ΕΚΦΩΝΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ (µικρές τάξεις ηµοτικού) Σχεδιασµός σεναρίου µε θέµα «Η έννοια της ανακύκλωσης» µε τη χρήση λογισµικών γενικής χρήσης, οπτικοποίησης, διαδικτύου και λογισµικών εννοιολογικής χαρτογράφησης. ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ Τίτλος Η ανακύκλωση Εµπλεκόµενες γνωστικές περιοχές Το θέµα εµπλέκει τα γνωστικά αντικείµενα της Γλώσσας και της Μελέτης Περιβάλλοντος στις µικρές τάξεις του ηµοτικού Σχολείου (βιβλίο Γλώσσας Γ τάξης: Τα απίθανα µολύβια, Ενότητα 1.4 µε τίτλο «Ο κόσµος γύρω µας» επιµέρους ενότητα : Τα χαρτιά ανακυκλώνονται., καθώς και βιβλίο Μελέτης Περιβάλλοντος Γ τάξης, Ενότητα 2 µε τίτλο: «Ο τόπος µας», Κεφάλαιο 4: «Ενδιαφερόµαστε για το περιβάλλον», βιβλίο Μελέτης Περιβάλλοντος Α τάξης, Ενότητα «Η οικογένειά µου», κεφάλαιο 3: Πώς η οικογένεια φροντίζει το περιβάλλον). Επίσης, µπορεί να απευθυνθεί και στη Β τάξη ως ευκαιριακή ενότητα, όπως αναφέρεται στην ενότητα «Προτεινόµενες ευκαιριακές ενότητες» στο βιβλίο του δασκάλου της Μελέτης Περιβάλλοντος, θέµα 4 ο : Όχι άλλα σκουπίδια. Το θέµα είναι συµβατό µε το ΕΠΠΣ και ΑΠΣ του ηµοτικού Σχολείου, όπου διαπραγµατεύεται τις διαθεµατικές έννοιες της αλληλεπίδρασης και του συστήµατος. Γνώσεις και πρότερες αντιλήψεις των µαθητών Οι µαθητές γνωρίζουν ήδη να χρησιµοποιούν το λογισµικό εννοιολογικής χαρτογράφησης kidspiration, το λογισµικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για τη Μελέτη Περιβάλλοντος Α- τάξη, το λογισµικό παρουσίασης Power Point, την χρήση του Hot Potatoes καθώς και να πλοηγούνται στο διαδίκτυο. Με τη χρήση εννοιολογικού χάρτη µε κεντρική έννοια την ανακύκλωση ο δάσκαλος ανιχνεύει τις πρότερες ιδέες των µαθητών αναφορικά µε την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα µε το θέµα της ανακύκλωσης, διαπιστώνει την ύπαρξη τυχόν παρανοήσεων-παρερµηνειών ώστε να προχωρήσει στη παρέµβαση και διόρθωση τους µέσα από οµαδοσυνεργατικές διαδικασίες.

Σκοπός και στόχοι Βασικός σκοπός του σεναρίου είναι οι µαθητές να κατανοήσουν το σηµαντικό θέµα της ανακύκλωσης. ιδακτικοί στόχοι Γνώσεις Να περιγράφουν τη διαδικασία της ανακύκλωσης Να διακρίνουν τα στάδια αυτής της διαδικασίας Να εµπλουτίσουν το λεξιλόγιό τους µε την κατάλληλη ορολογία Να διατυπώνουν κρίσεις για την αλόγιστη χρήση των αποθεµάτων της γης Να προτείνουν και άλλους τρόπους προστασίας του περιβάλλοντος, εκτός της ανακύκλωσης Να ανακοινώνουν τα οφέλη της ανακύκλωσης στους άλλους µαθητές ή ενηλίκους εξιότητες Να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης των λογισµικών Kidspiration, Power Point, Hot Potatoes, Μελέτης Περιβάλλοντος Α- τάξη του Π.