ΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

ΤΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΕΑΡΕΟΤΡΑ Η. ΖΛΔΚΣΡΑ Α.Μ :1340200200142 ΤΠΔΤΘΤΝΟ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΓΖΜΖΣΡΟΠΟΤΛΟ ΑΝΓΡΔΑ ΜΑΘΖΜΑ: ΔΦΑΡΜΟΓΔ ΓΖΜΟΗΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ... 2 ΠΑΗΓΔΗΑ. έλλνηα-δηαθξίζεηο... 3 Ζ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΖ ΡΤΘΜΗΖ ΣΖ ΠΑΗΓΔΗΑ... 4 ΣΟ ΤΝΣΑΓΜΑΣΗΚΟ ΚΑΘΔΣΧ ΣΖ ΑΝΧΣΑΣΖ ΔΚΠΑΗΓΔΤΖ... 6 Ζ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΣΧΝ Α.Δ.Η... 7 ΦΟΗΣΖΣΔ - Α.Δ.Η, ΜΗΑ ΔΗΓΗΚΖ ΚΤΡΗΑΡΥΗΚΖ ΥΔΖ... 9 Ζ ΑΚΑΓΖΜΑΨΚΖ ΔΛΔΤΘΔΡΗΑ... 10 ΑΞΗΧΖ ΗΖ ΜΔΣΑΥΔΗΡΗΖ ΣΧΝ ΦΟΗΣΖΣΧΝ... 12 ΦΟΗΣΖΣΗΚΖ ΤΜΜΔΣΟΥΖ ΚΑΗ ΔΚΠΡΟΧΠΖΖ... 12 ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΑΚΟ ΑΤΛΟ... 16 ΦΟΗΣΖΣΗΚΖ ΜΔΡΗΜΝΑ... 17 ΠΔΡΗΟΡΗΜΟΗ ΣΖ ΑΚΑΓΖΜΑΨΚΖ ΔΛΔΤΘΔΡΗΑ... 19 ΓΔΝΗΚΔ ΓΗΑΣΤΠΧΔΗ- ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ... 21 ΠΔΡΗΛΖΦΖ... 23 SUMMARY... 23 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 24 ΝΟΜΟΛΟΓΗΑ... 25 Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 2

ΠΑΙΓΔΙΑ. έννοια-διακπίζειρ Παηδεία κε ηελ επξχηεξε έλλνηα ηνπ φξνπ είλαη ε θαιιηέξγεηα ηνπ αλζξψπηλνπ πλεχκαηνο. Πεξαηηέξσ, ν φξνο «παηδεία» γίλεηαη αληηιεπηφο κε δχν έλλνηεο, ηελ νπζηαζηηθή θαη ηελ ηππηθή. Με ηελ νπζηαζηηθή έλλνηα, ν φξνο «παηδεία» αλαθέξεηαη ζε πλεπκαηηθά αγαζά, ζην νπζηαζηηθφ πεξηερφκελν ηεο παηδείαο. Με ηελ ηππηθή- δηαδηθαζηηθή έλλνηα, αλαθέξεηαη ζηε δηαδηθαζία κέζα απφ ηελ νπνία πξνζθέξεηαη ε παηδεία. Με ηελ ζηελφηεξε, ν φξνο παηδεία ζεκαίλεη ηελ «εθπαίδεπζε» ή θαη ην εθπαηδεπηηθφ ζχζηεκα. Με ηελ ζηελφηεξε απηή έλλνηα ρξεζηκνπνηείηαη, θπξίσο, ν φξνο παηδεία απφ ην ζπληαθηηθφ λνκνζέηε. Ζ ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ηεο παηδείαο αθνξά θαη ηηο δχν απηέο έλλνηεο. Ζ παηδεία πξνζηαηεχεηαη απφ ην ζπληαθηηθφ λνκνζέηε θαη σο νπζία, σο εθπαηδεπηηθή χιε θαη σο δηαδηθαζία, σο εθπαηδεπηηθφ δειαδή ζχζηεκα. Ζ παηδεία ππφ νπζηαζηηθή έλλνηα έρεη δχν βαζηθέο δηαζηάζεηο, ηε γλσζηνινγηθή θαη ηελ θαιιηηερληθή, ηηο νπνίεο ιακβάλεη ππφςε ηνπ ν ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο ζηε ξχζκηζή ηνπ ζην άξζξν 16 παξ.1. ηελ πξψηε αλαθέξεηαη κε ηηο ιέμεηο «επηζηήκε, έξεπλα, δηδαζθαιία» θαη ζηε δεχηεξε κε ηε ιέμε «ηέρλε». ηε γεληθφηεξε παηδεία αλήθεη επίζεο ν αζιεηηζκφο. Ο φξνο «παηδεία» εθθξάδεη ηε γλψζε, έλα ζχλνιν γλψζεσλ αιιά θαη ηε δηαδηθαζία κεηάδνζεο ησλ γλψζεσλ. ηελ αλαδήηεζε θαη ηελ θαηνρή ηεο γλψζεο αλαθέξεηαη ε «επηζηήκε» θαη ε «έξεπλα». ηε κεηάδνζε ηεο γλψζεο αλαθέξεηαη ε δηδαζθαιία. Άξα επηζηήκε, έξεπλα θαη δηδαζθαιία απνηεινχλ κεξηθφηεξεο πιεπξέο ηεο παηδείαο σο γλσζηνινγηθφ πεξηερφκελν. Ζ παηδεία, αλάινγα κε ηνλ θνξέα πνπ ηελ παξέρεη, δηαθξίλεηαη ζε δεκφζηα θαη ηδησηηθή. Γεκφζηα είλαη ε παξερφκελε απφ ην θξάηνο (θξαηηθή παηδεία) ή απφ άιινπο δεκφζηνπο εθπαηδεπηηθνχο θνξείο, νξγαληζκνχο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο (δεκνηηθή παηδεία), λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ (παλεπηζηήκηα θ.ι.π.) Ζ παηδεία δηαθξίλεηαη ζε θαηψηεξε, κέζε θαη αλψηεξε (πξσηνβάζκηα, δεπηεξνβάζκηα θαη ηξηηνβάζκηα). ηνλ πξσηνβάζκην θαη δεπηεξνβάζκην εθπαηδεπηηθφ ρψξν ην χληαγκα επηηξέπεη ηε ζπλχπαξμε δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ εθπαηδεπηεξίσλ. ζνλ αθνξά ηελ αλψηεξε παηδεία, ν ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο επηηξέπεη ηελ ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία κφλν δεκφζησλ αλψηαησλ ζρνιψλ. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 3

