στη λειτουργία του κλάδου εμπορίας πετρελαιοειδών και στην ελληνική οικονομία Ανάλυση για το Σύνδεσμο Εταιριών Εμπορίας Πετρελαιοειδών (ΣΕΕΠΕ), την ΕΛΠΕ Α.Ε. και την ΜΟΤΟΡ ΟΙΛ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. Ερευνητική Ομάδα Γιώργος Μανιάτης, Υπεύθυνος τμήματος κλαδικών μελετών ΙΟΒΕ Γρηγόρης Παύλου, Ερευνητικός Συνεργάτης, ΙΟΒΕ Svetoslav Danchev, Επικεφαλής τμήματος Μικροοικονομικής Ανάλυσης και Πολιτικής ΙΟΒΕ Οκτώβριος 2016
Περιεχόμενα 1. Αντικείμενο της μελέτης 2. Εξέλιξη αγοράς και φορολογίας πετρελαιοειδών 3. Συνεισφορά κλάδου χονδρικής και λιανικής εμπορίας πετρελαιοειδών στην ελληνική οικονομία 4. Εκτίμηση επιπτώσεων από την αύξηση των συντελεστών ΕΦΚ 5. Σύνοψη 6. Παραρτήματα 2
1 Αντικείμενο της μελέτης 3
Στόχος και περιεχόμενα της μελέτης Η μελέτη εξετάζει τις επιπτώσεις για τα δημόσια έσοδα, τον κλάδο εμπορίας πετρελαιοειδών, αλλά και την ελληνική οικονομία, από τη νέα αύξηση των συντελεστών ΕΦΚ στη βενζίνη, το πετρέλαιο κίνησης και το πετρέλαιο θέρμανσης Κατάσταση αγοράς πετρελαιοειδών Παρουσίαση εξέλιξης της αγοράς και της φορολογίας των πετρελαιοειδών (βενζίνες, πετρέλαιο κίνησης και πετρέλαιο θέρμανσης) στην Ελλάδα Συνεισφορά κλάδου στην οικονομία Εκτίμηση συνεισφοράς του κλάδου εμπορίας πετρελαιοειδών στην ελληνική οικονομία σε όρους ΑΕΠ, θέσεων εργασίας, καταβαλλόμενων φόρων και ασφαλιστικών εισφορών Ανάλυση επιπτώσεων Ανάλυση επιπτώσεων από την αύξηση των συντελεστών ΕΦΚ στη βενζίνη και στο diesel κίνησης και θέρμανσης από την 1 η Ιανουαρίου 2017 (τον Οκτώβριο 2016 για το πετρέλαιο θέρμανσης) για την περίοδο 2017-2019 Στα δημόσια έσοδα και Στα μεγέθη του κλάδου και της ελληνικής οικονομίας 4
2 Εξέλιξη αγοράς και φορολογίας πετρελαιοειδών 5
εκατ. ΜΤ Η εγχώρια αγορά πετρελαιοειδών έχει δεχτεί τα τελευταία χρόνια ισχυρές πιέσεις 12 10 8 6 4 2 0 Πωλήσεις πετρελαιοειδών 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Δασμολογημένη αγορά (καύσιμα κίνησης, θέρμανσης κ.ά.) Αδασμολόγητη αγορά (ναυτιλιακά και αεροπλοϊκά καύσιμα) -37% -31% 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Πωλήσεις πετρελαιοειδών στη δασμολογημένη αγορά Βενζίνες 10% 12% 27% 19% 27% 35% 36% 34% 2008 2015 Πετρέλαιο Θέρμανσης Πετρέλαιο Κίνησης Λοιπά Οι πωλήσεις καυσίμων κίνησης και θέρμανσης μειώθηκαν σωρευτικά κατά 37% την περίοδο 2008-2015 Οι ρυθμοί μεταβολής ανά κατηγορία καυσίμου διαφοροποιήθηκαν, όπως φαίνεται από τη μεταβολή στη σύνθεση της ζήτησης Πηγή: ΣΕΕΠΕ, Ανάλυση ΙΟΒΕ 6
εκατ. ΜΤ 2009=100 εκατ. ΜΤ ανά 1000 λίτρα κυρίως λόγω της ύφεσης της οικονομίας και των διακυμάνσεων στο επίπεδο των τιμών Πωλήσεις πετρελαιοειδών και δείκτης διαθέσιμου εισοδήματος Πωλήσεις και μέση τιμή πετρελαιοειδών 12 10 8 6 4 2 0 120 100 80 60 40 20 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Πωλήσεις πετρελαιοειδών (δασμολ. αγορά) Δείκτης διαθέσιμου εισοδήματος 12 10 8 6 4 2 0 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0 Πωλήσεις πετρελαιοειδών (δασμολ. αγορά) Σταθμισμένη μέση τιμή υγρών καυσίμων Η συσχέτιση πωλήσεων και εισοδήματος είναι θετική, ενώ η σχέση μεταξύ των πωλήσεων και των τιμών είναι αρνητική Πηγή: ΣΕΕΠΕ, Ανάλυση ΙΟΒΕ 7
ανά χίλια λίτρα Σημαντική επίπτωση στις τιμές και κατ επέκταση στην αγορά είχαν οι δραστικές αυξήσεις στους συντελεστές των ΕΦΚ στα καύσιμα κίνησης και θέρμανσης 800 700 600 500 400 300 200 100 410 349 349 359 293 21 302 530 610 Συντελεστές Ειδικών Φόρων Υγρών Καυσίμων 670 700 412 412 410 382 352 60 330 0 01-Ιαν-08 01-Ιαν-09 01-Ιαν-10 01-Ιαν-11 01-Ιαν-12 01-Ιαν-13 01-Ιαν-14 01-Ιαν-15 01-Ιαν-16 01-Ιαν-17 01-Ιαν-1 Αμόλυβδη Βενζίνη Πετρέλαιο Κίνησης Πετρέλαιο Θέρμανσης 230 280 Νέες αυξήσεις των συντελεστών ΕΦΚ πρόκειται να εφαρμοστούν τον Οκτώβριο του 2016 και τον Ιανουάριο του 2017 (ο συντελεστής ΦΠΑ αυξήθηκε τον Ιούνιο του 2016) Πηγή: ΥΠΟΙΚ 8
ανά χίλια χιλιόγραμμα καθώς και στο υγραέριο (οικιακό, κίνησης και βιομηχανίας) 450 Συντελεστές LPG 430 400 350 300 250 200 150 100 50 0 330 200 125 120 120 41 13 60 60 LPG κίνησης LPG οικιακό LPG βιομηχανίας Η διεύρυνση της διαφοράς συντελεστών στο LPG μεταξύ διαφορετικών χρήσεων αυξάνει τα κίνητρα παράνομου εμπορίου Πηγή: ΥΠΟΙΚ 9
% Η συνολική φορολογική επιβάρυνση στην Ελλάδα είναι υψηλή και έχει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών στην αντλία 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Ποσοστό φόρου (ΕΦΚ και ΦΠΑ) επί τελικών τιμών ανά προϊόν (MO, Ιαν- Αυγ 2016) 68.3 66.2 61.4 51.3 51.1 32.1 Βενζίνη Πετρέλαιο κίνησης Πετρέλαιο θέρμανσης Ελλάδα ΕΕ Η φορολογική επιβάρυνση αναμένεται να αυξηθεί τον Οκτώβριο 2016 (πετρέλαιο θέρμανσης) και τον Ιανουάριο 2017 (βενζίνες και πετρέλαιο κίνησης) Πηγή: European Commission, Weekly oil bulletin, Ανάλυση ΙΟΒΕ 10
Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ευρώ/1.000lt) Ο συντελεστής ΕΦΚ στη βενζίνη είναι δυσανάλογα υψηλός συγκριτικά με χώρες με αντίστοιχο κατά κεφαλή ΑΕΠ 900 Βενζίνη 800 700 600 500 400 300 200 RO BG GR (2017) IT GR HR LV HU PL LT PT SK MT EU SI CZ CY EE ES UK NL SE FR DE FI BE DK IR AT 0 5,000 10,000 15,000 20,000 25,000 30,000 35,000 40,000 45,000 50,000 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ( ) Πηγή: Eurostat, European Commission, Weekly oil bulletin 11
Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ευρώ/1.000lt) Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης (Ευρώ/1.000lt) κοντά στο μέσο όρο στο πετρέλαιο κίνησης και υψηλότερα από το μέσο όρο στο πετρέλαιο θέρμανσης 900 Πετρέλαιο Κίνησης 600 Πετρέλαιο Θέρμανσης 800 700 600 500 400 300 CZ RO HR SKEE HU BG PL LV GR LT IT MT CY SI EU GR (2017) ES PT UK FR BEFI NL DE AT IR SE DK 500 400 300 200 100 RO CZ HU BG PT GR (2017) MT GR SI CY EE ES HR PL LVLTSK IT EU NL FI UK FR AT IR DE BE SE DK 200 0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ( ) 0 0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ( ) Πηγή: Eurostat, European Commission, Weekly oil bulletin 12
δισ. ευρώ Τα έσοδα από τους έμμεσους φόρους στα πετρελαιοειδή διαμορφώθηκαν σε περίπου 5,6 δισεκ. το 2015 Έσοδα από φόρους στα πετρελαιοειδή 8 7 6 5 4 3 2 1-7.03 6.71 6.43 5.89 5.76 5.57 5.36 5.06 2.38 2.83 2.57 2.22 2.05 1.75 2.19 1.72 4.32 4.20 3.87 3.17 3.33 3.67 3.70 3.82 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 ΕΦΚ ΦΠΑ Πηγή: ΥΠΟΙΚ 13
και αποτελούν σημαντικό ποσοστό των συνολικών εσόδων του Δημοσίου (11,8% το 2015) Ποσοστό επί των συνολικών φορολογικών εσόδων Ποσοστό ΕΦΚ καυσίμων στα Συνολικά Φορολογικά Έσοδα (2014) 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% 6.3% 4.3% 6.9% 3.5% 9.1% 8.9% 8.3% 8.2% 8.2% 8.1% 5.0% 6.0% 5.5% 5.0% 4.5% 3.7% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης Καυσίμων ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή Σλοβενία Βουλγαρία Ρουμανία Τσεχία Λιθουανία Εσθονία Κροατία Κύπρος Λετονία Πολωνία Ελλάδα Σλοβακία Μάλτα Ουγγαρία Λουξεμβούργο Η. Βασίλειο Γερμανία Ολλανδία Ιταλία Ισπανία Ιρλανδία Πορτογαλία Φινλανδία Αυστρία Γαλλία Βέλγιο Σουηδία Δανία 12.4% 11.5% 10.2% 9.8% 9.7% 9.3% 8.6% 8.3% 8.3% 8.2% 8.2% 8.2% 8.0% 7.5% 6.7% 5.7% 5.5% 5.2% 5.2% 5.1% 5.0% 4.6% 4.5% 4.4% 4.0% 3.7% 2.6% 1.7% 0% 2% 4% 6% 8% 10% 12% 14% Πηγή: Eurostat, ΥΠΟΙΚ 14
εκατ. ευρώ εκατ. ευρώ Αριθμός προσωπικού Η συρρίκνωση της αγοράς επηρέασε δυσμενώς τα αποτελέσματα και την απασχόληση των εταιριών εμπορίας πετρελαιοειδών 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Μικτό περιθώριο εταιριών εμπορίας (Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής) 752 761 798 760 837 659 593 486 466 474 499 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 250 200 150 100 50 0-50 -100 194 83 135-35% 34 98 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 2,611 2,629 2,644 Καθαρά κέρδη / ζημιές προ φόρων εταιριών εμπορίας πετρελαιοειδών 2,740 2,733 2,433-12 -17-69 -53-73 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 500 0 Αριθμός προσωπικού εταιριών εμπορίας πετρελαιοειδών 9 2,269 2,123 1,963 1,900-27% 1,991 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Πηγή: ΣΕΕΠΕ, Ανάλυση ΙΟΒΕ 15
3 Συνεισφορά κλάδου χονδρικής και λιανικής εμπορίας πετρελαιοειδών στην ελληνική οικονομία 16
Η δραστηριότητα του κλάδου, η οποία αποσκοπεί στην αποτελεσματική κάλυψη της τελικής ζήτησης για καύσιμα, έχει άμεσες και ευρύτερες επιδράσεις στην οικονομία Ζήτηση για καύσιμα Άμεση Επίδραση Δραστηριότητα στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο καυσίμων Έμμεση Επίδραση Δραστηριότητα κατά μήκος της αλυσίδας εφοδιασμού εισροών (προμηθευτές) Προκαλούμενη επίδραση Δραστηριότητα στο σύνολο της οικονομίας από τη δαπάνη του εισοδήματος που άμεσα και έμμεσα δημιουργεί ο κλάδος Οι επιδράσεις αυτές μπορεί να εκτιμηθούν με τη χρήση του υποδείγματος εισροών - εκροών 17
εκατ. ευρώ θέσεις εργασίας (σε χιλιάδες) Λαμβάνοντας υπόψη τις διασυνδέσεις του κλάδου με τους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, εκτιμήσαμε ότι σχεδόν 1,8 δισ. προστιθέμενης αξίας και 42.400 θέσεις εργασίας σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την εμπορία καυσίμων στην Ελλάδα Προστιθέμενη Αξία Απασχόληση 2,000 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0 904 492 181 231 Εμπορία Πετρελαιοειδών 928 525 146 257 Λιανικό Εμπόριο Καυσίμων 1,832 1,017 327 488 Σύνολο 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 14.1 9.4 2.8 2.0 Εμπορία Πετρελαιοειδών 28.3 42.4 10.5 2.2 15.6 Λιανικό Εμπόριο Καυσίμων 19.8 4.9 17.6 Σύνολο Άμεση Έμμεση Προκαλούμενη Άμεση Έμμεση Προκαλούμενη Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. Οι εκτιμήσεις αναφέρονται στο έτος 2015 18
4 Εκτίμηση επιπτώσεων από την αύξηση των συντελεστών ΕΦΚ 19
Η αύξηση των ΕΦΚ στα καύσιμα, με στόχο την αύξηση των εσόδων του κράτους, έχει μια σειρά από επιπτώσεις στην οικονομία Αύξηση ΕΦΚ στα καύσιμα Μείωση ζήτησης καυσίμων Αύξηση κόστους καυσίμων για τις επιχειρήσεις Αύξηση τιμών Αύξηση τιμών καυσίμων Επιπτώσεις για τον κλάδο εμπορίας πετρελαιοειδών Μείωση προϊόντος, απασχόλησης, κερδοφορίας, επενδύσεων Μείωση δαπάνης των νοικοκυριών για άλλα προϊόντα Λοιπές επιπτώσεις για την οικονομία Μεταβολή κινήτρων (παράνομο εμπόριο;) 20
Αγορά βενζίνης Αγορά πετρελαίου κίνησης Αγορά πετρελαίου θέρμανσης Για να εκτιμήσουμε την επίπτωση από την αύξηση των φόρων αναπτύξαμε 3 υποδείγματα ζήτησης για τις επιμέρους αγορές καυσίμων Συνολική φορολογηθείσα ποσότητα βενζίνης ως συνάρτηση: Μέσων μηνιαίων τιμών λιανικής πώλησης Μηνιαίου δείκτη διαθέσιμου εισοδήματος Στόλου πετρελαιοκίνητων οχημάτων Συνολική φορολογηθείσα ποσότητα πετρελαίου κίνησης ως συνάρτηση: Μέσων μηνιαίων τιμών λιανικής πώλησης Μηνιαίου δείκτη οικονομικής δραστηριότητας (ΑΕΠ) Συνολική φορολογηθείσα ποσότητα πετρελαίου θέρμανσης ως συνάρτηση: Μέσων μηνιαίων τιμών λιανικής πώλησης Μηνιαίου δείκτη διαθέσιμου εισοδήματος Βαθμοημερών θέρμανσης Στη συνέχεια προβάλαμε στο μέλλον τη ζήτηση καυσίμων για την περίοδο 2016-2019, με βάση υποθέσεις για την εξέλιξη των παραγόντων που θεωρήσαμε ότι προσδιορίζουν τη ζήτηση (Σενάριο Βάσης) και συγκρίναμε με ένα υποθετικό σενάριο στο οποίο δεν αυξάνεται η φορολογία (Σενάριο Μη Αύξησης Φόρων) 21