Ι., πλοήγησης στο διαδίκτυο και γενικά του ηλεκτρονικού υπολογιστή Να εργαστούν σε οµάδες και να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας Στάσεις Να αναγνωρίσουν την αξία της ανακύκλωσης Να την υιοθετήσουν ως στάση στην καθηµερινή του ζωή Να ευαισθητοποιηθούν γενικότερα απέναντι στο πρόβληµα της προστασίας του περιβάλλοντος Να συνειδητοποιήσουν πως οι ίδιοι οι µαθητές µπορούν να συµβάλλουν αποτελεσµατικά στην αντιµετώπιση του παραπάνω προβλήµατος Να προβληµατιστούν για την καταστροφή του περιβάλλοντος Να εκδηλώσουν θετική διάθεση απέναντι στους ηλεκτρονικού υπολογιστές Να µάθουν την αξία της οµαδικότητας και της κοινής προσπάθειας Κατηγορία λογισµικού συνδυασµός κατηγοριών λογισµικού Βασικό εργαλείο για τον εντοπισµό των γνώσεων που διαθέτουν οι µαθητές σχετικά µε την ανακύκλωση αποτελεί η κατασκευή εννοιολογικού χάρτη µέσω του λογισµικού kidpsiration που είναι κατάλληλο για τις µικρές ηλικίες. Αποτελεί ένα

εποικοδοµιστικό εργαλείο που αξιοποιεί τις πρότερες γνώσεις του µαθητή και ανήκει στα λογισµικού ανοικτού τύπου. Οπτικοποιεί τις σχέσεις ανάµεσα σε διάφορες έννοιες, κάνει συσχετισµούς και συγκρίσεις. Μέσω της µοντελοποίησης οδηγεί στο µετασχηµατισµό των ιδεών, ενώ αναπτύσσει και την κριτική σκέψη. Αποτελεί ένα γνωστικό εργαλείο για την οικοδόµηση γνώσεων και για την ανακασκευή και την ανίχνευση πρότερων αντιλήψεων. Το λογισµικό Μελέτης Περιβάλλοντος Α- τάξη είναι λογισµικό του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στο οποίο οι µαθητές έχουν την επιλογή να αναζητήσουν πληροφορίες και να ενηµερωθούν πάνω σε τέσσερις θεµατικές ενότητες: 1. Αναλαµβάνουµε δράση που έχει σχέση µε το περιβάλλον, 2. Ασφάλεια στους δρόµους, που αφορά την κυκλοφοριακή αγωγή, 3. Μηχανές-Επικονωνία-Ενηµέρωση, που αναφέρεται κυρίως στους τρόπους επικοινωνίας άλλοτε και τώρα και 4. Ταξίδια στο χρόνο που αφορά τις τέσσερις εποχές, την ώρα, τον κύκλο της ζωής. Στην πρώτη ενότητα υπάρχει η υποενότητα «Ενδιαφέροµαστε για το περιβάλλον» που άπτεται του θέµατος της ανακύκλωσης. Το πρόγραµµα παρουσίασης Power Point είναι ένα υπερµεσικό και πολυµεσικό εργαλείο που αναπτύσσει τις ικανότητες διαχείρισης έργου, οργάνωσης και σχεδιασµού της πληροφορίας, ενώ καλλιεργεί και τις δεξιότητες συλλογισµού και παρουσίασης. Βοηθά τον πολλαπλό τρόπο αναπαράστασης της µάθησης, ενδυναµώνοντας έτσι και διευκολύνοντας την κατάκτηση της γνώσης από τους µαθητές. Το Hot Potatoes είναι λογισµικό ηλεκτρονικής αξιολόγησης που επιτρέπει τη δηµιουργία αλληλεπιδραστικών τεστ πολλαπλών ερωτήσεων, σταυρόλεξων, αντιστοίχισης, ταξινόµησης και συµπλήρωσης κενών. Τέλος, το διαδίκτυο προτείνεται για την κριτική επεξεργασία της πληροφορίας µέσω της καθοδηγούµενης διερεύνησης-ανακάλυψης. Βέβαια οι δικτυακοί τόποι θα πρέπει πρώτα να ελέγχονται από τον εκπαιδευτικό, να βρίσκονται συνήθως µέσα στο φάκελο του µαθήµατος ως έτοιµες συντοµεύσεις ώστε να είναι απαλλαγµένοι από αναλήθειες, διαστρεβλώσεις, να έχουν συνέπεια στους όρους και στα σύµβολα, να είναι επιστηµονικά όρθοι και να µην ενισχύουν κοινωνικές και φυλετικές διακρίσεις. ιάρκεια Το σενάριο είναι διάρκειας 2-3 ωρών Οργάνωση τάξης-απαιτούµενη Υλικοτεχνική υποδοµή Το σενάριο λαµβάνει χώρα στην αίθουσα υπολογιστών του σχολείου, µε τους µαθητές χωρισµένους σε οµάδες των 2-3 ατόµων µπροστά από σταθµούς εργασίας (ηλεκτρονικούς υπολογιστές), όπου θα είναι εκ των προτέρων εγκαταστηµένα και ελεγµένα για τη λειτουργικότητά τους τα λογισµικά kidspiration, Hot Potatoes, το

