Η επίθεση είναι η καλύτερη άμυνα!

Η επίθεση είναι η καλύτερη άμυνα! Ludovic Subran, Chief Economist Ana Boata, Europe Economist International Trade Observatory Αθήνα 21 Οκτωβρίου 2014

Agenda 1 Οικονομική αδράνεια για την Ευρώπη (και τον κόσμο) 2 Ελλάδα 2.0: Ώρα για ανάκαμψη 2

Μια άκυρη εκκίνηση για την παγκόσμια οικονομία Οικονομική αδράνεια; Για 4 η συνεχόμενη χρονιά αύξηση του ΑΕΠ μικρότερη του 3% Υποτονική εμπορική δραστηριότητα: Μικρή αύξηση, μόλις 0.1% κάθε χρόνο Weights* 2012 2013 2014 2015 World GDP growth 100 2.5 2.4 2.5 2.9 Advanced economies 62 1.2 1.4 1.7 2.0 Emerging economies 38 4.5 4.2 3.9 4.3 Παγκόσμιες εισαγωγές North America 25 2.3 2.2 2.1 2.6 United States 23 2.3 2.2 2.1 2.6 Latin America 8 2.7 2.7 1.3 2.0 Brazil 3 1.0 2.5 0.3 0.8 Western Europe 23-0.3 0.0 1.2 1.4 United Kingdom 3 0.3 1.7 2.9 2.5 Eurozone members 17-0.6-0.4 0.8 1.1 Germany 5 0.6 0.2 1.5 1.7 France 4 0.4 0.4 0.4 0.8 Italy 3-2.5-1.8 0.0 0.4 Spain 2-1.6-1.2 1.2 1.3 Central and Eastern Europe 6 2.1 1.8 0.9 2.0 Russia 3 3.4 1.3-0.6 1.0 Turkey 1 2.1 4.1 3.1 3.8 Asia 29 4.8 4.8 4.6 4.7 China 11 7.7 7.7 7.5 7.4 Japan 8 1.5 1.5 1.1 1.3 India 3 4.7 5.0 5.8 6.2 Oceania 2 3.5 2.3 2.9 2.7 Australia 2 3.6 2.3 2.9 2.6 Middle East 4 3.0 2.6 3.4 3.9 Saudi Arabia 1 5.8 3.8 4.5 4.5 Africa 2 6.1 4.0 3.9 4.9 Morocco 0 2.7 4.3 4.0 4.5 South Africa 1 2.5 1.9 1.5 2.5 * Weights in global GDP at market price, 2013 Source: Euler Hermes 3

2015: Ρευστότητα, ζήτηση και πολιτική κατάσταση Θα μπορούσαμε να περιμένουμε υποχώρηση του ευρώ καθώς οι ΗΠΑ αναθεωρούν τη νομισματική τους πολιτική Τρέχουσες συναλλαγές έναντι EUR/USD Τα νοικοκυριά στις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία αρχίζουν να καταναλώνουν περισσότερο, αλλά όχι αρκετά Ιδιωτική κατανάλωση σε ΗΠΑ, ΜΒ, Γερμανία y/y, % Το πολιτικό ρίσκο αυξάνεται, πολλές εκλογικές αναμετρήσεις στον ορίζοντα Οι κυρώσεις πλήττουν την ανάπτυξη και η διένεξη με τη Ρωσία επηρεάζει την κοινή γνώμη. Στη Συρία και το Ιράκ το ISIS στήνει σκηνικό Game of Thrones με Σιίτες (Ιράν) / Σουνίτες (Σ. Αραβία) Κίνδυνος από την εξάπλωση του Εμπόλα, υψηλό κόστος σε οικονομικό και ανθρώπινο κεφάλαιο Βίαιες διαδηλώσεις, έλλειψη βασικών αγαθών, καλπάζων πληθωρισμός. Πηγή: Eurostat, ECB, Euler Hermes Πηγή: IHS-Global Insight, Euler Hermes Διαρκής πολιτική ένταση στο εσωτερικό και στον άμεσο περίγυρο της Κίνας 4