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 / χλτ Η αύξηση του ΕΦΚ θα οδηγήσει σε αύξηση των τιμών των καυσίμων 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Επίπτωση στις τιμές Διαφορά από Σενάριο χωρίς αύξηση φόρων 2.0% 9.0% 9.0% 9.0% 7.8% 7.8% 7.8% 2.6% 2.6% 2.6% 2016 2017 2018 2019 Πετρέλαιο θέρμανσης Πετρέλαιο κίνησης Βενζίνες 2,000 1,800 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0 Τελικές τιμές Μέση τιμή πετρελαίου θέρμανσης / χλτ) Μέση τιμή πετρελαίου κίνησης ( / χλτ) Μέση τιμή βενζίνης ( / χλτ) Οι μέσες τιμές της βενζίνης, του πετρελαίου κίνησης και του πετρελαίου θέρμανσης εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά περίπου 4, 10 και 6.5 λεπτά ανά λίτρο, συγκριτικά με την περίπτωση μη αύξησης των φόρων Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 22
η οποία με βάση τα υποδείγματα ζήτησης που εκτιμήσαμε θα οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης καυσίμων 0.0% -0.5% -1.0% -1.5% -2.0% -2.5% -3.0% -3.5% -4.0% -4.5% Επίπτωση στη ζήτηση Διαφορά από Σενάριο χωρίς αύξηση φόρων -1.8% 2016 2017 2018 2019-1.1% -1.1% -1.1% -2.7% -2.7% -2.7% -4.1% -4.1% -4.1% Πετρέλαιο θέρμανσης Πετρέλαιο κίνησης Βενζίνες Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 23
Επίπτωση στον κλάδο Επίπτωση από αύξηση των τιμών Επίπτωση από μείωση δαπάνης Για να εκτιμήσουμε την επίπτωση στον κλάδο και στην οικονομία χρησιμοποιήσαμε υποδείγματα που βασίζονται στους πίνακες εισροώνεκροών της ελληνικής οικονομίας Η μείωση της ζήτησης καυσίμων επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο καυσίμων Οι αυξημένες τιμές καυσίμων οδηγούν σε αύξηση του κόστους μεταφοράς, το οποίο μετακυλίεται στις τιμές των προϊόντων Η αύξηση των τιμών οδηγεί σε πτώση της εγχώριας ζήτησης και των εξαγωγών Η αύξηση της δαπάνης των νοικοκυριών για καύσιμα συμπιέζει τη δαπάνη τους για άλλα προϊόντα και υπηρεσίες Οι επιπτώσεις διαχέονται στην οικονομία (σε προστιθέμενη αξία, απασχόληση, έσοδα από φόρους και εισφορές) λόγω των διασυνδέσεων μεταξύ των κλάδων οικονομικής δραστηριότητας 24
εκατ. ευρώ Η προστιθέμενη αξία στην οικονομία εκτιμάται μικρότερη κατά ~ 530 εκατ. (~0,3% του ΑΕΠ) 0-100 -200-300 -400-500 -600 Επίπτωση στην προστιθέμενη αξία 2017 2018 2019 523 εκ 530 εκ 538 εκ Εμπορία/Χονδρική Πρατήρια/Λιανική Επίπτωση αύξησης τιμών Επίπτωση μείωσης δαπάνης Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 25
θέσεις εργασίας η απασχόληση κατά ~10.700 θέσεις εργασίας 0-2,000-4,000-6,000-8,000-10,000-12,000 Επίπτωση στην απασχόληση 2017 2018 2019 10.570 10.706 10.859 Εμπορία/Χονδρική Πρατήρια/Λιανική Επίπτωση αύξησης τιμών Επίπτωση μείωσης δαπάνης Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 26
εκατ. ευρώ και τα έσοδα από φόρους και εισφορές κατά ~ 178 εκατ. 0-20 -40-60 -80-100 -120-140 -160-180 -200 Επίπτωση στους φόρους και εισφορές 2017 2018 2019 177 εκ 180 εκ 178 εκ Εμπορία/Χονδρική Επίπτωση αύξησης τιμών Πρατήρια/Λιανική Επίπτωση μείωσης δαπάνης Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. Περίπου το 75% των ανωτέρω ποσών αφορά στη μείωση των φόρων και 25% στη μείωση των εισφορών 27
εκατ. ευρώ Αν συνυπολογιστεί η απώλεια φόρων και εισφορών λόγω μείωσης της οικονομικής δραστηριότητας και αύξησης της ανεργίας, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα ενδέχεται να υστερεί αρκετά από το προσδοκώμενο 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0-84 εκ. Εκτίμηση μεταβολής εσόδων από ΕΦΚ και ΦΠΑ Στόχος 492 εκατ.* 408 414 421-261 εκ. 231 236 241 2017 2018 2019 Σύνολο εσόδων Σύνολο καθαρών εσόδων Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. Σημ.:Τα ποσά για το 2017 θα είναι πιθανόν υπερεκτιμημένα καθώς αναμένεται το Δεκέμβριο του 2016 αυξημένη αποθεματοποίηση, η οποία όμως θα οδηγήσει σε μειωμένα έσοδα το 2017. Σημειώνεται επίσης ότι τα έσοδα από ΦΠΑ εξαρτώνται σημαντικά από το επίπεδο των τιμών. *Έκθεση αξιολόγησης συνεπειών ρυθμίσεων Ν.4389/2016. 28
Υφίστανται αρκετοί παράγοντες κινδύνου που θα μπορούσαν να επηρεάσουν σημαντικά το δημοσιονομικό αποτέλεσμα και τις επιπτώσεις στην οικονομία Σενάριο Β1: Αύξηση λαθρεμπορίου Αύξηση του επιπέδου παράνομου εμπορίου κατά 4% στο diesel και 1% στις βενζίνες, λόγω αύξησης των συντελεστών ΕΦΚ Σενάριο Β3: Χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης Ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης 1% για την περίοδο 2017-2019 Σενάριο Β2: Αύξηση διεθνών τιμών πετρελαίου «Επιστροφή» των τιμών προ φόρων στο μέσο επίπεδο τιμών της περιόδου 2008-2015 Σενάριο Β4: Ηπιότερες καιρικές συνθήκες Μείωση των βαθμοημερών θέρμανσης κατά 5% την περίοδο 2017-2019 συγκριτικά με το 2016 Αφορά τη ζήτηση πετρελαίου θέρμανσης 29
εκατ. ευρώ Πιθανή αύξηση του λαθρεμπορίου θα προκαλέσει μεγαλύτερη μείωση στην «επίσημη» ζήτηση και σημαντική μείωση των εσόδων Β1 0% -1% -2% -3% -4% -5% -6% -7% -8% -9% Επίπτωση στη ζήτηση Αύξηση Λαθρεμπορίου 2016 2017 2018 2019-2.0% -2.0% -2.0% -3.4% -6.6% -6.6% -6.6% -7.9% -7.9% -7.9% 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Εκτίμηση μεταβολής εσόδων από ΕΦΚ και ΦΠΑ Στόχος 492 εκατ. - 218 εκ. - 395 εκ. 274 277 281 97 99 101 2017 2018 2019 Πετρέλαιο θέρμανσης Πετρέλαιο κίνησης Βενζίνες Σύνολο εσόδων Σύνολο καθαρών εσόδων Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. * Οι μεταβολές προκύπτουν από σύγκριση με το Σενάριο στο οποίο δεν περιλαμβάνονται οι αλλαγές στη φορολογία 30
