ΦΙΛΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΡΣΑΚΕΙΑ - ΤΟΣΙΤΣΕΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Συμβουλές προς τους γονείς για τη χρήση του διαδικτύου
Αγαπητοί γονείς, H εξέλιξη της τεχνολογίας έχει κάνει το Διαδίκτυο (internet) ένα "δυνατό" εργαλείο, το οποίο μπορεί -με σωστή χρήση- να προσφέρει απλόχερα γνώση σε κάθε ενδιαφερόμενο. Είναι ένα μέσο επικοινωνίας αλλά και ψυχαγωγίας. Είναι χρήσιμο, θετικό και, βασικά, απαραίτητο. Το Διαδίκτυο από τη φύση του είναι ένα χαώδες και δαιδαλώδες σύστημα συνδεδεμένων υπολογιστικών συστημάτων, το οποίο προσφέρει πολύ μεγαλύτερη άνεση κινήσεων από τον φυσικό κόσμο, αλλά, κυρίως, ανωνυμία. Σε αντίθεση με τον πραγματικό κόσμο, όπου ένα φυσικό πρόσωπο έχει μια ταυτότητα, στο Διαδίκτυο ένα φυσικό πρόσωπο, μπορεί να διαθέτει πολλές και διαφορετικές εικονικές ταυτότητες. Άρα, ας έχουμε πάντοτε υπόψη μας ότι στο Διαδίκτυο δε γνωρίζει κανείς για το πρόσωπο με το οποίο έρχεται σε επαφή το φύλο, το όνομα, την ηλικία και άλλα μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά. Είναι, λοιπόν, κατανοητό ότι μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνο για τον καθένα, πολύ περισσότερο για τις πιο μικρές και ανυποψίαστες ηλικίες. Προτού, λοιπόν, τα παιδιά σας αρχίσουν να εξερευνούν τον νέο ορίζοντα του Διαδικτύου, καλό θα είναι να βεβαιωθείτε πως καταλαβαίνουν τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνουν στον χώρο αυτό. Καλό, λοιπόν, θα ήταν να ξεκινήσετε από νωρίς την καθοδήγηση των παιδιών σας. Ακολούθως θα δείτε μερικές προτάσεις που καταγράψαμε και απευθύνονται ειδικά σε εσάς τους γονείς. Στόχος αυτής της προσπάθειας είναι να σας βοηθήσουμε στην εποπτεία και καθοδήγηση των παιδιών σας στη δικτυακή κοινωνία. Οι προτάσεις μας και η εφαρμογή τους αφήνονται στη δημιουργική σας κριτική. 1
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ 1. Μια ιδέα είναι να γράψετε έναν κώδικα συμπεριφοράς στο Διαδίκτυο που θα συμφωνούν όλοι να τηρούν. 2. Μην απαγορεύετε κάτι έτσι απλά. Εξηγήστε τους λόγους που σας οδήγησαν σε αυτό, ώστε να αποφύγετε τυχόν προστριβές. 3. Ανοίξτε διάλογο. Συζητήστε με τα παιδιά και εξηγήστε όρους και άγνωστες λέξεις σχετικά με τη χρήση των νέων τεχνολογιών. Η επιρροή που ασκείτε στο παιδί σας είναι ανεκτίμητη. 4. Τοποθετήστε τους υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι με το Διαδίκτυο σε ανοικτό χώρο και όχι στο παιδικό δωμάτιο, έτσι ώστε να μπορείτε να ελέγχετε με μεγαλύτερη άνεση τις επιλογές και τις κινήσεις τους. 5. Ζητήστε από τα παιδιά σας να μη μιλούν σε αγνώστους. 6. Δημιουργήστε τη δική σας λίστα με τις προτεινόμενες παιδικές σελίδες και συμπεριλάβετε μηχανές αναζήτησης φιλικές στη χρήση τους για παιδιά. 