ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 19 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ 1

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ 33 η Σύνοδος 15 26 Νοεμβρίου 2004 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΚΘΕΣΕΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 19 ΤΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ 1 Συμπεράσματα και Συστάσεις της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων ΕΛΛΑΔΑ 2 1. Η Επιτροπή εξέτασε την τέταρτη περιοδική έκθεση της Ελλάδας (CAT/C/61/Add.1) στις υπ αριθμ. 630 και 631 συνεδριάσεις της, που πραγματοποιήθηκαν την 22 α και 23 η Νοεμβρίου 2004 (CAT/C/SR.630 και CAT/C/SR.633) και υιοθέτησε τις παρακάτω παρατηρήσεις και συστάσεις. Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2. Η Επιτροπή καλωσορίζει την υποβολή της τέταρτης περιοδικής έκθεσης της Ελλάδας και την ευκαιρία να συνεχίσει το διάλογο με το συμβαλλόμενο κράτος. Όμως, υπογραμμίζει ότι η έκθεση δεν είναι πλήρως σύμφωνη με τις οδηγίες της για την προετοιμασία των περιοδικών εκθέσεων και λείπουν πληροφορίες για πρακτικές πτυχές της εφαρμογής των διατάξεων της Σύμβασης. 3. Σημειώνοντας ότι η έκθεση καλύπτει την περίοδο από Νοέμβριο 1999 έως Δεκέμβριο 2001 η Επιτροπή εκτιμά την περαιτέρω ενημέρωση που της παρείχε η αντιπροσωπεία της Ελλάδας κατά την αξιολόγηση της έκθεσης και τις απαντήσεις στις περισσότερες από τις ερωτήσεις της. Η Επιτροπή τονίζει ότι η επόμενη περιοδική έκθεση πρέπει να περιλαμβάνει περισσότερο εξειδικευμένα στοιχεία και πληροφορίες για την εφαρμογή της Σύμβασης. Β. ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΤΥΧΕΣ 4. Η Επιτροπή σημειώνει τις ακόλουθες θετικές εξελίξεις: 1 Σημείωση της Επιμελήτριας: Πρόκειται για τη Σύμβαση κατά των Βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας που έχει κυρωθεί από την Ελλάδα με το Ν. 1782/1988 (ΦΕΚ 116, τ. Α ). Το άρθρο 19 της Σύμβασης ορίζει: «1. Τα κράτη μέρη υποβάλουν στην Επιτροπή μέσω του Γενικού Γραμματέα του Ο.Η.Ε. εκθέσεις για τα μέτρα που έχουν λάβει για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει μ αυτήν τη Σύμβαση, μέσα σε ένα χρόνο μετά την έναρξη ισχύος της, ως προς το ενδιαφερόμενο κράτος μέρος. Κατόπιν, τα κράτη μέρη υποβάλλουν συμπληρωματικές εκθέσεις κάθε τέσσερα χρόνια για κάθε νέο μέτρο που λαμβάνεται, καθώς και οποιεσδήποτε άλλες εκθέσεις που ζητά η Επιτροπή. 2. Ο Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε. διαβιβάζει τις εκθέσεις σε όλα τα κράτη μέρη. 3. Κάθε έκθεση εξετάζεται από την Επιτροπή η οποία μπορεί να κάνει στην έκθεσή του γενικά σχόλια που θεωρεί αναγκαία και τα διαβιβάζει στο ενδιαφερόμενο κράτος μέρος. Αυτό το κράτος μέρος μπορεί σε απάντηση να ανακοινώσει στην Επιτροπή κάθε παρατήρηση που κρίνει χρήσιμη. 4. Η Επιτροπή μπορεί, κατά την κρίση της, να αποφασίσει να περιλάβει στην ετήσια έκθεσή της που γίνεται σύμφωνα με το άρθρο 24 κάθε σχόλιο που έγινε απ αυτή, σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου αυτού, μαζί με τις σχετικές παρατηρήσεις που έχουν ληφθεί από τον ενδιαφερόμενο κράτος μέρος. Αν ζητηθεί από το ενδιαφερόμενο κράτος μέρος, η Επιτροπή μπορεί επίσης να περιλάβει ένα αντίγραφο της έκθεσης που υποβάλλεται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου αυτού». 2 Πρόκειται για το έγγραφο CAT/C/CR/33/2 της 26.11.2004. Απόδοση στην ελληνική γλώσσα: Έρικα Καλαντζή. 1

