου, ενεργοποίηση στρατηγικών και αυξανόμενο επίπεδο δυσκολίας. Παιχνίδια προθέρμανσης με εξοπλισμό ισορροπίας. Συνδυασμός τεχνικών και δημιουργικών παιχνιδιών, με έμφαση στην ασφάλεια της ομάδας και του ατόμου. Παιχνίδια κίνησης μικρότερων και μεγαλύτερων ομάδων, παρατήρηση του χώρου και του χρόνου, ενεργοποίηση στρατηγικών και αυξανόμενο επίπεδο δυσκολίας. Δημιουργικός χειρισμός ταχυδακτυλουργικού εξοπλισμού. Ασκήσεις βελτίωσης στάσης σώματος, δύναμης, διαχείρισης ενέργειας και προσοχής προς τους άλλους: σύνθετες ανθρώπινες πυραμίδες σε ζευγάρια, σε μικρές ομάδες, σε μεγάλες ομάδες (με χρήση τάπητα για ασφάλεια). [10]
ΑΚΡΟΒΑΤΙΚΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΓΕΛΟΤΟΠΟΙΟΥ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ Εισαγωγή βασική εκπαίδευση στην τέχνη του χορού. Μουσική χορογραφία Μουσική χορογραφία με εισαγωγή της έκφρασης συναισθημάτων, της μιμητικής τέχνης και της δραματοποίησης χαρακτήρων με μεταφορική σημασία Μουσική χορογραφία με εισαγωγή ταχυδακτυλουργικών κόλπων. Τεχνικές ασκήσεις στα ακροβατικά και τον εναέριο εξοπλισμό. Δημιουργικές, χορογραφικές ασκήσεις με εξοπλισμό (αιώρα, ύφασμα, σχοινί και γάτζος,..) Ανάπτυξη πλήρους ρουτίνας, και ατομικά και σε ζευγάρια, με εκτίμηση του κινδύνου και της πολυπλοκότητας των ασκήσεων (με λήψη κατάλληλων μέτρων [11]
ΑΚΡΟΒΑΤΙΚΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΓΕΛΟΤΟΠΟΙΟΥ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ασφαλείας). Δημιουργική χορογραφία με χρήση εξοπλισμού ισορροπίας. Κίνηση και εκτέλεση ακροβατικών πάνω σε τεντωμένο σχοινί, ακόμα και προς την αντίθεση κατεύθυνση. Κίνηση πάνω στη μπάλα ισορροπίας, με ταυτόχρονη εκτέλεση ζογκλερικών, με εναλλαγές στις στάσεις ισορροπίας, και ατομικά και σε ζευγάρια. Σύνθετη ομαδική χορογραφία με μονόροδα. Διαδρομές και κίνηση με ξυλοπόδαρα διαφορετικών υψών και ειδών. Ατομική και συλλογική εκτίμηση των κινδύνων και της [12]
ΑΚΡΟΒΑΤΙΚΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΤΕΧΝΑΣΜΑΤΑ ΓΕΛΟΤΟΠΟΙΟΥ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ πολυπλοκότητας των ασκήσεων. Ατομική και ομαδική παράσταση με διαχείριση συναισθημάτων και έκφρασης μέσω του σώματος. Πρωτότυπη εφεύρεση προσωπικού στυλ και κωμικών καταστάσεων. Πρόοδος στην τεχνική και δημιουργικός χειρισμός ταχυδακτυλουργικού υλικού. Δημιουργία σύνθετης ατομικής και ομαδικής χορογραφίας, ακόμα και με συγκεκριμένη μουσική [13]