7. Ελέγχετε συχνά τα Αγαπημένα (Bookmarks) και το Ιστορικό (History) του προγράμματος φυλλομετρητή ιστοσελίδων (browser) για να βλέπετε ποιες σελίδες έχουν επισκεφτεί τα παιδιά σας. 8. Ερευνήστε τα διάφορα εργαλεία φιλτραρίσματος του Διαδικτύου, που κυκλοφορούν στην αγορά, τα οποία ελέγχουν την πρόσβαση στο Διαδίκτυο σύμφωνα με τις ρυθμίσεις τις οποίες μπορείτε να κάνετε εσείς. Πάντοτε όμως ως συμπληρώματα και όχι ως υποκατάστατα της γονικής επίβλεψης. 9. Στα πλαίσια ενός γόνιμου και εποικοδομητικού διαλόγου, συζητήστε με τα παιδιά σας για τους διαδικτυακούς φίλους που μπορεί να κάνουν και τις δραστηριότητές τους, πάντοτε όμως με άνεση και χωρίς φανατισμό ή φοβία, όπως ακριβώς δηλαδή θα τους μιλούσατε και για όλες τις άλλες δραστηριότητές τους. 10. Είναι πολύ σημαντικό να πείσετε τα παιδιά σας να μη συμφωνήσουν ποτέ να συναντηθούν με κάποιον διαδικτυακό τους φίλο κατά πρόσωπο χωρίς εσείς να το γνωρίζετε. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να είστε ενήμεροι για τις κινήσεις τους, για να μπορέσετε να τους προφυλάξετε από ανεπιθύμητους κινδύνους που δεν μπορούν να αντιληφθούν. 11. Μάθετε τα παιδιά σας να μη δίνουν ποτέ και σε καμία περίπτωση προσωπικές τους πληροφορίες, όταν χρησιμοποιούν το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, τα δωμάτια συνομιλίας ή τα άμεσα μηνύματα, όταν συμπληρώνουν φόρμες εγγραφής και προσωπικά προφίλ, καθώς και όταν παίρνουν μέρος σε διαδικτυακούς διαγωνισμούς. 12. Προκειμένου να είστε σίγουροι ότι το παιδί σας δεν θα συμμετάσχει σε δραστηριότητες χωρίς εσείς να το γνωρίζετε, δώστε του έναν λογαριασμό περιορισμένων δικαιωμάτων. 13. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να σας ενημερώνουν εάν κάτι ή κάποιος στο Διαδίκτυο τα κάνει να νιώθουν άβολα ή τα απειλεί. Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να διατηρείτε την ψυχραιμία σας. Περάστε τους το μήνυμα ότι δεν θα τιμωρηθούν εάν σας ενημερώσουν για κάτι που τα προβληματίζει. 2
14. Συζητήστε με τα παιδιά σας ελεύθερα για το φαινόμενο της διαδικτυακής πορνογραφίας και καθοδηγήστε τα σε ασφαλείς τοποθεσίες σχετικές με την υγεία και τη σεξουαλικότητα του ατόμου. 15. Κάντε λόγο για την ανάγκη υπεύθυνης και ηθικής συμπεριφοράς που πρέπει να επιδεικνύουν οι νεαροί χρήστες κάθε φορά που πλοηγούνται στο Διαδίκτυο. Συμβουλέψτε τους να μη χρησιμοποιούν για κανένα λόγο το Διαδίκτυο ως μέσο για να διαδίδουν φήμες, να παρενοχλούν ή να απειλούν άλλους. 16. Ο καλύτερος δάσκαλος είναι ο ίδιος ο γονιός. Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τα παιχνίδια και τις εφαρμογές λογισμικού που χρησιμοποιούν τα παιδιά σας καθώς και πώς τα έχουν αποκτήσει. 17. Χρησιμοποιήστε θετική συμπεριφορά. Όταν το παιδί δείχνει καλή συμπεριφορά, δείξτε το εμπράκτως. Επιβραβεύστε το διαθέτοντάς του επιπλέον χρόνο στον Η/Υ ή δίνοντας κάποιο άλλο κίνητρο. 18. Περιηγηθείτε μαζί του στο Διαδίκτυο. Το Διαδίκτυο αποτελεί πλέον ένα πολύ χρήσιμο εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό εργαλείο. Μετατρέψτε την πλοήγηση σε αυτό σε οικογενειακή ασχολία επιλέγοντας ιστοσελίδες εκπαιδευτικού περιεχομένου και μάθετε στο παιδί σας πώς να πραγματοποιεί ασφαλείς και αποτελεσματικές αναζητήσεις. 