Τα μέτρια μακροοικονομικά μεγέθη αποτυπώνονται στις οικονομικές καταστάσεις των επιχειρήσεων Έσοδα από Πωλήσεις Τιμές Ζήτηση & Προσφορά Όγκος Ζήτηση Δαπάνες Κόστος παραγωγής Κόστος πρώτων υλών, εργασίας Κόστος Χρηματοδότησης Πολιτικό ρίσκο, νομισματική πολιτική, πιστωτικές συνθήκες, ταχύτητα είσπραξης απαιτήσεων (DSO) Κέρδος 5

Εταιρικό τσεκ-απ (1): Αργή βελτίωση μεγεθών, όμως η προσπάθεια παραμένει Ασθενική ζήτηση και πιέσεις στις τιμές επηρεάζουν τον κύκλο εργασιών Κύκλος εργασιών (βιομηχανία), Q1 2008 = 100 Γεγονός που περιορίζει την κερδοφορία Μικτό περιθώριο, % επί της προστιθέμενης αξίας Η χρηματοδότηση των Ευρωπαϊκών επιχειρήσεων παραμένει περιορισμένη Δάνεια προς επιχειρήσεις εκτός χρηματοοικονομικού κλάδου, y/y, % Πηγή: Eurostat, Euler Hermes Πηγή: National sources, Euler Hermes Σημ.: Τα στοιχεία ΗΠΑ & Γερμανίας περιλαμβάνουν και τον χρηματοοικονομικό κλάδο Πηγή: ECB, Euler Hermes 6

Εταιρικό τσεκ-απ (2): Η οικονομική πίεση παραμένει εμφανής Χρεωκοπίες επιχειρήσεων: -8% το 2014, όμως 13% πάνω από τα προ κρίσης επίπεδα Η εξόφληση απαιτήσεων (DSO) χρησιμοποιείται ως εργαλείο χρηματοδότησης Ρυθμός χρεωκοπίας επιχειρήσεων το 2014 σε σχέση με το 2013, ετήσια μεταβολή Χρεωκοπίες 2014 έναντι 2007, % Ταχύτητα Είσπραξης Απαιτήσεων (Days Sales Outstanding) Πηγή: Euler Hermes Πηγή: Euler Hermes Πηγή: Bloomberg, Euler Hermes 7

Ευρωζώνη: Μάχη κατά των αποπληθωριστικών πιέσεων Περιορισμένη επιχειρηματική εμπιστοσύνη Βιομηχανικός PMI Πηγή: Markit, Euler Hermes 8

Ευρωζώνη (2): Ένα Σχέδιο Μάρσαλ θα μπορούσε να ενισχύσει τις προσπάθειες ανάκαμψης Ακόμη μεγαλύτερη μείωση δημόσιων επενδύσεων, μετά την κρίση Ακαθάριστα Πάγιες Επενδύσεις ως ποσοστό του ονομαστικού ΑΕΠ δημιουργεί τεράστιες ανάγκες σε επίπεδο υποδομών στην Ευρώπη, περίπου 470δις/έτος Ανάγκες σε υποδομές εντός ΕΕ (2013-2030), σε δις 5,0% 4,5% 4,0% Germany Spain France Italy Austria Μεταξύ 2009 και 2011, οι χώρες του νότου της Ευρωζώνης μείωσαν τις δημόσιες επενδύσεις από -16% έως -36% 1142 550 2115 3,5% 3,0% 2,5% Transport Energy Telecom 2,0% Water 1,5% 1,0% 0,5% 4653 Αντιστοιχεί σε περίπου 15% of των παγκοσμίων αναγκών. Δεν περιλαμβάνονται κοινωνικές υποδομές, οι οποίες θα μπορούσαν να προσθέσουν στις συνολικές ανάγκες ~1μον. βάσης του ΑΕΠ 0,0% 91 93 95 97 99 01 03 05 07 09 11 13 Πηγές: AMECO, Bruegel, Euler Hermes Πηγές: EIB, MacKinsey (2013), EC (2011), Euler Hermes 9

