Στοχευμένη φορολόγηση των σκυβάλων με ευέλικτα συστήματα Πληρώνω όσο Πετώ Pay As You Throw - PAYT
Τι είναι το σύστημα ΠΟΠ; Το σύστημα «Πληρώνω Όσο Πετώ - ΠΟΠ» είναι ένα νέο σύστημα φορολόγησης των υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων, που μπορούν να προσφέρουν στους δημότες τους οι Τοπικές Αρχές, το οποίο βασίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει». Σύμφωνα με το ΠΟΠ, τα τέλη που πληρώνει κάθε νοικοκυριό συνδέονται με την ποσότητα των αποβλήτων που παράγει, από το οποίο εξαιρούνται τα υλικά που ανακυκλώνει ή κομποστοποιεί. Έτσι δίνεται στους δημότες ένα επιπλέον κίνητρο για να μειώσουν τα υπόλοιπα απορρίμματά τους, συμμετέχοντας ενεργά στην ανακύκλωση και την κομποστοποίηση. Αυτά τα συστήματα βρίσκουν συνεχώς αυξανόμενη εφαρμογή σε όλο τον κόσμο. Ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση εφαρμόζονται ήδη με επιτυχία στα περισσότερα παλαιότερα κράτη - μέλη και σε αρκετά νέα, ενώ ευρεία εφαρμογή γίνεται και στις ΗΠΑ. Υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία από τις εμπειρίες αυτών των χωρών και τα θετικά αποτελέσματα του ΠΟΠ. Ποιο πρόβλημα υπάρχει με τα σημερινά συστήματα φορολόγησης των σκυβάλων; Μέχρι σήμερα, τα δημοτικά τέλη για τα σκύβαλα είναι σταθερά, ανάλογα με τον τύπο της οικίας, ή της επιχείρησης. Δεν υπάρχει δηλαδή συγκεκριμένος τρόπος σύνδεσης της παραγωγής των αποβλήτων με τη χρέωση για τη χρήση της υπηρεσίας συλλογής και διάθεσης των αποβλήτων. Αυτό καθορίστηκε ως πρακτική από παλιά και έγινε με τον καιρό αποδεκτό από το κοινό, παρά το ότι δεν είναι δίκαιο ως σύστημα. Έγινε αποδεκτό γιατί θεωρήθηκε δύσκολο να υπολογίζεται ακριβώς, είτε το βάρος είτε ο όγκος των αποβλήτων, κάθε υποστατικού ξεχωριστά. Θα θεωρείτο όμως εντελώς παράδοξο και μη αποδεκτό στο ευρύ κοινό, αν γινόταν η ίδια κατά προσέγγιση χρέωση της κατανάλωσης του ρεύματος, ή του νερού, στα σπίτια των καταναλωτών. Εκεί, έχουμε ως υποστατικά μετρητές και απαιτούμε δικαίως ως πολίτες, ακριβή και αξιόπιστη καταγραφή και χρέωση της κατανάλωσής μας, είτε στο ρεύμα, είτε στο νερό. Τα συστήματα ΠΟΠ, εισαγάγουν με αξιόπιστο πλέον τρόπο τη λογική της μέτρησης των σκυβάλων (είτε με το βάρος είτε με τον όγκο), και της χρέωσης της υπηρεσίας ανάλογα με τη χρήση της. Καθίσταται με αυτό τον τρόπο η φορολογία των σκυβάλων πολύ πιο δίκαιη και ακριβής. Την ίδια ώρα, αποκτά άμεσο κίνητρο ο πολίτης να αυτοδιαχειριστεί τα απορρίμματά του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο (συμμετέχοντας στην ανακύκλωση και την κομποστοποίηση), έτσι ώστε να μειώσει τη χρέωσή του, για τα σκύβαλα. Έτσι συνεισφέρει στη μείωση, την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση των αποβλήτων του, μειώνοντας το κόστος για την Τοπική Αρχή και για την τσέπη του.
