Κάθε μέρα φροντίζω το περιβάλλον μου

Το παρόν έντυπο δημιουργήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος της Κοινωφελούς Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης που έχει ως στόχο την ενίσχυση της απασχόλησης και την καταπολέμηση της ανεργίας κι εντάσσεται στο πλαίσιο της σύμπραξης της ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ με την ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΜΑΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ 2004+. Το Πρόγραμμα «Δημιουργία Θέσεων Απασχόλησης σε Τοπικό Επίπεδο μέσω Προγραμμάτων Κοινωφελούς Χαρακτήρα» συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.) και Εθνικούς πόρους, στο πλαίσιο του επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. Οι ωφελούμενοι άνεργοι που προβλέπεται να απασχοληθούν μέσα από αυτό το πρόγραμμα πανελλαδικά είναι 57.400, ενώ ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται στα 188.000.000. Στη χωρική ενότητα της Περιφέρειας Αττικής εγκρίθηκαν συνολικά 11.000 θέσεις απασχόλησης, εκ των οποίων οι 2.871 προωθούνται μέσω μνημονίων συνεργασίας, που έχει ήδη υπογράψει η Περιφέρεια Αττικής ως δευτεροβάθμιος φορέας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τους εγκεκριμένους δικαιούχους από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. Η ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΜΑΔΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ είναι μία μη κερδοσκοπική, μη κυβερνητική οργάνωση, η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και της προώθησης της συνεργασίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής. Ιδρύθηκε το 2005 ως κομμάτι της περιβαλλοντικής κληρονομιάς των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Υλοποιεί πρωτοβουλίες σε τοπικό και διεθνές επίπεδο, όντας μέλος αναγνωρισμένων δικτύων. Ο στόχος της συνεργασίας της Ινστιτούτο Ομάδα για τον Κόσμο με την Περιφέρεια Αττικής είναι η παράλληλη ενημέρωση κι ευαισθητοποίηση μαθητών, εκπαιδευτικών, κοινωνικών φορέων όλων των Περιφερειακών Ενοτήτων της Αττικής, ομάδων προσωπικού της περιφέρειας Αττικής και των δήμων σε θέματα προστασίας περιβάλλοντος, εξοικονόμησης ενέργειας και συμβολής στην αποτροπή της κλιματικής αλλαγής. έσα από την κοινή αυτή πρωτοβουλία των δύο φορέων, γίνεται προσπάθεια μετάδοσης γνώσεων και εμπειριών καθώς και παρότρυνση ατόμων και φορέων προκειμένου να συμβάλουν στην παγκόσμια δράση για την προστασία του περιβάλλοντος και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην Αττική. Η Περιφέρεια Αττικής αναπτύσσει και υποστηρίζει πολιτικές για την καταπολέμηση της ανεργίας αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος. Κάθε μέρα φροντίζω το περιβάλλον μου Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο Καλλιρρόης 89, Αθήνα, ΤΚ 11745. Τηλ: 2109220330 Φαξ: 210 9220331 Email : info@teamfortheworld.org www.teamfortheworld.org www.clima-net.org www.teamfortheworld.blogspot.com Tο έντυπο αυτό είναι τυπωμένο σε χαρτί TAURO από πολτό TCF/ECF πιστοποιημένο από την PECF Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Περιφέρεια Αττικής Λ. Συγγρού 15-17, 117 43 Αθήνα www.patt.gov.gr Πρόγραμμα Κοινωφελούς Εργασίας στην Περιφέρεια Αττικής

Η χρήση της ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί κατά 17% έως το 2015, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1995 Ηλεκτρική συσκευή watts/ ώρα Λαμπτήρας εξοικονόμησης 11 Ηλεκτρικό σίδερο 1000 laptop 75 Πλυντήριο πιάτων 1000 Συμβατικός λαμπτήρας 100 Πλυντήριο ρούχων 1200 ραδιόφωνο 100 αερόθερμο 2000 τηλεόραση 100 Ηλεκτρικό σώμα λαδιού 2000 Ψυγείο 125 Ηλεκτρική σόμπα 2000 Ηλεκτρονικός Υπολογιστής 150 Φριτέζα 2000 Σεσουάρ μαλλιών 750 Βραστήρας 2250 Φούρνος μικροκυμάτων 750 θερμοσίφωνας 3000 Ηλεκτρική σκούπα 800 Ηλεκτρική κουζίνα 11500 Εισαγωγή Με την πάροδο του χρόνου ακολουθώντας τους ρυθμούς της ανάπτυξης αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε όλο και μεγαλύτερα ποσά ενέργειας. Στο σπίτι ή στους εργασιακούς χώρους συχνά παρατηρούνται σπατάλες στον τομέα της ενέργειας, που οφείλονται είτε στα συστήματα θέρμανσης-ψύξης είτε στα συστήματα φωτισμού. Η αλόγιστη χρήση ενέργειας έχει ως αποτέλεσμα την ενίσχυση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής όπως επίσης και την αύξηση των λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας. Θα πρέπει λοιπόν να αξιοποιούμε πιο αποδοτικά τα ποσά ενέργειας που χρησιμοποιούμε. Το μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας που χρησιμοποιούμε προέρχεται από τα ορυκτά καύσιμα τα οποία κατά την καύση τους εκλύουν μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, αέριο το οποίο ευθύνεται περισσότερο για τα φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Τέλος θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι η ενέργεια που χρησιμοποιούμε στα σπίτια μας προέρχεται από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε ένα μεγάλο βαθμό. Αυτές οι δυο μορφές ενέργειας δημιουργούν εξαρτήσεις από άλλες χώρες και δεν προάγουν την ενεργειακή μας αυτονομία σαν χώρα. Μικρές ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε καθημερινά μπορούν να μας προσδώσουν σημαντικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα αν όλοι μας απενεργοποιούσαμε τις τηλεοράσεις και τις συσκευές που είναι σε αναστολή λειτουργίας θα κλείνανε αρκετά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ανά τον κόσμο τα οποία ευθύνονται για την έκλυση μεγάλων ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα. Οι μικρές δράσεις μπορούν να αποφέρουν μεγάλα αποτελέσματα. Το μόνο που απαιτείται είναι να γνωρίζουμε κάθε στιγμή τι μπορούμε να κάνουμε για να έχουμε ένα άμεσο αποτέλεσμα χωρίς να θέτουμε συμβιβασμούς στην ποιότητα ζωής μας. Πόση ηλεκτρική ενέργεια χρησιμοποιούμε Το ποσό ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνεται εξαρτάται σε ένα μεγάλο βαθμό από το ποιες συσκευές χρησιμοποιούμε αλλά και ποιο τύπο συσκευής. Στον πίνακα αριστερά απαριθμούνται οι πλέον ενεργοβόρες συσκευές. Όλες οι τιμές που παρουσιάζονται είναι ενδεικτικές, για τις πραγματικές τιμές κατανάλωσης συμβουλευτείτε τις οδηγίες που αναγράφονται στην ίδια τη συσκευή που διαθέτετε. Κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση-ψύξη 1 Καλό είναι να έχετε υπό έλεγχο τη θέρμανση των χώρων. Μειώνοντας το θερμοστάτη σε χαμηλότερες θερμοκρασίες (1 έως 2 βαθμούς) εξοικονομείτε χρήματα και προστατεύετε το περιβάλλον 2 Απενεργοποιήστε τα θερμαντικά σώματα σε χώρους που δεν χρησιμοποιείτε ή χρησιμοποιείτε ελάχιστα 3 Η κατάλληλη θερμοκρασία ενός εσωτερικού χώρου κυμαίνεται από 19 έως 21 C 4 Σε περίπτωση που κάποιο δωμάτιο χρησιμοποιείται από παιδιά, δεν απαιτείται επιπρόσθετη θέρμανση, η συνήθης θερμοκρασία των 20 C είναι ιδανική. 5 Ρυθμίστε το θερμοστάτη έτσι ώστε το σύστημα θέρμανσης να τίθεται σε λειτουργία 30 λεπτά πριν ξυπνήσετε και 10 λεπτά πριν επιστρέψετε στο σπίτι σας κατά τις μεσημεριανές ή απογευματινές ώρες. Κατά τις βραδινές ώρες μειώστε την παροχή θέρμανσης στο ήμισυ, μισή ώρα πριν κοιμηθείτε. 6 Αν χρησιμοποιείτε για τη θέρμανσή σας ηλεκτρικές θερμάστρες, φορητά σώματα λαδιού ή αερόθερμα χρησιμοποιείστε τα όσο το δυνατόν λιγότερο μιας και καταναλώνουν μεγάλα ποσά ενέργειας. 7 Αν ζεσταίνεστε αρκετά μέσα στο σπίτι σας κατά τους χειμερινούς μήνες αντί να ανοίξετε το παράθυρο ρυθμίστε το θερμοστάτη σε χαμηλότερη θερμοκρασία. 8 Όταν είστε μέσα στο σπίτι ντυθείτε επαρκώς, αντί να θερμαίνετε περισσότερο το σπίτι σας. 9 Κατά τη διάρκεια της μέρας, τραβήξτε τις κουρτίνες και αφήστε τον ήλιο να μπει στους εσωτερικούς χώρους ζεσταίνοντάς τους. 10 Αν δε διαθέτετε διπλούς υαλοπίνακες, μπορείτε να μειώσετε την απώλεια θερμότητας τοποθετώντας ειδικές διαφανείς μεμβράνες στα τζάμια. 11 Όταν δε χρησιμοποιείτε το τζάκι ή την σόμπα, διατηρήστε κλειστό το κάλυμμα της καμινάδας για να μην εισέρχεται κρύος αέρας. ΠΡΟΣΟΧΗ- Βεβαιωθείτε ότι η φωτιά έχει σβήσει πλήρως και ότι δεν παρατηρείται καπνός, σε αντίθετη περίπτωση ο καπνός (μονοξείδιο του άνθρακα) μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία. Χρησιμοποιείτε πιστοποιημένη καύσιμη βιομάζα (π.χ. pellets). Μην καίτε νοβοπάν, κόντρα πλακέ, mdf, πλαστικά, καθώς από την καύση τους εκλύονται επιβλαβείς για την υγεία ουσίες εντός και εκτός σπιτιού. 12 Μονώστε τις οπές στο κάτω μέρος από τις πόρτες σας με την ειδική ταινία που διατίθεται στο εμπόριο σε χαμηλή τιμή. Χρησιμοποιείστε την ίδια τεχνική και για τα παράθυρα. Πέραν της μόνωσης με τον τρόπο αυτό προστατεύετε τους εσωτερικούς χώρους από τη σκόνη, τη βροχή, το θόρυβο και τα έντομα. Η τεχνική αυτή δε συνιστάται για χώρους όπως η κουζίνα και το μπάνιο, όπου ο αερισμός κρίνεται απαραίτητος. 13 Στα σημεία πίσω από τα σώματα θέρμανσης μπορείτε να τοποθετήσετε ειδικά μονωτικά φύλλα αλουμινίου τα οποία δεν φαίνονται ενώ παρέχουν ενισχυμένη μόνωση. Η τοποθέτησή τους είναι αρκετά εύκολη. 