Ευρωζώνη (3): αλλά μήπως είναι πολύ αργά; Η αποτελεσματικότητα της πολιτικής της ΕΚΤ κρίνεται στις τράπεζες, γι αυτό και η θετική επίδραση του TLTRO είναι μικρότερη από το αναμενόμενο Σύνολο κεφαλαίων, % του ΑΕΠ Οι τράπεζες αρχίζουν να αποπληρώνουν το 1 ο LTRO γεγονός που αφήνει ανοικτό το ενδεχόμενο ποσοτικής χαλάρωσης; Απαιτούνται 2000 δις iγια να επιστρέψει ο πληθωρισμός στο 2%, μέσα από μαζικές αγορές τίτλων 350 M3, τάση M3 προ 2008, αύξηση M3 στο 4.5% and χρηματικό κενό, (%) βάση αναφοράς 100 = 2000 5% 0% 300 250 'Money-Gap (R)' M3 (L) M3, pre-lehman trend (L) M3, 4.5% trend growth (L) -5% -10% -15% 200-20% 150-25% -30% Πηγές: Eurostat, Euler Hermes Tα μέτρα που ανακοίνωσε η ΕΚΤ αναμένεται να προσθέσουν ρευστότητα 1000 δις μέχρι το 2016 (στην καλύτερη περίπτωση) 100 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14-35% Πηγές: Bloomberg, Euler Hermes 10

Ευρωζώνη (4): Ο τροχός (των μεταρρυθμίσεων) γυρίζει Ώρα και για άλλους παίκτες (πάλι)! Συνέχιση δημοσιονομικής μεταρρύθμισης: Μείωση φορολογικού συντελεστή ΦΠ στο 20% το 2015 και στο 19% το 2016, από 24.75% σήμερα. Μείωση φορολογίας επιχειρήσεων στο 28% το 2015 και 25% το 2016, από 30% σήμερα. Μείωση δαπανών ύψους 50 δισ σε 3 χρόνια, Στήριξη επιχειρήσεων ύψους 40 δισ (π.χ. CICE, Σύμφωνο Υπευθυνότητας, Ενίσχυση γαλλικής περιφέρειας (Territorial big bang); 50 μέτρα καταπολέμησης της γραφειοκρατίας, αναμόρφωση 'κοινωνικών ορίων', χαλάρωση διατάξεων για την εργασία τις Κυριακές Ισπανία 2010: Συγκράτηση μισθών 2011: Μεταρρύθμιση αγοράς εργασίας 2014: Μεταρρύθμιση φορολογίας επιχειρήσεων Γαλλία 2012-13: Μεταρρύθμιση Συνταξιοδοτικού, Ειδικές φοροαπαλλαγές για επιχειρήσεις 2014: Σύμφωνο Υπευθυνότητας Ιταλία 2012: Έναρξη μεταρρύθμισης στην αγορά εργασίας 2014: Συνέχιση μεταρρύθμισης στην αγορά εργασίας. Μεταρρύθμιση Δημόσιας Διοίκησης Πηγή: Γαλλική κυβέρνηση, ΟΟΣΑ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή Γερμανία 2004-05: 0% αύξηση μισθών - Agenda 2010 2007-08: Αύξηση ΦΠΑ (3% σε 19%). Το μισό των εργοδοτικών εισφορών για καταπολέμηση ανεργίας. Μεταρρύθμιση φορολογίας επιχειρήσεων Συνταγματική αναθεώρηση. Μεταρρύθμιση Δημ. Διοίκησης & αγοράς εργασίας, μείωση φόρων, μείωση κόστους ενέργειας για ΜΜΕ, μείωση δαπανών, φοροαπαλλαγές για νέες επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό, δανεισμός επιχειρήσεων απευθείας από ασφαλιστικές εταιρείες και πιστωτικά funds. Στρατηγική της κυβέρνησης για στήριξη εταιρειών υψηλής τεχνολογίας (Industry 4.0). Εισαγωγή κατώτατου μισθού από το 2015. 11

Η Γερμανία εμφανίζει σημάδια επιβράδυνσης Ανάπτυξη +1.5% το 2014 και +1.7% το 2015. Η αδυναμία των εμπορικών εταίρων (Ευρωζώνη, Ρωσία) επηρεάζει τις γερμανικές εξαγωγές Από την αρχή του έτους η κερδοφορία των επιχειρήσεων εμφανίζεται εξασθενημένη Αύξηση ΑΕΠ (%) και συμβολή στην ανάπτυξη Αναμενόμενα κέρδη (δείκτης) 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0-1.5 Stocks Net exports Investment Public Spending Consumer Spending GDP growth 80 60 40 20 0-20 -40-60 Chemicals Machinery Electronics Vehicles -2.0 2012 2013 2014 2015 Πηγή: DeStatis, Euler Hermes -80 2011 2012 2013 2014 Πηγή ZEW survey, Euler Hermes 12