λογισµικό Μελέτη Περιβάλλοντος Α- του Π.Ι., το Power Point, ενώ θα υπάρχει σε όλους τους υπολογιστές και η δυνατότητα σύνδεσης και πλοήγησης στο διαδίκτυο. Πρέπει ακόµη να υπάρχει βιντεοπροβολέας και οθόνη προβολής για την προβολή των εργασιών των µαθητών. Οι µαθητές συµβουλεύονται συνεχώς και το βιβλίο του µαθητή και το τετράδιο ασκήσεων που τους έχει παράσχει το Υπουργείο Παιδείας. Η διδασκαλία του θέµατος και η όλη ενασχόληση µε το προτεινόµενο σενάριο γίνεται µέσω της παιδαγωγικής της αλληλεπίδρασης, όπου τα παιδιά ενθαρρύνονται να συµµετέχουν, να ανταλλάσσουν ιδέες, να θέτουν ερωτήσεις, να κάνουν προβλέψεις και να τις ελέγχουν. Το περιβάλλον µάθησης γίνεται υποστηρικτικό και ο δάσκαλος αναλαµβάνει το ρόλο του εµψυχωτή, συνεργάτη και διευκολυντή της γνώσης. οµαδοσυνεργατικής µεθόδου. Περιγραφή και αιτιολόγηση σεναρίου Το σενάριο απαιτεί να κατανοήσουν οι µαθητές την όλη διαδικασία της ανακύκλωσης και γενικότερα να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος στο οποίο καλούνται να ζουν ως παιδιά σήµερα και ως ενεργοί ευαισθητοποιηµένοι πολίτες αύριο. Για να συνειδητοποιήσουν αυτήν την ανάγκη και για να κατακτήσουν πλήρως τη διαδικασία της ανακύκλωσης απαιτείται βιωµατική µάθηση που δεν προσφέρεται µέσα από τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας. Άλλωστε, τα παιδιά αυτής της ηλικίας βρίσκονται στο στάδιο των συγκεκριµένων νοητικών ενεργειών κατά τον Piaget, γεγονός που σηµαίνει πως δυσκολεύονται να διακρίνουν το συγκεκριµένο από το αφηρηµένο, να αντιληφθούν αφηρηµένες έννοιες χωρίς τη χρήση συγκεκριµένων αντικειµένων. Γι αυτό πέρα από την παραδοσιακή διδασκαλία, που δεν καλύπτει την ανάγκη συγκεκριµενοποίησης, απαιτείται η χρήση των προτεινόµενων λογισµικών ώστε οι µαθητές να ισχυροποιήσουν την εσωτερική αναπαράσταση της εξωτερικής πραγµατικότητας (εδώ τη διαδικασία της ανακύκλωσης) και να κατανοήσουν δυσνόητες έννοιες, αφού µε τη χρήση λογισµικών υπάρχει η ευκαιρία της πολλαπλής αναπαράστασης, της ενεργητικής συµµετοχής, της δηµιουργικής διερεύνησης και ανακάλυψης, της αναζήτησης πληροφοριών και της κριτικής τους στο διαδίκτυο και της ελεύθερης έκφρασης και αυτενέργειας των µαθητών µέσα από οµαδικές δραστηριότητες. Το προτεινόµενο σενάριο στηρίζεται στον εποικοδοµιτισµό και στην κοινωνικοπολιτισµική θεωρία του Vygotsky. ίνει σηµασία στο µαθησιακό περιβάλλον, στο οποίο επικρατεί η συνεργατική µάθηση και η δηµιουργική σκέψη. Το σενάριο ακολουθεί τη δοµή των δύο φύλλων εργασίας που έχουν κατασκευαστεί από το δάσκαλο για την κατάκτηση της συγκεκριµένης γνώσης, δηλαδή της ανακύκλωσης και την ενασχόληση των µαθητών µε αυτήν ώστε να