14 Οι διπλοί τοίχοι με κενό ανάμεσα παρέχουν αυξημένη μόνωση από ότι οι μονοί τοίχοι. Μπορείτε να μονώσετε τους τοίχους που διαθέτουν κενό ανάμεσα με διάφορα υλικά. 15 Αν χρησιμοποιείτε για τη θέρμανση των χώρων σας πετρέλαιο ή φυσικό αέριο προτιμήστε την τοποθέτηση ενός μπόιλερ συμπύκνωσης έναντι των συμβατικών, που εξοικονομεί ενέργεια για τη θέρμανση νερού αλλά και μειώνει αισθητά την έκλυση διοξειδίου του άνθρακα. 16 Τοποθετήστε θερμοστάτες σε κάθε σώμα θέρμανσης, για να μπορείτε να ελέγχετε τη θερμοκρασία σε κάθε εσωτερικό χώρο. 17 Κατά τις νύχτες της καλοκαιρινής περιόδου επιλέγουμε να ανοίγουμε τα παράθυρα του σπιτιού μας επωφελούμενοι το φυσικό δροσισμό. 18 Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες η επιλογή του ανεμιστήρα έναντι του κλιματιστικού, οδηγεί στην εξοικονόμηση μεγάλων ποσών ενέργειας. 19 Τοποθετήστε στα μπαλκόνια σας αναρριχόμενα φυτά ή στέγαστρα, τα οποία δημιουργούν σκιά υποβοηθώντας το δροσισμό του κτιριακού κελύφους. Κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση νερού 20 Ζεστάνετε όσο νερό χρειάζεστε πραγματικά για τις ανάγκες σας. Η επιπλέον ποσότητα ζεστού νερού σημαίνει επιπρόσθετη ενέργεια και αυξημένο κόστος. 21 Επιλέξτε να απολαύσετε ένα 5λεπτο ντους αντί να γεμίσετε όλη τη μπανιέρα, μιας και χρειάζεστε περισσότερο ζεστό νερό και συνεπώς περισσότερη ενέργεια. 22 Μην αφήνετε τις βρύσες ανοιχτές για αρκετή ώρα όταν χρησιμοποιείτε ζεστό νερό. 23 Αν η βρύση σας στάζει ζεστό νερό, επιδιορθώστε το πρόβλημα άμεσα. 24 Σε περίπτωση που ο θερμοσίφωνας σας, δεν είναι εξωτερικά μονωμένος χρησιμοποιήστε ένα ειδικό περίβλημα το οποίο είναι αρκετά φθηνό και διαθέτει τουλάχιστον 4 εκατοστά πάχος. Τα δυο τρίτα της ενέργειας που χρησιμοποιείτε για τη θέρμανση του νερού χάνονται στην περίπτωση μη ύπαρξης μόνωσης. 25 Μονώστε τους σωλήνες στους οποίους ρέει ζεστό νερό. Και αυτή η μέθοδος όπως και η προηγούμενη είναι φθηνή ενώ μπορείτε να την εφαρμόσετε χωρίς τη βοήθεια ειδικού. 2 Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο 3

Το 10% των χρεώσεων του λογαριασμού ηλεκτρικού ρεύματος οφείλεται στον φωτισμό Οι λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας είναι φθηνοί κατά τη λειτουργία τους διότι κατά κύριο λόγο φωτίζουν χωρίς να παράγουν θερμότητα. Αντιθέτως, το 90% της ενέργειας που καταναλώνουν οι συμβατικοί λαμπτήρες μετατρέπεται σε έκλυση θερμότητας Κατανάλωση ενέργειας για φωτισμό 26 Πολλοί θεωρούν ότι δεν πρέπει να σβήνουμε τους λαμπτήρες φθορισμού διότι πιστεύουν ότι στην αρχή απαιτείται αρκετή ενέργεια για το άναμμά τους. Οι λαμπτήρες φθορισμού στην πραγματικότητα δεν καταναλώνουν σημαντικά ποσά ενέργειας κατά το άναμμά τους, συνεπώς όταν απομακρυνόμαστε για μερικά λεπτά από το δωμάτιο καλό θα είναι να κλείνουμε τα φώτα. Κατανάλωση ενέργειας για μαγείρεμα 27 Για να ζεστάνετε νερό, επιλέξτε τη χρήση του βραστήρα, το νερό ζεσταίνεται πιο γρήγορα ενώ δεν καταναλώνετε περιττή ενέργεια. Χρησιμοποιείστε την ποσότητα του νερού που πραγματικά χρειάζεστε. Θα εξοικονομήσετε ενέργεια και το νερό θα ζεσταθεί πιο γρήγορα. 28 Απενεργοποιήστε λίγο πριν το τέλος του μαγειρέματος (5 περίπου λεπτά) το φούρνο ή τις εστίες, έτσι ώστε να εκμεταλλευτείτε τη θερμότητα όταν οι συσκευές μαγειρέματος δεν είναι σε λειτουργία. Οι φούρνοι με αέρα θερμαίνονται γρηγορότερα από ότι οι συμβατικοί φούρνοι χωρίς αέρα, κατανέμουν τη θερμότητα ομοιόμορφα και χρησιμοποιούν 20% λιγότερη ενέργεια 29 Αν θέλετε να ζεστάνετε ψωμί, προτιμήστε τις ηλεκτρικές φρυγανιέρες ή την τοστιέρα, αντί τον ηλεκτρικό φούρνο ή τον φούρνο υγραερίου. 30 Αν μαγειρεύετε λαχανικά χρησιμοποιήστε την κατάλληλη ποσότητα νερού, δηλαδή τόση ώστε να επικαλύπτονται. 31 Χρησιμοποιήστε τις ηλεκτρικές συσκευές σε χαμηλή ένταση με τρόπο τέτοιο ώστε το μαγείρεμα να είναι αργό. Το γρήγορο μαγείρεμα σε υψηλές θερμοκρασίες συνεπάγεται αυξημένη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας. 32 Φροντίστε να αποψύχετε τα γεύματά σας ή τα υλικά που πρόκειται να μαγειρέψετε. 33 Η χρήση του φούρνου μικροκυμάτων για το ζέσταμα των γευμάτων είναι ενεργειακά πιο αποδοτική από ότι η χρήση του ηλεκτρικού φούρνου ή του φούρνου φυσικού αερίου. Ο φούρνος μικροκυμάτων καταναλώνει έως 80% λιγότερη ενέργεια. 34 Αν μαγειρεύετε ρύζι ή ζυμαρικά απενεργοποιήστε τη συσκευή μαγειρέματος και σκεπάστε το σκεύος με το καπάκι του, εκμεταλλευόμενοι τον ατμό. 35 Αν χρησιμοποιείτε το φούρνο για περισσότερα του ενός φαγητά-σκεύη, προνοήστε ότι μπορείτε να μαγειρέψτε σε περισσότερες εκ της μιας σχάρας εκμεταλλευόμενοι τον κενό χώρο του φούρνου. 