ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ 2016 ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΟΜΑΔΑ Α Α1. Να δώσετε το περιεχόμενο των όρων: Αλυτρωτισμός, Καρμπονάροι, Κίνημα Αδεσμεύτων. (15 μονάδες) Α2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση: α) Η απόκτηση αποικιών σε υποανάπτυκτες περιοχές από τα μέσα του 19 ου αι. ήταν αποτέλεσμα του δημογραφικού πλεονάσματος σε χώρες της Ευρώπης και των ΗΠΑ. β) Η Συνθήκη του Λονδίνου (1913) παραχωρούσε όλες τις κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εκτός από την Αλβανία, στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. γ) Η ΕΣΣΔ περιελάμβανε αρχικά την Ρωσία, την Ουκρανία και την Λευκορωσία. δ) Το σχέδιο Μάρσαλ εφαρμόστηκε από το 1948 έως το 1952 με τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα και την Τουρκία για να αντισταθούν στον κομμουνισμό. ε) Ο όρος «Μεταπολίτευση» περιγράφει τη μετάβαση της χώρας από τη δικτατορία σε ένα σύγχρονο, ευρωπαϊκό δημοκρατικό καθεστώς. (10 μονάδες) Β1.Να αναφερθείτε στα γεγονότα και τις συνέπειες του ελληνικού εμφυλίου πολέμου την περίοδο 1946-1949. (13 μονάδες) Β2. Να αναφερθείτε στους εθνικούς ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων που οδήγησαν στην έναρξη του Α Π.Π. (12 μονάδες) 1
ΟΜΑΔΑ Β Γ1. Με βάση τα παραθέματα που ακολουθούν να αναφερθείτε: α) στην ίδρυση και το ρόλο της ΕΟΚ και β) στη μετεξέλιξή της σε Ευρωπαϊκή Ένωση και τη σημασία της για κράτη μέλη της. ΚΕΙΜΕΝΟ Α (15 μονάδες) Οι στόχοι της ευρωπαϊκής ενοποίησης: απόσπασμα από το προοίμιο της Συνθήκης «περί Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας» (Ρώμη, 25 Μαρτίου 1957) «Η Αυτού Μεγαλειότης ο Βασιλεύς των Βέλγων, ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, ο Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, η Αυτής Βασιλική Υψηλότης η Μεγάλη Δούκισσα του Λουξεμβούργου, η Αυτής Μεγαλειότης η Βασίλισσα των Κάτω Χωρών, ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΙ να θέσουν τις βάσεις μιας διαρκώς στενότερης ενώσεως των ευρωπαϊκών λαών, ΑΠΟΦΑΣΙΣΜΕΝΟΙ να εξασφαλίσουν με κοινή δράση την οικονομική και κοινωνική πρόοδο των χωρών τους καταργώντας τους φραγμούς που διαιρούν την Ευρώπη. ΘΕΤΟΝΤΑΣ ως κύριο σκοπό των προσπαθειών τους τη σταθερή βελτίωση των όρων διαβιώσεως και απασχολήσεως των λαών τους, ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ότι η εξάλειψη των υφισταμένων εμποδίων απαιτεί συντονισμένη δράση για να εξασφαλισθεί σταθερότης στην επέκταση της οικονομίας, ισορροπία στις συναλλαγές και ευθύνης στον ανταγωνισμό, ΜΕΡΙΜΝΩΝΤΑΣ να ενισχύσουν την ενότητα των οικονομιών τους και να προωθήσουν την αρμονική τους ανάπτυξη, μειώνοντας τις υφιστάμενες ανισότητες μεταξύ των διαφόρων περιοχών και την καθυστέρηση των λιγότερο ευνοημένων, ΕΠΙΘΥΜΩΝΤΑΣ να συμβάλουν, ασκώντας κοινή εμπορική πολιτική, στην προοδευτική κατάργηση των περιορισμών στις διεθνείς συναλλαγές, ΠΡΟΤΙΘΕΜΕΝΟΙ να εδραιώσουν την αλληλεγγύη που συνδέει την Ευρώπη με τις υπερπόντιες χώρες και επιθυμώντας να εξασφαλίσουν την ανάπτυξη της ευημερίας τους σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτου των Ηνωμένων Εθνών, αγιώσουν, με τη συνένωση των οικονομικών τους δυνάμεων, τη διαφύλαξη της ειρήνης και της ελευθερίας και καλώντας τους άλλους λαούς της Ευρώπης που συμμερίζονται τα ιδεώδη τους να συμμετάσχουν στην προσπάθειά τους, ΑΠΕΦΑΣΙΣΑΝ...». Επίσημη ελληνική μετάφραση, όπως παρατίθεται στον Νόμο 945 της 10/27.7.1979, Περί κυρώσεως της Συνθήκης Προσχωρήσεως της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες 2