ευαισθητοποιηθούν και να ανταποκριθούν στην περιβάλλοντος. ανάγκη προστασίας του Φύλλα εργασίας Το σενάριο περιλαµβάνει δύο φύλλα εργασίας από τα οποία ενδεικτικά παρατίθεται το ένα. Φύλλο εργασίας Όνοµα µαθητή 1. Άνοιξε το λογισµικό του Μελέτης Περιβάλλοντος Α- του Π.Ι. που είναι εγκαταστηµένο στην οθόνη του υπολογιστή σου και πάτησε το εικονίδιο µε τίτλο «Αναλαµβάνουµε ράση». Πάτησε επάνω στην ενότητα Ενδιαφερόµαστε για το περιβάλλον σκουπίδια υπάρχουν λύσεις. Ενηµερώσου για το θέµα της ανακύκλωσης και απάντησε στις παρακάτω ερωτήσεις: Ανέφερε τρια υλικά που µπορούν να ακακυκλωθούν 1. 2.. 3.. Υπάρχει κάδος ανακύκλωσης στη γειτονιά σου. Αν ναι, πόσο µακριά από το σπίτι σου:... Κοντά σε ποια µέρη θα πρότεινες να υπάρχουν κάδοι ανακύκλωσης; Μπορείς να αναφέρεις τρία τέτοια µέρη; 1.. 2.. 3.. 2. Άνοιξε το φάκελλο του µαθήµατος «Ανακύκλωση» και πάτησε επάνω στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.kpe-philippi.gr, όπου θα βρεις εργασίες άλλων µαθητών του ηµοτικού σχετικά µε την ανακύκλωση. ιάβασε κάποιες µαζί µε την οµάδα σου και αποφασίστε τι θέλετε εσείς να γίνει σχετικά µε την ανακύκλωση ώστε να φροντίσετε καλύτερα το τοπικό περιβάλλον στο οποίο ζείτε. Στον τόπο µας..

. 3. Γράψτε τρεις προτάσεις για την προστασία του περιβάλλοντος στo περιβάλλον του λογισµικού Power Point και µετά προβάλλετε τες στην οθόνη ώστε να τις συζητήσετε µε τις άλλες οµάδες της τάξης σας. 1 2.. 3.. 4. Πηγαίνετε στο περιβάλλον του λογισµικού Hot Potatoes και συµπληρώστε τα κενά µε τις λέξεις που σας δίνονται. Η ανακύκλωση είναι µια διαδικασία που..εφηµερίδες, περιοδικά σε που µπορεί και πάλι να (χαρτί, µετατρέπει, χρησιµοποιηθεί) Αξιολόγηση σεναρίου- Πρόσθετες πληροφορίες Το θέµα προσφέρεται για διαθεµατική δραστηριότητα που εντάσσεται στη κυρίως στην Μελέτη Περιβάλλοντος αλλά και στην Γλώσσα, τη θεατρική Αγωγή και τα Εικαστικά. Μπορεί να ασχοληθεί η τάξη από λίγες ώρες έως και εβδοµάδες, επεκτείνοντάς το σε άλλες πηγές της γης που κοντεύουν να στερέψουν. Μπορεί να πραγµατοποιηθεί επίσκεψη σε χώρο ανακύκλωσης χαρτιού και να παρατηρήσουν από κοντά οι µαθητές την όλη διαδικασία που την έχουν µάθει µέσα στην τάξη. Παρατήρηση: το σενάριο µπορεί να σχεδιαστεί µε τη χρήση κάποιου ή κάποιων από τα παρακάτω, που εσείς θεωρείτε κατάλληλο/α για την περίσταση: Α) ιαδίκτυο (ανίχνευση πληροφοριών / online δραστηριότητες) Β) λογισµικό ανάπτυξης δηµιουργικότητας και ζωγραφικής (αποτύπωση ιδεών / έκθεση υλικού) Γ) Λογισµικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (ανίχνευση ιδεών / ανάπτυξη θέµατοςεξακτίνωση / οµαδοποιήση / ταξινόµηση) ) Ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες (ανίχνευση / παρουσίαση υλικού) και λογισµικά οπτικοποίησης Ε) Λογισµικά γενικής χρήσης, όπως επεξεργασία κειµένου, λογιστικό φύλλο, λογισµικό παρουσίασης, κλπ. (π.χ. παραγωγή γραπτού λόγους, πίνακες διπλής εισόδου, κατασκευή παρουσίασης) ΣΤ) λογισµικά κλειστού τύπου