α) τις συνεχιζόμενες προσπάθειες του συμβαλλόμενου κράτους για αναθεώρηση της νομοθεσίας του και υιοθέτηση των αναγκαίων μέτρων που συμβάλουν στην ενίσχυση του σεβασμού των δικαιωμάτων του ανθρώπου και στην εφαρμογή της Σύμβασης. Ειδικότερα, η Επιτροπή καλωσορίζει τις ακόλουθες εξελίξεις: i) το νέο Σωφρονιστικό Κώδικα 3 (Ν. 2776/1999) ο οποίος περιέχει διατάξεις που συμβάλουν, μεταξύ άλλων, στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στις φυλακές και στην πρόληψη της απάνθρωπης μεταχείρισης των φυλακισμένων, ii) τη νομοθεσία με την οποία διευκολύνεται η καταγραφή των αλλοδαπών 4 (Ν. 3274/2004), iii) το νέο νόμο για την Παροχή Νομικής Βοήθειας 5 (Ν. 3226/2004) σύμφωνα με τον οποίο πρέπει να διορίζονται δικηγόροι για τη σύνταξη και την υποβολή έ- γκλησης από θύματα βασανιστηρίων και εμπορίας ανθρώπων 6 και ο Εισαγγελέας Υπηρεσίας των καταστημάτων κράτησης υποχρεούται να παρέχει νομικές συμβουλευτικές υπηρεσίες στους κρατούμενους 7, iv) το νέο νόμο για την Οπλοφορία και τη Χρήση Όπλων 8 (Ν. 3169/2003) ο οποίος ρυθμίζει τα της οπλοφορίας και της χρήσης όπλων από τους αστυνομικούς, v) το νόμο για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων 9 (Ν. 3064/2002) με τον οποίο ποινικοποιείται η εμπορία και τιμωρούνται οι αυτουργοί παρόμοιων εγκλημάτων προβλέποντας αυστηρές ποινές, vi) το νέο Νόμο 10 για την Αποζημίωση (2001) vii) τις εγκυκλίους του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας του Ιουλίου 2003 για την κράτηση των παράνομων μεταναστών και του Νοεμβρίου 2003 για τη μεταχείριση των θυμάτων της εμπορίας ανθρώπων, 3 Σημείωση της Επιμελήτριας: Ν. 2776/1999 «Σωφρονιστικός Κώδικας» (ΦΕΚ 291, τ. Α ) 4 Σημείωση της Επιμελήτριας : άρθρο 34 του Ν. 3274/2004 «Οργάνωση και λειτουργία των Ο.Τ.Α. πρώτου και δεύτερου βαθμού» (ΦΕΚ 195, τ. Α ). 5 Σημείωση της Επιμελήτριας : Ν. 3226/2004 «Παροχή νομικής βοήθειας σε πολίτες χαμηλού εισοδήματος και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 24, τ. Α ). 6 Σημείωση της Επιμελήτριας : άρθρο 7 παρ. 3 του Ν. 3226/2004. 7 Σημείωση της Επιμελήτριας : άρθρο 5 του Ν. 3226/2004. 8 Σημείωση της Επιμελήτριας : Ν. 3169/2003 : «Οπλοφορία, χρήση πυροβόλων όπλων από α- στυνομικούς, εκπαίδευσή τους σ αυτά και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 189, τ. Α ). 9 Σημείωση της Επιμελήτριας : Ν. 3064/2003 «Καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, των ε- γκλημάτων κατά της γενετήριας ελευθερίας, της πορνογραφίας ανηλίκων και γενικότερα της οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής και αρωγή στα θύματα των πράξεων αυτών» (ΦΕΚ 248, τ. Α ). 