36 Καταναλώνετε λιγότερη ενέργεια χρησιμοποιώντας την αντίσταση γκριλ αντί τον φούρνο. 37 Μερικοί τύποι βραστήρων καταναλώνουν μεγάλα ποσά ενέργειας. Σε περίπτωση που χρειάζεται να αντικαταστήσετε το βραστήρα σας δώστε μεγάλη σημασία στη κατανάλωση ενέργειας. Κατανάλωση ενέργειας στο ψυγείο 38 Περιμένετε μέχρι το γεύμα σας να κρυώσει προτού το τοποθετήσετε στο ψυγείο. 39 Ο θάλαμος ψύξης και ο θάλαμος συντήρησης του ψυγείου σας δεν πρέπει να είναι κοντά σε πηγές θερμότητας, όπως ο φούρνος, το πλυντήριο πιάτων ή το πλυντήριο ρούχων. 40 Αν είναι δυνατόν τοποθετήστε το ψυγείο σας ή τον καταψύκτη σας σε μέρος το οποίο δεν είναι άμεσα εκτεθειμένο στις ακτίνες του ήλιου. Οι ακτίνες του ήλιου αναγκάζουν τις συσκευές ψύξης να δουλεύουν περισσότερη ώρα από ότι κανονικά χρειάζονται. 41 Προσπαθήστε να διατηρείτε το ψυγείο ή τον καταψύκτη σας γεμάτα με τρόφιμα. Όταν οι ψυκτικές συσκευές είναι γεμάτες με τρόφιμα, εμποδίζεται η εισροή ζεστού αέρα από το περιβάλλον κατά το άνοιγμα της πόρτας. Αν έχετε κενούς χώρους φροντίστε να τους γεμίσετε με τσαλακωμένες εφημερίδες. 42 Για να αποψύξετε τα τρόφιμά σας, τοποθετήστε τα στο θάλαμο συντήρησης μια μέρα πριν τα καταναλώσετε. Έτσι και θα αποψυχθούν αργά αλλά και θα δροσίσετε τον θάλαμο συντήρησης. 43 Διατηρήστε τα μεταλλικά τμήματα και τις αντιστάσεις στο πίσω μέρος του ψυγείου καθαρά, απαλλαγμένα από σκόνη. Επίσης αφήστε 3-5 εκατοστά απόσταση από τοίχο για κυκλοφορεί ο αέρας. 44 Κάντε απόψυξη τακτικά στην κατάψυξή σας. Αν η κατάψυξη συγκεντρώνει στα τοιχώματά της πάγο ο οποίος έχει πάχος άνω των 3 εκατοστών τότε η λειτουργία της συσκευής δεν είναι αποδοτική. 45 Αν σκέφτεστε να αντικαταστήσετε το ψυγείο σας προτιμήστε να επιλέξετε ένα μοντέλο το οποίο διαθέτει τουλάχιστον πιστοποιητικό Α ενεργειακής κλάσης, συνήθως καταναλώνουν το 1/3 της ηλεκτρικής ενέργειας από τα συμβατικά. 46 Ελέγξτε αν η πόρτα των ψυκτικών σας συσκευών κλείνει επαρκώς. Για τον έλεγχο τοποθετήστε ένα κομμάτι χαρτί στην οπή της πόρτας, κλείστε την πόρτα και τραβήξτε το. Αν το χαρτί δε βρίσκει καμία αντίσταση τότε θα πρέπει να αντικαταστήσετε τον μαγνητικό μηχανισμό σφράγισης της πόρτας. Κατανάλωση ενέργειας για πλύσιμο- στέγνωμα των ρούχων 47 Χρησιμοποιήστε το πλυντήριο ρούχων μόνο όταν είναι πλήρως γεμάτο. 48 Για τα ρούχα τα οποία δεν είναι αρκετά λερωμένα, ρυθμίστε το θερμοστάτη του πλυντηρίου στους 30 C ή στους 40 C. 49 Τα σύγχρονα μοντέλα πλυντηρίων ρούχων διαθέτουν πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας. Αν και το δικό σας διαθέτει ανάλογη επιλογή προτιμήστε τη, το πλύσιμο των ρούχων είναι εξίσου καλό ενώ εξοικονομείτε ενέργεια-νερό συνεπώς χρήματα. Τα πλυντήρια ρούχων εξοικονόμησης ενέργειας χρησιμοποιούν περίπου 1/3 λιγότερη ενέργεια από ότι τα κοινά πλυντήρια. Μπορεί να στοιχίζουν περισσότερο, αλλά μέσω της εξοικονόμησης ενέργειας κάνετε απόσβεση ταχύτατα 50 Για το στέγνωμα τον ρούχων η πιο φιλική προς το περιβάλλον τεχνική είναι να τα απλώσετε έξω, εκμεταλλευόμενοι τον καλό καιρό. Στη χώρα μας οι μέρες ηλιοφάνειας είναι αρκετές, εκμεταλλευτείτε τις. Τις ημέρες που ο καιρός δεν είναι καλός μπορείτε να τα απλώσετε σε μια σταθερή απλώστρα σε έναν εσωτερικό χώρο. 51 Αποφύγετε κατά το χειμώνα να στεγνώνετε τα ρούχα πάνω σε καλοριφέρ. Μπορεί τα ρούχα να στεγνώνουν πιο γρήγορα και ο αέρας να υγροποιείται όμως μειώνετε κατά πολύ την απόδοση των θερμαντικών σωμάτων. Κατανάλωση ενέργειας για το πλύσιμο οικιακών σκευών 52 Όταν πλένετε τα πιάτα στο χέρι με σφουγγάρι, γεμίστε ένα βαθύ πιάτο με ζεστό νερό και προσθέστε υγρό πιάτων έτσι ώστε να διαλυθεί. Αφού τα σαπουνίσετε ξεπλύνετε όλα τα σκεύη με κρύο νερό. 53 Αν χρησιμοποιείτε πλυντήριο πιάτων, χρησιμοποιήστε το μόνο όταν το πλυντήριο είναι γεμάτο με σκεύη, μη σπαταλάτε ενέργεια και νερό για λίγα πιάτα. Με τον τρόπο αυτό συνεισφέρετε λιγότερο στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Κατανάλωση ενέργειας για τις υπόλοιπες οικιακές συσκευές και μικροσυσκευές 54 Μετά τη φόρτιση του κινητού σας, ή του φορητού υπολογιστή σας τραβήξτε το φορτιστή από την πρίζα. Αφήνοντάς τον στην πρίζα, ο φορτιστής εξακολουθεί να καταναλώνει μικρή ποσότητα ενέργειας. 55 Όταν είναι ενεργοποιημένες συσκευές όπως η τηλεόραση, το ραδιόφωνο και ο υπολογιστής και δεν σκοπεύετε να τις χρησιμοποιήσετε στα επόμενα 5 λεπτά, απενεργοποιήστε τις. Το ψυγείο και ο καταψύκτης είναι οι μόνες ηλεκτρικές συσκευές σε ένα νοικοκυριό που δεν απενεργοποιούνται. Αν και σαν συσκευές δεν καταναλώνουν αρκετή ενέργεια στο σύνολο του λογαριασμού ρεύματος, είναι υπεύθυνες για το 1/3 της συνολικής κατανάλωσης 4 Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο 5

