Εναρκτήρια ομιλία της Αντιπροέδρου ΕΚ και ευρωβουλευτού Άννυς Ποδηματά στο Συνέδριο του Economist στην Κύπρο με τίτλο: «Συζήτηση για το μέλλον της Ευρώπης: ποια είναι η επόμενη μέρα για την Κύπρο με τη νέα κυβέρνηση» 22-03-2013 Είναι μεγάλη πρόκληση και τιμή για μένα, ως Ελληνίδα Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να βρίσκομαι σήμερα στην Κύπρο, σε αυτή την εξαιρετικά δύσκολη και κρίσιμη συγκυρία, για να ανοίξω τις εργασίες του πολύ επίκαιρου συνεδρίου του Economist. Και το πρώτο που θέλω να πω είναι ότι βρισκόμαστε δίπλα στην Κύπρο, δίπλα στους Κύπριους πολίτες και με αίσθημα ευθύνης θέλουμε να συμβάλλουμε με κάθε τρόπο, να ενθαρρύνουμε τις προσπάθειες για να οριστικοποιηθεί, όσο το δυνατόν γρηγορότερα, μία λύση αποτελεσματική, αξιόπιστη και πρωτίστως ευρωπαϊκή. Μία λύση συμβατή με τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες στις οποίες οικοδομήθηκε η Ευρώπη. Τις αρχές της αλληλεγγύης, τις αρχές της ισοτιμίας, και τις αρχές της υπευθυνότητας. Από όλους και απέναντι σε όλους. Αυτή μας η στάση αποτυπώνεται ξεκάθαρα και στην επίσημη θέση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, όπως αυτή εκφράστηκε χθες από τον Πρόεδρο Martin Schultz μετά τη διάσκεψη των Προέδρων των βασικών πολιτικών ομάδων του σώματος. Στη δήλωσή του ο Πρόεδρος Schultz ζητάει με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο να δουλέψουμε όλοι μαζί για μία πιο δίκαιη και βιώσιμη λύση για τους Κύπριους πολίτες. Μία λύση ευρωπαϊκή και όχι μία λύση εξωτερική. Αλλά μια πραγματικά και όχι προσχηματικά ευρωπαϊκή λύση. Που δεν θα παραβιάζει τις αρχές τις οποίες προανέφερα: αλληλεγγύη, υπευθυνότητα, δικαιοσύνη. Βρισκόμαστε σήμερα σε μία κατάσταση όπου σωρευμένες και χρόνιες στρεβλώσεις, προβλήματα και ανισορροπίες στο εσωτερικό των Κρατών- Μελών, μεταξύ των Κρατών-Μελών και συνολικά στην αρχιτεκτονική της ευρωζώνης ζητούν επιτακτικά λύση εξαιτίας της κρίσης. Πρώτη μας υποχρέωση, όλων, να αναγνωρίσουμε τα προβλήματα, τις στρεβλώσεις και τις ανισορροπίες αυτές, στο εθνικό και στο ευρωπαϊκό επίπεδο και να επιχειρήσουμε να διαμορφώσουμε λύσεις που θα βασίζονται σε συνέργιες και όχι σε ανταγωνισμούς και αντιπαραθέσεις.