10 Σημείωση της Επιμελήτριας : Πρόκειται για το άρθρο 26 του Ν. 2915/2001 «Επιτάχυνση της τακτικής διαδικασίας ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων και λοιπές δικονομικές και συναφείς ρυθμίσεις» (ΦΕΚ 109, τ. Α ). Σχετικά με τις ισχύουσες από το 2001 διατάξεις των άρθρων 533 έως 545 ΚΠΔ η εισηγητική έκθεση του νόμου αναφέρει: «Με το άρθρο 26 του νομοσχεδίου τροποποιούνται, ώστε να καταστούν εφαρμόσιμες, οι διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας που αφορούν την αποζημίωση όσων καταδικάστηκαν ή κρατήθηκαν προσωρινά και μετέπειτα αθωώθηκαν. Είναι γνωστό ότι οι ισχύουσες διατάξεις του Κώδικα για το θέμα αυτό, λόγω της απαρχαιωμένης δομής τους και των ασφυκτικών περιθωρίων του νόμου, ελάχιστα έχουν τύχει πρακτικής εφαρμογής. Και τούτο μολονότι η σημασία του θέματος προβλέπεται ρητά και εμφαντικά τόσο από το Σύνταγμά μας (άρθρο 7 παρ. 4), όσο και από σειρά διεθνών συμβάσεων που έχει επικυρώσει και η χώρας μας (άρθρα 5 παρ. 5 Ε.Σ.Δ.Α., 9 παρ. 5 και 14 παρ. 6 του Διεθνούς Συμφώνου ΟΗΕ για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα: Ν. 2462/1997). Αποτέλεσμα είναι να υπάρχει ήδη πλειάδα καταδικών σε βάρος της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και να διασύρεται η Ελλάδα διεθνώς». 2

β) την ίδρυση Τμήματος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού στο Συνήγορο του Πολίτη 11 (Ν. 3094/2003) με την εντολή να διερευνά και να ερευνά, μεταξύ άλλων, ειδικά θέματα που θεωρούνται ιδιαιτέρως σημαντικά, γ) την κατάργηση της ποσόστωσης (του 15%) για την εισαγωγή των γυναικών στην Αστυνομία, δ) τη δήλωση της αντιπροσωπείας σύμφωνα με την οποία εξετάζει τρόπους ε- νίσχυσης της συνεργασίας με μη κυβερνητικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων των επισκέψεων σε κέντρα κράτησης, ε) τη δημοσίευση των εκθέσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης ή Εξευτελιστικής Μεταχείρισης ή Τιμωρίας για τις επισκέψεις που πραγματοποίησε στην Ελλάδα και τις απαντήσεις της κυβέρνησης (CPT/inf/(2002) 31 και CPT/inf/(2002) 32), που συμβάλλουν στη γενικότερη συζήτηση μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, στ) τις συνεχόμενες εισφορές της Ελλάδας, από το 1983, στο Εθελοντικό Ταμείο του Ο.Η.Ε. για τα Θύματα των Βασανιστηρίων, ζ) την κύρωση, στις 15.5.2002, του Καταστατικού της Ρώμης για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο 12, Γ. ΘΕΜΑΤΑ ΑΝΗΣΥΧΙΑΣ 5. Η Επιτροπή σημειώνει ότι πολλά από τα θέματα για τα οποία εξέφρασε την ανησυχία της κατά την αξιολόγηση της τρίτης περιοδικής έκθεσης της Ελλάδας (A/56/44 παρ. 87, υποπαράγραφοι α έως δ) δεν έχουν αντιμετωπιστεί προσηκόντως και επαναλαμβάνονται στις παρούσες συμπερασματικές παρατηρήσεις. Κατά συνέπεια, η Επιτροπή εκφράζει την ανησυχία της: α) για την έλλειψη στοιχείων όσον αφορά στην πρακτική εφαρμογή των πολυάριθμων νέων νομοθετικών κειμένων και για τις κατά τα φαινόμενα ανεπαρκείς πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί για την εξάλειψη των διαφορών μεταξύ της νομοθεσίας και της πρακτικής, β) για τις διαδικασίες που αφορούν στην απέλαση των αλλοδαπών που σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να παραβιάζουν τη Σύμβαση. Επίσης ανησυχεί επειδή το 2003 είναι ιδιαίτερα μικρό το ποσοστό (0,06%) αναγνώρισης του καθεστώτος του πρόσφυγα. Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι λόγω της γεωγραφικής της θέσης η Ελλάδα αποτελεί σημαντική δίοδο προς την Ευρώπη για πολλούς μετανάστες και αιτούντες άσυλο, ο αριθμός των οποίων αυξήθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία. Είναι επιτακτική η ανάγκη της κατάλληλης αντιμετώπισης του προβλήματος, γ) για την κατάρτιση των δημοσίων υπαλλήλων που δεν ανταποκρίνεται στην κατάλληλη αντιμετώπιση των πολυάριθμων προκλήσεων που αντιμετωπίζουν, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων μεταναστών και των αιτούντων άσυλο, των θυμάτων της εμπορίας ανθρώπων, που στην πλειοψηφία τους είναι γυναίκες και παιδιά, δ) για την αργή πρόοδο υιοθέτησης Κώδικα Δεοντολογίας και άλλων μέτρων για τη διεξαγωγή των αστυνομικών ανακρίσεων ώστε να συμπληρωθεί ο Κώδικας 11 Σημείωση της Επιμελήτριας: Ν. 3094/2003 «Συνήγορος του Πολίτη και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 10, τ. Α ). 12 Σημείωση της Επιμελήτριας: πρόκειται για το Ν. 3003/2003 «Κύρωση του Καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου» (ΦΕΚ 75, τ. Α ). 3

Ποινικής Δικονομίας, με στόχο την πρόληψη περιπτώσεων βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης, σύμφωνα με το άρθρο 11 13 της Σύμβασης, ε) για την έλλειψη αποτελεσματικού ανεξάρτητου συστήματος για την διερεύνηση των καταγγελιών και για τις αναφορές σύμφωνα με τις οποίες οι καταγγελίες για βασανιστήρια και κακομεταχείριση δεν διερευνώνται άμεσα και αμερόληπτα, στ) για αναφερόμενη διστακτικότητα των εισαγγελέων να εφαρμόσουν την ποινική διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 137 Α του Ποινικού Κώδικα. Περαιτέρω, η Επιτροπή ανησυχεί για το έλλειμμα της παρεχόμενης προστασίας στα θύματα που μπορεί λόγω της καταγγελίας ή των αποδεικτικών στοιχείων που προσκομίζουν να εκτίθενται σε κίνδυνο κακομεταχείρισης ή εκφοβισμού, ζ) για τις ανεπαρκείς πληροφορίες που αφορούν στην επανόρθωση και στη δίκαιη και προσήκουσα αποζημίωση, συμπεριλαμβανομένης της αποκατάστασης των θυμάτων των βασανιστηρίων ή των εξαρτωμένων μελών των οικογενειών τους, σύμφωνα με το άρθρο 14 14 της Σύμβασης, η) για τις συνεχιζόμενες καταγγελίες που αφορούν στην υπερβολική χρήση βίας και όπλων, συμπεριλαμβανομένων περιπτώσεων φόνων και αναφορών για σεξουαλική κακοποίηση, από την αστυνομία και ειδικά από τους συνοριοφύλακες, με θύματα κυρίως Αλβανούς πολίτες και μέλη άλλων κοινωνικά μειονεκτούντων ομάδα. Η Επιτροπή εκφράζει τη λύπη της επειδή το συμβαλλόμενο κράτος δεν διαθέτει σχετικά κατηγοριοποιημένα στατιστικά στοιχεία, θ) για τις παρατεινόμενες συνθήκες συνωστισμού και τις άσχημες συνθήκες διαβίωσης στα σωφρονιστικά καταστήματα και στα κέντρα κράτησης, καθώς και για τη δυσκολία με την οποία λαμβάνουν άδεια να τα επισκεφθούν αρμόδια ανεξάρτητα όργανα, ι) για τις περιπτώσεις κακομεταχείρισης των Ρομά από τους δημόσιους αξιωματούχους σε καταστάσεις αναγκαστικής έξωσης ή μετεγκατάστασης. Η κατ εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων έξωση σε καμιά περίπτωση δεν δικαιολογεί τις πολυάριθμες σχετικές αναφορές των εθνικών και διεθνών οργάνων, κ) για τη συχνότητα των περιστατικών βίας σε βάρος των γυναικών και των κοριτσιών, συμπεριλαμβανομένης της οικιακής