ΜΕΡΟΣ Α : ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [ΜΟΝΑΔΕΣ 20]

ΜΕΡΟΣ Α : ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ [ΜΟΝΑΔΕΣ 20] Το δικαίωμα στην ενημέρωση σήμερα εξαρτάται, σχεδόν αποκλειστικά, από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης [ ]. Όταν προβάλλονται επιλεκτικά ορισμένες πτυχές ενός γεγονότος και κάποιες άλλες αποκρύπτονται, όταν διαστρεβλώνεται, παραποιείται η αλήθεια, όταν κατασκευάζονται και διαδίδονται ψευδείς ειδήσεις, όταν διαβάλλονται πρόσωπα [ ], όταν η σκοπιμότητα αντικαθιστά το χρέος για αντικειμενική, πλουραλιστική και υπεύθυνη ενημέρωση, τότε τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μετατρέπονται σε τύραννο και δυνάστη της ανθρώπινης σκέψης [ ]. Δεν ενημερώνουν, αλλά χρησιμοποιούν την ενημέρωση, για να ελέγχουν και να επηρεάζουν τις εξελίξεις, να διαμορφώνουν και να κατευθύνουν την κοινή γνώμη. Προσβάλλουν την ελευθερία της σκέψης. Για να μπορεί ο άνθρωπος να σκέφτεται ελεύθερα, πρέπει να έχει τη δυνατότητα πολλαπλών επιλογών. Η ελεγχόμενη τηλεόραση στερεί από τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων τη δυνατότητα αυτή και, άρα, περιορίζει την ελευθερία σκέψης τους. Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία των ΜΜΕ, νοθεύουν την ποιότητα της παρεχόμενης ενημέρωσης και γεννούν φαινόμενα παραπληροφόρησης και παραπλάνησης της κοινής γνώμης. Ο κυριότερος ανάμεσά τους είναι η κυριαρχία των νόμων της αγοράς. Στην πλειοψηφία τους σήμερα τα ΜΜΕ αποτελούν ιδιωτικές επιχειρήσεις, που ως κύριο σκοπό έχουν το κέρδος. Στο πλαίσιο, λοιπόν, του σκληρού ανταγωνισμού, που διεξάγεται ανάμεσα στα ιδιωτικά κανάλια ή στις εφημερίδες, η αλήθεια και η αντικειμενικότητα θυσιάζονται στο βωμό της εμπορικής επιτυχίας. Αυτό σημαίνει ότι η είδηση δεν επιλέγεται με κριτήριο την αξία αλλά τον εντυπωσιασμό. Άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η υποταγή των Μέσων Ενημέρωσης σε πολιτικά συμφέροντα και σκοπιμότητες. Στην περίπτωση αυτή γίνονται υποχείριο πολιτικών κέντρων που τα χρησιμοποιούν, για να αυξήσουν τη δύναμη και την επιρροή τους στο λαό. Πέρα όμως απ αυτές τις εξωτερικές παρεμβάσεις στο έργο της δημοσιογραφίας, υπάρχει πάντα και ο υποκειμενικός παράγοντας. Ο δημοσιογράφος, ως άνθρωπος έχει διαμορφωμένη ιδεολογία και συγκεκριμένη πολιτική τοποθέτηση με αποτέλεσμα είτε το θέλει είτε όχι να επηρεάζεται στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει ή αναδεικνύει τα σημαντικά γεγονότα. Έτσι, οι πολίτες γίνονται δέσμιοι και εξαρτημένοι από τα συμφέροντα όσων κατέχουν τα ΜΜΕ [ ]. Είναι ενδεικτικό να αναφέρουμε πως σήμερα ο αγώνας για την κατάληψη ή τη διατήρηση της εξουσίας δε διεξάγεται τόσο στο κοινωνικό 2