Μεγάλη Βρετανία: Είναι όλα υπό έλεγχο; Δύο διαφορετικοί δρόμοι, ένα κοινό μάθημα Θυμηθείτε, η αύξηση των επιτοκίων επηρεάζει το σύνολο της οικονομίας, όχι μόνο την αγορά κατοικίας Τιμές κατοικιών, y/y Επιτόκιο αναφοράς, % Αύξηση πραγματικού ΑΕΠ, y/y Πηγές: Eurostat, Euler Hermes Πηγές: National sources, Euler Hermes Πηγές: National sources, Euler Hermes 13

Agenda 1 Οικονομική Αδράνεια για την Ευρώπη (και τον κόσμο) 2 Ελλάδα 2.0: Ώρα για ανάκαμψη 14

Έξοδος από το τούνελ; Μετά από 6 διαδοχικά χρόνια ύφεσης Το ΑΕΠ παραμένει 18% κάτω από το επίπεδο του Q1 2008, αλλά αναμένεται να αρχίσει να αυξάνεται μέσα στο 2015 (+1.5%) Αύξηση πραγματικού ΑΕΠ (%) Η εμπιστοσύνη επιχειρήσεων και επενδυτών ανακάμπτει αγορές μετοχικών τίτλων > από τις πωλήσεις, για πρώτη φορά από το 2009 FDI and portfolio inflows, 12-month Πηγή: Εκτιμήσεις της Euler Hermes Πηγή: Euler Hermes 15

Έξοδος από το τούνελ;(2) Η ανάκαμψη του ιδιωτικού τομέα πιθανό να είναι αργή Η κερδοφορία των επιχειρήσεων εκτός του χρηματοοικονομικού κλάδου εξασθένησε σημαντικά κατά τη διάρκεια της κρίσης Κερδοφορία μη τραπεζικών επιχειρήσεων Ο κύκλος εργασιών επηρεάζεται από την κάμψη της ζήτησης και τις πιέσεις επί των τιμών Κύκλος εργασιών μη τραπεζικών επιχειρήσεων Q1 2008 = 100 Πηγή: Eurostat, Euler Hermes Πηγή: Eurostat, Euler Hermes 16

Οι χρεωκοπίες επιχειρήσεων σε ύψος - ρεκόρ Το 2014, οι χρεωκοπίες είναι 3 φορές περισσότερες από το 2007. Ελαφρά μείωση αναμένεται το 2015 (-4%) Μεγαλύτερο DSO (2-3x του ευρωπαϊκού μέσου όρου). Χρησιμοποιείται ως εργαλείο χρηματοδότησης Χρεωκοπίες 1590 1526 Μέση ταχύτητα είσπραξης απαιτήσεων (DSO) Πηγή: Euler Hermes Πηγή: Bloomberg, Euler Hermes 17

Έξοδος από το τούνελ; (3) Υπάρχουν ακόμη σημαντικά εμπόδια στη χρηματοδότηση μέσω των τραπεζών Πιστώσεις προς μη τραπεζικές επιχειρήσεις 20% κάτω από το 2011, διατηρείται η πτωτική τάση Πιστώσεις προς μη τραπεζικές επιχειρήσεις, y/y, % Η υγεία του τραπεζικού κλάδου παραμένει εύθραυστη Μη εξυπηρετούμενα δάνεια, % επί του συνόλου Πηγές: ECB, Euler Hermes Πηγές: 4 η Έκθεση της Τρόικας, Euler Hermes 18

Όμως τα μέτρα της ΕΚΤ αναμένεται να δώσουν κάποια ανακούφιση Θετικές εκπλήξεις από την ΕΚΤ τον Ιούνιο και το Σεπτέμβριο, όμως θα πρέπει να γίνουν περισσότερα Συμβατικά και μη συμβατικά μέτρα της ΕΚΤ Μείωση επιτοκίου πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης (-20μβ, στο 0.05%) 40 δις μέσω αγοράς τίτλων από την ΕΚΤ Αγορά ABS/RMBS/Καλυμμένων Ομολόγων, % του ΑΕΠ Και πιθανόν περισσότερα αν ξεκινήσει πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων το 2015 Απόδοση 10-ετούς ομολόγου, % Αρνητικό επιτόκιο καταθέσεων (-20μβ, στο -0.2%) 4ετές TLTRO: 400 δις για παροχή ρευστότητας σε μη τραπεζικές επιχειρήσεις Αγορές τιτλοποιημένων δανείων (ABS, μόνο όσων αφορούν πραγματικά δάνεια). Αγορά καλυμμένων ομολόγων Αγορά Broad based τίτλων (H1 2015;) Αγορές καλυμμένων ομολόγων από τα μέσα Οκτωβρίου. Αγορές ABS/RMBS προγραμματισμένες για το τελευταίο τρίμηνο του 2014. Πηγές: Bloomberg, Euler Hermes 19