Η ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΗ ΡΤΘΜΙΗ ΣΗ ΠΑΙΓΔΙΑ ηελ παηδεία αλαθέξεηαη ξεηά ην χληαγκα ζην άξζξν 16 παξ. 2 νξίδνληαο φηη: «ε παηδεία απνηειεί βαζηθή απνζηνιή ηνπ θξάηνπο θαη έρεη ζθνπφ ηελ εζηθή, πλεπκαηηθή, επαγγεικαηηθή θαη θπζηθή αγσγή ησλ Διιήλσλ, ηελ αλάπηπμε ηεο εζληθήο θαη ζξεζθεπηηθήο ζπλείδεζεο θαη ηε δηάπιαζή ηνπο ζε ειεχζεξνπο θαη ππεχζπλνπο πνιίηεο». Σν άξζξν 16 κε ηηο καθξνζθειείο ηνπ δηαηάμεηο έξρεηαη λα ξπζκίζεη ηελ ηέρλε, ηελ επηζηήκε θαη ηελ παηδεία, ζπκπιεξψλνληαο ηελ ειεπζεξία ηεο γλψκεο θαη ηεο πλεπκαηηθήο θίλεζεο γεληθά. Βέβαηα, φιεο απηέο νη εθδειψζεηο ηνπ αλζξσπίλνπ πλεχκαηνο θαη κνξθέο επαθήο κεηαμχ ησλ αλζξψπσλ ζα κπνξνχζαλ λα βξνπλ έξεηζκα, ηνπιάρηζηνλ ζε φ,ηη αθνξά ηελ ακπληηθή δηάζηαζε ηεο ζπληαγκαηηθήο πξνζηαζίαο ηνπο, θαη ζην άξζξν 14 παξάγξαθνο 1 ηνπ πληάγκαηνο. Ζ ηδηαίηεξε επνκέλσο αλαθνξά ηνπο ζην άξζξν 16, θαη κάιηζηα ε θαζηέξσζε ζρεηηθήο γεληθήο αξρήο ζηελ παξάγξαθν 1 ηνπ άξζξνπ απηνχ, ππνδειψλεη πξνθαλψο ηελ απμεκέλε θαηνρχξσζή ηνπο ζπγθξηηηθά κε άιιεο κνξθέο έθθξαζεο θαη δηάδνζεο ησλ ζηνραζκψλ. Δίλαη εμάιινπ ραξαθηεξηζηηθφ φηη ην άξζξν 16 παξάγξαθνο 1 δελ ζπλνδεχεηαη απφ ηε ξήηξα «ηεξψληαο ηνπο λφκνπο ηνπ Κξάηνπο», φπσο ην άξζξν 14 παξάγξαθνο 1. Σνχην δελ ζεκαίλεη φηη ν θαιιηηέρλεο, ν επηζηήκνλαο ή ν εθπαηδεπηηθφο κπνξνχλ, επηθαινχκελνη ηελ παξαπάλσ ζπληαγκαηηθή δηάηαμε, λα παξαβηάδνπλ ηνπο «γεληθνχο λφκνπο». Σν ζχληαγκα θαηνρπξψλεη ζην άξζξν 16 ηελ αξρή ηεο ειεπζεξίαο ηεο παηδείαο, ζηελ νπνία πξέπεη λα βαζίδεηαη θαη ε πεξαηηέξσ δηάπιαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ζπζηήκαηνο. Καηά ηελ επηηαγή ηνπ ζπληαθηηθνχ λνκνζέηε «ε παηδεία είλαη ειεχζεξε». Οη ξπζκίζεηο ηνπ θνηλνχ λνκνζέηε ζα πξέπεη λα είλαη ζχκθσλεο πξνο ηε ξχζκηζε απηή. Παξάιιεια, θαζηεξψλεηαη ζπληαγκαηηθφ αηνκηθφ δηθαίσκα παηδείαο σο κεηξηθφ δηθαίσκα απφ ην νπνίν πεγάδνπλ κεηξηφηεξα δηθαηψκαηα ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ρψξνπ. ηε γεληθφηεξε ειεπζεξία ηεο παηδείαο πεξηέρεηαη ε ζεηηθή θαη αξλεηηθή ειεπζεξία εθπαίδεπζεο. Ο θνξέαο ηνπ δηθαηψκαηνο είλαη θαηαξρήλ ειεχζεξνο λα απνθαζίζεη αλ θαη κε πνηφλ ηξφπν ζα εθπαηδεπηεί, φπσο επίζεο θαη λα επηιέμεη θαη λα πξνζδηνξίζεη ην πεξηερφκελν ησλ ζπνπδψλ ηνπ. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 4

πσο ξεηά νξίδεηαη ζηε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε, ην δηθαίσκα παηδείαο αλαγλσξίδεηαη ππέξ ησλ Διιήλσλ πνιηηψλ. Φνξείο ηνπ δηθαηψκαηνο είλαη θπζηθά πξφζσπα, εθπαηδεπηέο, εθπαηδεπφκελνη θ.ι.π., αιιά θαη λνκηθά πξφζσπα θαη ελψζεηο πξνζψπσλ. Σν χληαγκα θαζηεξψλεη ηελ αξρή ηεο ππνρξεσηηθήο θνίηεζεο, νξίδνληαο φηη «ηα έηε ηεο ππνρξεσηηθήο θνίηεζεο δελ κπνξεί λα είλαη ιηγφηεξα απφ ελλέα», εηζάγνληαο εμαίξεζε ζηελ (αξλεηηθή) ειεπζεξία ηεο παηδείαο. Δπνκέλσο, ε παηδεία - θαηά ηα πξψηα ηεο ηνπιάρηζηνλ ζηάδηα- δελ απνηειεί κφλν δηθαίσκα αιιά θαη ππνρξέσζε. Πέξαλ ηνχηνπ, αμίδεη λα ηνληζηεί φηη, ην δηθαίσκα ζηελ παηδεία αλαγλσξίδεηαη θαηαξρήλ σο ακπληηθφ δηθαίσκα θαηά ηνπ θξάηνπο, αιιά θαη ελάληηα ζε θάζε επηζεηηθή αλζξψπηλε ελέξγεηα, ηαπηφρξνλα φκσο θαη σο πξνζηαηεπηηθφ πξνο ην θξάηνο δηθαίσκα. Απηφ πξνθχπηεη απφ ηελ ίδηα ηε ιεθηηθή δηαηχπσζε ηνπ άξζξνπ, πνπ αλάγεη ηελ παηδεία ζε βαζηθή απνζηνιή ηνπ θξάηνπο. Ζ παηδεία φκσο απνηειεί θαη ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα ζπληαγκαηηθά δηακνξθσκέλνπ θνηλσληθνχ δηθαηψκαηνο. Σν ηζρχνλ χληαγκα αλαγλσξίδεη ην δηθαίσκα παηδείαο θαη σο εμαζθαιηζηηθφ/ δηεθδηθεηηθφ δηθαίσκα. ινη νη Έιιελεο πνιίηεο έρνπλ δηθαίσκα δσξεάλ παηδείαο ζε φιεο ηηο βαζκίδεο ηεο ζηα θξαηηθά εθπαηδεπηήξηα (άξζξ.16 παξ. 4). Ζ πνιηηεία νθείιεη λα ιάβεη πξφζθνξα κέηξα θαη λα δηαζέζεη ηα θαηάιιεια κέζα, ψζηε λα εμαζθαιίζεη ηελ νκαιή ππνρξεσηηθή θνίηεζε (παξ.3), νθείιεη λα πξνζθέξεη δσξεάλ κφξθσζε ζε θξαηηθά εθπαηδεπηήξηα (παξ.4), θαη νθείιεη λα εληζρχεη ηνπο ζπνπδαζηέο πνπ δηαθξίλνληαη, θαζψο θαη φζνπο έρνπλ αλάγθε απφ βνήζεηα ή εηδηθή πξνζηαζία. Ζ παηδεία απνηειεί ην κφλν θνηλσληθφ δηθαίσκα ηνπ νπνίνπ ην εμαζθαιηζηηθφ πεξηερφκελν θαηά ηξφπν θαηεγνξεκαηηθφ θαηνρπξψλεηαη ζπληαγκαηηθά. πλεπψο, ε παηδεία θαηνρπξψλεηαη ζην ειιεληθφ χληαγκα σο θνηλσληθφ αγαζφ. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 5

ΣΟ ΤΝΣΑΓΜΑΣΙΚΟ ΚΑΘΔΣΧ ΣΗ ΑΝΧΣΑΣΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ 1 Ηδηαίηεξε θξνληίδα επέδεημε ν ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο γηα ηνλ επαίζζεην ρψξν ηεο αλψηαηεο παηδείαο. ηηο παξαγξάθνπο 5 θαη 6 ηνπ άξζξνπ 16 ηνπ πληάγκαηνο απέθιεηζε θάζε ηδησηηθή πξσηνβνπιία ζην πεδίν ησλ Α.Δ.Η, εηζήγαγε θαλφλεο γηα ηελ αξηηφηεξε νξγάλσζε ηεο αλψηαηεο εθπαηδεχζεσο, ξχζκηζε αλαιπηηθψο ηελ ππεξεζηαθή θαηάζηαζε ηνπ δηδαθηηθνχ πξνζσπηθνχ, έιαβε ππφςε ηνλ θνηηεηηθφ παξάγνληα, κλεκνλεχνληαο εηδηθψο ηε ιεηηνπξγία ησλ θνηηεηηθψλ ζπιιφγσλ. Δάλ πξνζζέζνπκε φηη ε βαζηθή δηαθήξπμε ηεο ειεπζεξίαο ηεο επηζηήκεο, ηεο έξεπλαο θαη ηεο δηδαζθαιίαο ζηελ παξάγξαθν 1 έρεη δσηηθή ζεκαζία γηα ηελ νπζηαζηηθή παξνρή ηεο παλεπηζηεκηαθήο κνξθψζεσο, ζπκπιεξψλνπκε ηελ εηθφλα ηνπ ζπληαγκαηηθνχ θαζεζηψηνο πνπ δηέπεη ηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε. Ο ραξαθηήξαο ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο δηαθέξεη ζεκαληηθά απφ ηηο άιιεο βαζκίδεο, ηφζν σο πξνο ην πεξηερφκελν ησλ ζπνπδψλ, φζν θαη σο πξνο ηνπο φξνπο παξνρήο. Ο ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο εηδηθά αλαθέξεηαη θαη αλαγλσξίδεη ηα Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα εθαξκφδνληαη ζηε γεληθά θπξηαξρηθή ζρέζε θξάηνποπνιίηε αιιά θαη ζηηο κεξηθφηεξεο ζρέζεηο θαη ζεζκνχο, φπσο ηα παλεπηζηήκηα. Ζ εθαξκνγή ησλ ζπληαγκαηηθψλ δηθαησκάησλ ζηνλ παλεπηζηεκηαθφ ρψξν έρεη ηδηαίηεξε ζεκαζία θαη δηακνξθψλεη ηε δεκνθξαηηθή δνκή ηνπ ζχγρξνλνπ παλεπηζηεκίνπ. Σα ΑΔΗ απνηεινχλ κεξηθφηεξνπο ρψξνπο κέζα ζηνπο νπνίνπο αζθνχληαη ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα- απφ ηνπο δηδάζθνληεο, ηνπο δηδαζθφκελνπο, ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ- ηα νπνία θαη πξνζαξκφδνληαη ζεζκηθά θαηά ην κέηξν πνπ επηβάιιεηαη απφ ηελ αηηηψδε ζπλάθεηα. Ζ αλψηαηε εθπαίδεπζε παξέρεηαη απνθιεηζηηθά απφ ηδξχκαηα πνπ απνηεινχλ λνκηθά πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ κε πιήξε απηνδηνίθεζε (άξζξ.16 παξ. 5 εδ. α). Ζ ζχζηαζε αλσηάησλ ζρνιψλ απφ ηδηψηεο απαγνξεχεηαη (άξζξ.16 παξ. 8 εδ. β). Ο 1 χκθσλα κε ην λ.3549/2007 : α) Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (Α.Δ.Η.), θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 16 παξάγξαθνο 5 ηνπ πληάγκαηνο, είλαη ηα ηδξχκαηα ηεο αλψηαηεο εθπαίδεπζεο, ε νπνία απνηειείηαη απφ δχν παξάιιεινπο ηνκείο: αα) ηνλ παλεπηζηεκηαθφ ηνκέα, ν νπνίνο πεξηιακβάλεη ηα Παλεπηζηήκηα, ηα Πνιπηερλεία θαη ηελ Αλσηάηε ρνιή Καιψλ Σερλψλ θαη ββ) ηνλ ηερλνινγηθφ ηνκέα, ν νπνίνο πεξηιακβάλεη ηα Σερλνινγηθά Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (Σ.Δ.Η.) θαη ηελ Αλψηαηε ρνιή Παηδαγσγηθήο θαη Σερλνινγηθήο Δθπαίδεπζεο. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 6

ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο επαλεηιεκκέλα θαη ξεηά ζεζπίδεη «θξαηηθφ κνλνπψιην» ηεο αλψηαηεο παηδείαο κε ηελ έλλνηα φηη κφλν ην θξάηνο κπνξεί λα πξνβεί ζηελ ίδξπζε παλεπηζηεκίσλ. ε αληίζεζε κε ηνπο άιινπο εθπαηδεπηηθνχο ρψξνπο ζηνπο νπνίνπο επηηξέπεηαη ε ίδξπζε ηδησηηθψλ εθπαηδεπηεξίσλ θαη ε ζπλχπαξμή ηνπο κε ηα θξαηηθά, ζηνλ ρψξν ηεο αλψηαηεο παηδείαο αλαγλσξίδεηαη θαη επηηξέπεηαη ε ιεηηνπξγία κφλν θξαηηθψλ παλεπηζηεκίσλ. Γελ είλαη επνκέλσο δπλαηή ε ίδξπζε ζηε ρψξα κε νπνηαδήπνηε κνξθή ή νλνκαζία «ηδησηηθψλ παλεπηζηεκίσλ». Γελ είλαη επίζεο δπλαηή ε ίδξπζε θαη ιεηηνπξγία, κε νπνηαδήπνηε κνξθή «παξαξηεκάησλ» ή «ηκεκάησλ αιινδαπψλ» παλεπηζηεκίσλ, ε νπνία ζα νδεγνχζε ζηελ θαηαζηξαηήγεζε ηεο ζπληαγκαηηθήο απαγφξεπζεο. Χζηφζν, ε απαγφξεπζε ζπζηάζεσο ηδησηηθψλ παλεπηζηεκίσλ ζηελ Διιάδα δε ζεκαίλεη φηη απαγνξεχεηαη λα αλαγλσξηζηνχλ ζηε ρψξα νη ζπνπδέο θαη νη αθαδεκατθνί ηίηινη αιινδαπψλ ηδησηηθψλ παλεπηζηεκίσλ. ην πιαίζην κάιηζηα ηεο Δπξσπατθήο Δλψζεσο, ε αλαγλψξηζε απηή επηβάιιεηαη απφ ην επξσπατθφ θνηλνηηθφ δίθαην. Η ΑΤΣΟΓΙΟΙΚΗΗ ΣΧΝ Α.Δ.Ι Σν άξζξν 16 παξ.5 νξίδεη φηη ε αλψηαηε εθπαίδεπζε παξέρεηαη απνθιεηζηηθά απφ ηδξχκαηα πνπ απνηεινχλ λφκηκα πξφζσπα δεκνζίνπ δηθαίνπ κε πιήξε απηνδηνίθεζε. Πξφθεηηαη γηα κηα ζπληαγκαηηθά θαηνρπξσκέλε εηδηθή απηνδηνίθεζε κε ξεηή θ έληνλε αλαγλψξηζε. Σα ηδξχκαηα ηεινχλ ππφ θξαηηθή επνπηεία, δηθαηνχληαη ηεο νηθνλνκηθήο εληζρχζεσο ηνπ θξάηνπο θαη ιεηηνπξγνχλ ζχκθσλα κε ηνπο λφκνπο πνπ πεξηιακβάλνπλ ηνπο νξγαληζκνχο ηνπο. Με ηνλ ηξφπν απηφ, ην χληαγκα εκπηζηεχεηαη ηνλ ηνκέα ηεο αλψηαηεο παηδείαο ζηελ θξαηηθή κέξηκλα, πξνζδηνξίδεη ηε λνκηθή κνξθή, ππφ ηελ νπνία ιεηηνπξγνχλ ηα αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα, θαηνρπξψλεη ηελ απηνδηνίθεζή ηνπο θαη αλαγλσξίδεη ην δηθαίσκα νηθνλνκηθήο εληζρχζεψο ηνπο απφ ηνλ θξαηηθφ πξνυπνινγηζκφ. Πέξα απφ ηελ θαζεκεξηλή δηνηθεηηθή απηνηέιεηα, ην χληαγκα επηδηψθεη, δειαδή, θαη ηελ νηθνλνκηθή απηνηέιεηα ησλ Α.Δ.Η. ην εδάθην α ηεο παξαγξάθνπ 5 ηνπ άξζξνπ 16 ηνπ πληάγκαηνο, εγγπάηαη θαη ηελ «πιήξε απηνδηνίθεζή» ηνπο. Ζ απηνδηνίθεζε απνηειεί, άιισζηε, θαη ηελ εηδνπνηφ δηαθνξά ηνπ θαηά ηελ έλλνηα ηνπ άξζξνπ 16 ηνπ πληάγκαηνο αλψηαηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηδξχκαηνο απφ άιια, ηζφηηκα Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 7

κελ πξνο ηα ινηπά, αλψηαηα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα ηνπ θξάηνπο, φπνπ φκσο δελ εθαξκφδεηαη ε αξρή ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο, φπσο είλαη νη παξαγσγηθέο ζρνιέο ησλ ελφπισλ δπλάκεσλ. Ζ απηνδηνίθεζε είλαη έλλνηα δηαθεθξηκέλε απφ εθείλε ηεο απηνλνκίαο. Καη επέθηαζηλ ηα Α.Δ.Η. δελ κπνξνχλ λα ζέζνπλ θαλφλεο δηθαίνπ γηα ηνλ εαπηφ ηνπο, εθηφο βέβαηα αλ ππάξμεη ζρεηηθή λνκνζεηηθή εμνπζηνδφηεζε. Ζ απηνδηνίθεζε ζεκαίλεη απιψο φηη απηά δηαρεηξίδνληαη κε απηνηέιεηα θαη κε δηθά ηνπ, ην θαζέλα, φξγαλα, ηηο ππνζέζεηο ηνπο, πάληα φκσο κέζα ζην πιαίζην ησλ γεληθψλ θαη αθεξεκέλσλ ξπζκίζεσλ πνπ ζεζπίδνληαη κε ηππηθφ λφκν ή θαλνληζηηθή πξάμε. Χζηφζν, ελφςεη αθξηβψο ηεο πιήξνπο απηνδηνίθεζεο, ζα ήηαλ αληηζπληαγκαηηθή θάζε δηάηαμε ηππηθνχ λφκνπ ζρεηηθή κε ζέκαηα ησλ Α.