ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Transcript

1 Γ ΕΠΑΛ 01 / 04 / 2018 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Κ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο Δραστηριότητα 1 1. Διαβάσατε το παραπάνω κείμενο σε έναν διαδικτυακό ιστότοπο και θέλετε να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας, στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής γλώσσας, για το περιεχόμενό του ( λέξεις). [Μονάδες 10] Διάβασα ένα άρθρο πρόσφατα σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο, στο οποίο ο συγγραφέας αναφερόταν στους λόγους που οι νέοι χρησιμοποιούν λεξιπλασίες στον καθημερινό γλωσσικό τους κώδικα. Αποδέκτες, μάλιστα, ενός διαρκούς κατηγορητηρίου από τα μέσα επικοινωνίας, για τη λεξιπενία και τους ξενισμούς, ο συγγραφέας επισημαίνει τον εφήμερο χαρακτήρα αυτού του νεανικού κώδικα. Οι αιτίες του, άλλωστε, προέρχονται από την επιθυμία ένταξης των νέων στην ομάδα και από την επαναστατικότητά τους προς τον κόσμο των ενηλίκων. Έτσι, πειραματίζονται γλωσσικά, επηρεαζόμενοι, τόσο από τα μουσικά ακούσματα και τη γλωσσομάθειά τους όσο και από την ελληνική γλώσσα. Όντας, λοιπόν, ο νεανικός κώδικας μέρος της κοινωνικής εξέλιξης, αποτελεί επικοινωνιακή επιλογή και όχι απειλή για τη γλωσσική κοινότητα. 2. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας στο τετράδιο σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη. ΣΩΣΤΟ, ΛΑΘΟΣ, ΣΩΣΤΟ, ΣΩΣΤΟ, ΛΑΘΟΣ. Δραστηριότητα 2 1. Να βρείτε δύο τρόπους ανάπτυξης στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου (Η έμφυτη αυτή επαναστατικότητα λεξιπλασίες) και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. Σελίδα 1 από 5

2 Η παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Πιο αναλυτικά, χρησιμοποιείται: (α) το αίτιο-αποτέλεσμα (αίτιο: η έμφυτη επαναστατικότητα, αποτέλεσμα: η ανανέωση του λεξιλογίου με πειραματισμούς), (β) τα παραδείγματα (π.χ. ατάκες τραγουδιών, σλόγκαν διαφημίσεων, αγγλικά). 2. Στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου, χρησιμοποιείται ένα ερώτημα: «Γιατί, όμως, ο λεκτικός νεανικός κώδικας είναι διαφορετικός;». Τι επιτυγχάνεται με τη χρήση αυτής της τεχνικής; Η χρήση της τεχνικής του ερωτήματος στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου λειτουργεί συνεκτικά. Αποτελεί φράση μετάβασης, η οποία εισάγει στο θέμα των επόμενων παραγράφων, που αφορά στα αίτια της διαφορετικότητας του νεανικού λεκτικού κώδικα. Δίνει, επίσης, αμεσότητα, παραστατικότητα και ζωντάνια στον λόγο, διευκολύνοντας τον συγγραφέα να επικοινωνήσει με τον αναγνώστη. 3. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις των παρακάτω περιόδων με συνώνυμες, χωρίς να αλλάξει το νόημά τους. -Η ελληνική γλώσσα αλλοιώνεται και συρρικνώνεται (διαβρώνεται) -Η γλώσσα των νέων, όμως, έχει χαρακτήρα πρόσκαιρο ( περιστασιακό) - ωστόσο, οι κανόνες προσαρμογής (με την) στην παρέα είναι πολύ αυστηρότεροι. (ένταξης) -Η έμφυτη αυτή επαναστατικότητα οδηγεί σε μια παραγωγική και γοργή ανανέωση του λεξιλογίου (γόνιμη) -Η γλώσσα των νέων είναι ένα οργανικό τμήμα κάθε φυσικής γλώσσας (μέρος) Δραστηριότητα 3 Με αφορμή το κείμενο που σας δόθηκε, να γράψετε ένα άρθρο ( λέξεις) για τη σχολική σας εφημερίδα, αναπτύσσοντας την επιχειρηματολογία σας σχετικά με τα αίτια της αδυναμίας του σύγχρονου ανθρώπου να χρησιμοποιεί ποιοτικά την ελληνική γλώσσα, στις καθημερινές, επικοινωνιακές περιστάσεις. [Μονάδες 20] Επικοινωνιακό πλαίσιο : άρθρο στη σχολική εφημερίδα. Αυτό συνεπάγεται τα εξής: τίτλο κυριολεκτικό ή μεταφορικό, στον πρόλογο την παράθεση ενός επικαιρικού γεγονότος που θα αναφέρεται στο βασικό προβληματισμό του κειμένου, αντικειμενικότητα και τριτοπρόσωπη σύνταξη. Υπάρχει η δυνατότητα πιο άμεσου και οικείου ύφους, επειδή το άρθρο θα γραφτεί για σχολική εφημερίδα. Σελίδα 2 από 5

