Title ΜΚ 246 Ειδικά Θέματα Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής και Σχεδιασμού του Χώρου Διδάσκων: Λεωνίδας Κουτσουµπός Πάτρα 27 Ιανουαρίου 2009
Title Το ταξίδι προς το άλλο
απορία του έρωτα Τον καιρόν λοιπόν που ήλθε στον κόσμο η Αφροδίτη, οι θεοί είχαν τραπέζι. Μαζί με τους άλλους ήταν και της Μήτιδος ο γιος ο Πόρος. Όταν απόφαγαν, ήλθε η Πενία να επαιτήσει, όπως ήταν φυσικό σε μία τόσο μεγάλη διασκέδαση. Στεκόταν λοιπόν εκεί στην είσοδο. Ο Πόρος τότε μεθυσμένος από το νέκταρ (κρασί δεν υπήρχε ακόμη) κατέβηκε, βγήκε έξω στον κήπο του Δία, και με το κεφάλι βαρύ όπως ήταν, έπεσε και αποκοιμήθηκε. Η Πενία τότε μέσα στην απορία της συνέλαβε το σχέδιο ν' αποκτήσει παιδί από τον Πόρο. Πηγαίνει λοιπόν και πλαγιάζει κοντά του. Έτσι απέκτησε τον Έρωτα. Γι' αυτό το λόγο έγινε ο Έρως της Αφροδίτης συνοδός και υπηρέτης, επειδή γεννήθηκε στα γενέθλιά της και συγχρόνως επειδή έμφυτα είν' ερωτευμένος με το ωραίο, η δε Αφροδίτη είναι ωραία. Απορία του έρωτα Ως γιός λοιπόν του Πόρου και της Πενίας που είναι ο Έρως, συμβαίνει ώστε η κατάστασή του να είναι η εξής: Πρώτα πρώτα είναι αιωνίως φτωχός και κάθε άλλο παρά απαλός και ωραίος, όπως τον φαντάζεται ο κόσμος. Αντίθετα είναι τραχύς και απεριποίητος και ανυπόδυτος και άστεγος. Πλαγιάζει πάντοτε χάμω και χωρίς στρώματα, κοιμάται στο ύπαιθρο, στα κατώφλια και τους δρόμους, έχει της μητέρας του το φυσικό, επομένως διαρκή σύντροφο την στέρηση. Αφ' ετέρου κατά του πατέρα του το φυσικό, είναι παγιδευτής πανούργος των ωραίων και των εκλεκτών, είναι γενναίος και ριψοκίνδυνος και ενεργητικός, κυνηγός φοβερός, που εξυφαίνει διαρκώς σχέδια, επιθυμεί την σύνεση και είναι επινοητικός, αναζητητής της γνώσης για τη ζωή, τρομερός στο να μαγεύει με γοητείες, με βότανα, με λόγια ωραία. Δεν είναι όμοιος στην φύση του με αθάνατο ούτε με θνητό, αλλά μέσα σε μια και την αυτή ημέρα, πότε ανθεί και ζει, όταν βρει ευπορία, πότε πεθαίνει και πάλι ξαναζωντανεύει, χάρις στην πατρική του φύση, και πάλι ό,τι αποκτά κάθε φορά, του φεύγει διαρκώς μέσ' από τα δάκτυλα. Έτσι ούτε άπορος ποτέ τελείως είναι ο Έρως ούτε πλούσιος σε μέσα. Πλάτων, Συμπόσιο
συρήνες
συρήνες «Το άλλο αντιπροσωπεύει το ξένο, το διαφορετικό, αυτό που βρίσκεται πέρα από την εµπειρία µιας συγκεκριµένης οµάδας ή ενός µεµονωµένου ατόµου. Η ιδέα της αλλότητας (ετερότητας) αποτελεί σηµείο συγκέντρωσης, κατά την απουσία κάποιου άλλου µέσου ταυτοποίησης. Χρησιµοποιείται για να σηµάνει τον ανένταχτο, τον άστεγο, τον ταξιδιώτη, τον µετανάστη και το ξένο.» Coyne, Richard, and Adrian Snodgrass, Interpretation in Architecture: Design as a Way of Thinking, London, New York: Routledge Taylor and Francis Group, 2006, σελ. 147