Εκ. ευρώ Πιθανή αύξηση των διεθνών τιμών πετρελαίου θα μειώσει περαιτέρω τη ζήτηση, ενώ και τα έσοδα εκτιμάται ότι θα μειωθούν Β2 Επίπτωση στις τιμές - Διαφορά από Σενάριο Βάσης Επίπτωση στη ζήτηση - Διαφορά από Σενάριο Βάσης Επίπτωση στα έσοδα - Διαφορά από Σενάριο Βάσης 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 26.9% 26.9% 26.9% 14.0% 14.0% 14.0% 11.4% 11.4% 11.4% 2017 2018 2019 Πετρέλαιο θέρμανσης Πετρέλαιο κίνησης Βενζίνες 0% -2% -4% -6% -8% -10% -12% -14% 2017 2018 2019-4.0% -4.0% -4.0% -4.3% -4.3% -4.3% -12.3% -12.3% -12.3% Πετρέλαιο θέρμανσης Πετρέλαιο κίνησης Βενζίνες 0-5 -10-15 -20-25 -30-35 -40-45 -50 2017 2018 2019-41 -44-46 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. * Οι μεταβολές προκύπτουν από σύγκριση με το Σενάριο Βάσης στο οποίο περιλαμβάνονται οι αλλαγές στη φορολογία 31
εκατ. ευρώ θέσεις εργασίας εκατ. ευρώ Οι πρόσθετες επιπτώσεις στην οικονομία από πιθανή αύξηση των διεθνών τιμών αναδεικνύουν το πόσο ευάλωτος είναι ο κλάδος και η οικονομία σε ανεπιθύμητες μεταβολές σε εξωγενείς παράγοντες Β2 Προστιθέμενη Αξία Απασχόληση Φόροι και εισφορές 0 2017 2018 2019 0 2017 2018 2019 0 2017 2018 2019-500 -1,000-1,500-2,000-2,500 Επίπτωση μείωσης δαπάνης Επίπτωση αύξησης τιμών -5,000-10,000-15,000-20,000-25,000-30,000-35,000-40,000-45,000 Επίπτωση μείωσης δαπάνης Επίπτωση αύξησης τιμών -100-200 -300-400 -500-600 -700 Επίπτωση μείωσης δαπάνης Επίπτωση αύξησης τιμών Πρατήρια/Λιανική Πρατήρια/Λιανική Πρατήρια/Λιανική Εμπορία/Χονδρική Εμπορία/Χονδρική Εμπορία/Χονδρική Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. * Οι μεταβολές προκύπτουν από σύγκριση με το Σενάριο Βάσης στο οποίο περιλαμβάνονται οι αλλαγές στη φορολογία 32
εκατ. ευρώ Οι χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης επιτείνουν την υποχώρηση της ζήτησης, ενώ τα επιπλέον αναμενόμενα έσοδα σταδιακά μειώνονται Β3 Επίπτωση στη ζήτηση Διαφορά από Σενάριο Βάσης Εκτίμηση μεταβολής εσόδων από ΕΦΚ και ΦΠΑ Διαφορά από Σενάριο Βάσης 0% -1% -2% -3% -4% -5% -6% -7% -8% -9% 2016 2017 2018 2019-0.5% -0.2% -0.3% -2.9% -0.7% -1.7% -5.9% -1.2% -3.3% -8.4% -1.6% -4.7% 0-50 -100-150 -200-250 2016 2017 2018 2019-16 -83-166 -241 Πετρέλαιο θέρμανσης Πετρέλαιο κίνησης Βενζίνες -300 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. * Οι μεταβολές προκύπτουν από σύγκριση με το Σενάριο Βάσης στο οποίο περιλαμβάνονται οι αλλαγές στη φορολογία 33
εκατ. ευρώ Ηπιότερες κλιματικές συνθήκες επιδρούν αρνητικά στη ζήτηση και στα έσοδα του κράτους Β4 Επίπτωση στη ζήτηση - Διαφορά από Σενάριο Βάσης Επίπτωση στα έσοδα - Διαφορά από Σενάριο βάσης 0% -1% -2% -3% -4% -5% 2016 2017 2018 2019-1.9% -4.5% -4.7% -4.9% 0-5 -10-15 -20-25 -30 2016 2017 2018 2019-10 -26-28 -29-6% -35 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. * Οι μεταβολές προκύπτουν από σύγκριση με το Σενάριο Βάσης στο οποίο περιλαμβάνονται οι αλλαγές στη φορολογία 34
εκατ. λίτρα Με την αύξηση του ΕΦΚ η ζήτηση καυσίμων θα μειωθεί, με πιθανότητα η υποχώρηση να είναι αρκετά μεγαλύτερη λόγω των παραγόντων κινδύνου 8.4 8.2 8.0 7.8 7.6 7.4 7.2 7.0 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων 2013 2014 2015 2016f 2017f 2018f 2019f ΣΕΝΑΡΙΟ Α: Σταθεροί ΕΦΚ ΣΕΝΑΡΙΟ Β: Αύξηση ΕΦΚ (1/1/2017) ΣΕΝΑΡΙΟ Β2: Αύξηση διεθνών τιμών πετρελαιοειδών ΣΕΝΑΡΙΟ Β3: Χαμηλή Ανάπτυξη ΣΕΝΑΡΙΟ Β1: Αύξηση Λαθρεμπορίου Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 35
δισ. ευρώ Τα έσοδα του Δημοσίου εκτιμάται ότι θα αυξηθούν χωρίς, πιθανότατα, να επιτευχθεί ο στόχος που έχει τεθεί Έσοδα από ΕΦΚ 4.2 4.0 3.8 3.6 3.4 3.2 3.0 2013 2014 2015 2016f 2017f 2018f 2019f ΣΕΝΑΡΙΟ Α: Σταθεροί ΕΦΚ ΣΕΝΑΡΙΟ Β: Αύξηση ΕΦΚ (1/1/2017) ΣΕΝΑΡΙΟ Β2: Αύξηση διεθνών τιμών πετρελαιοειδών ΣΕΝΑΡΙΟ Β3: Χαμηλή Ανάπτυξη ΣΕΝΑΡΙΟ Β1: Αύξηση Λαθρεμπορίου Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 36
εκατ. ευρώ Υψηλός κίνδυνος για τα έσοδα του Δημοσίου υπάρχει κυρίως στις περιπτώσεις αύξησης του λαθρεμπορίου και χαμηλότερης οικονομικής ανάπτυξης, χωρίς να συνυπολογίζονται οι πρόσθετες απώλειες εσόδων στην οικονομία 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Εκτίμηση Μεταβολής φορολογικών εσόδων Διαφορά από Σενάριο Μη Αύξησης Φόρου Στόχος 492 εκατ. 408 414 421 ΣΕΝΑΡΙΟ Β: Αύξηση ΕΦΚ (1/1/2017) 274 277 281 ΣΕΝΑΡΙΟ Β1: Αύξηση Λαθρεμπορίου 367 371 375 ΣΕΝΑΡΙΟ Β2: Αύξηση διεθνών τιμών πετρελαιοειδών 2017f 2018f 2019f 325 249 179 ΣΕΝΑΡΙΟ Β3: Χαμηλή Ανάπτυξη 382 387 391 ΣΕΝΑΡΙΟ Β4: Ηπιότερες κλιματικές συνθήκες Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 37
5 Σύνοψη 38
Βασικά συμπεράσματα Η εγχώρια αγορά πετρελαιοειδών επηρεάστηκε σημαντικά από την οικονομική κρίση Μείωση πωλήσεων και απασχόλησης Αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα κλάδου Η φορολογία στα καύσιμα στην Ελλάδα αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια και είναι από τις υψηλότερες στην ΕΕ, όπως και η συνεισφορά των εσόδων από τους φόρους στα πετρελαιοειδή Παρά την υποχώρηση, η συμβολή του κλάδου εμπορίας πετρελαιοειδών στην ελληνική οικονομία είναι σημαντική, τόσο σε όρους απασχόλησης όσο και σε όρους προστιθέμενης αξίας και φορολογικών εσόδων Η αύξηση των συντελεστών ΕΦΚ εκτιμάται ότι θα έχει αρνητικές επιπτώσεις για τον κλάδο και την οικονομία Ο στόχος εσόδων είναι πολύ πιθανό να μην επιτευχθεί, με την υστέρηση εσόδων να διευρύνεται σημαντικά στις περιπτώσεις αύξησης του λαθρεμπορίου και χαμηλότερης (από την προβλεπόμενη) οικονομική ανάπτυξη Αν συνυπολογιστεί η επίπτωση της αύξησης των ΕΦΚ στην οικονομική δραστηριότητα, η υστέρηση εσόδων διευρύνεται περαιτέρω Υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες, ο κλάδος και η οικονομία είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε μια αντιστροφή (αύξηση) των διεθνών τιμών πετρελαίου Έμφαση πρέπει να δοθεί στην καταπολέμηση των παθογενειών της αγοράς (λαθρεμπόριο, νοθεία καυσίμων κ.λπ.), σε μέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας των επιχειρήσεων του κλάδου (τρόπος καταβολής ΕΦΚ) και σε μέτρα που εξομαλύνουν τις έντονες διακυμάνσεις των τιμών, όπως η (με προκαθορισμένο και γνωστό τρόπο) μείωση των συντελεστών ΕΦΚ σε περίπτωση μεγάλης ανόδου των διεθνών τιμών, ώστε οι επιπτώσεις στην οικονομία και στον κλάδο να περιορίζονται 39