βίας, και για τη διστακτικότητα των αρχών να υιοθετήσουν, μεταξύ άλλων, νομοθετικά μέτρα για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου, λ) για τα ακατάλληλα μέτρα που υιοθετήθηκαν για την προστασία των παιδιών που συνελέγησαν από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Αστυνομίας την περίοδο 1998 έως 2003 και υπήχθησαν σε κρατικά ιδρύματα παιδικής πρόνοιας. Ειδικότερα, ανησυχεί για τα περίπου 600 παιδιά που υπήχθησαν στην προστασία του ιδρύματος «Αγία Βαρβάρα», 500 από τα οποία είναι αγνοούμενα, σύμφωνα με αναφορές, και 13 Σημείωση της Επιμελήτριας : το άρθρο 11 της Σύμβασης ορίζει: «Κάθε κράτος μέρος ασκεί συστηματική εποπτεία επί των κανόνων, οδηγιών, μεθόδων και πρακτικών ανάκρισης και των διατάξεων που αφορούν την κράτηση και τη μεταχείριση προσώπων που συλλαμβάνονται, κρατούνται ή φυλακίζονται με οποιοδήποτε τρόπο, σε όλες τις εδαφικές περιοχές της δικαιοδοσίας του, με σκοπό την παρεμπόδιση κάθε περίπτωσης βασανιστηρίων». 14 Σημείωση της Επιμελήτριας : το άρθρο 14 της Σύμβασης ορίζει: «1. Κάθε κράτος μέρος στα πλαίσια του νομικού του συστήματος εγγυάται στο θύμα μιας πράξης βασανιστηρίων το δικαίωμα να επιτύχει αποκατάσταση και να αποζημιωθεί δίκαια και πλήρως, όπου περιλαμβάνονται και τα απαραίτητα μέσα για την κατά το δυνατό πληρέστερη ικανοποίηση. Σε περίπτωση θανάτου του θύματος που προήλθε από πράξη βασανιστηρίων οι εκδοχείς του έχουν το δικαίωμα για α- ποζημίωση. 2. Το άρθρο αυτό δεν αποκλείει τα δικαιώματα του θύματος ή άλλων προσώπων για αποζημίωση που μπορεί να υφίστανται σύμφωνα με το εθνικό του δίκαιο». 4

για την παράλειψη της άμεσης διερεύνησης των περιπτώσεων αυτών από δικαστική αρχή, μ) υπό το φως των ισχυρισμών για την εφαρμογή της μεθόδου του ηλεκτροσόκ, για την έλλειψη των κατάλληλων προσπαθειών για την πρόληψη και την απαγόρευση της παραγωγής, του εμπορίου, της εξαγωγής και της χρήσης εξοπλισμού ειδικά σχεδιασμένου για την πρόκληση βασανιστηρίων ή άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας. Δ. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ 6. Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο κράτος: α) να ενισχύσει τις προσπάθειες που καταβάλει για τη μείωση των περιστατικών της κακομεταχείρισης, συμπεριλαμβανομένων όσων διαπράττονται με φυλετικά κίνητρα, από την αστυνομία και άλλους δημόσιους λειτουργούς. Διασφαλίζοντας την προστασία της ατομικής ιδιωτικής ζωής, να εξετάσει τρόπους συλλογής στοιχείων και ελέγχου παρόμοιων περιστατικών προκειμένου να αντιμετωπίσει το θέμα αποτελεσματικότερα. Η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο κράτος να συνεχίσει να υιοθετεί μέτρα για την πρόληψη των ξενοφοβικών συμπεριφορών και των διακριτικών στάσεων, β) να αναλάβει τις αναγκαίες πρωτοβουλίες για την αποτελεσματική εφαρμογή της υιοθετηθείσας νομοθεσίας, γ) να διασφαλίσει την αυστηρή εφαρμογή του άρθρου 3 της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων από τις αρμόδιες αρχές, και σε αυτό το πλαίσιο τη συνεκτίμηση του υπ αριθμ. 