«Όταν η οδοιπόρος γυρνά σπίτι είναι περισσότερο από ότι όταν ξεκίνησε. Αυτό που φέρνει σπίτι, παρ όλα αυτά εξαρτάται από το που ήταν και από το τι έζησε. Η αξία του θησαυρού της κατανόησης που φέρνει σπίτι είναι ανάλογη της δυσκολίας του αναγλύφου και της απόστασης της χώρας στην οποία ταξίδεψε και ειδικότερα, την ανοικειότητα της κουλτούρας µε την οποία ήρθε σε επαφή.» Μνυστήρες Coyne, Richard, and Adrian Snodgrass, Interpretation in Architecture: Design as a Way of Thinking, London, New York: Routledge Taylor and Francis Group, 2006, σελ. 251-2
Xavie de Maistre Voyage in my room 1794 Κιρικο
«Η προέκταση των οριζόντων µας αποτελεί µια αντίδραση σε αυτό που είναι άγνωστο και ανοίκειο. Το άγνωστο µας θέτει ερωτήµατα και κάθε αξιόλογος διάλογος είναι µια εκδροµή στο ανοίκειο. Εισερχόµαστε το άγνωστο για αυτό που βρίσκεται εκεί για να ανακαλυφθεί. Στο διάλογο περιπλανιόµαστε σε ανεξερεύνητες περιοχές όχι µε σκοπό να τις καταλάβουµε, αλλά µε σκοπό να γυρίσουµε σπίτι στους δικούς µας οικείους ορίζοντες και να τους δούµε µε ένα νέο τρόπο εξ αιτίας αυτού που είδαµε κάπου αλλού. κιρκη Αυτή η επανεξέταση του κόσµου µας υπό το πρίσµα αυτού που είδαµε στο άλλο µπορεί να είναι τόσο ριζοσπαστική που, όπως σε ένα διάλογο στον οποίο δινόµαστε ολοκληρωτικά, παύουµε να θυµόµαστε και δεν µας νοιάζει πια να θυµηθούµε, ποιό ήταν το σηµείο αφετηρίας» Coyne, Richard, and Adrian Snodgrass, Interpretation in Architecture: Design as a Way of Thinking, London, New York: Routledge Taylor and Francis Group, 2006, σελ. 161
dialogue1 «[Ο Διάλογος] είναι µια διαδικασία δύο ανθρώπων που καταλαβαίνουν ο ένας τον άλλον. Κατά συνέπεια είναι χαρακτηριστικό κάθε αληθινής συνοµιλίας που ο ένας ανοίγει τον εαυτό του στο άλλο πρόσωπο, δέχεται αληθινά την άποψή του όπως άξια της εκτίµησης και µπαίνει µέσα στο άλλο σε τέτοιο βαθµό, ώστε να καταλαβαίνει όχι απλώς ένα διαφορετικό άτοµο, αλλά αυτό που λέει. Αυτό που πρέπει να κατανοηθεί είναι η αντικειµενική ορθότητα ή µη της άποψής του, έτσι ώστε µπορούν να συµφωνήσουν ο ένας µε τον άλλον σε ένα θέµα.» Gadamer, H-G. Truth and Method, London: Sheed and Ward, 1979, σελ. 347
«Ο πρώτος κανόνας του διαλόγου είναι να µην υποτεθεί ότι ο ένας ξέρει ήδη ολόκληρη την αλήθεια για το θέµα και πρέπει µόνο να πείσει το άλλο πρόσωπο για να πιστέψει τα ίδια µε εσένα. Μάλλον, κάποιος πρέπει να διασκεδάσει τη δυνατότητα ότι το άλλο πρόσωπο θα µπορούσε να έχει δίκιο!» Richard E. Palmer, How Hans-Georg Gadamer Offers Openings to a Postmodern Perspective [29. 11 2005]; <http://www.mac.edu/faculty/richardpalmer/postmodern/bey Dialogue 2 ond.htm
Dialogue 2