6Α Παράρτημα Α: Εξέλιξη αγοράς και φορολογίας 40
εκατ. ΜΤ Πωλήσεις καυσίμων κίνησης και θέρμανσης στην Ελλάδα, 2008-2015 Πωλήσεις πετρελαιοειδών στην εσωτερική αγορά (εκατ. τόνοι) Πωλήσεις πετρελαιοειδών στην εσωτερική αγορά (μερίδια) 12 10 8 6 4 2-1.2 1.0 0.9 3.1 2.8 0.7 2.9 2.9 3.1 3.4 2.5 2.2 4.0 4.1 3.7 3.3 0.7 0.8 0.8 0.8 1.9 0.9 1.0 1.4 2.1 2.2 2.4 2.5 2.9 2.7 2.5 2.5 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10% 9% 9% 8% 9% 11% 12% 12% 27% 25% 29% 32% 25% 14% 14% 19% 34% 36% 27% 30% 25% 24% 27% 35% 36% 36% 37% 36% 38% 40% 37% 34% 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Βενζίνες Πετρέλαιο Κίνησης Βενζίνες Πετρέλαιο Κίνησης Πετρέλαιο Θέρμανσης Λοιπά Πετρέλαιο Θέρμανσης Λοιπά Πηγή: ΣΕΕΠΕ 41
ευρώ ανά χίλια λίτρα Συντελεστές ΕΦΚ σε χώρες της Νότιας Ευρώπης 800 700 600 500 400 300 200 100 0 728 700 670 617 587 569 479 479 450 410 425 403 363 330 330 330 331 330 330 280 230 125 102 85 BG GR GR (2017) IR ES CY PT ΙΤ Βενζίνη Πετρέλαιο κίνησης Πετρέλαιο θέρμανσης Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή 42
εκατ. Στόχοι προϋπολογισμού και έσοδα από ΕΦΚ πετρελαιοειδών 6,000 Ειδικοί Φόροι Κατανάλωσης Πετρελαιοειδών 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 - -1,000-2,000 18-255 -341-230 -534-463 -982-859 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Απόκλιση από τον Στόχο Στόχοι Εκτέλεση Εσόδων Πηγή: ΥΠΟΙΚ 43
εκατ. Στόχοι προϋπολογισμού και έσοδα από ΦΠΑ πετρελαιοειδών 3,500 ΦΠΑ στα πετρελαιοειδή 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 - -500-1,000-1,500 209 327 420-283 -358-358 -552-1,035 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Απόκλιση από τον Στόχο Στόχοι Εκτέλεση Εσόδων Πηγή: ΥΠΟΙΚ 44
εκατ. ευρώ θέσεις εργασίας Αξία παραγωγής και απασχόληση στον κλάδο λιανικού εμπορίου καυσίμων 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Ακαθάριστη Αξία παραγωγής 870 606 874 481 462 477 551 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 εκτ. 466 2015 εκτ. Απασχόληση σε εταιρίες λιανικού εμπορίου καυσίμων κίνησης 24,000 22,000 20,000 18,000 16,000 14,000 12,000 10,000 21,575 20,729 20,822 18,125 16,695 16,694 15,961 15,633 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 εκτ. 2015 εκτ. Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Εκτίμηση ΙΟΒΕ (2014 και 2015) βασιζόμενη στην εξέλιξη του αριθμού πρατηρίων και στη μέση απασχόληση το 2013 45
6Β Παράρτημα Β: Συνεισφορά κλάδου χονδρικής και λιανικής εμπορίας πετρελαιοειδών στην ελληνική οικονομία 46
Αποτελέσματα ανάλυσης οικονομικής επίδρασης (εισροών-εκροών) Χονδρικό Εμπόριο Καυσίμων Άμεση Έμμεση Προκαλούμενη Συνολική Ακαθάριστη αξία παραγωγής 499 325 832 1.656 Προστιθέμενη αξία 231 181 492 904 ΑΕΠ 243 189 604 1.036 Εισόδημα από εργασία 101 54 127 282 Φόροι 19 12 113 144 Εισφορές εργοδοτών 31 17 34 82 Φόροι και εισφορές 50 29 147 226 Εισαγωγές 0 26 72 98 Απασχόληση (θέσεις εργασίας) 1.991 2.797 9.354 14.142 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ Σημ.: Οι εκτιμήσεις αφορούν το έτος 2015 και τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. ευρώ. 47
Αποτελέσματα ανάλυσης οικονομικής επίδρασης (εισροών-εκροών) Λιανικό Εμπόριο Καυσίμων Άμεση Έμμεση Προκαλούμενη Συνολική Ακαθάριστη αξία παραγωγής 466 248 889 1.603 Προστιθέμενη αξία 257 146 525 928 ΑΕΠ 267 152 645 1.064 Εισόδημα από εργασία 126 39 135 301 Φόροι 19 9 120 148 Εισφορές εργοδοτών 38 12 37 88 Φόροι και εισφορές 58 22 157 236 Εισαγωγές 0 18 77 95 Απασχόληση (θέσεις εργασίας) 15.633 2.150 10.475 28.258 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ Σημ.: Οι εκτιμήσεις αφορούν το έτος 2015 και τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. ευρώ. 48
Αποτελέσματα ανάλυσης οικονομικής επίδρασης (εισροών-εκροών) Σύνολο Εμπόριο Καυσίμων Άμεση Έμμεση Προκαλούμενη Συνολική Ακαθάριστη αξία παραγωγής 965 573 1.721 3.259 Προστιθέμενη αξία 488 327 1.017 1.832 ΑΕΠ 511 341 1.248 2.100 Εισόδημα από εργασία 227 93 262 582 Φόροι 38 21 233 292 Εισφορές εργοδοτών 70 29 71 170 Φόροι και εισφορές 108 50 304 462 Εισαγωγές 0 44 149 193 Απασχόληση (θέσεις εργασίας) 17.624 4.948 19.828 42.400 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ Σημ.: Οι εκτιμήσεις αφορούν το έτος 2015 και τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. ευρώ. 49
6Γ Παράρτημα Γ:Εκτίμηση επιπτώσεων από την αύξηση των συντελεστών ΕΦΚ 50