Δ.Η., εάλ ζηεξνχληαλ γεληθνχ θαη αθεξεκέλνπ ραξαθηήξα θαη εκπεξηείρε ζηελ πξαγκαηηθφηεηα αηνκηθή ξχζκηζε. Ζ «πιήξεο απηνδηνίθεζε» ησλ Α.Δ.Η. έρεη δηθπή ππφζηαζε. Αθελφο πξφθεηηαη γηα αηνκηθφ δηθαίσκα αθνχ απνηειεί ηε θπζηθή πξνέθηαζε ηήο, θαηά ηελ παξάγξαθν 1 ηνπ άξζξνπ 16 ηνπ πληάγκαηνο, αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο. Δίλαη πξφδειν φηη ε αθαδεκατθή ειεπζεξία ζα δηέηξερε απμεκέλνπο θηλδχλνπο, αλ ηα παλεπηζηήκηα εληάζζνληαλ άκεζα ζηνλ θξαηηθφ κεραληζκφ, φπσο ζπκβαίλεη κε ηα δεκνηηθά ζρνιεία ή ηα γπκλάζηα θαη ιχθεηα. Αθεηέξνπ φκσο πξφθεηηαη θαη γηα ζεζκηθή εγγχεζε, αθνχ ην απηνδηνηθνχκελν παλεπηζηήκην θαζηεξψλεηαη σο ζεζκφο, θπξίσο γηα λα εμππεξεηεζεί ν ζθνπφο ηεο αλάπηπμεο θαη πξναγσγήο ηεο επηζηήκεο θαη ηεο εμχςσζεο ηεο παηδείαο, πνπ απνηειεί «ππνρξέσζε» θαη κάιηζηα «βαζηθή απνζηνιή» ηνπ θξάηνπο. ηελ έλλνηα ηεο «πιήξνπο απηνδηνίθεζεο» ησλ Α.Δ.Η. αλήθνπλ ζε πνιχ αδξέο γξακκέο αλαθεξφκελα ηδίσο: i) Σν δηθαίσκά ηνπο λα επηιέγνπλ κε ηα δηθά ηνπο φξγαλα ην δηδαθηηθφ πξνζσπηθφ ηνπο, κέζα ζην πιαίζην ησλ γεληθψλ θαλφλσλ ηνπ λφκνπ. ii) Σν δηθαίσκά ηνπο λα επηιέγνπλ ηα φξγαλα δηνίθεζήο ηνπο. iii) Ζ νηθνλνκηθή απηνηέιεηα, δειαδή ε ηθαλφηεηα ηεο δηνίθεζεο θαη δηαρείξηζεο ηεο πεξηνπζίαο ηνπο κε δηθά ηνπο φξγαλα, θαη βέβαηα ηεο ζχληαμεο ηδηαίηεξνπ γηα θάζε Α.Δ.Η. πξνυπνινγηζκνχ θαη απνινγηζκνχ. Ρεηά άιισζηε ην άξζξν 16 παξάγξαθνο 5 εδ. β ηνπ πλη. θαζηεξψλεη δηθαίσκα ησλ Α.Δ.Η. λα εληζρχνληαη νηθνλνκηθά απφ ην θξάηνο. Πξφθεηηαη εδψ γηα πξφζζεηε ζεζκηθή εγγχεζε πνπ πεξηβάιιεη ηελ πιήξε απηνδηνίθεζε θαη δεκηνπξγεί αμίσζε θαζελφο Α.Δ.Η. θαηά ηνπ θξάηνπο γηα θάιπςε ηνπιάρηζηνλ ησλ ζηνηρεησδψλ ιεηηνπξγηθψλ αλαγθψλ ηνπ, ζε φζν βαζκφ επαξθνχλ πξνο ηνχην νη ίδηνη πφξνη ηνπ. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 8

iv) Ζ θαηάξηηζε ησλ πξνγξακκάησλ ζπνπδψλ απφ ηα παλεπηζηεκηαθά φξγαλα (πξβι. άξζξν 24 παξ.6 λ.1268/1982). πληαγκαηηθφ φξην ηεο πιήξνπο απηνδηνίθεζεο είλαη ε, επίζεο ξεηά πξνβιεπφκελε ζην άξζξν 16 παξ.5 εδ. β. πλη. θξαηηθή επνπηεία επί ησλ Α.Δ.Η. Ζ άζθεζε ηεο επνπηείαο απηήο, πνπ ζπλίζηαηαη ζε έιεγρν λνκηκφηεηαο θαη φρη ζθνπηκφηεηαο, δελ επηηξέπεηαη λα απεκπνιεζεί νχηε λνκνζεηηθά. Ο έιεγρνο απηφο νθείιεη ζπλεπψο λα αζθείηαη απφ ηνλ επνπηεχνληα Τπνπξγφ Παηδείαο, θαη κάιηζηα, ζε φιεο ηηο απνθάζεηο, είηε ζεηηθέο είηε αξλεηηθέο, ησλ αξκνδίσλ εθιεθηνξηθψλ ζσκάησλ, ρσξίο πάλησο λα απνθιείεηαη λα ηάμεη ν λφκνο απηφο ζρεηηθή απνθιεηζηηθή πξνζεζκία, κεηά ηελ πάξνδν ηεο νπνίαο ν Τπνπξγφο θαζίζηαηαη θαηά ρξφλν αλαξκφδηνο. ΦΟΙΣΗΣΔ - Α.Δ.Ι, ΜΙΑ ΔΙΓΙΚΗ ΚΤΡΙΑΡΥΙΚΗ ΥΔΗ Αλάκεζα ζηνπο παλεπηζηεκηαθνχο δηδαζθάινπο ή ηνπο θνηηεηέο αθελφο θαη ην Α.Δ.Η σο λνκηθφ πξφζσπν δεκνζίνπ δηθαίνπ αθεηέξνπ ππάξρνπλ έλλνκεο ζρέζεηο δεκνζίνπ δηθαίνπ, πνπ απνηεινχλ εηδηθέο θπξηαξρηθέο ζρέζεηο ή εμνπζηαζηηθέο ζρέζεηο. Απφ ηηο ζρέζεηο απηέο απνξξένπλ ηδηαίηεξα δηθαηψκαηα αιιά θαη ηδηαίηεξεο ππνρξεψζεηο, πέξα απφ ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ζρέζεηο ηνπ απινχ πνιίηε. Οη θνηηεηέο, κέιε ηεο παλεπηζηεκηαθήο θνηλφηεηαο, απνηεινχλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ηεο. Ο θνηηεηήο ζπλδέεηαη κε ην παλεπηζηήκην κε εηδηθή ζρέζε δεκνζίνπ δηθαίνπ, ε νπνία ηδξχεηαη κε ηελ εγγξαθή θαη ιχεηαη κε ηελ απνθνίηεζε. 