56 Βγάλτε το ηλεκτρικό σίδερο από την πρίζα πριν τελειώσετε το σιδέρωμα. Εκμεταλλευόμενοι την θερμότητα που απομένει, μπορείτε να σιδερώσετε τα τελευταία ρούχα. Οποιαδήποτε στιγμή στα περισσότερα νοικοκυριά, 8 ηλεκτρικές συσκευές παραμένουν σε κατάσταση αναμονής. Κατά μέσο όρο σε ένα σπίτι η τηλεόραση παραμένει σε κατάσταση αναμονής περισσότερες από 17 ώρες την ημέρα 57 Διαπιστώστε μόνοι σας πόση ηλεκτρική ενέργεια απαιτεί η κάθε συσκευή παρατηρώντας την ένδειξη του κεντρικού μετρητή κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας. Με τη βοήθεια ενός ακόμη ατόμου ενεργοποιήστε μεμονωμένα διάφορες ηλεκτρικές συσκευές, όπως ραδιόφωνο, πλυντήριο, θερμοσίφωνα, τηλεόραση και παρατηρήστε την ένδειξη του μετρητή για να δείτε πόση ενέργεια καταναλώνουν. Αν δεν κάνετε τίποτα από τα προηγούμενα, απλά κλείστε τα φώτα 58 Σκεφτείτε να αγοράσετε έναν φορητό μετρητή που μπορεί να υπολογίζει την κατανάλωση ενέργειας για κάθε συσκευή σας. Έπειτα υπολογίστε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα μέσω του υπολογιστικού εργαλείου της Ινστιτούτο Ομάδα για τον Κόσμο Περιβαλλοντική Συμμαχία 2004+ που βρίσκεται στην ιστοσελίδα www.clima-net.org 59 Οι συσκευές όπως τα DVD player και οι αποκωδικοποιητές συνδρομητικών καναλιών όταν βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής καταναλώνουν περίπου 85% ενέργεια σε σύγκριση με την κατάσταση λειτουργίας. Άλλες συσκευές καταναλώνουν ενέργεια σε μεγαλύτερο ποσοστό. 60 Αν επιλέξετε να αλλάξετε τον προσωπικό υπολογιστή σας επιλέξτε ένα φορητό υπολογιστή, καταναλώνει σημαντικά λιγότερη ενέργεια. 61 Αναφορικά με τις οθόνες ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι οθόνες τεχνολογίας led καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια από τις οθόνες LCD (υγρών κρυστάλλων). Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (Α.Π.Ε.) στο σπίτι σας Η ενέργεια που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές χαρακτηρίζεται ως «καθαρή» ή «πράσινη» γιατί δεν επιβαρύνει το περιβάλλον με την παραγωγή ρύπων. Οι πιο γνωστές πηγές ενέργειας είναι ο ήλιος, το νερό, ο αέρας, αλλά και η φυτική ύλη. Η ενέργεια από αυτές τις πηγές μπορεί να μετατραπεί σε χρήσιμη μορφή και να αξιοποιηθεί είτε θερμαίνοντας τα σπίτια μας, είτε θερμαίνοντας νερό για οικιακή χρήση, είτε καλύπτοντας τις ενεργειακές ανάγκες των οικιακών ηλεκτρικών συσκευών. Χρησιμοποιώντας ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αντί των συμβατικών μορφών ενέργειας, μειώνουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκύπτουν από τις λειτουργίες του σπιτιού μας. Μειώνουμε τη συνεισφορά μας στην κλιματική αλλαγή, μειώνουμε το κόστος αγοράς ενέργειας. Αφού επενδύσουμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας απολαμβάνουμε για τα υπόλοιπα χρόνια δωρεάν ενέργεια. Η απόσβεση της επένδυσης είναι ταχύτατη αποφεύγοντας τις ανατιμήσεις στην ηλεκτρική ενέργεια, στο πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο. Ηλιακή ενέργεια Η ενέργεια από τον ήλιο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανση νερού για οικιακή χρήση αλλά και για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών. Διάφορες τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να προσαρμοστούν στις ανάγκες του σπιτιού. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα μετατρέπουν το φώς του ήλιου σε ηλεκτρική ενέργεια. Η ενέργεια που παράγεται από αυτά τα συστήματα τροφοδοτεί το κεντρικό ηλεκτρικό δίκτυο και με αυτό τον τρόπο παρέχονται μειώσεις στο λογαριασμό ηλεκτρικού ρεύματος. Παραγωγή ζεστού νερού Ο ηλιακός θερμοσίφωνας χρησιμοποιεί την ενέργεια του ήλιου για να ζεστάνει το νερό για οικιακή χρήση. Με την εγκατάσταση ενός ανάλογου ηλιακού θερμοσίφωνα προσαρμοσμένου στις ανάγκες μας ο λογαριασμός της ηλεκτρικής ενέργειας για θέρμανση νερού θα είναι από 65% έως 75% μειωμένος. Ο ηλιακός θερμοσίφωνας μπορεί να λειτουργήσει ταυτόχρονα με τον παραδοσιακό ηλεκτρικό θερμοσίφωνα. Οι ταράτσες, στέγες και τοίχοι με νότιο προσανατολισμό είναι κατάλληλα για την τοποθέτηση τέτοιων συστημάτων αλλά και φωτοβολταϊκών συστημάτων. Χρησιμοποιώντας ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές αντί των συμβατικών μορφών ενέργειας, μειώνουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που προκύπτουν από τις λειτουργίες του σπιτιού μας 6 Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο 7