Βενζίνες Ανάλυση ζήτησης.15.10.05.00 -.05 -.10 Μεταβλητή Ελαστικότητα Τυπικό σφάλμα t-statistic P-value Τιμή βενζίνης -0.41 0.15-2.67 0.01 Δείκτης διαθέσιμου εισοδήματος 0.82 0.09 9.01 0.00 Στόλος πετρελαιοκίνητων -1.09 0.23-4.74 0.00 *Χρησιμοποιήθηκαν ψευδομεταβλητές για την απομόνωση της εποχικότητας στη ζήτηση 2011 2012 2013 2014 2015 Residual Actual Fitted 13.0 12.8 12.6 12.4 12.2 Περίοδος εκτίμησης: Ιανουάριος 2008 Ιούνιος 2016 Πηγές στοιχείων: Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης ΥΠΟΙΚ. Διαθέσιμο εισόδημα EΛΣΤΑΤ, Κατασκευή μηνιαίου δείκτη ΙΟΒΕ. Τιμές λιανικής πώλησης βενζίνης (Oil Bulletin) Στόλος πετρελαιοκίνητων Εκτιμήσεις ΙΟΒΕ με βάση μηνιαίες πωλήσεις αυτοκινήτων ανά τύπο καυσίμου Μέθοδος οικονομετρικής εκτίμησης LS - Newey-West HAC Standard Errors & Covariance Αύξηση της μέσης τιμής της βενζίνης κατά 10% οδηγεί σε πτώση της ζητούμενης ποσότητας κατά 4,1% Μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά 10% οδηγεί σε πτώση της ζητούμενης ποσότητας κατά 8,2% Αύξηση του στόλου πετρελαιοκίνητων κατά 10%, οδηγεί σε πτώση της ζητούμενης ποσότητας κατά 10,9% Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 51
Πετρέλαιο κίνησης Ανάλυση ζήτησης Μεταβλητή Ελαστικότητα Τυπικό σφάλμα t-statistic P-value Τιμή πετρελαίου κίνησης -0.31 0.12-2.70 0.01 Δείκτης ΑΕΠ 0.65 0.15 4.26 0.00 *Χρησιμοποιήθηκαν ψευδομεταβλητές για την απομόνωση της εποχικότητας στη ζήτηση.3.2.1.0 -.1 -.2 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Residual Actual Fitted 13.0 12.8 12.6 12.4 12.2 12.0 Περίοδος εκτίμησης: Ιανουάριος 2008 Ιούνιος 2016 Πηγές στοιχείων: Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης ΥΠΟΙΚ. ΑΕΠ EΛΣΤΑΤ, Κατασκευή μηνιαίου δείκτη ΙΟΒΕ. Τιμές λιανικής πώλησης πετρελαίου κίνησης (Oil Bulletin) Μέθοδος οικονομετρικής εκτίμησης LS - Newey-West HAC Standard Errors & Covariance Αύξηση της μέσης τιμής του πετρελαίου κίνησης κατά 10% οδηγεί σε πτώση της ζητούμενης ποσότητας κατά 3,1% Μείωση του ΑΕΠ κατά 10% οδηγεί σε πτώση της ζητούμενης ποσότητας κατά 6,5% Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 52
Πετρέλαιο θέρμανσης Ανάλυση ζήτησης Μεταβλητή Ελαστικότητα Τυπικό σφάλμα t-statistic P-value Τιμή βενζίνης -0.51 0.21-2.43 0.02 Δείκτης διαθέσιμου εισοδήματος 1.52 0.24 6.34 0.00 Βαθμοημέρες θέρμανσης 0.89 0.10 9.20 0.00 *Χρησιμοποιήθηκαν ψευδομεταβλητές για την απομόνωση του φαινομένου αποθεματοποίησης τον Απρίλιο κάθε έτους.8.4.0 -.4 -.8 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Residual Actual Fitted 14 13 12 11 10 Περίοδος εκτίμησης: Ιανουάριος 2008 Ιούνιος 2016 Πηγές στοιχείων: Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου θέρμανσης ΥΠΟΙΚ. Διαθέσιμο εισόδημα EΛΣΤΑΤ, Κατασκευή μηνιαίου δείκτη ΙΟΒΕ. Τιμές λιανικής πώλησης πετρελαίου θέρμανσης (Oil Bulletin) Βαθμοημέρες θέρμανσης Eurostat και www.degreedays.net Μέθοδος οικονομετρικής εκτίμησης LS - Newey-West HAC Standard Errors & Covariance Αύξηση της μέσης τιμής του πετρελαίου θέρμανσης κατά 10% οδηγεί σε πτώση της ζητούμενης ποσότητας κατά 5,1% Μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος κατά 10% οδηγεί σε πτώση της ζητούμενης ποσότητας κατά 15,2% Αύξηση των βαθμοημερών θέρμανσης κατά 10%, οδηγεί σε αύξηση της ζητούμενης ποσότητας κατά 8,9% Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 53
Παράγοντες αβεβαιότητας ως προς τα αποτελέσματα των σεναρίων Παράγοντας Επίδραση στη ζήτηση Διεθνείς τιμές προϊόντων πετρελαίου Συναλλαγματική ισοτιμία $/ Καιρικές συνθήκες Ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ και διαθέσιμου εισοδήματος Τιμές υποκατάστατων πηγών ενέργειας για θέρμανση Αποτελεσματικότητα καταπολέμησης παράνομων πρακτικών Αύξηση (μείωση) των διεθνών τιμών προϊόντων πετρελαίου επηρεάζει αρνητικά (θετικά) τη ζήτηση Αύξηση (μείωση) της ισοτιμίας $/ επηρεάζει θετικά (αρνητικά) τη ζήτηση Ηπιότερες (δυσμενέστερες) κλιματικές συνθήκες επηρεάζουν αρνητικά (θετικά) τη ζήτηση πετρελαίου θέρμανσης Υψηλότεροι (χαμηλότεροι) ρυθμοί μεγέθυνσης του ΑΕΠ και του διαθέσιμου εισοδήματος επηρεάζουν θετικά (αρνητικά) τη ζήτηση Αύξηση (μείωση) των τιμών υποκατάστατων πηγών ενέργειας επηρεάζει θετικά (αρνητικά) τη ζήτηση Η λήψη και εφαρμογή πρόσθετων μέτρων κατά του λαθρεμπορίου (εικονικές εξαγωγές, νοθεία, ναυτιλιακό πετρέλαιο) θα επηρεάσει θετικά την επίσημα καταγεγραμμένη ζήτηση Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 54
Αποτελέσματα Σεναρίων Βασικό Σενάριο Βασικό Σενάριο 2015 2016 2017 2018 2019 Φορολογηθείσες Ποσότητες Πετρελαίου Θέρμανσης (σε 000 χλτ) 1,657 1,207 1,321 1,392 1,461 Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης (σε 000 χλτ) 3,310 3,224 3,114 3,119 3,126 Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης (σε 000 χλτ) 3,282 3,140 3,148 3,243 3,336 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης (σε εκ. ) 381 303 370 390 409 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης (σε εκ. ) 1,092 1,073 1,277 1,279 1,282 Έσοδα από ΕΦΚ στη βενζίνη (σε εκ. ) 2,199 2,103 2,204 2,270 2,335 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου θέρμανσης (σε εκ. ) 270 180 220 232 244 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου κίνησης (σε εκ. 727 660 726 727 729 Έσοδα ΦΠΑ βενζίνης (σε εκ. ) 908 834 884 911 937 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων (σε 000 χλτ) 8,249 7,571 7,584 7,755 7,924 Σύνολο εσόδων ΕΦΚ (σε εκ. ) 3,672 3,479 3,851 3,939 4,026 Σύνολο εσόδων ΦΠΑ (σε εκ. ) 1,905 1,674 1,831 1,870 1,910 ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (σε εκ. ) 5,577 5,153 5,681 5,809 5,936 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 55