ΚΕΙΜΕΝΟ Β [Η ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΟΥ ΜΑΑΣΤΡΙΧΤ] Άρθρο Α Με την παρούσα συνθήκη, τα Υψηλά Συμβαλλόμενα Μέρη ιδρύουν μεταξύ τους μία Ευρωπαϊκή Ένωση, εφεξής καλούμενη «Ένωση». Η παρούσα συνθήκη ανοίγει νέα φάση στη διαδικασία μιας διαρκώς στενότερης ένωσης των λαών της Ευρώπης, στην οποία οι αποφάσεις λαμβάνονται όσο το δυνατόν πιο κοντά στους πολίτες. Η Ένωση βασίζεται στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, συμπληρούμενες με τις πολιτικές και τις μορφές συνεργασίας που θεσπίζονται με την παρούσα συνθήκη. Έχει αποστολή να οργανώσει συνεκτικά και αλληλέγγυα τις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών και των λαών τους Άρθρο Β Η Ένωση θέτει ως στόχους: να προωθήσει την ισόρροπη και σταθερή οικονομική και κοινωνική πρόοδο, ιδίως με τη δημιουργία ενός χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα, με την ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής και με την ίδρυση μιας οικονομικής και νομισματικής ένωσης, η οποία θα περιλάβει εν καιρώ ένα ενιαίο νόμισμα, σύμφωνα με τις διατάξεις της, να επιβεβαιώσει την ταυτότητα της στη διεθνή σκηνή, ιδίως με την εφαρμογή μιας κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένης της εν καιρώ δια μόρφωσης μιας κοινής αμυντικής πολιτικής, η οποία μπορεί, σε δεδομένη στιγμή, να οδηγήσει σε κοινή άμυνα, να ενισχύσει την προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων των υπηκόων των κρατών μελών της με τη θέσπιση ιθαγένειας της Ένωσης, να αναπτύξει στενή συνεργασία στον τομέα της δικαιοσύνης και των εσωτερικών υποθέσεων, να διατηρήσει στο ακέραιο το κοινοτικό κεκτημένο και να το αναπτύξει με την προοπτική να μελετηθεί, με τη διαδικασία που προβλέπει το άρθρο Ν παράγραφος 2, κατά πόσον οι πολιτικές και οι μορφές συνεργασίας που καθιερώνονται με την παρούσα συνθήκη θα πρέπει να αναθεωρηθούν, προκειμένου να εξασφαλισθεί η αποτελεσματικότητα των μηχανισμών και των οργάνων της Κοινότητας. Άρθρο Γ Η Ένωση διαθέτει ενιαίο θεσμικό πλαίσιο που εξασφαλίζει τη συνέπεια και τη συνέχεια των δράσεων που αναλαμβάνονται για την επίτευξη των στόχων της, ενώ παράλληλα τηρείται και αναπτύσσεται το κοινοτικό κεκτημένο. Η Ένωση μεριμνά, ειδικότερα, για τη συνοχή του συνόλου της εξωτερικής της δράσης στα πλαίσια των πολιτικών της στον τομέα των εξωτερικών σχέσεων, της ασφάλειας, της οικονομίας και της ανάπτυξης. Το Συμβούλιο και η Επιτροπή έχουν την ευθύνη να εξασφαλίζουν τη συνοχή αυτή. Εξασφαλίζουν, στα πλαίσια των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων τους, την υλοποίηση αυτών των πολιτικών. 3