και πολιτικό πεδίο, αλλά μεταφέρθηκε στην οθόνη της τηλεόρασης. Και ο άνθρωπος αμήχανος παρακολουθεί όσα συμβαίνουν γύρω του, χάνει την ιδιαιτερότητα της προσωπικότητάς του και μετατρέπεται σ ένα ομοιόμορφο και άβουλο πλήθος. Αυτός είναι και ο μεγαλύτερος κίνδυνος, η απώλεια της δυνατότητάς του να σκέφτεται ανεπηρέαστα, ελεύθερα και, κατά συνέπεια, να αποφασίζει και να ενεργεί με τη δική του βούληση και κρίση. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: (Κείμενο από την ιστοσελίδα http://ta4mx.blogspot.com - Διασκευή) Α1. Να γράψετε περίληψη του πιο πάνω κειμένου (120-140 λέξεις). (μονάδες 8) Α2. (α) Ποιος είναι, σύμφωνα με το συγγραφέα, ο μεγαλύτερος κίνδυνος, που προκύπτει από την εξάρτηση των πολιτών από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης; (β) Να εισηγηθείτε έναν τίτλο για το πιο πάνω κείμενο. Η εισήγησή σας να τεκμηριωθεί. Α3. (α) Να εντοπίσετε και να καταγράψετε τα δομικά στοιχεία της τρίτης παραγράφου. (β) Να αναφέρετε έναν τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η πρώτη παράγραφος και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. ΜΕΡΟΣ Β : ΓΛΩΣΣΑ [ΜΟΝΑΔΕΣ 10] Β1. Να αντικαταστήσετε την καθεμιά από τις υπογραμμισμένες λέξεις των πιο κάτω φράσεων με μια συνώνυμή της, έτσι ώστε να μην αλλάξει το νόημα των φράσεων ή ο γραμματικός τύπος των λέξεων. (α) ως κύριο σκοπό έχουν το κέρδος (β) αναδεικνύει τα σημαντικά γεγονότα (γ) η απώλεια της δυνατότητάς του να σκέφτεται ανεπηρέαστα 3

Β2. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις (χωρίς να αλλάξετε το γραμματικό τύπο των λέξεων). (α) αποκρύπτονται (β) πλειοψηφία (γ) εξαρτημένοι Β3. Από το δεύτερο συνθετικό της καθεμιάς από τις πιο κάτω λέξεις να δώσετε ένα απλό παράγωγο Ουσιαστικό. (α) παραποιείται (β) επιλέγεται (μονάδες 2) Β4. Με καθεμιά από τις πιο κάτω λέξεις και χωρίς να αλλάξετε το γραμματικό τους τύπο να γράψετε μια δική σας πρόταση με τρόπο που να φαίνεται καθαρά το νόημά τους. (α) περιορίζει (β) κυριαρχία (μονάδες 2) ΜΕΡΟΣ Γ : ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ [ΜΟΝΑΔΕΣ 40] «Το δικαίωμα στην ενημέρωση σήμερα εξαρτάται, σχεδόν αποκλειστικά, από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης».( 1) Σε άρθρο το οποίο θα δημοσιευθεί σε εφημερίδα ευρείας κυκλοφορίας, να αναφερθείτε στον αρνητικό ρόλο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και να εισηγηθείτε τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει πιο ορθή η λειτουργία τους. (350 400 λέξεις) 4