3 Διαγραμματική παράθεση του ζητουμένου (αίτια της μη ποιοτικής χρήσης του γλωσσικού κώδικα): - Γλωσσική ξενομανία και μιμητισμός: η αναγκαιότητα της εκμάθησης ξένων γλωσσών επηρεάζει την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας, σε συνδυασμό με την τάση του Νεοέλληνα να ακολουθεί αλλοεθνή πρότυπα και να αφομοιώνει ξενικές λέξεις. - Ο σύγχρονος τρόπος ζωής επηρεάζει τη χρήση της γλώσσας: η μηχανοποίηση και η τυποποίηση της καθημερινότητας εντείνει την έλλειψη αληθινής επικοινωνίας, τη μοναξιά, αλλά και το μειωμένο ενδιαφέρον του ανθρώπου για την καλλιέργεια μιας βαθύτερης επικοινωνίας. - Η υποβάθμιση των ηθικοπνευματικών αξιών και η κυριαρχία του τεχνοκρατικού πνεύματος επιτείνει τη συνθηματολογία και την τυποποίηση, προτάσσει την απομάκρυνση από τα πνευματικά ενδιαφέροντα και επιτείνει την αδιαφορία για την ποιοτική γλωσσική επικοινωνία. - Η τεχνολογία έφερε την οπτικοποίηση της γλώσσας (ΜΜΕ, ηλεκτρονικοί υπολογιστές) και την εύκολη επαφή με την εικόνα και τον ήχο. Η επιβολή, μάλιστα, της γλωσσικής ορολογίας που επέβαλε, οδήγησε στη χρήση λέξεων και στη διαμόρφωση σχετικής ορολογίας που ανήκει σε ξενικά πρότυπα. Η γλώσσα της διαφήμισης, οι ακυριολεξίες και η επιθυμία του εντυπωσιασμού του κοινού πλήττει τον νεοελληνικό λόγο. - το εκπαιδευτικό σύστημα δε συμβάλλει στην ουσιαστική διδασκαλία της γλώσσας (απομνημονευτική μάθηση, αποδυνάμωση των ανθρωπιστικών μαθημάτων, πρόταξη της χρησιμοθηρικής νοοτροπίας στον χώρο της εκπαίδευσης). - οι πνευματικοί άνθρωποι απέχουν από την κοινωνική πραγματικότητα, αδιαφορούν για το γλωσσικό πρόβλημα και, συχνά, επικοινωνούν με το ευρύ κοινό με γλωσσική επιδειξιομανία και με έννοιες ακατάληπτες γι αυτό. Συμπέρασμα: Η ποιοτική χρήση του γλωσσικού κώδικα, που αναβαθμίζει την επικοινωνιακή προσέγγιση των ανθρώπων, εξαρτάται τόσο από την ορθή ανάδειξή του από τους φορείς αγωγής όσο και από την ατομική προσπάθεια του καθενός από εμάς. Β. Λογοτεχνικό κείμενο Δραστηριότητα 1 1. Να αποδώσετε με δικά σας λόγια το βασικό θέμα που αναπτύσσεται στο ποίημα. Ο ποιητής, στο συγκεκριμένο ποίημα, παρουσιάζει τη δύναμη και τη διαχρονικότητα της ελληνικής γλώσσας. Οι λέξεις που την αποτελούν είναι ζωντανές, καθώς μεταλαμπαδεύονται από γενιά σε γενιά και εκφράζουν σκέψεις και νοήματα που γίνονται ποίηση, θρησκεία, παράδοση. Η ποιότητα αυτών, μάλιστα, αναδεικνύει την ικανότητα της σκέψης, την επικοινωνία,αλλά και την προβολή συναισθημάτων που καθορίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις, όπως της αγάπης, με την οποία κλείνει το ποίημά του. Σελίδα 3 από 5