Συνθήκη Μάαστριχτ, Λουξεμβούργο: Υπηρεσία Επισήμων Εκδόσεων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, 1992,σελ. 7,8 Δ1. Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στην οικονομική και κοινωνική πολιτική της Ελλάδας περί τα τέλη της δεκαετίας του 1920. (25 μονάδες) ΚΕΙΜΕΝΟ Α Η ύφεση και κρίση του διεθνούς συστήματος μετά το 1920, περιορίζοντας την αγορά στα παραδοσιακά δυτικο-ευρωπαϊκά κέντρα του διεθνούς εμπορίου, εξώθησε τα κεφάλαια στην αναζήτηση νέων αγορών για επενδύσεις ή τοποθετήσεις. Στη Ελλάδα, τα ξένα κεφάλαια δεν επενδύθηκαν μόνο και μόνο για να βοηθήσουν στην προσφυγική αποκατάσταση, αλλά επίσης για να εκμεταλλευτούν τις νέες ευκαιρίες που δημιουργούνταν με την αιφνίδια διεύρυνση της εγχώριας αγοράς. Η ανάπτυξη των δομών της εγχώριας αγοράς, η οποία επιτελέστηκε στην Ελλάδα μετά το 1922 υπό την αιγίδα του κράτους, ήταν στο βάθος το κίνητρο που επέφερε στη χώρα μας τη συρροή με κάθε μορφή των ξένων κεφαλαίων. Η οικονομική σταθεροποίηση, που άρχισε από το 1924 στην Ελλάδα και κατέληξε στη νομισματική σταθεροποίηση του 1928 και στην εξυγίανση του πιστωτικού συστήματος, ήταν το κυριότερο επιχείρημα που έπεισε τους ξένους χρηματοδότες να τοποθετήσουν κεφάλαια στην Ελλάδα. Αυτό έγινε όχι μόνο με τη μορφή προσφυγικών δανείων, αλλά και με δάνεια που απέβλεπαν στη χρηματοδότηση δημόσιων έργων, αποξηραντικών, υδρευτικών ή ακόμη επέκταση του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου. Τα δημόσια έργα ήταν ένας χώρος για επικερδείς τοποθετήσεις κεφαλαίου, αφού η οικονομική γενικά δραστηριότητα αναπτυσσόταν όσο το ισοζύγιο πληρωμών και τα δημοσιονομικά διατηρούνταν σε ισορροπία. Παράλληλα, η ανάπτυξη της αγοράς και η βελτίωση του κλίματος των επενδύσεων προσείλκυσαν στην Ελλάδα, από τα μέσα της δεκαετίας 1920-1930, και ξένα ιδιωτικά κεφάλαια, είτε σε απευθείας παραγωγικές επενδύσεις είτε για τη χρηματοδότηση ελληνικών ιδιωτικών επιχειρήσεων. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ, σ. 336. ΚΕΙΜΕΝΟ Β Για να ενισχυθούν οι προσφυγικές οικογένειες της υπαίθρου η επιτροπή και η κυβέρνηση διένειμαν πάνω από 245.000 ζώα και μεγάλες ποσότητες γεωργικών εργαλείων. Τα 2/3 των εξόδων της επιτροπής δαπανήθηκαν στη Μακεδονία με αποτέλεσμα να αναζωογονηθεί το τμήμα αυτό της Ελλάδος σε τέτοιο βαθμό, ώστε σύμφωνα με τις εντυπώσεις του John Campell (εκπρόσωπος Τράπεζας της Αγγλίας, μέλος της Ε.Α.Π.) το 4
1930, δυσκολευόταν κανείς να αναγνωρίσει το έρημο τόπο του 1923 -«εκεί που προηγουμένως έβλεπες τεράστιες ακαλλιέργητες εκτάσεις υπάρχουν σήμερα χωριά που ανθούν, γεμάτα ζώα και με φανερά τα σημάδια της ανέσεως, και σε μερικές περιπτώσεις της ευμάρειας... Τα αποτελέσματα αυτά οφείλονται κυρίως στο θάρρος, την ενεργητικότητα, την εργατικότητα και τη δεκτικότητα σε νέες ιδέες που χαρακτηρίζουν και την πλειοψηφία των προσφύγων». Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος ΙΕ, σ.302. ΟΜΑΔΑ Α ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Αλυτρωτισμός: σελ. 34 «Το εθνικό όραμα δημοσίου βίου της», Καρμπονάροι: σελ. 14 «Σοβαρές αδυναμίες με την ήττα των πρώτων» Κίνημα Αδεσμεύτων: σελ. 153 «Επιπλέον, στους κόλπους τους φιλόδοξους στόχους τους» Α2. α)λ β)σ γ) Λ δ) Λ ε) Σ Β1. Σελ. 145 «Η Ελλάδα που γνώρισε για να επουλωθούν» Β2. Σελ. 75-76 «Τον Αύγουστο του 1914 οι Τούρκοι και οι Βούλγαροι» ΟΜΑΔΑ Β Γ1. Α) Σχολικό σελ. 155 «Το 1954 απέτυχε πολιτική ενότητα» Από το Κείμενο Α πρέπει να αξιοποιηθούν οι εξής πληροφορίες: Στόχοι της Συνθήκης της Ρώμης ήταν: Η κοινή προσπάθεια για την οικονομική και κοινωνική πρόοδο των κρατών- μελών. 5