Πώς λειτουργεί ένα σύστημα ΠΟΠ; Η λειτουργία του συστήματος ΠΟΠ στηρίζεται στην απόδοση ευθύνης, άρα και χρέωσης, στον παραγωγό, για τα απόβλητα που παράγει (ο ρυπαίνων πληρώνει). Η επιτυχία του συστήματος έγκειται στην ακρίβεια με την οποία προσδιορίζεται η ποσότητα των απορριμμάτων και στην ταυτοποίηση του παραγωγού τους. Τα βασικά χαρακτηριστικά ενός συστήματος ΠΟΠ, που εξασφαλίζουν τα παραπάνω, είναι τα εξής: α Η μέτρηση της ποσότητας των παραγόμενων αποβλήτων, που πραγματοποιείται μετρώντας συστηματικά τον όγκο, ή το βάρος των υλικών β Η χρέωση του παραγωγού ανά παρεχόμενη υπηρεσία, που προκύπτει συνδυάζοντας τη συχνότητα παροχής της υπηρεσίας και την παραγόμενη ποσότητα, σε συνάρτηση με το συνολικό κόστος διαχείρισης ανά μονάδα όγκου, ή βάρους Γιατί χρειάζεται το Σύστημα ΠΟΠ; Είναι η πρακτική εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» Είναι η πλέον δίκαιη μορφή φορολόγησης των σκυβάλων Δημιουργεί κίνητρο σε όποιον μειώνει τα απορρίμματά του (μειώνει, ανακυκλώνει, κομποστοποιεί) Βοηθά τα προγράμματα διαλογής στην πηγή και τα προγράμματα κομποστοποίησης. Με το ΠΟΠ, όπου εφαρμόστηκε, υπήρξε άμεση αύξηση της τάξης του 20-35% των ποσοτήτων των υλικών που διοχετεύονται από τα νοικοκυριά στα προγράμματα ανακύκλωσης και κομποστοποίησης Δημιουργεί καλύτερη αντίληψη στο κοινό για το οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος της διαχείρισης των απορριμμάτων Βελτιώνει τις παρεχόμενες υπηρεσίες καθαριότητας από την Τοπική Αρχή και τις συνθήκες στην πόλη Μειώνει το συνολικό κόστος διαχείρισης των αποβλήτων της Τοπικής Αρχής με αντίστοιχα οικονομικά οφέλη για τους δημότες Κάνει συμμέτοχο τον πολίτη στη διαδικασία εφαρμογής της νομοθεσίας Ευθυγραμμίζει τα οικονομικά συμφέροντα του πολίτη με αυτά της Τοπικής Αρχής και του Kράτους Προϋποθέσεις εφαρμογής των συστημάτων ΠΟΠ Η σωστή εφαρμογή του ΠΟΠ προϋποθέτει την ταυτόχρονη ύπαρξη υποδομών και διαδικασιών, που θα υποστηρίζουν τη μείωση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση των αποβλήτων, για να μπορέσει ο δημότης να μειώσει στο ελάχιστο δυνατό την ποσότητα αποβλήτων που στέλνει για τελική διάθεση και συνεπώς, να μειώσει το κόστος διαχείρισης που τον επιβαρύνει. Παράλληλα, η αποτελεσματικότητα ενός συστήματος ΠΟΠ συνδέεται άμεσα με τη συνεχή και ολοκληρωμένη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και ενεργοποίηση των δημοτών.
Τύποι Συστημάτων ΠΟΠ 1 Με προπληρωμένη σακούλα, ή αυτοκόλλητο Το πιο εύκολο και απλό σύστημα που συνήθως αποτελεί την αρχή της εφαρμογής των ΠΟΠ. Πλεονέκτημα: Μικρότερα διαχειριστικά προβλήματα. Μειονέκτημα: Αυξομειώσεις στα εισοδήματα της Τοπικής Αρχής, μικρότερο κίνητρο για μείωση των απορριμμάτων, διαφορές στο βάρος από τον όγκο των απορριμμάτων. 2 Με βάση τον όγκο και τη συχνότητα συλλογής 3 Με βάση το βάρος Συνήθως με κάδους και με σταθερή χρέωση ανά άδειασμα και ανάλογα με τον όγκο του κάδου. Πλεονέκτημα: Εύκολο στην εφαρμογή. Μειονέκτημα: Μικρό κίνητρο για μείωση των απορριμμάτων, η χρέωση δεν είναι εντελώς σωστή και δίκαιη. Συνήθως με κάδους και με χρέωση ανά συλλογή και με το βάρος των απορριμμάτων. Πλεονέκτημα: Άμεσο κίνητρο για μείωση των απορριμμάτων. Είναι το πιο δίκαιο σύστημα. Μειονέκτημα: Πιο δύσκολο και ακριβό να εφαρμοστεί και να λειτουργεί. Αποτελεί μεγάλη αλλαγή για το κοινό. 4 Με συνδυασμό συχνότητας, όγκου και βάρους Με κάδους και σύστημα αναγνώρισης τους (microchip). Πλεονέκτημα: Μεγάλο κίνητρο για μείωση. Πιο σωστή και δίκαιη χρέωση που καλύπτει και σταθερά και μεταβλητά κόστη. Εφαρμογή πλήρως της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Μειονέκτημα: Μεγαλύτερο κόστος εφαρμογής, υποδομών, διεύθυνσης και λειτουργίας. Ακόμη μεγαλύτερη αλλαγή για τον πολίτη.