1 Γενικού Σχολίου της Επιτροπής στο οποίο εκφράζεται η άποψή της ότι το «άλλο κράτος» που αναφέρεται στο άρθρο 3 αφορά στο κράτος στο οποίο απελαύνεται, απομακρύνεται ή εκδίδεται ο ενδιαφερόμενος αλλοδαπός, καθώς και σε οποιοδήποτε κράτος μπορεί να απελαθεί, απομακρυνθεί ή εκδοθεί ο δράστης (Α/53/44 Παράρτημα ΙΧ, παρ. 2), δ) να διασφαλίσει την κατάρτιση όλου του προσωπικού που εμπλέκεται στη συνοδεία, στην κράτηση, στην ανάκριση και στη μεταχείριση των κρατουμένων σχετικά με την απαγόρευση των βασανιστηρίων και της κακομεταχείρισης. Η κατάρτιση πρέπει να περιλαμβάνει την ανάπτυξη των αναγκαίων δεξιοτήτων για την αναγνώριση των συνεπειών των βασανιστηρίων, και την ευαισθητοποίηση όσον αφορά στην επαφή με τις ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες που αντιμετωπίζουν επικίνδυνες καταστάσεις, ε) να επιταχύνει τη διαδικασία για την υιοθέτηση Κώδικα Δεοντολογίας και να συνεχίσει να εξετάζει τρόπους μεταρρύθμισης των κανόνων και των διαδικασιών ανάκρισης, εισάγοντας μεταξύ άλλων οπτικά ή ακουστικά μέσα καταγραφής, με στόχο την πρόληψη των βασανιστηρίων και της κακομεταχείρισης, στ) να υιοθετήσει τα αναγκαία μέτρα για τη λειτουργία αποτελεσματικού, αξιόπιστου και ανεξάρτητου συστήματος προκειμένου να διερευνώνται και να εξετάζονται, συμπεριλαμβανομένης της άμεσης ιατροδικαστικής εξέτασης, άμεσα και αμερόληπτα οι ισχυρισμοί κακομεταχείρισης ή βασανιστηρίων που διαπράττονται από την αστυνομία και άλλους δημόσιους λειτουργούς και να τιμωρούνται οι αυτουργοί. Η Επιτροπή τονίζει ότι ενώ το συμβαλλόμενο κράτος αναγνωρίζει την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας φέρει την ευθύνη της διασφάλισης της αποτελεσματικής λειτουργίας της, ζ) να διασφαλίσει σε όλους όσους αναφέρουν βασανιστήρια ή κακομεταχείριση την κατάλληλη προστασία καθώς και την άμεση εξέταση των σχετικών ισχυρι- 5

σμών. Πειθαρχικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της διαθεσιμότητας, δεν πρέπει να καθυστερούν εκκρεμούσης της έκβασης της ποινικής διαδικασίας, η) να ενημερώσει την Επιτροπή για τις δυνατότητες επανόρθωσης και αποζημίωσης που παρέχονται στα θύματα των βασανιστηρίων και στα εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών τους, θ) να διασφαλίσει την αυστηρή εφαρμογή της νέας νομοθεσίας για την οπλοφορία και τη χρήση όπλων, ειδικά από τους συνοριοφύλακες, ι) ενώ αναγνωρίζει τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει μακροπρόθεσμα το συμβαλλόμενο κράτος για να επιλύσει το πρόβλημα του συνωστισμού και των ά- σχημων συνθηκών διαβίωσης στα σωφρονιστικά καταστήματα και στα κέντρα κράτησης, η Επιτροπή συστήνει στο συμβαλλόμενο κράτος να εξετάσει με τη διαδικασία του κατεπείγοντος εναλλακτικούς τρόπους μείωσης του αριθμού των φυλακισμένων για να αντιμετωπίσει την κατάσταση που επικρατεί στους χώρους περιορισμού της προσωπικής ελευθερίας, κ) να διασφαλίσει την εφαρμογή της απαγόρευσης της διακριτικής μεταχείρισης σε όλες τις ενέργειες των δημόσιων λειτουργών, ειδικά όσον αφορά στους Ρομά (όπως στις εξώσεις και στις μετεγκαταστάσεις) ή σε άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες και να υπενθυμίσει σε όλους τους κρατικούς αξιωματούχους ότι δεν επιτρέπεται ούτε είναι ανεκτή οιαδήποτε ρατσιστική ή διακριτική στάση, λ) να