«Ο ορίζοντας ανήκει στον τρόπο µε τον οποίο ο άνθρωπος βλέπει τον κόσµο: συγκρατεί την ανθρώπινη κατάσταση δίνοντάς της συνεκτικότητα και νόηµα. "Ορίζουµε την ιδέα της κατάστασης γράφει ο Gadamer λέγοντας ότι αντιπροσωπεύει ένα σταθερό σηµείο που περιορίζει την δυνατότητα της όρασης µας.» horizon Vesely, Dalibor, Architecture in the Age of Divided Representation, the Question of Creativity in the Shadow of Production, Cambridge Massachusetts & London: MIT Press, 2004, σελ. 381
horizon2
πολυφηµος
«Η αναζήτηση για το άλλο αποκτά ενδιαφέρον όταν η αρχιτεκτονική ανακαλύπτει και οικειοποιείται το ξένο µέσα της....το αρχιτεκτονικό έργο µας εµπλέκει σε µια διαλογική ένταση µεταξύ του οικείου και του ανοίκειου, η αρχιτεκτονική έτσι εµπλέκεται στο έργο της ερµηνευτικής.» Architectural activity Coyne, Richard, and Adrian Snodgrass, Interpretation in Architecture: Design as a Way of Thinking, London, New York: Routledge Taylor and Francis Group, 2006, σελ. 148
Ηαρις «Δεν θα µπορέσουµε ποτέ να νιώσουµε ακριβώς σα στο σπίτι µας µέσα σε αυτό τον κόσµο αν δε δεχτούµε ότι είµαστε διαβάτες, που πουθενά δεν µπορούν πραγµατικά να κατοικίσουν.» Harries, Karsten, The Ethical Function of Architecture, Massachusetts: Massachusetts Institute of Technology, 1997, σελ. 166
Σα βγεις στον πηγαιµό για την Ιθάκη, να εύχεσαι νάναι µακρύς ο δρόµος, γεµάτος περιπέτειες, γεµάτος γνώσεις. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον θυµωµένο Ποσειδώνα µη φοβάσαι, τέτοια στον δρόµο σου ποτέ σου δεν θα βρεις, αν µέν η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή συγκίνησις το πνεύµα και το σώµα σου αγγίζει. Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας, τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις, αν δεν τους κουβανείς µες στην ψυχή σου, αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εµπρός σου. Να εύχεσαι νάναι µακρύς ο δρόµος. Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι που µε τι ευχαρίστησι, µε τι χαρά θα µπαίνεις σε λιµένας πρωτοειδωµένους Καβάφης να σταµατήσεις σ εµπορεία Φοινικικά, και τες καλές πραγµάτειες ν αποκτήσεις, σεντέφια και κοράλλια, κεχριµπάρια κ έβενους, και ηδονικά µυρωδικά κάθε λογής, όσο µπορείς πιο άφθονα ηδονικά µυρωδικά σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας, να µάθεις και να µάθεις απ τους σπουδασµένους. Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη. Το φθάσιµον εκεί είν ο προορισµός σου. Aλλά µη βιάζεις το ταξείδι διόλου. Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει και γέρος πια ν αράξεις στο νησί, πλούσιος µε όσα κέρδισες στον δρόµο, µη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη. Η Ιθάκη σ έδωσε τ ωραίο ταξείδι. Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόµο. Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια. Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε. Έτσι σοφός που έγινες, µε τόση πείρα, ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σηµαίνουν.