2 ην πιαίζην ηεο εθπαηδεπηηθήο απηήο ζρέζεο εθαξκφδνληαη ηα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα. Σα ΑΔΗ απνηεινχλ ρψξν κέζα ζηνλ νπνίν νη θνηηεηέο αζθνχλ ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ζχκθπηα θαη κε πξνο ηελ εθπαίδεπζε. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ αζθνχκελα ζηνλ παλεπηζηεκηαθφ ρψξν πξνζαξκφδνληαη ζεζκηθά θαη πεξηνξίδνληαη κφλν θαηά ην κέηξν πνπ επηβάιιεηαη απφ ηελ αηηηψδε ζπλάθεηα. Σα 2 χκθσλα κε ην λ.3549/2007: Απφ ην επφκελν αθαδεκατθφ έηνο απφ ηελ έλαξμε ηζρχνο ηνπ παξφληνο λφκνπ, ε αλψηαηε δηάξθεηα θνίηεζεο ζηηο πξνπηπρηαθέο ζπνπδέο δελ κπνξεί λα ππεξβαίλεη ηνλ ειάρηζην αξηζκφ εμακήλσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηε ιήςε ηνπ πηπρίνπ, ζχκθσλα κε ην ελδεηθηηθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ ηνπ ηκήκαηνο, πξνζαπμαλφκελν θαηά 100%. Μεηά ηελ πάξνδν ηεο αλψηαηεο δηάξθεηαο θνίηεζεο, ν θνηηεηήο ή ζπνπδαζηήο ζεσξείηαη φηη έρεη απνιέζεη απηνδηθαίσο ηε θνηηεηηθή ή ζπνπδαζηηθή ηδηφηεηα, πξάγκα ην νπνίν ζεκαίλεη φηη παχεη λα ηειεί ππφ εηδηθή εμνπζηαζηηθή ζρέζε. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 9

δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ αζθνχκελα ζηνλ παλεπηζηεκηαθφ ρψξν, ζπληζηνχλ «κηθηά» δηθαηψκαηα, ηα νπνία δηέπνληαη απφ ηηο ξπζκίζεηο ηνπ άξζξνπ 16 θαη ηηο ζρεηηθέο ζπληαγκαηηθέο δηαηάμεηο. Η ΑΚΑΓΗΜΑΨΚΗ ΔΛΔΤΘΔΡΙΑ 3 Καηά ην άξζ. 16 εδ. α «Ζ ηέρλε θαη ε επηζηήκε, ε έξεπλα θαη ε δηδαζθαιία είλαη ειεχζεξεο ε αλάπηπμε θαη ε πξναγσγή ηνπο απνηειεί ππνρξέσζε ηνπ Κξάηνπο». Σν β εδάθην ηνπ άξζξνπ 16 παξ. θαηνρπξψλεη ηελ αθαδεκατθή ειεπζεξία. πσο νξίδεη ε δηάηαμε απηή: «Ζ αθαδεκατθή ειεπζεξία θαη ε ειεπζεξία ηεο δηδαζθαιίαο δελ απαιιάζζνπλ απφ ην θαζήθνλ ηεο ππαθνήο ζην χληαγκα». Αθαδεκατθή ειεπζεξία είλαη ε ειεπζεξία ηεο επηζηήκεο, ηεο έξεπλαο θαη ηεο δηδαζθαιίαο αζθνχκελεο ζην πιαίζην ησλ αλψηαησλ εθπαηδεπηηθψλ ηδξπκάησλ, απφ ηελ νπνία απνξξέεη ε αμίσζε αθψιπηεο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο θαη δηδαζθαιίαο. Δθηφο απφ ην δηδαθηηθφ-εξεπλεηηθφ πξνζσπηθφ θνξείο ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο είλαη θαη νη θνηηεηέο θαη ζπνπδαζηέο. Ζ πξνέρνπζα ζέζε ηεο έξεπλαο ζην παλεπηζηήκην (ε νπνία απνηειεί ηελ εηδνπνηφ δηαθνξά ηνπ πξνο ην ζρνιείν) θαη ε αιιεινζχλδεζε έξεπλαο θαη δηδαζθαιίαο (κε απηή ηε ζεηξά πνπ αθνινπζείηαη, φρη ηπραία, θαη απφ ην χληαγκα ζην άξζξν 16) πξνυπνζέηεη θαη δεκηνπξγεί φρη κφλν έλαλ ειεχζεξν εξεπλεηή-δάζθαιν πνπ είλαη εληειψο δηαθνξεηηθφο απφ ηνλ ειεγρφκελν δάζθαιν ηνπ ζρνιείνπ, αιιά θαη αληίζηνηρα δηαθνξεηηθφ δέθηε (ηνλ θνηηεηή) πνπ είλαη ζπγρξφλσο, σο έλαλ βαζκφ, θαη ζπλεξγάηεο ζηελ έξεπλα θαη ηε δηδαζθαιία. Απφ ηε δηαπίζησζε απηή πξνθχπηνπλ ζπκπεξάζκαηα γηα ηα θξηηήξηα επηινγήο θαη ηηο κεζφδνπο δηδαζθαιίαο θαη αμηνινγήζεσο ηεο επηδφζεσο ησλ θνηηεηψλ, θαζψο θαη ζπλέπεηεο γηα ηνπο φξνπο εξγαζίαο θαη δηαβηψζεσο ησλ θνηηεηψλ θαη εμνπιηζκνχ ηνπ παλεπηζηεκίνπ. Γελ πξνθχπηνπλ φκσο ζπκπεξάζκαηα πνπ ιεζκνλνχλ φηη ν θχξηνο ζθνπφο ηνπ θνηηεηή είλαη λα κάζεη θαη ην θχξην δηθαίσκά ηνπ είλαη ην δηθαίσκα καζήζεσο 4 θαη θνηηήζεσο. Σν δηθαίσκα απηφ έρεη ηελ έλλνηα ηφζν ηεο ειεχζεξεο επηινγήο επηζηήκεο θαη παλεπηζηεκίνπ (ζην πιαίζην 3 ηδ 355/1943, ππφζ. Η. Καθξηδή (Ζ δίθε ησλ ηφλσλ) ηδ (Σκ.δ ) 1043/1989 Σν 1989 ζ.308, ππφζεζε Ηδξχκαηνο άθε Καξάγεσξγα- ηδ 3756/1989 ππφζεζε ηξαηησηηθήο ρνιήο Δπειπίδσλ (ΔΔ)- ηδ (Οινκ) 14/1988, ΝνΒ 1988 ζ.811, ππφζ. St. Lawrence College.- 4 Βι. ηδ 2804/84 (ι.) Σν 1984,646 (646/650) Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 10