Να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης και να τεθούν κανόνες εργασίας για τους πολίτες των κρατών. Η διευκόλυνση των μεταξύ τους εμπορικών συναλλαγών και κοινή οικονομική πορεία που προϋποθέτει κοινό εμπορικό δίκαιο για άρση των περιορισμών και στήριξη των οικονομικά αδύναμων κρατών για την μείωση των οικονομικών ανισοτήτων των χωρών. Η εδραίωση της ειρήνης και η διασφάλιση της ελευθερίας των κρατών μελών. Β) Σχολικό σελ. 156 «Μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου για το μέλλον» Από το Κείμενο Α πρέπει να αξιοποιηθούν οι εξής πληροφορίες: Η μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε Ευρωπαϊκή ένωση, σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, θα σημάνει όχι μόνο την οικονομική συνεργασία των κρατών- μελών αλλά και την πολιτική ενοποίησή τους. Έτσι, συμφωνήθηκε η κατάργηση των συνόρων μεταξύ των χωρών- μελών και η υιοθέτηση κοινού νομίσματος, του ευρώ. Για την ισχυροποίηση της διεθνούς θέσης της Ένωσης προβλέπεται κοινή εξωτερική και αμυντική πολιτική. Διασφαλίζονται τα δικαιώματα των πολιτών με την καθιέρωση κοινής ευρωπαϊκής ταυτότητας. Προβλέπεται η συνεργασία των κρατών - μελών σε ζητήματα εσωτερικής πολιτικής. Καθιερώνεται ένα Ευρωπαϊκό Δίκαιο που θα διέπει τις σχέσεις των μελών και η εφαρμογή του θα εξασφαλίζεται από όργανα της Ευρωπαϊκής ένωσης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ασφαλείας και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δ1. Σχολικό σελ. 102 «Αξιοσημείωτες υπήρξαν πολιτική και οικονομική». Από το Κείμενο Α πρέπει να αξιοποιηθούν οι εξής πληροφορίες: Η οικονομική κρίση μετά το 1920 ώθησε τους κεφαλαιούχους στην αναζήτηση επικερδέστερων τοποθετήσεων σε χώρες όπως η Ελλάδα. Οι επενδύσεις τους έδωσαν λύση όχι μόνο στο προσφυγικό ζήτημα αλλά και στην ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς. Οι επενδύσεις διευκολύνθηκαν με την ανάπτυξη των υποδομών της χώρας την περίοδο αυτή, την οικονομική σταθερότητα και την βελτίωση του πιστωτικού μας συστήματος. Πράγματι, την περίοδο αυτή στη χώρα πραγματοποιούνται σημαντικά έργα υποδομής: δημόσια έργα, αποξηραντικά, υδρευτικά, επέκταση του οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου. Λαμβάνονται επίσης δάνεια για την αποκατάσταση των προσφύγων. Δραστηριοποιούνται και αναπτύσσονται στη χώρα εκτός από τις ξένες επιχειρήσεις και επιχειρήσεις ντόπιων Ελλήνων. 6
Από το Κείμενο Β πρέπει να αξιοποιηθούν οι εξής πληροφορίες: Το κράτος στην προσπάθειά του να αποκαταστήσει το μεγάλο αριθμό των προσφύγων που φτάνουν στην Ελλάδα προέβη στη χορήγηση όλων των μέσων που χρειάζονταν οι πρόσφυγες, κυρίως οι αγρότες: ζώα, εργαλεία, γη. Δαπανήθηκαν χρήματα για την αύξηση της αγροτικής παραγωγής (παράδειγμα Μακεδονίας). Η επιχείρηση της αποκατάστασης και ενσωμάτωσης των προσφύγων στέφθηκε με επιτυχία σε συνδυασμό με τις προσπάθειες που κατέβαλαν οι ίδιοι οι πρόσφυγες. 7