ΜΕΡΟΣ Δ: ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ [ΜΟΝΑΔΕΣ 30] I. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α. Στρ. Μυριβήλη, «Η ζωή εν τάφω - [Η μυστική παπαρούνα]» «Προχώρεσα ως την άκρη του χαρακώματος του λόχου μας. Ως την έβγαση των συρματοπλεγμάτων. Εκεί είναι μια μυστική πόρτα που σφαλνά μ ένα αδράχτι οπλισμένο με αγκαθωτά τέλια.επειδή το μέρος είναι ένα νταμάρι όλο πέτρα και δε σκάβεται, σήκωσαν ένα προκάλυμμα με γεώσακους. Έτσι λένε κάτι σακιά μεγάλα με χώμα που μ αυτά οχυρώνουν τα πετρώδικα χαρακώματα. Τα τσουβάλια αυτά κείτουντ εδώ χρόνον - καιρό έτσι. Θα φάγαν υγρασίες, βροχάδες, χιόνια και ήλιους.ήρθαν και σάπισαν από τα νερά, ο ήλιος τα τσουρούφλισε και τα καψε.τραβώ το δάχτυλό μου πάνω τους.λιώνει η λινάτσα.σαν τα ξεθαμμένα ρούχα των πεθαμένων που ξεφτάνε, σταχτωμένα, με το πρώτο άγγιγμα. Είναι τσουβαλάκια φουσκωμένα κάργα, όπως τα πρωτογέμισαν. Άλλα πάλι κρεμάζουν σαχλά, μισοαδειανά. Κάτου από το δυνατό φεγγάρι μοιάζουν με ψοφίμια σκυλιών, άλλα πρησμένα κι άλλα ξαντεριασμένα, σωριασμένα τόνα πάνου στ άλλο. [ ] «Ήταν ένα λουλούδι εκεί! Συλλογίσου. Ένα λουλούδι είχε φυτρώσει εκεί μέσα στους σαπρακιασμένους γεώσακους. Και μου φανερώθηκε έτσι ξαφνικά τούτη τη νύχτα που ναι γιομάτη θάματα.απόμεινα να το βλέπω σχεδόν τρομαγμένος. Τ άγγισα με χτυποκάρδι, όπως αγγίζεις ένα βρέφος στο μάγουλο.είναι μια παπαρούνα. Μια τόση δα μεγάλη, καλοθρεμμένη παπαρούνα, ανοιγμένη σαν μικρή βελουδένια φούχτα». [ ] «Από μέσα μου αναβρύζουν δάκρυα απολυτρωτικά. Στέκουμαι έτσι πολλήν ώρα, με το κεφάλι όλο χώματα, ακουμπισμένο στα σαπισμένα σακιά. Με δυο δάχτυλα λαφριά, προσεχτικά, αγγίζω την παπαρούνα. Ξαφνικά με γεμίζει μια έγνοια, μια ζωηρή ανησυχία πως κάτι μπορεί να πάθει τούτο το λουλούδι, που μ αυτό μου αποκαλύφθηκε απόψε ο Θεός».[ ] Ερώτηση Δ1 : (α) Στο απόσπασμα υπάρχουν δυο αντίθετες εικόνες. Ποιες είναι αυτές και τι συμβολίζουν; (μονάδες 4) (β) «Ξαφνικά με γεμίζει μια έγνοια, μια ζωηρή ανησυχία πως κάτι μπορεί να πάθει τούτο το λουλούδι, που μ αυτό μου αποκαλύφθηκε απόψε ο Θεός». Λαμβάνοντας υπόψη την πιο κάτω φράση από το απόσπασμα να αναφερθείτε στα συναισθήματα που βιώνει ο στρατιώτης μετά την ανακάλυψη της παπαρούνας. Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 4) 5

Β. Γ. Σεφέρη, «Επί Ασπαλάθων» Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού πάλι με την άνοιξη. Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι δείχνοντας έτοιμα τα μεγάλα τους βελόνια και τους κίτρινους ανθούς. Απόμακρα οι αρχαίες κολόνες, χορδές μιας άρπας αντηχούν ακόμη... Γαλήνη. - Τι μπορεί να μου θύμισε τον Αρδιαίο εκείνον; Μια λέξη στον Πλάτωνα θαρρώ, χαμένη στου μυαλού τ' αυλάκια τ' όνομα του κίτρινου θάμνου δεν άλλαξε από εκείνους τους καιρούς. Το βράδυ βρήκα την περικοπή: "τον έδεσαν χειροπόδαρα" μας λέει "τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο, κουρέλι". Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του ο Παμφύλιος Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος. Ερώτηση Δ2 : 31 του Μάρτη 1971 (α) Λαμβάνοντας υπόψη σας το περιεχόμενο του ποιήματος και την ημερομηνία που γράφτηκε,να εξηγήσετε τους συνειρμούς που γίνονται στο μυαλό του ποιητή. (μονάδες 4) (β) Να εντοπίσετε την τιμωρία του Αρδιαίου και να την περιγράψετε. Γ. Ανδρέα Παστελλά, «Άδεια θρανία» Διάβασα το κατάλογο και σεις λείπατε, γράφατε την ορθογραφία σας στους τοίχους. Διάβασα τον κατάλογο Και σεις βρισκόσαστε στα οδοφράγματα 6