Χρησιμοποιείτε πιστοποιημένη καύσιμη βιομάζα (π.χ. pellets). Μην καίτε νοβοπάν, κόντρα πλακέ, mdf, πλαστικά, καθώς από την καύση τους εκλύονται επιβλαβείς για την υγεία ουσίες εντός και εκτός σπιτιού Βιομάζα Η βιομάζα προέρχεται από υλικά όπως το ξύλο ή το άχυρο, τα οποία μπορούν να καλλιεργηθούν εύκολα και μετά να τα αξιοποιήσουμε, καίγοντάς τα εκμεταλλευόμενοι τη θερμότητα. Η καύση της βιομάζας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θέρμανση εσωτερικών χώρων ή την παραγωγή ζεστού νερού. Η βιομάζα είναι μια εντελώς διαφορετική μορφή ανανεώσιμης πηγής ενέργειας, διότι το καύσιμο θα πρέπει να αγοραστεί. Το ξύλο (είτε σε μορφή μπρικέτας, είτε σε μορφή pellets) είναι ένα ευρέως διαδεδομένο χρησιμοποιούμενο υλικό. Τα υλικά καίγονται με ιδιαίτερα αποδοτικούς τρόπους είτε σε σόμπες είτε σε συστήματα με μπόιλερ. Χρησιμοποιείτε πιστοποιημένα συστήματα καύσης και πιστοποιημένη καύσιμη βιομάζα (π.χ. pellets). Μην καίτε νοβοπάν, κόντρα πλακέ, mdf, πλαστικά, καθώς από την καύση τους εκλύονται επιβλαβείς για την υγεία ουσίες εντός και εκτός σπιτιού. Αντλίες θερμότητας εδάφους (γεωθερμία) Οι αντλίες θερμότητας εδάφους μπορούν να αξιοποιήσουν τη θερμότητα του εδάφους (η οποία παραμένει σταθερή καθ όλη τη διάρκεια του έτους περίπου στους 12,5 C) και να τη χρησιμοποιήσουν για τη θέρμανση των σπιτιών. Μπορούν επίσης να θερμάνουν το νερό πριν καταλήξει για τις τελικές χρήσεις στο νοικοκυριό, εξοικονομώντας ενέργεια. Για την εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας απαιτείται το σκάψιμο ενός εξωτερικού χώρου, για την τοποθέτηση του συστήματος εκμετάλλευσης της γεωθερμίας. Προστατέψτε το περιβάλλον Ο σύγχρονος τρόπος ζωής συνεπάγεται την κατανάλωση φυσικών πόρων και ενέργειας σε βαθμό πλέον που να διαταράσσεται η ισορροπία της φύσης. Ορισμένα από τα προβλήματα που προκαλούνται είναι η ατμοσφαιρική ρύπανση, η υποβάθμιση και εξάντληση των υδατικών αποθεμάτων, η κλιματική αλλαγή, η καταστροφή των δασών-οικοτόπων, η ρύπανση του εδάφους και η εξαφάνιση ειδών χλωρίδας και πανίδας. Οι απειλές που δημιουργεί ο άνθρωπος στο φυσικό περιβάλλον έχουν κοινωνικές, οικονομικές συνέπειες αλλά και επιπτώσεις στην ίδια του την υγεία. Η ανθρώπινη παρέμβαση θα πρέπει να περιοριστεί και να προσαρμοστεί σε νέα δεδομένα υιοθετώντας διαφορετικές πρακτικές. Η προστασία του περιβάλλοντος είναι υπόθεση πρωτίστως ατομική και έπειτα συλλογική. Ο καθένας και η καθεμία από μας μπορεί να κάνει τη διαφορά επιλέγοντας εναλλακτικές πρακτικές στην καθημερινή του ζωή με σκοπό τη διαιώνιση της ομορφιάς του πλανήτη μας. Περιορίζοντας τα σκουπίδια Η ετήσια παραγωγή σκουπιδιών ανά άτομο στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανέρχεται σε 530 περίπου κιλά. Είναι λοιπόν υψίστης σημασίας να γνωρίζουμε τι πρέπει να απορρίπτουμε και τι να ανακυκλώνουμε. Στο σύνολο των σκουπιδιών που παράγονται από ένα νοικοκυριό περίπου το 30% του όγκου αποτελείται από συσκευασίες προϊόντων. Στις αγορές μας επιλέγουμε προϊόντα τα οποία δε διαθέτουν περιττές συσκευασίες και είναι ανακυκλώσιμες. Εφαρμόστε τη διαλογή των σκουπιδιών ανά υλικό σε διαφορετικούς κάδους στο σπίτι σας. Ανακυκλώστε χαρτί, γυαλί, αλουμίνιο, μπαταρίες, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές και λαμπτήρες. Επιλογή καθαριστικών για το νοικοκυριό Τα περισσότερα καθαριστικά που χρησιμοποιούμε για τον καθαρισμό και την απολύμανση των εσωτερικών ή εξωτερικών χώρων, περιέχουν ουσίες επικίνδυνες για το περιβάλλον αλλά και για την υγεία μας. Ορισμένα καθαριστικά περιέχουν χημικές και τοξικές ουσίες. Στο εμπόριο κυκλοφορούν πλέον προϊόντα φιλικά προς το περιβάλλον όπως καθαριστικά πλυντηρίου ρούχων, καθαριστικά γενικής χρήσης και αποσμητικά χώρων. Συμβουλευτείτε τις οδηγίες χρήσης για να αναγνωρίσετε αν το καθαριστικό που επιλέξατε είναι φιλικό προς το περιβάλλον. Οποιοδήποτε προϊόν απολύμανσης θα πρέπει να χρησιμοποιείται με σύνεση προστατεύοντας πάνω από όλα την υγεία μας και έπειτα το περιβάλλον. Εναλλακτικοί τρόποι καθαρισμού Αντί να δαπανήσετε χρήματα για ακριβά καθαριστικά επιλέξτε να εφαρμόσετε τις ακόλουθες πρακτικές: Καθαρίστε τζάμια, τάπητες και βρώμικες επιφάνειες δημιουργώντας ένα μείγμα