Αναλαμβάνοντας ο καθένας τις ευθύνες του και όχι μεταθέτοντας την ευθύνη ο ένας στον άλλον. Ξεκινώντας ο καθένας από την ευθύνη του. Και μετά αναζητώντας την ευθύνη των άλλων. Κι όμως! Περάσαμε τρία χρόνια κρίσης, κρίσης χρηματοπιστωτικής, οικονομικής, κοινωνικής, κρίσης πολιτικής, κρίσης δημοκρατίας σε σχέση με τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων και αυτό το βασικό μάθημα, της ανάληψης και όχι της μετάθεσης της ευθύνης και της εγκατάλειψης της «τιμωριτικής λογικής», όπως δείχνει και η περίπτωση της Κύπρου δεν το έχουμε διδαχθεί ακόμα. Ποιο είναι το πρόβλημα στην Κύπρο ; Το πρόβλημα στην Κύπρο, το ξέρετε, είναι πολύ διαφορετικό από το πρόβλημα της Ελλάδας, που ήταν κυρίως πρόβλημα δημόσιων οικονομικών. Στην Κύπρο το πρόβλημα είναι ένας υπερδιογκωμένος σε σχέση με την οικονομία χρηματοπιστωτικός τομέας, που για διάφορους λόγους, - μεταξύ των οποίων το ελληνικό PSI αλλά ασφαλώς όχι μόνον αυτός βρίσκεται σε κρίση και χρειάζεται εξυγίανση. Είναι η Κύπρος μοναδική περίπτωση ; Προφανώς και όχι. Υπάρχουν και άλλες χώρες με παρεμφερή χαρακτηριστικά, ορισμένες από τις οποίες χρειάστηκαν τη στήριξη της Ευρωζώνης και άλλες, για τις οποίες δεν έχει ανοίξει η συζήτηση, πολύ απλά γιατί δεν έχουν βρεθεί σε αντίστοιχη δυσκολία. Στην Κύπρο όμως έχουμε ένα πρόβλημα που πρέπει να το λύσουμε στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, με συνέργειες και όχι με αντιπαραθέσεις. Με τρόπο βιώσιμο και αξιόπιστο, χωρίς ιδεοληψίες και δογματισμούς και χωρίς να δημιουργούμε μεγαλύτερα προβλήματα από αυτό που καλούμαστε να επιλύσουμε. Γιατί αποδεδειγμένα πια σήμερα, είτε το πρόβλημα είναι δημοσιονομικό είτε χρηματοπιστωτικό, όταν κυριαρχούν ιδεοληψίες και οι δογματισμοί, όταν κυριαρχούν οι εθνικοί εγωισμοί, η κρίση αντί να περιορίζεται βαθαίνει. Πέρα από τις ιδεοληπτικές προσεγγίσεις και λογικές, η κρίση αποκάλυψε πολλά προβλήματα και ελλείμματα στην αρχιτεκτονική και τη διακυβέρνηση της ευρωζώνης και βεβαίως έφερε στο προσκήνιο σοβαρά διαρθρωτικά πρόβλημα στις οικονομίες των χωρών μας επιμελώς αποφεύγαμε να αντιμετωπίσουμε την εποχή της ξεγνοιασιάς και της ευημερίας. Από την άλλη, για να μην είμαστε ισοπεδωτικοί θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα τελευταία δυο χρόνια στην Ευρώπη έγιναν πολύ σημαντικά βήματα προς τα μπρος, βήματα αδιανόητα πριν από λίγα χρόνια:
- Δημιουργήθηκε ένας ευρωπαϊκός μηχανισμός στήριξης των χωρών που αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες. - Ενισχύθηκε το θεσμικό πλαίσιο για τη δημοσιονομική διακυβέρνηση και εποπτεία. - Δημιουργήθηκαν καινοτόμα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το Ομόλογο Έργων (Project Bond) ή ο Φόρος Χρηματοπιστωτικών Συναλλαγών, που επιμερίζει με πολύ δικαιότερο τρόπο το κόστος της κρίσης και συμβάλλει στην αποθάρρυνση των συστημικά επικίνδυνων χρηματοπιστωτικών συναλλαγών. - Δρομολογήσαμε τη δημιουργία μιας Τραπεζικής Ένωσης. Χάρις στη σκληρή μάχη που έδωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Τρίτη ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις με το Συμβούλιο και συμφωνήθηκε ο ενιαίος μηχανισμός τραπεζικής εποπτείας με κεντρική ευθύνη της ΕΚΤ. Είναι γεγονός ότι καθυστερήσαμε γιατί αν δεν υπήρχαν υπαναχωρήσεις από τις αρχικές εξαγγελίες και είχαμε σήμερα σε εφαρμογή τον ενιαίο μηχανισμό Τραπεζικής Εποπτείας, θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τις στρεβλώσεις στον Τραπεζικό τομέα, με τρόπο ενιαίο, πιο δίκαιο και πιο