Διάβασα τον κατάλογο και σεις γράφατε στις φυλακές στα μικρά σας γόνατα την Ιστορία του ανθρώπου. Κι έγραψα στον κατάλογο :όλοι παρόντες! Και πλάι το βαθμό του καθενός σας :Άριστα. (Χώρος διασποράς, 1970) Ερώτηση Δ3 : (α) Σε ποιον αγώνα αναφέρεται το πιο πάνω ποίημα; (μονάδες 2) (β) Ποιος μονολογεί στο ποίημα και σε ποιους απευθύνεται; (μονάδες 2) (γ) Να σημειώσετε τρεις (3) τρόπους με τους οποίους αντιστάθηκαν τα πρόσωπα του ποιήματος κάνοντας συγκεκριμένες αναφορές σε στίχους. II. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ: Ισμήνης Καπάνταη, «Απειρωτάν και Τούρκων» Απόσπασμα 1: Ξαφνικά άρχισα να τρέμω. «Τρελάθηκες», του φώναξα, λόγια τρελά μου λες και κάθομαι κι ακούω, πώς μπόρεσες ακόμα και να το σκεφτείς, δεν το πιστεύω, πες μου, του έλεγα, πες μου, γιε μου, πως όλα τούτα είναι χωρατό, δεν είναι δυνατόν ο γιος μου, πες μου πως είναι ψέματα Στριγγή έβγαινε τώρα η φωνή μου, θύμιζε τη φωνή της άμοιρης της μάνας μου, που πάνω στα βουνά,χωρίς να ξέρει το καλύτερο, στρίγγλιζε όταν ταραζόταν, όταν θύμωνε, δεν ήταν η φωνή της Ευδοκίας Χατζησταυρή. Πότε γινήκαν όλ αυτά, πες μου πως δεν γινήκανε ποτέ, πές μου είναι ψέματα, πως ψέματα μου είπες, για δε μιλάς, Αλέξανδρε; Και οι εκκλησίες, γιόκα μου,τι θα γένουν οι εκκλησιές, σίγουρα τούτο σας διέφυγε, πώς είναι δυνατόν με τόσες εκκλησιές, βλέπεις,αλέξανδρε,δεν είναι δυνατόν, ψέματα είναι Ερώτηση Δ4 : Ποια είναι η αντίδραση της Ευδοκίας στην είδηση ότι ο γιος της εξισλαμίστηκε; Σχολιάστε τη στάση της δικαιολογώντας την απάντησή σας. (μονάδες 4) Απόσπασμα 2: «Στο κάτω κάτω πού είναι το κακό, αν μέσα στην καρδιά σου μείνεις ο ίδιος, αν δεν αλλάξεις, ένας είναι ο Θεός, μάνα, ένας Θεός μας έπλασε όλους, Ρωμιούς και 7

Τούρκους και Φράγκους και τους Οβριούς, ο ίδιος δε μας έπλασε ο Θεός, πού είναι, μάνα, το κακό;» Ερώτηση Δ5 : Στο παραπάνω απόσπασμα ο γιος της Ευδοκίας εκφράζει μια στάση ζωής. Να τη διατυπώσετε με δικά σας λόγια και να εκφράσετε την προσωπική σας άποψη. ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ (μονάδες 4) Η Συντονίστρια Ο Διευθυντής Αυγούστα Στρατουρά Ιωάννου(Β.Δ.) Γεώργιος Χατζημιχαήλ Α/Α Χρίστος Χρυσαφιάδης (Β.Δ. Α ) 8