Εξαγωγές: Μοχλός ανάπτυξης για την Ελλάδα 2.0; Από το 2009, οι εξαγωγές ήταν ο μοναδικός μοχλός αύξησης του ΑΕΠ Κυρίως λόγω της μεγάλης μείωσης των εισαγωγών. Οι εξαγωγές άρχισαν να αυξάνονται μόλις το 2013 (~ 30 δις) Εσωτερική ζήτηση έναντι εξαγωγών, συμβολή στο ΑΕΠ Εξαγωγές, y/y +5% Πηγές: Εθνικά στοιχεία, Euler Hermes Πηγές: Εθνικά στοιχεία, Euler Hermes 20

Εξαγωγές (2): Όλο και συχνότερα το μέλλον βρίσκεται στην παγκοσμιοποίηση Από το 2012 οι εξαγωγές εκτός ΕΕ είναι περισσότερες Εκτός ΕΕ: μεγάλη δυναμική στις αγορές Τουρκίας και ΗΠΑ. Εντός ΕΕ: Προοπτική ανάπτυξης σε Γερμανία, Ισπανία και Μ. Βρετανία Εξαγωγές, % επί των εξαγωγών σε ολόκληρο τον κόσμο TOP 10 εξαγωγικοί προορισμοί εκτός ΕΕ, % επί συνόλου εξαγωγών TOP 10 εξαγωγικοί προορισμοί ΕΕ, % επί συνόλου εξαγωγών Πηγές: Chelem, Euler Hermes Πηγές: Chelem, Euler Hermes 21

Εξαγωγές (3): δυνατότητα 1.3δις επιπλέον, από εξαγωγές αγαθών το 2015 Ανατολική Ευρώπη και Τουρκία οδηγούν την ανάπτυξη των εξαγωγών και το 2015 Πρόσθετη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα ( δις) Αγροτικά προϊόντα, χημικά και ενέργεια οι κλάδοι με τις μεγαλύτερες προοπτικές Πρόσθετη ζήτηση για ελληνικά προϊόντα, ανά κλάδο και χώρα ( δις) *) ASEAN 6 = Φιλιππίνες, IΙνδονησία, Μαλαισία, Σιγκαπούρη, Ταϊλάνδη, Καμπότζη Πηγές Chelem, Global Insight, Euler Hermes Πηγές: Chelem, Global Insight, Euler Hermes 22

Ανταγωνιστικότητα: κλειδί για την αύξηση της εξαγωγικής δραστηριότητας Σε επίπεδο κόστους η ανταγωνιστικότητα έχει αυξηθεί σημαντικά, με μεγάλο κοινωνικό αντίκτυπο όμως Μοναδιαίο κόστος εργασίας, Δείκτης 1999 = 100 Σε επίπεδο τιμών, η ανταγωνιστικότητα βελτιώνεται επίσης Πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία, σημερινή απόκλιση από τον μέσο 5 ετών Πηγές: OECD, Euler Hermes Πηγές: IHS Global Insight, Euler Hermes 23

Ανταγωνιστικότητα (2) : ανάγκη ευνοϊκών πολιτικών για τις επιχειρήσεις Ο φόρος των επιχειρήσεων έχει αυξηθεί κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες από το 2012, όμως παραμένει κοντά στο μέσο όρο της ΕΕ Φόρος επιχειρήσεων, % Οι εργοδοτικές εισφορές παραμένουν υψηλές σε σχέση με άλλα κράτη αντίστοιχου μεγέθους Εργοδοτικές εισφορές, % του κόστος εργασίας Όμως το επιχειρηματικό κλίμα σταδιακά βελτιώνεται Ημέρες για το άνοιγμα μιας επιχείρησης, 2014 2013: 147 days Πηγές: European Commission, Euler Hermes Πηγές: OECD, Euler Hermes Πηγές: World Bank, Euler Hermes 24