ξιδιού και νερού. Το ξίδι μπορεί να εξαφανίσει τη σκουριά και να προσδώσει γυαλάδα σε χάλκινες επιφάνειες. Ως εντομοαπωθητικό τοποθετήστε ελληνικό καφέ σε λίγο αλουμινόχαρτο και κάψτε το με φωτιά. Για την απομάκρυνση οσμών από το ψυγείο χρησιμοποιήστε ξίδι και αφού στεγνώσουν οι επιφάνειες τοποθετήστε λίγο καφέ σε ένα πιατάκι αφήνοντάς το λίγες μέρες. Αντί για τα ισχυρά σκωροκτόνα τοποθετήστε λεβάντα στις ντουλάπες σας προστατεύοντας τα ρούχα. Τα άλατα διαλύονται εναλλακτικά με ξίδι ή με μαγειρική σόδα και άφθονο νερό. Το πράσινο στη ζωή μας Τα φυτά οποιασδήποτε μορφής δίνουν χρώμα στη ζωή μας ενώ ωφελούν ταυτόχρονα το περιβάλλον. Φυτεύοντας λουλούδια και δέντρα είτε στο σπίτι μας είτε στην εξοχή ενισχύουμε την παραγωγή οξυγόνου υποκαθιστώντας το ρυπασμένο αέρα των πόλεων. Συνεισφέρουμε κατά πολύ στην αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Γεμίζουμε το χρόνο μας με δημιουργικές ασχολίες. Διατηρώντας και προστατεύοντας το πράσινο των κοινόχρηστων χώρων σέβεσαι το κοινωνικό σύνολο. Φυτέψτε φυτά με δική σας πρωτοβουλία σε επίπεδο γειτονίας σε πάρκα παραμελημένα ή ειδοποιήστε το δήμο για να αναλάβει αυτός δράση. Γίνετε εθελοντής σε προγράμματα αναδασώσεων και σε 8 Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο 9

προγράμματα αναβάθμισης του αστικού περιβάλλοντος. Ακουστικό περιβάλλον Κατά τη διάρκεια της οδήγησης χρησιμοποιούμε την κόρνα μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνο όταν χρειάζεται. Επιλέξτε συναγερμό ο οποίος επιδέχεται ρυθμίσεις στην ένταση του ήχου και είναι διακριτικός. Φροντίστε να διατηρείτε την ένταση της τηλεόρασης ή του ραδιοφώνου σε χαμηλά επίπεδα σκεπτόμενοι τους γείτονες αλλά και την ίδια σας την υγεία. Σε περιπτώσεις που σκέφτεστε να διοργανώσετε κάποια γιορτή ή πάρτι να είστε όσο το δυνατόν πιο διακριτικοί. Σε περίπτωση που κάνετε έναν περίπατο στη φύση θυμηθείτε ότι οι έντονοι ήχοι ενοχλούν την άγρια πανίδα. Μέσα μεταφοράς και τρόποι μετακίνησης Ο καθημερινός τρόπος μετακίνησής μας συνεπάγεται την παραγωγή αέριων ρύπων. Ανάλογα το μέσο το οποίο επιλέγουμε για τις μετακινήσεις μας οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα ποικίλουν. Θα πρέπει να χρησιμοποιούμε λοιπόν το αυτοκίνητο μόνο όταν πραγματικά το χρειαζόμαστε και για μεγάλες αποστάσεις, ενώ φροντίζουμε να ταξιδεύουμε πάντα με παρέα για να μοιραζόμαστε τα έξοδα αλλά και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα που συνεπάγεται μια μετακίνηση, συνεισφέροντας στη μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς πολλές φορές εξυπηρετούν καλύτερα, μας γλυτώνουν από τη διαδικασία εύρεσης θέσης στάθμευσης, ενώ είναι και πιο οικονομικά. Με τον τρόπο αυτό συνεισφέρουμε στην αποτροπή του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Επίσης για μικρές αποστάσεις επιλέγουμε το περπάτημα ή τη χρήση ποδηλάτου, κάνει καλό στην υγεία μας ενώ δε δαπανούμε καθόλου χρήματα. Η σωστή και έγκαιρη συντήρηση του αυτοκινήτου ή της μοτοσικλέτας συνεπάγεται εξοικονόμηση καυσίμου αλλά και μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Φροντίζουμε να ελέγχουμε τακτικά την πίεση των ελαστικών κρατώντας την κατανάλωση καυσίμου σε χαμηλά επίπεδα. Κατά την εκκίνηση του κινητήρα περιμένουμε ένα με δυο λεπτά μέχρι να ζεσταθεί ο κινητήρας και να γίνεται σωστή καύση. Σε περίπτωση που κάνετε στάση άνω των δυο λεπτών φροντίστε να απενεργοποιήσετε τον κινητήρα εξοικονομώντας καύσιμο και προστατεύοντας το περιβάλλον. Στον αστικό ιστό και σε περιπτώσεις μποτιλιαρίσματος απενεργοποιήστε τον κινητήρα, ενώ οδηγήστε οικολογικά και προνοητικά χωρίς άσκοπες επιταχύνσεις και φρεναρίσματα. Για την αγορά αυτοκινήτου αξιολογήστε και τα υβριδικά μοντέλα. Στον εργασιακό χώρο Στους εργασιακούς χώρους θα πρέπει να διατηρούμε την ίδια φιλική προς το περιβάλλον στάση όπως και στους άλλους χώρους. Συνεισφέρουμε λοιπόν στην εξοικονόμηση ενέργειας, στην αποτροπή της χρήσης περιττών υλικών, στην εξοικονόμηση νερού και άλλων φυσικών πόρων, ανακυκλώνουμε, δε ρυπαίνουμε και παροτρύνουμε τους συναδέλφους μας να ακολουθούν τακτικές για την προστασία του περιβάλλοντος και την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση ένας εργαζόμενος γραφείου χρησιμοποιεί περίπου 3000 σελίδες χαρτιού το χρόνο. Φροντίζουμε κάθε φορά να αξιοποιούμε και τις δυο πλευρές της σελίδας, ενώ εκτυπώνουμε μόνο όταν είναι αναγκαίο. Αντί των εκτυπώσεων μπορούμε να διατηρούμε ένα ηλεκτρονικό αρχείο το οποίο μας