Αποτελέσματα Σεναρίων Αύξηση Λαθρεμπορίου Αύξηση Λαθρεμπορίου 2015 2016 2017 2018 2019 Φορολογηθείσες Ποσότητες Πετρελαίου Θέρμανσης (σε 000 χλτ) 1,657 1,186 1,268 1,336 1,403 Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης (σε 000 χλτ) 3,310 3,224 2,990 2,995 3,001 Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης (σε 000 χλτ) 3,282 3,140 3,117 3,211 3,303 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης (σε εκ. ) 381 297 355 374 393 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης (σε εκ. ) 1,092 1,073 1,226 1,228 1,231 Έσοδα από ΕΦΚ στη βενζίνη (σε εκ. ) 2,199 2,103 2,182 2,248 2,312 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου θέρμανσης (σε εκ. ) 270 176 211 223 234 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου κίνησης (σε εκ. 727 660 697 698 700 Έσοδα ΦΠΑ βενζίνης (σε εκ. ) 908 834 876 902 928 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων (σε 000 χλτ) 8,249 7,551 7,375 7,542 7,707 Σύνολο εσόδων ΕΦΚ (σε εκ. ) 3,672 3,474 3,763 3,850 3,935 Σύνολο εσόδων ΦΠΑ (σε εκ. ) 1,905 1,670 1,784 1,823 1,861 ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (σε εκ. ) 5,577 5,144 5,547 5,672 5,797 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 56
Αποτελέσματα Σεναρίων Αύξηση Διεθνών Τιμών Πετρελαίου Αύξηση Διεθνών Τιμών Πετρελαίου 2015 2016 2017 2018 2019 Φορολογηθείσες Ποσότητες Πετρελαίου Θέρμανσης (σε 000 χλτ) 1,657 1,207 1,158 1,220 1,281 Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης (σε 000 χλτ) 3,310 3,224 2,989 2,994 3,000 Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης (σε 000 χλτ) 3,282 3,140 3,012 3,102 3,191 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης (σε εκ. ) 381 303 324 342 359 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης (σε εκ. ) 1,092 1,073 1,225 1,227 1,230 Έσοδα από ΕΦΚ στη βενζίνη (σε εκ. ) 2,199 2,103 2,108 2,172 2,234 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου θέρμανσης (σε εκ. ) 270 180 245 258 271 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου κίνησης (σε εκ. 727 660 794 795 797 Έσοδα ΦΠΑ βενζίνης (σε εκ. ) 908 834 943 971 999 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων (σε 000 χλτ) 8,249 7,571 7,159 7,316 7,473 Σύνολο εσόδων ΕΦΚ (σε εκ. ) 3,672 3,479 3,658 3,741 3,823 Σύνολο εσόδων ΦΠΑ (σε εκ. ) 1,905 1,674 1,982 2,025 2,067 ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (σε εκ. ) 5,577 5,153 5,640 5,766 5,890 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 57
Αποτελέσματα Σεναρίων Χαμηλότεροι Ρυθμοί Ανάπτυξης Χαμηλότεροι Ρυθμοί Ανάπτυξης 2015 2016 2017 2018 2019 Φορολογηθείσες Ποσότητες Πετρελαίου Θέρμανσης (σε 000 χλτ) 1,657 1,201 1,282 1,309 1,338 Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης (σε 000 χλτ) 3,310 3,217 3,093 3,083 3,076 Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης (σε 000 χλτ) 3,282 3,130 3,096 3,136 3,179 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης (σε εκ. ) 381 302 359 367 375 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης (σε εκ. ) 1,092 1,070 1,268 1,264 1,261 Έσοδα από ΕΦΚ στη βενζίνη (σε εκ. ) 2,199 2,097 2,167 2,195 2,225 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου θέρμανσης (σε εκ. ) 270 179 214 218 223 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου κίνησης (σε εκ. 727 658 721 719 717 Έσοδα ΦΠΑ βενζίνης (σε εκ. ) 908 831 870 881 893 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων (σε 000 χλτ) 8,249 7,548 7,471 7,528 7,593 Σύνολο εσόδων ΕΦΚ (σε εκ. ) 3,672 3,469 3,794 3,826 3,861 Σύνολο εσόδων ΦΠΑ (σε εκ. ) 1,905 1,669 1,804 1,818 1,833 ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (σε εκ. ) 5,577 5,137 5,598 5,644 5,694 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 58
Αποτελέσματα Σεναρίων Ηπιότερες Κλιματικές Συνθήκες Ηπιότερες Κλιματικές Συνθήκες 2015 2016 2017 2018 2019 Φορολογηθείσες Ποσότητες Πετρελαίου Θέρμανσης (σε 000 χλτ) 1,657 1,184 1,262 1,329 1,396 Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης (σε 000 χλτ) 3,310 3,224 3,114 3,119 3,126 Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης (σε 000 χλτ) 3,282 3,140 3,148 3,243 3,336 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης (σε εκ. ) 381 297 353 372 391 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης (σε εκ. ) 1,092 1,073 1,277 1,279 1,282 Έσοδα από ΕΦΚ στη βενζίνη (σε εκ. ) 2,199 2,103 2,204 2,270 2,335 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου θέρμανσης (σε εκ. ) 270 176 210 222 233 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου κίνησης (σε εκ. 727 660 726 727 729 Έσοδα ΦΠΑ βενζίνης (σε εκ. ) 908 834 884 911 937 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων (σε 000 χλτ) 8,249 7,548 7,525 7,692 7,858 Σύνολο εσόδων ΕΦΚ (σε εκ. ) 3,672 3,473 3,834 3,922 4,008 Σύνολο εσόδων ΦΠΑ (σε εκ. ) 1,905 1,670 1,821 1,860 1,899 ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (σε εκ. ) 5,577 5,143 5,655 5,782 5,907 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 59
Αποτελέσματα Σεναρίων Μη Αύξηση Φόρων Μη Αύξηση Φόρων 2015 2016 2017 2018 2019 Φορολογηθείσες Ποσότητες Πετρελαίου Θέρμανσης (σε 000 χλτ) 1,657 1,229 1,377 1,451 1,524 Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης (σε 000 χλτ) 3,310 3,224 3,200 3,205 3,212 Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης (σε 000 χλτ) 3,282 3,140 3,182 3,278 3,372 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης (σε εκ. ) 381 283 317 334 350 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης (σε εκ. ) 1,092 1,073 1,056 1,058 1,060 Έσοδα από ΕΦΚ στη βενζίνη (σε εκ. ) 2,199 2,103 2,132 2,196 2,259 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου θέρμανσης (σε εκ. ) 270 177 213 225 236 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου κίνησης (σε εκ. 727 660 684 685 687 Έσοδα ΦΠΑ βενζίνης (σε εκ. ) 908 834 871 897 923 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων (σε 000 χλτ) 8,249 7,593 7,759 7,934 8,107 Σύνολο εσόδων ΕΦΚ (σε εκ. ) 3,672 3,459 3,505 3,588 3,670 Σύνολο εσόδων ΦΠΑ (σε εκ. ) 1,905 1,671 1,768 1,807 1,846 ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (σε εκ. ) 5,577 5,130 5,273 5,395 5,515 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 60