ησλ αληηθεηκεληθψλ δπλαηνηήησλ), θαζψο θαη παξαθνινχζεζεο ησλ καζεκάησλ, φζν θαη ηελ έλλνηα ηεο απφθηεζεο γλψζεσλ θαη πξνπάλησλ ηεο εμάζθεζεο ζηελ ηθαλφηεηα ηνπ ζπιινγηζκνχ, ηεο θξηηηθήο θαη ηεο έξεπλαο. Οζνδήπνηε καδηθά θη αλ έρνπλ γίλεη ηα παλεπηζηήκηα, δελ κπνξνχλ λα απαξλεζνχλ απηφλ ηνλ ζθνπφ ρσξίο λα απαξλεζνχλ ηνλ εαπηφ ηνπο θαη ηνλ ιφγν χπαξμήο ηνπο. Ο θνηηεηήο νθείιεη βέβαηα λα ζπκβάιιεη ζηελ επηηπρία ησλ ζθνπψλ ηνπ παλεπηζηεκίνπ, αιιά ν θχξηνο ζθνπφο ηνπ είλαη πεξηζζφηεξν λα πάξεη παξά λα δψζεη, λα σθειεζεί παξά λα σθειήζεη. Ο ιφγνο γη απηφ είλαη φηη ν θνηηεηήο, φζν επθπήο θη αλ είλαη έξρεηαη ζην παλεπηζηήκην γηα λα απνθηήζεη φ,ηη απηφο δελ έρεη αθφκε, ελψ νη παλεπηζηεκηαθνί δάζθαινη θαηέρνπλ ήδε, δειαδή γλψζε θαη πείξα. Δπίζεο ν θνηηεηήο είλαη ζπλήζσο πεξαζηηθφο απφ ην παλεπηζηήκην (θαηά θαλφλα ην εγθαηαιείπεη κεηά ην πηπρίν ηνπ)ελψ νη θαζεγεηέο είλαη κφληκα απαζρνιεκέλνη κε ηελ έξεπλα θαη ηε δηδαζθαιία ζηα πιαίζηα ηνπ παλεπηζηεκίνπ. Γελ είλαη, ινηπφλ, λνεηή ηζφηεηα δηδαζθφλησλ θαη δηδαζθνκέλσλ. Απφ ηε δηαπίζησζε απηή πξνθχπηεη φηη ην πεξηερφκελν ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο ηνπ θνηηεηή είλαη πνιχ πην πεξηνξηζκέλν απφ εθείλν ησλ παλεπηζηεκηαθψλ δαζθάισλ. Απηφ αθνξά θπξίσο ηελ έξεπλα ηελ νπνία ν θνηηεηήο δελ κπνξεί λα αζθήζεη απηνδχλακα θαη γηα ηελ νπνία δελ έρεη επνκέλσο αμίσζε. Αιιά θαη ζηε δηδαζθαιία κηαο επηζηήκεο, πνπ ν θνηηεηήο δε γλσξίδεη αθφκε, δελ κπνξεί εχινγα λα αμηψζεη ζπκκεηνρή ή δηθαίσκα ζπγθαζνξηζκνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηεο κεζφδνπ ηεο ή ζχκπξαμεο κε απνθαζηζηηθή ςήθν ζηελ θαηάξηηζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζπνπδψλ. Ζ ζχκπξαμε ησλ θνηηεηψλ αθνξά θπξίσο ηε δηακφξθσζε ηεο θνηηεηηθήο δσήο. Σα ζπκπεξάζκαηα απηά δελ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξνζήισζε ζε παξαδεδνκέλα ζρήκαηα θαη πξνλφκηα νχηε απφ δπζπηζηία ζηελ ηθαλφηεηα θαη νμχλνηα ηεο λέαο εθάζηνηε γεληάο. Αληίζεηα, απνξξένπλ απφ ηελ πξνζαλαηνιηζκέλε πξνο ην χληαγκα ζθέςε, φηη ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ιεηηνπξγεί ην παλεπηζηήκην πξέπεη λα εμαζθαιίδεη θαη λα πξνάγεη -θαη φρη λα παξεκπνδίδεη- ηελ εθπιήξσζε ησλ ζθνπψλ ηνπ, δειαδή ηεο αλάπηπμεο ηεο επηζηεκνληθήο έξεπλαο θαη δηδαζθαιίαο. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 11

ΑΞΙΧΗ ΙΗ ΜΔΣΑΥΔΙΡΙΗ ΣΧΝ ΦΟΙΣΗΣΧΝ Ο θνηηεηήο έρεη αμίσζε ίζεο κεηαρείξηζεο (άξζξν 4 ) πνπ ζεκειηψλεη αληίζηνηρε ππνρξέσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηδξχκαηνο θαη δεζκεχεη θαη ηνλ θνηλφ λνκνζέηε ν νπνίνο δελ κπνξεί λα εηζάγεη επλντθέο ή δπζκελείο δηαθξίζεηο βαζηδφκελνο ζε θξηηήξηα πνπ απαγνξεχεη ην χληαγκα, φπσο ην θχιν. Έηζη, ε θαζηέξσζε πνζνζηψλ ζηνλ αξηζκφ ησλ εηζαγφκελσλ θνηηεηψλ βαζηδφκελε ζην θχιν είλαη ρσξίο άιιν ιφγν αληηζπληαγκαηηθή. Ο λφκνο δελ κπνξεί λα νξίδεη, φηη ν θνηηεηηθφο πιεζπζκφο γεληθά ή ζπγθεθξηκέλεο ζρνιήο ζα απνηειείηαη απφ ζπγθεθξηκέλν πνζνζηφ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ. Απφ ηελ εγγξαθή ηνπ, ν θνξέαο ηνπ δηθαηψκαηνο θνηηεηήο έρεη αμίσζε παξνρήο εθπαίδεπζεο ρσξίο δηάθξηζε εζληθφηεηαο, θπιήο γιψζζαο θαη ζξεζθεπηηθψλ ε πνιηηηθψλ πεπνηζήζεσλ (άξζξ.5 παξ.2 ). Ζ δηαγξαθή ι.