Πώς συμμετέχω σωστά και ολοκληρωμένα στο σύστημα ΠΟΠ; Για να μειώσω τα απόβλητά μου και να πληρώσω λιγότερα δημοτικά τέλη μπορώ να κάνω τα εξής: Μειώνω την παραγωγή αποβλήτων με: α) Τσάντες πολλαπλών χρήσεων (υφασμάτινες ή χάρτινες), αντί των πλαστικών, για τις αγορές από τα καταστήματα β) Επαναχρησιμοποίηση προϊόντων όπως ρουχισμός, έπιπλα, συσκευές γ) Στις αγορές μου χρησιμοποιώ οικολογικά κριτήρια Διαχωρίζω στο σπίτι μου όλα τα υλικά συσκευασίας και συμμετέχω στο τοπικό πρόγραμμα ανακύκλωσης Προμηθεύομαι κάδο οικιακής κομποστοποίησης για τα πράσινα απόβλητα (σαλάτες, χόρτα, φρούτα, κ.λ.π.), ή/και συμμετέχω σε τοπικό πρόγραμμα κομποστοποίησης Τοποθετώ τα ογκώδη οικιακά (έπιπλα, κλαδιά, στρώματα, κ.λ.π.) εκεί που μου υποδεικνύει η Τοπική Αρχή Ανακυκλώνω τα ηλεκτρικά, ηλεκτρονικά είδη και τις μπαταρίες στα σημεία που έχει υποδείξει η Τοπική Αρχή (Δημοτικά κτίρια, σχολεία, καταστήματα) Δεν αφήνω τίποτε στο πεζοδρόμιο και έξω από τους κάδους Δεν αναμιγνύω ποτέ τα διάφορα είδη αποβλήτων (π.χ. τρόφιμα στους κάδους ανακύκλωσης) Τοποθετώ στους πράσινους κάδους, ή βγάζω τη σωστή ημέρα συλλογής τα υπόλοιπα απορρίμματά μου, έξω από το σπίτι μου Πρακτική Εμπειρία: Η εμπειρία των περισσοτέρων χωρών που τα εφαρμόζουν καταδεικνύει τα ακόλουθα: 1. Οι περισσότερες Τοπικές Αρχές ξεκινούν με την προπληρωμένη σακούλα, ή αυτοκόλλητο που είναι πιο απλά και άμεσα υλοποιήσιμα και εξελίσσουν το πρόγραμμα στη συνέχεια, όταν οι Τοπικές Αρχές και οι πολίτες συνηθίσουν το ΠΟΠ 2. Τα προβλήματα στην εφαρμογή είναι πιο ήπια και πιο διαχειρίσιμα από τους αρχικούς ενδοιασμούς που πιθανόν να υπάρχουν 3. Χρειάζεται πολιτική δέσμευση και αποφασιστικότητα στην εφαρμογή 4. Χρειάζεται αστυνόμευση στην αρχή για να εμπεδωθεί στους πολίτες η νέα πρακτική 5. Το τελικό αποτέλεσμα ικανοποιεί και τους πολίτες και τις Τοπικές Αρχές
Πληρώνω όσο Πετώ Pay As You Throw - PAYT www.greendot.com.cy T: 7000 0090