Αποτελέσματα Σεναρίων Διαφορά από Βασικό Σενάριο Αύξηση Λαθρεμπορίου Αύξηση Διεθνών Τιμών Χαμηλότερη Ανάπτυξη Μη Αύξηση Φόρων 2017 2018 2019 2017 2018 2019 2017 2018 2019 2017 2018 2019 Φορολογηθείσες Ποσότητες Πετρελαίου Θέρμανσης (σε 000 χλτ) -53-56 -58-162 -171-180 -39-83 -123 56 59 62 Φορολογηθείσες ποσότητες πετρελαίου κίνησης (σε 000 χλτ) -125-125 -125-126 -126-126 -22-36 -50 85 85 86 Φορολογηθείσες ποσότητες βενζίνης (σε 000 χλτ) -31-32 -33-137 -141-145 -52-108 -157 34 35 36 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης (σε εκ. ) -15-16 -16-45 -48-50 -11-23 -34-53 -56-59 Έσοδα από ΕΦΚ στο πετρέλαιο κίνησης (σε εκ. ) -51-51 -51-51 -52-52 -9-15 -21-221 -221-222 Έσοδα από ΕΦΚ στη βενζίνη (σε εκ. ) -22-23 -23-96 -99-102 -37-75 -110-72 -74-76 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου θέρμανσης (σε εκ. ) -9-9 -10 25 26 27-6 -14-20 -7-8 -8 Έσοδα ΦΠΑ πετρελαίου κίνησης (σε εκ. -29-29 -29 68 68 69-5 -8-12 -42-42 -42 Έσοδα ΦΠΑ βενζίνης (σε εκ. ) -9-9 -9 58 60 62-15 -30-44 -13-14 -14 Σύνολο φορολογηθεισών ποσοτήτων (σε 000 χλτ) -209-213 -217-425 -438-451 -113-226 -330 175 179 184 Σύνολο εσόδων ΕΦΚ (σε εκ. ) -88-89 -91-193 -198-204 -57-113 -165-346 -351-357 Σύνολο εσόδων ΦΠΑ (σε εκ. ) -47-47 -48 152 155 158-26 -52-76 -62-63 -64 ΣΥΝΟΛΟ ΕΣΟΔΩΝ ΚΑΥΣΙΜΩΝ (σε εκ. ) -135-137 -139-41 -44-46 -83-166 -241-408 -414-421 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ 61
εκατ. ευρώ Δαπάνη Νοικοκυριών Διαφορά από Σενάριο Μη Αύξησης Φόρων 700 600 500 400 300 200 100 0 Δαπάνη νοικοκυριών* - Διαφορά από Σενάριο Μη Αύξησης Φόρων 14 14 536 556 106 110 114 2016 2017 2018 2019 Αύξηση ΕΦΚ Αύξηση ΕΦΚ και Διεθνών Τιμών 576 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ. *Αφορά στη δαπάνη αγοράς βενζίνης και πετρελαίου θέρμανσης. 62
Οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις εκτιμήθηκαν με τη χρήση του υποδείγματος εισροών-εκροών του Leontief (1/2) Υπόδειγμα εισροών-εκροών του Leontief (ποσότητες): i όπου x : αξία παραγωγής Ι : μοναδιαίος πίνακας Α : πίνακας με τους ενδιάμεσους συντελεστές παραγωγής των κλάδων της ελληνικής οικονομίας d : μεταβολή της ζήτησης λόγω μείωσης του κόστους ενέργειας y : μέγεθος που μεταβάλλεται αναλογικά με την αξία παραγωγής (π.χ. προστιθέμενη αξία και απασχόληση) Μεταβολή της ζήτησης 1 x ( I A) d, y y i x 0 i Το υπόδειγμα υποθέτει σταθερές αποδόσεις κλίμακας, μηδενική ελαστικότητα υποκατάστασης μεταξύ των εισροών, και επαρκή παραγωγική δυναμικότητα και ανθρώπινο δυναμικό στην οικονομία. x Υπόδειγμα εισροώνεκροών 0 i Άμεση επίδραση Έμμεση επίδραση Προκαλούμενη επίδραση 63
Οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις εκτιμήθηκαν με τη χρήση του υποδείγματος εισροών-εκροών του Leontief (2/2) Υπόδειγμα εισροών-εκροών του Leontief (τιμές): όπου p : τιμές των προϊόντων p v : τιμές των πρωτογενών συντελεστών παραγωγής (κεφάλαιο, εργασία, ενέργεια κ.ά.) Ι : μοναδιαίος πίνακας Α : πίνακας με τους ενδιάμεσους συντελεστές παραγωγής των κλάδων της ελληνικής οικονομίας C : πίνακας με τους πρωτογενείς συντελεστές παραγωγής των κλάδων της ελληνικής οικονομίας Μεταβολή της αξίας των συντελεστών παραγωγής p p C( I v A) 1 Υπόδειγμα εισροώνεκροών Άμεση επίδραση Έμμεση επίδραση Προκαλούμενη επίδραση 64
Διαδικασία εκτίμησης των οικονομικών επιδράσεων από την αύξηση του ΕΦΚ στα καύσιμα Μοναδιαία τιμή ΕΦΚ Ελαστικότητα ζήτησης Κύκλος εργασιών Μερίδιο των εξαγωγών Αύξηση τιμών καυσίμων Επίδραση στη ζήτηση Υπόδειγμα εισροών-εκροών (τιμές) Υπόδειγμα εισροών-εκροών (ποσότητες) Επίδραση στις τιμές των προϊόντων Οικονομική επίδραση Επεξήγηση: Στοιχεία Υπολογισμός Υπόδειγμα Αποτέλεσμα 65
Αποτελέσματα εκτιμήσεων οικονομικής επίπτωσης Βασικό Σενάριο (Αύξηση ΕΦΚ) Προστιθέμενη Αξία 2017 2018 2019 Εμπορία/Χονδρική -10-10 -10 Πρατήρια/Λιανική -20-21 -21 Επίπτωση αύξησης τιμών -310-310 -310 Επίπτωση μείωσης δαπάνης -183-189 -196 ΣΥΝΟΛΟ -523-530 -538 Απασχόληση (θέσεις εργασίας) 2017 2018 2019 Εμπορία/Χονδρική -156-160 -164 Πρατήρια/Λιανική -623-630 -645 Επίπτωση αύξησης τιμών -6,188-6,188-6,188 Επίπτωση μείωσης δαπάνης -3,604-3,728-3,862 ΣΥΝΟΛΟ -10,570-10,706-10,859 Φόροι και εισφορές 2017 2018 2019 Εμπορία/Χονδρική -3-3 -3 Πρατήρια/Λιανική -5-5 -5 Επίπτωση αύξησης τιμών -128-128 -128 Επίπτωση μείωσης δαπάνης -41-42 -44 ΣΥΝΟΛΟ -177-178 -180 Αύξηση Διεθνών Τιμών Πετρελαίου Προστιθέμενη Αξία 2017 2018 2019 Εμπορία/Χονδρική -24-25 -26 Πρατήρια/Λιανική -49-51 -52 Επίπτωση αύξησης τιμών -1,033-1,033-1,033 Επίπτωση μείωσης δαπάνης -1,007-764 -791 ΣΥΝΟΛΟ -2,114-1,873-1,902 Απασχόληση (θέσεις εργασίας) 2017 2018 2019 Εμπορία/Χονδρική -380-392 -403 Πρατήρια/Λιανική -1,583-1,632-1,680 Επίπτωση αύξησης τιμών -21,936-21,936-21,936 Επίπτωση μείωσης δαπάνης -17,477-15,058-15,586 ΣΥΝΟΛΟ -41,376-39,018-39,605 Φόροι και εισφορές 2017 2018 2019 Εμπορία/Χονδρική -6-6 -6 Πρατήρια/Λιανική -12-13 -13 Επίπτωση αύξησης τιμών -435-435 -435 Επίπτωση μείωσης δαπάνης -198-171 -177 ΣΥΝΟΛΟ -652-625 -632 Πηγή: Ανάλυση ΙΟΒΕ Σημ.: Τα ποσά εκφράζονται σε εκατ. ευρώ και αφορούν στο σύνολο των επιπτώσεων (άμεσες, έμμεσες και προκαλούμενες) 66