19. Αγοράζοντας για πρώτη φορά Η/Υ στο σπίτι. Επιλέξτε Η/Υ με προεγκατεστημένο λογισμικό που να καλύπτει τις ανάγκες της οικογένειάς σας. Έτσι αποφεύγετε την εγκατάσταση προγραμμάτων που προέρχονται από φίλους των παιδιών σας και που, εάν είναι πειρατικά, πιθανώς να περιέχουν επικίνδυνους ιούς ή να απουσιάζουν σημαντικές ενημερώσεις ασφαλείας. 20. Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να δημιουργούν σχέσεις με συνομήλικα παιδιά και προτρέψτε τα στις αθλητικές δραστηριότητες. 21. Όταν νοικιάζετε παιχνίδια για το παιδί σας από κάποιο κατάστημα βίντεο της γειτονιάς ή ξέρετε ότι το παιδί πήρε κάποιο παιχνίδι από κάποιον φίλο του, καλά είναι να ενημερώνεστε για το περιεχόμενο του συγκεκριμένου παιχνιδιού και για την ηλικία για την οποία προορίζεται. Το πιο απλό και πιο σωστό βέβαια, αν έχετε χρόνο, είναι να παίξετε μια φορά το παιχνίδι με το παιδί σας και να διαπιστώσετε και μόνοι σας εάν περιέχει βία ή έχει άσεμνο περιεχόμενο. 3
Σε περίπτωση που θεωρείτε ότι το παιδί σας κινδυνεύει, ελέγξτε τα ακόλουθα: Εξετάστε αν το παιδί σας ασχολείται υπερβολικά με το Διαδίκτυο - αναρωτηθείτε αν το αποσπά από το σχολείο, την υγεία του και τις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους. Αν δείχνει ισχυρά σημάδια εξάρτησης, χρειάζεστε βοήθεια από ειδικό. Εξετάστε αν ελαχιστοποιεί το παράθυρο στην οθόνη κάθε φορά που πλησιάζετε. Αυτό το είδος συμπεριφοράς μπορεί να υποδείξει ότι ασχολείται με ανάρμοστο περιεχόμενο, όπως πορνογραφία ή βίαιο υλικό. Εξετάστε αν κάνει υπερβολική χρήση των δωματίων συζήτησης (chat rooms) και των άμεσων μηνυμάτων (instant messaging). Έχετε υπ' όψιν σας ότι το παιδί σας μπορεί να συνομιλεί με ξένους που μπορεί να είναι ενήλικοι με ύποπτα κίνητρα. Εξετάστε αν κάνει υπερβολική χρήση άλλης τεχνολογίας. Το παιδί μπορεί ξαφνικά να αρχίσει να σκανάρει φωτογραφίες, να αντιγράφει δισκέτες, CDs και DVDs. Ελέγξτε εάν είναι απλά διασκέδαση ή κάτι πιο σοβαρό. Οι εξελίξεις γύρω από το Διαδίκτυο αναμένονται συναρπαστικές. Οι «διαδραστικές τεχνολογίες» θα βρίσκονται μέσα στο σπίτι μας, μέσα στην εργασία μας, μέσα στο αυτοκίνητό μας. Όλο και περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές θα συνδέονται σε δίκτυα και θα μπορούμε να τις προγραμματίζουμε για να μας εξυπηρετούν. H εκμάθηση των νέων τεχνολογιών και ειδικότερα της αλληλεπίδρασής τους με τον άνθρωπο θα είναι απολύτως απαραίτητη στο εγγύς μέλλον. Για τον παραπάνω λόγο, θα πρέπει να τονίσουμε ότι δεν θα πρέπει να θεωρήσετε το Διαδίκτυο ως τον κακό δαίμονα των καιρών μας. H λύση δεν είναι η αποτροπή και η απαγόρευση. Απαιτείται όμως η ενημέρωση και η συζήτηση με τα παιδιά, ώστε να κατανοήσουν τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους. 4