Όμως η συγκέντρωση ενδέχεται να περιορίζει τις ευκαιρίες Εξαγωγές και εισαγωγές πάσχουν από έλλειψη διαφοροποίησης Διαφοροποίηση Εμπορικών Συναλλαγών (0 = μέγιστη διαφοροποίηση; 1 = ελάχιστη διαφοροποίηση) 70% των εξαγωγών συγκεντρώνονται στους κλάδους ενέργεια, χημικών και αγροτικών προϊόντων Εξαγωγές ανά κλάδο, % επί του συνόλου Πηγές: Chelem, Euler Hermes Πηγές Chelem, Euler Hermes 25

Το ατού της Ελλάδας: Υπηρεσίες (60% των εξαγωγών), κυρίως τουρισμός και μεταφορές 4 φορές μεγαλύτερο μερίδιο στην παγκόσμια αγορά υπηρεσιών σε σχέση με την εξαγωγή αγαθών Ισοζύγιο υπηρεσιών - αγαθών, % του ΑΕΠ Οι μεταφορές (90% θαλάσσιες) και ο τουρισμός στηρίζονται κυρίως στη Γερμανία και τη Μ. Βρετανία Κατανομή τύπου υπηρεσιών ανά κλάδο Πηγές: Εθνικά στοιχεία, Euler Hermes Πηγές: ITC, Euler Hermes 26

Ευκαιρίες εξαγωγών #1: Περαιτέρω ενίσχυση των θαλάσσιων μεταφορών ΗΠΑ και Ευρώπη, οι παίκτες-κλειδί για την Ελλάδα Θαλάσσιες μεταφορές ανά προορισμό, % του συνόλου των αντίστοιχων υπηρεσιών Η χρηματοδότηση του κλάδου της ναυτιλίας παραμένει σε προ κρίσης επίπεδα και δείχνει τα πρώτα σημάδια σταθεροποίησης Δάνεια προς ναυτιλιακές επιχειρήσεις, εκ. Βασικά στοιχεία Πηγές: ITC, UNCTAD, WTO, Euler Hermes - Ο Πειραιάς το μεγαλύτερο ελληνικό λιμάνι (3 ο στον κόσμο) - Η Ελλάδα αντιπροσωπεύει το 15.17% του εμπορικού στόλου, 1 η παγκοσμίως - 762 ναυτιλιακές επιχειρήσεις - Ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς (μηδενικοί φόροι) - Σημαντική εμπειρία στο χώρο της ναυτιλίας - Στόλος σχετικά μικρής ηλικίας -Χωρητικότητα: 245 εκατομμύρια τόνοι το 2013 (συμπεριλαμβανομένης των υπό ξένης σημαίας, N 1 στον κόσμο) Πηγές: Global Insight, Bank of Greece, Euler Hermes 27

Ευκαιρίες Εξαγωγών #2: Περιθώριο αύξησης τουριστών από Ασία (όσο επιτρέπει το καθεστώς visa) Αφίξεις κυρίως από Γερμανία, Μ. Βρετανία και Γαλλία, αλλά και Ρωσία / Τουρκία Αφίξεις μη μονίμων κατοίκων σε ξενοδοχεία και αντίστοιχα καταλύματα, % του συνόλου Αύξηση των αφίξεων από τις ασιατικές χώρες, κυρίως από τη Ν. Κορέα Αφίξεις επισκεπτών από το εξωτερικό, μεταβολή 2012/2011 Βασικά στοιχεία 17.5 εκ. αφίξεις το 2013 Πηγές: Εθνικά στοιχεία, Euler Hermes Ο τουρισμός δημιουργεί ζήτηση συνολικού ύψους 34 δις, και συνεισφέρει 16% του ΑΕΠ 1 στους 5 μονίμους κατοίκους απασχολείται στον τουρισμό Οι 6 κυριότεροι ανταγωνιστές της Ελλάδας είναι η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Κύπρος, η Κροατία και η Τουρκία Πηγές: sete.gr, Euler Hermes 28