αποτελεσματικό. Και θα συζητάγαμε για την απευθείας ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), με όρους ασφαλώς, αλλά χωρίς να επιβαρύνεται το δημόσιο χρέος. Η απόφαση του Eurogroup για την Κύπρο στην ουσία της αλλά και στον τρόπο με τον οποίο ελήφθη ήταν μια απόφαση που με πολλούς τρόπους δημιούργησε πλήγμα στην εμπιστοσύνη και την αξιοπιστία απέναντι στο ευρώ και στους ευρωπαϊκούς θεσμούς : Στην ουσία της, δημιούργησε τον κίνδυνο να αποσταθεροποιηθεί εκ νέου το χρηματοπιστωτικό σύστημα, μετά από τόσες προσπάθειες και τόσους κόπους και θυσίες που έγιναν για να σταθεροποιηθεί τα τελευταία τρία χρόνια. Στον τρόπο με τον οποίο ελήφθη, χωρίς διαφάνεια, χωρίς διαβούλευση, πίσω από κλειστές πόρτες, ήρθε να επιδεινώσει το «έλλειμμα δημοκρατικής λογοδοσίας» και να ενισχύσει «το αίσθημα της επιβολής». Σε αυτό το έλλειμμα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ασκήσει σκληρή κριτική και θα συνεχίσει να το κάνει. Καταλαβαίνω και καταλαβαίνουμε όλοι την απογοήτευση του Κυπριακού λαού. Όμως, πρέπει να σταθούμε με ψυχραιμία και νηφαλιότητα απέναντι στις εξελίξεις. Πρέπει να αναλογιστούμε τη
σημασία που έχει για το παρόν και το μέλλον μας να παραμείνουμε συνεπείς στην αναζήτηση ευρωπαϊκών λύσεων. Να μην ξεχνάμε ότι οι στόχοι και οι αξίες από τις οποίες εμπνεύστηκε και στις οποίες στηρίχθηκε η οικοδόμηση της Ευρώπης, παραμένουν επίκαιρες : Οι αξίες της Ειρήνης, της Συνεργασίας, της Αλληλεγγύης, της Ασφάλειας και της Δημοκρατίας στην Ευρώπη. Αυτές τις αξίες έχουμε υποχρέωση να υπηρετήσουμε όλοι μαζί, ώστε να βγούμε από την κρίση πιο ισχυροί και πιο ενωμένοι. Το φετινό συνέδριο του Economist στην Κύπρο είναι μία εξαιρετική ευκαιρία να συζητήσουμε για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης. Για το ποια Ευρώπη θέλουμε. Η Ευρώπη που θέλουμε δεν είναι μια Ευρώπη τιμωριτική. Η Ευρώπη που θέλουμε δεν είναι μία Ευρώπη που λειτουργεί με Εθνικά στερεότυπα και παρωπίδες. Η Ευρώπη που θέλουμε είναι μία Ευρώπη της αλληλεγγύης και της υπευθυνότητας. Είναι μία Ευρώπη που λειτουργεί με κανόνες ασφαλώς, αλλά με κανόνες που θα υπηρετούν το κοινό ευρωπαϊκό συμφέρον και όχι το συμφέρον του ισχυρότερου. Είναι μία Ευρώπη δημοκρατική, με λογοδοσία, αποδεκτή από τους πολίτες της, που θα υπηρετεί τους πολίτες της. Είναι μία Ευρώπη που θα ενδιαφέρεται πρωτίστως για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών και όχι μόνο των Αγορών, όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια. Με τα γνωστά αποτελέσματα. Που τα βλέπουμε στις εκλογές στην Ιταλία αλλά και στο ευρωβαρόμετρο. Που δείχνει κατακόρυφη άνοδο αντιευρωπαϊκών, εξτρεμιστικών, εθνικιστικών και αντι-συστημικών κινημάτων και κομμάτων και κατακόρυφη πτώση της εμπιστοσύνης στην Ευρώπης και τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς. Η Κύπρος δοκιμάζεται σήμερα σκληρά. Όχι για πρώτη φορά στην ιστορία της. Η Κύπρος είναι μαθημένη στα δύσκολα και ξέρει να αγωνίζεται. Και η Ευρώπη σήμερα δοκιμάζεται σκληρά και δεν είμαι βέβαιη εάν υπάρχει ισχυρή δέσμευση και επαρκείς δυνάμεις για να υπερασπιστούν το ευρωπαϊκό σχέδιο και της ευρωπαϊκή ιδέα. Εκείνο για το οποίο είμαι βέβαιη, είναι ότι σίγουρα αξίζει τον κόπο. Ότι αξίζει τον κόπο να αγωνιστούμε για μια Ευρώπη αντάξια των πολιτών της και της ιστορίας της.
Παρά τις δυσκολίες, εάν δώσουμε μαζί αυτή την μάχη, με πίστη και αποφασιστικότητα, θα τα καταφέρουμε. Και θα παραδώσουμε τα παιδιά μας την Ευρώπη και άρα το μέλλον που τους αξίζει. Σας ευχαριστώ πολύ