εξασφαλίζει χώρο στον εργασιακό μας αλλά και χρήματα. Το χαρτί για να λάβει την τελική του μορφή ακολουθεί μια εξαιρετικά ενεργοβόρα διαδικασία που απαιτεί φυσικούς πόρους (δάση, νερό, πετρέλαιο) αλλά και χημικές ουσίες για τη λεύκανσή του. Εναλλακτικά στο γραφείο μας μπορούμε να χρησιμοποιούμε ανακυκλωμένο χαρτί. Για την προσέλευσή στον εργασιακό σας χώρο, αν μετακινήστε με το αυτοκίνητο, φροντίστε να το μοιράζεστε με τους συναδέλφους σας. Απενεργοποιήστε όλες τις ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές φεύγοντας από το γραφείο. Προωθήστε την ανακύκλωση των δοχείων μελανιών ή γραφίτη. Ανακυκλώστε ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, λαμπτήρες και μπαταρίες. Σε περίπτωση αντικατάστασης εξοπλισμού του γραφείου επιλέξτε συσκευές που εξοικονομούν ενέργεια και διαθέτουν υψηλή ενεργειακή πιστοποίηση. Ψωνίζουμε φροντίζοντας το περιβάλλον Επιλέγουμε προϊόντα τα οποία διαθέτουν απλές συσκευασίες από χαρτί, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο και μπορούν να ανακυκλωθούν εύκολα. Προτιμήστε επίσης συσκευασίες από ανακυκλωμένα υλικά, όπως ανακυκλωμένο χαρτί. Η ετικέτα του προϊόντος παρέχει πληροφορίες για τον τρόπο κατασκευής, τον τρόπο διάθεσης του προϊόντος και για το αν ανακυκλώνεται μετά την τελική του χρήση. Αποφύγετε τις πλαστικές συσκευασίες μιας και για τη δημιουργία τους απαιτούνται μεγάλα ποσά ενέργειας και φυσικών πόρων ενώ καταλήγοντας στο φυσικό περιβάλλον απαιτούνται εκατοντάδες χρόνια για την αποικοδόμηση τους. Αρκετά πλαστικά πολυμερή δεν ανακυκλώνονται λόγω του σύμμεικτου υλικού που είναι κατασκευασμένα, καταλήγοντας αναγκαστικά στους χώρους υγειονομικής ταφής απορριμμάτων. Αναφορικά με τις πλαστικές σακούλες μεταφοράς προϊόντων θα πρέπει να τις ζητάμε μόνο όταν απαιτείται. Μπορούμε να χρησιμοποιούμε πάνινες επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες ή καροτσάκι μεταφοράς προϊόντων. Οι βιοδιασπώμενες πλαστικές σακούλες κατασκευασμένες από αμυλούχα πρώτη ύλη (καλαμπόκι, πατάτα) και οι χάρτινες σακούλες αποτελούν σαφώς μια πιο φιλική προς το περιβάλλον λύση. Υποστηρίζουμε τα τοπικά προϊόντα για το λόγο ότι για τη μεταφορά τους και την τελική διάθεση στην τοπική μας αγορά δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον με μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που οφείλονται στις μεταφορές. Επίσης επιλέγοντας τοπικά προϊόντα τονώνουμε και στηρίζουμε την τοπική οικονομία. Επιλέξτε προϊόντα κλιματικά ουδέτερα για τα οποία η εταιρία διάθεσης έχει φροντίσει για την αντιστάθμιση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που προκύπτουν από την παραγωγική διαδικασία, συνεισφέροντας μηδενικά στο φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Επιλέγουμε και αναζητούμε βιολογικά προϊόντα τα οποία είναι πιστοποιημένα και ακολουθούν τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενημερωθείτε για τα καταστήματα ή τις λαϊκές αγορές στα οποία διατίθενται προϊόντα βιολογικής γεωργίας. Προστασία φυσικών οικοσυστημάτων Εάν βρίσκεστε εντός εθνικού δρυμού ή προστατευόμενης περιοχής επιδείξετε αυξημένη προσοχή, σεβόμενοι τον εκάστοτε κανονισμό λειτουργίας. Στις εξορμήσεις μας στη φύση συγκεντρώνουμε όλα μας τα απορρίμματα και τα τοποθετούμε σε κάδους απορριμμάτων ή τα παίρνουμε μαζί μας. Τα σκουπίδια πέραν της οπτικής όχλησης αποτελούν και κίνδυνο για τα ζώα μιας και τα θεωρούν ως τροφή, προκαλώντας προβλήματα στην υγεία τους. Το ίδιο ισχύει και για τα αποτσίγαρα στις παραλίες. Αποφεύγουμε να ανάβουμε φωτιές σε δασώδεις περιοχές και χώρους με ξερά χόρτα, καθώς υπάρχει κίνδυνος εκδήλωσης πυρκαγιάς. Σε περίπτωση που βρίσκεστε σε παραλίες-ακτές και παραποτάμιες περιοχές θα πρέπει να δίνετε αυξημένη προσοχή στην αποτροπή ρύπανσης των υδάτων. Το μόνο που πρέπει να αφαιρείτε από το φυσικό περιβάλλον είναι τα απορρίμματα, μην αφαιρείτε από το φυσικό περιβάλλον πέτρες, φυτά, ζώα ή οτιδήποτε άλλο. Μην ενοχλείτε τη άγρια πανίδα και ορνιθοπανίδα που τυχόν συναντήσετε, η παρουσία σας στο φυσικό περιβάλλον τους θα πρέπει να είναι διακριτική. Αναπτύξτε και συμμετέχετε σε εθελοντικές δράσεις καθαρισμών και σε δράσεις δεντροφύτευσης. Η ελάχιστη συνεισφορά αποτελεί σημαντική πράξη. Γίνε μέλος μιας οικολογικής οργάνωσης και φρόντισε να εφαρμόζεις καθημερινά τις οδηγίες για την προστασία του περιβάλλοντος. 10 Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο Ενέργεια: χρησιμοποίησε λιγότερο, εξοικονόμησε περισσότερο 11