υιοθετήσει νομοθεσία και άλλα μέτρα για να καταπολεμήσει τη βία που ασκείται σε βάρος των γυναικών, στο πλαίσιο του προγράμματος υιοθέτησης μέτρων για την πρόληψη της βίας αυτής της μορφής, συμπεριλαμβανομένης της οικογενειακής βίας, και να διερευνά όλες τις σχετικές καταγγελίες για κακομεταχείριση και κακοποίηση, μ) να επανεξετάσει μεθόδους προστασίας των παιδιών του δρόμου, και ειδικότερα να διασφαλίσει την εφαρμογή μέτρων προστασίας των δικαιωμάτων τους. Στο μέτρο του δυνατού, όλες οι αποφάσεις που αφορούν παιδιά πρέπει να λαμβάνονται συνεκτιμώντας τη γνώμη τους και τους προβληματισμούς τους ώστε να υιοθετείται η βέλτιστη και η εφικτή λύση. Αναφορικά με τις περιπτώσεις των παιδιών που φιλοξενήθηκαν στο ίδρυμα «Αγία Βαρβάρα», η Επιτροπή καλεί το συμβαλλόμενο κράτος να υιοθετήσει μέτρα για να αποτρέψει την επανεμφάνιση παρόμοιων περιστατικών. Πρέπει επίσης να διασφαλίσει τη δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης και να ενημερώσει την Επιτροπή για την έκβασή της, ν) να υιοθετήσει μέτρα που στοχεύουν στην πρόληψη και στην απαγόρευση της παραγωγής και της χρήσης εξοπλισμού ειδικά σχεδιασμένου για την πρόκληση βασανιστηρίων ή άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας. 7. Η Επιτροπή καλεί το συμβαλλόμενο κράτος να την ενημερώσει με την επόμενη περιοδική έκθεσή του με αναλυτικά στατιστικά στοιχεία, κατηγοριοποιημένα ανά έγκλημα, εθνικότητα και φύλο, για τις καταγγελίες διάπραξης βασανιστηρίων και κακομεταχείρισης από τους αξιωματούχους εφαρμογής του νόμου και για τις σχετικές ανακρίσεις, άσκηση ποινικών διώξεων και ποινικές και πειθαρχικές ποινές. Επίσης, καλεί το συμβαλλόμενο κράτος να την ενημερώσει για κάθε αποζημίωση και αποκατάσταση που παρασχέθηκε στα θύματα, 8.Η Επιτροπή ενθαρρύνει το συμβαλλόμενο κράτος να εξετάσει το ενδεχόμενο προσχώρησης στο Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων 15, 15 Σημείωση της Επιμελήτριας: βλέπε σχετικά την από 22.1.2004 απόφαση γνωμάτευση της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου «Η πρόληψη των βασανιστηρίων και άλλης 6

9. Η Επιτροπή ενθαρρύνει το συμβαλλόμενο κράτος να δημοσιεύσει ευρέως και στην κατάλληλη γλώσσα, δια των μέσων μαζικής ενημέρωσης, των επίσημων δικτυακών τόπων και των μη κυβερνητικών οργανώσεων, τις εκθέσεις που της υ- πέβαλε καθώς και τα συμπεράσματα και τις συστάσεις που υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο της διαδικασίας εξέτασής τους, 10. Η Επιτροπή καλεί το συμβαλλόμενο κράτος να υποβάλει εντός ενός έτους τις απαντήσεις του στις συστάσεις της των υπο-παραγράφων ε), η), θ), ι), κ) και μ) της προπαρατεθείσης παραγράφου 6), 11. Η Επιτροπή καλεί το συμβαλλόμενο κράτος να υποβάλει την επόμενη περιοδική έκθεσή του, που θα θεωρηθεί ότι συγχωνεύει την πέμπτη και την έκτη έκθεση, στις 4 Νοεμβρίου 2009, καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή της έκτης περιοδικής έκθεσης. σκληρής, απάνθρωπης και ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας μέσω του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου της σχετικής Σύμβασης του ΟΗΕ (2002)» στη διεύθυνση: www.nchr.gr (κείμενα του 2003). 7