4 2. Ο ποιητής, στην πρώτη στροφή, χρησιμοποιεί λέξεις που αποτελούν σύμβολα και πηγάζουν από τον κόσμο της φύσης. Να εντοπίσετε τις λέξεις αυτές και να αποδώσετε την ερμηνεία τους. [Μονάδες 10] Ο ποιητής, στην πρώτη στροφή, χρησιμοποιεί τη λέξη «μέλισσα», με την οποία παρομοιάζει τον εαυτό του και τη συνεκφορά «άγριο λουλούδι», με την οποία συμβολίζει τις λέξεις της γλώσσας μας. Όπως η μέλισσα πετά από λουλούδι σε λουλούδι, για να γονιμοποιήσει και να πάρει ζωή, έτσι και ο ποιητής μέσα από τις λέξεις εκφράζεται, μαθαίνει, εξελίσσεται, ζει. Οι λέξεις από τον κόσμο του αγρού δηλώνουν το πλήθος, την ποικιλία και τη ζωντάνια των στοιχείων της φύσης, που είναι ανάλογα με το πλήθος των λέξεων της ελληνικής γλώσσας, τις νοηματικές αναζητήσεις και τα μηνύματα της ανθρώπινης έκφρασης. Δραστηριότητα 2 1. Το ποίημα ανήκει στη μοντέρνα ποίηση. Να επισημάνετε τρία χαρακτηριστικά του ποιήματος που επαληθεύουν την άποψη αυτή. [Μονάδες 6] Στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι το ποίημα του Βρεττάκου ανήκει στη μοντέρνα ποίηση είναι ο ελεύθερος στίχος, η έλλειψη ομοιοκαταληξίας και η απουσία μέτρου, η μη ομοιομορφία ως προς τον αριθμό των στίχων της κάθε στροφής. 2. Να εντοπίσετε στο κείμενο τρία εκφραστικά μέσα (μία εικόνα, μία μεταφορά, μία παρομοίωση). [Μονάδες 9] Εικόνα: «Όπως η μέλισσα γύρω από ένα άγριο λουλούδι, όμοια κ εγώ. Τριγυρίζω γύρω από τη λέξη.» Παρομοίωση: «τη σφυρηλάτησαν όπως το χρυσάφι οι μεταλλουργοί» Μεταφορά: «που βγαίνει από τα βάθη της καρδιάς μου» Δραστηριότητα 3 Ο ποιητής, με τη δύναμη των λέξεων που πηγάζουν από την καρδιά του, επικοινωνεί με τον κόσμο και προτάσσει ως κυρίαρχη αξία αυτής της επαφής, την αγάπη. Σε ένα κείμενο λέξεων, να παραθέσετε τα συναισθήματα που σας δημιουργούνται από αυτήν την επιλογή του. Σελίδα 4 από 5

5 Ο ποιητής, στην τελευταία στροφή, κατακλύζεται από το συναίσθημα της αγάπης που πηγάζει από τα βάθη της καρδιάς του και καθορίζει τις ανθρώπινες σχέσεις του. Επισημαίνει με έμφαση ότι αγαπά, λέξη που, σε προσωπικό επίπεδο, μου δημιουργεί συναισθήματα αισιοδοξίας, ελπίδας και ψυχικής ηρεμίας. Η ουσιώδης ύπαρξή της με κάνει να σκέφτομαι πως μπορεί, ακόμη και σήμερα, στη σκληρή εποχή της αποξένωσης, του συμφέροντος και της στυγνής λογικής, να βιώσω την αληθινή σχέση με τους συνανθρώπους μου. Σχέση που θα βασίζεται στην ειλικρίνεια και θα μπορεί να δημιουργήσει συναισθηματική ασφάλεια, θάρρος έκφρασης και διεκδίκησης, σεβασμό στα δικαιώματα, αποτελώντας το έρεισμα της ποιοτικής ζωής. Ο ποιητής, λοιπόν, με το παραινετικό και αποφασιστικό του ύφος, μας δίνει το κίνητρο της αληθινής ζωής και επικοινωνίας, μέσα από τις λέξεις που είναι η απαρχή της κάθε πράξης. [Μονάδες 20] Σελίδα 5 από 5