Ευκαιρίες Εξαγωγών #3: Οικονομία των Αγωγών, από πετρέλαιο μέχρι φυσικό αέριο Η Αραβική Άνοιξη πυροδότησε μια έντονη αύξηση της ζήτησης για τα προϊόντα των ελληνικών διυλιστηρίων Παραγωγή προϊόντων διυλιστηρίου στην Ελλάδα Ο εκσυγχρονισμός της μονάδας των ΕΛΠΕ στην Ελευσίνα συνέβαλε στην αύξηση των πωλήσεων σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου Προϊοντικό μίγμα των πωλήσεων των ΕΛΠΕ (διυλιστήριο Ελευσίνας) Πηγές: Oxford Economics, Euler Hermes Πηγή: ΕΛΠΕ Μεσοπρόθεσμη προοπτική για μεταφορά και διανομή αερίου με την κατασκευή του αγωγού Trans Adriatic Pipeline (TAP), από Τουρκία, Ελλάδα και Ιταλία. 29

Ευκαιρίες Εξαγωγών #4: Χημικά προϊόντα, κυρίως πλαστικά Εξαγωγή πλαστικών κυρίως προς Τουρκία, Ιταλία, Ρουμανία και Βουλγαρία Κατανομή εξαγωγών πλαστικών, Σύνολο (2012) 1 δις Πλαστικά προϊόντα για τους κλάδους συσκευασίας, κατασκευών, οδικών μεταφορών, υγείας και ηλεκτρονικών 3 βασικές ευκαιρίες Η καθετοποίηση (downstream) διυλιστηρίων/μονάδων πετροχημικών προς την παραγωγή πλαστικών αυξάνει την προστιθέμενη αξία Μειώνει σημαντικά το συνολικό βάρος των φορτηγών σε σύγκριση με το αλουμίνιο και το χάλυβα Συσκευές βιοιατρικής τεχνολογίας και νανοτεχνολογίας χρησιμοποιούν περισσότερο πλαστικό για καλύτερη οπτική απεικόνιση Πηγές: Chelem, Euler Hermes Πηγές: Euler Hermes 30

Ευκαιρία Εξαγωγών #5: Αύξηση της αγροτικής παραγωγής μέσω επενδύσεων Ποιες είναι οι ευκαιρίες; Χρηματοδότηση προγραμμάτων Ε&Α και Ανταγωνιστικότητας: Αγροτικά προϊόντα εξάγονται κυρίως σε Τουρκία, Ιταλία και Γερμανία Εξαγωγές Αγροτικών προϊόντων (2012: 28 δις) ΚΑΠ: 9.5δις επενδύσεις 2007-2013, ίδιος προϋπολογισμός για 2014-2020. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης: Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης ( 4 δις, μέχρι το 2020) Η μείωση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο δείχνει αύξηση της ζήτησης για τα ελληνικά αγροτικά προϊόντα Επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό της παραγωγής στο άμεσο μέλλον οδηγούν σε αύξηση της παραγωγικής ικανότητας του κλάδου. Πηγές: Chelem, Euler Hermes 31

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας Economic Research Department Euler Hermes Group 1 place des Saisons 92048 Paris La Défense Cedex France Τηλ +33 01 84 11 50 50 research@eulerhermes.com http://www.eulerhermes.com/econo mic-research This material is published by Euler Hermes SA, a Company of Allianz, for information purposes only and should not be regarded as providing any specific advice. This publication and its contains are proprietary to Euler Hermes SA. Euler Hermes and Euler Hermes logo are trademarks or registered trademarks belonging to Euler Hermes Group, Worldwide Recipients should make their own independent evaluation of this information and no action should be taken, solely relying on it. This material should not be reproduced or disclosed without our consent. It is not intended for distribution in any jurisdiction in which this would be prohibited. Whilst this information is believed to be reliable, it has not been independently verified by Euler Hermes and Euler Hermes makes no representation or warranty (express or implied) of any kind, as regards the accuracy or completeness of this information, nor does it accept any responsibility or liability for any loss or damage arising in any way from any use made of or reliance placed on, this information. Unless otherwise stated, any views, forecasts, or estimates are solely those of the Euler Hermes Economics Department, as of this date and are subject to change without notice. The classification of this document is PUBLIC. Euler Hermes SA. Registered in Nanterre (552 040 594).Euler Hermes SA is authorized and regulated by the Financial Markets Authority of France. Copyright 2013 Euler Hermes. All rights reserved