ρ. άζενπ θνηηεηή απφ ζενινγηθή ζρνιή αληηβαίλεη ζην ζχληαγκα, θαζφζνλ δελ επηβάιιεηαη απφ αηηηψδε ζπλάθεηα. Κάζε θνηηεηήο έρεη δηθαίσκα λα αλαπηχζζεη ειεχζεξα ηελ πξνζσπηθφηεηα ηνπ θαη λα ζπκκεηέρεη ζηελ εθπαηδεπηηθήθνηηεηηθή δσή θαη έμσ απφ απηή ζεβφκελνο ηα δηθαηψκαηα ησλ άιισλ, ην χληαγκα θαη ηα ρξεζηά ήζε. ΦΟΙΣΗΣΙΚΗ ΤΜΜΔΣΟΥΗ ΚΑΙ ΔΚΠΡΟΧΠΗΗ Ζ ζχλδεζε ηεο ζπκκεηνρήο ησλ θνηηεηψλ ζηα δηνηθεηηθά φξγαλα ησλ Α.Δ.Η. απνξξέεη θαη ζπλδέεηαη θαηά θχξην ιφγν κε ηα αθφινπζα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ή αξρέο: α) Αλζξψπηλε αμία Χο θαηαζηαηηθή αξρή ηεο ειιεληθήο ζπληαγκαηηθήο ηάμεο, ε αξρή ηεο αλζξψπηλεο αμίαο δηαπλέεη θαη ηξνθνδνηεί ην ζχλνιν ησλ αλαγλσξηδφκελσλ θαη απνλεκφκελσλ απφ απηή δηθαησκάησλ. «Άλζξσπνο θαη αλζξψπηλε αμία ζπληζηνχλ πξαγκαηηθή - δηθαητθή ηαπηφηεηα» 5 β) Διεχζεξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο 5 Αλδξέα Γεκεηξφπνπινπ, πληαγκαηηθά Γηθαηψκαηα, Παλεπηζηεκηαθέο Παξαδφζεηο, έθδνζε 2004, ζει. 102. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 12

Χο εηδηθφηεξε εθδήισζε ηεο ζεκειηψδνπο αξρήο ηεο αλζξψπηλεο αμίαο, ε ειεπζεξία αλάπηπμεο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ άξζξνπ 5 παξ.1 πλη. δελ πεξηέρεη «πξνγξακκαηηθή πξφηαζε» αιιά ηζρχνλ δίθαην, θαηνρπξψλεη ζπληαγκαηηθφ δηθαίσκα πνπ αλαπηχζζεη πιήξε λνκηθή δχλακε 6. Σν δηθαίσκα ηεο ζπκκεηνρήο ησλ θνηηεηψλ ζηα φξγαλα ζπλδηνίθεζεο ηνπ παλεπηζηεκίνπ ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηελ ειεχζεξε αλάπηπμε ηεο πξνζσπηθφηεηαο ππφ ηελ νξηνζέηεζε ηνπ πληάγκαηνο, ησλ δηθαησκάησλ ησλ άιισλ θαη ησλ ρξεζηψλ εζψλ γ) Γηθαίσκα ηνπ ζπλέξρεζζαη (άξζξν 11 παξ.1 πληάγκαηνο) ην πξνζηαηεπηηθφ πεδίν ηνπ άξζξνπ απηνχ εκπίπηνπλ νη δεκφζηεο θιεηζηέο ζπλαζξνίζεηο ζπλεδξηάζεηο ηφζν ησλ νξγάλσλ ηνπ θνηηεηηθνχ ζπιιφγνπ θάζε Σκήκαηνο φζν θαη ησλ νξγάλσλ ζπλδηνίθεζεο ηνπ Α.Δ.Η δ) Γηθαίσκα ηνπ πλεηαηξίδεζζαη (άξζξν 12 παξ.1 πληάγκαηνο) «Σν θαζεζηψο ησλ θνηηεηηθψλ ζπιιφγσλ εξείδεηαη ζπληαγκαηηθά ζην άξζξν 16 παξ.5 ηνπ πληάγκαηνο, σζηφζν ην πιαίζην πξνζηαζίαο ηνπο πεγάδεη θαη απφ ην άξζξν 12 παξ.1 γηα ηηο ελψζεηο πξνζψπσλ πνπ, κε ηελ επξχηεξε έλλνηα, είλαη νη ηππηθέο ή άηππεο κε πξφζθαηξεο ελψζεηο νη νπνίεο επηδηψθνπλ ζθνπφ κε θεξδνζθνπηθφ.» 7 ε) Ζ ζπλδηθαιηζηηθή ειεπζεξία (άξζξν 23 παξ.1 πλη.) ην πιαίζην ηεο ζχλδεζεο ηεο ζσκαηεηαθήο κνξθήο ησλ θνηηεηηθψλ ζπιιφγσλ κε ηελ πνιηηηθή ηνπο θπζηνγλσκία θαη ηα αηηήκαηα πνπ εθθξάδνπλ κπνξεί βάζηκα λα ππνζηεξηρηεί φηη ε θνηηεηηθή ζπκκεηνρή ζηα ζπιινγηθά φξγαλα ηνπ παλεπηζηεκίνπ ζηεξίδεηαη ζηε ζπλδηθαιηζηηθή ειεπζεξία ηνπ άξζξνπ 23 παξ.1 πλη. πνπ πξέπεη λα θαζίζηαηαη αλεκπφδηζηε θαη λα πξνζηαηεχεηαη. Δπηζεκαίλεηαη, πάλησο, ε απνπζία εηδηθψλ ξπζκίζεσλ γηα απμεκέλεο ζεζκηθέο εγγπήζεηο ζηνπο εθπξνζψπνπο ησλ θνηηεηψλ πνπ ηζρχνπλ ζε άιιεο θαηεγνξίεο ζπλδηθαιηζηηθψλ θνξέσλ. Χζηφζν, ε βαζηθή ζπληαγκαηηθή δηάηαμε ζηελ νπνία ζηεξίδεηαη ε θνηηεηηθή ζπκκεηνρή ζηα παλεπηζηεκηαθά φξγαλα είλαη απηή ηνπ άξζξνπ 16 παξ.5 πλη. Οη θπξηφηεξεο κνξθέο ζπκκεηνρήο ησλ θνηηεηψλ ζηα φξγαλα ζπλδηνίθεζεο ησλ Α.Δ.Η. είλαη νη εμήο: α) Η Παποςζία εκπποζώπων ζηα ζςλλογικά όπγανα Αλαθέξεηαη ζπλνπηηθά φηη βάζεη ησλ δηαηάμεσλ ηνπ λφκνπ 1268/1982 «Οη θνηηεηέο έρνπλ δηθαίσκα ζε επίπεδν Σκήκαηνο λα εθιέγνπλ ηε δηνίθεζή ηνπ κε 6 Γαγηφγινπ, η. Β., ζει. 1145 Παληειήο Αλη., Εεηήκαηα ζπληαγκαηηθψλ επηθπιάμεσλ 1984, ζει. 130 Αληίζεηα, Μάλεζεο, Αηνκηθέο Διεπζεξίεο 1982, ζει. 119 7 Βηδάιε Σ., Γεκεηξφπνπινπ Π., Παπαθσλζηαληίλνπ Απ., Παπαληθνιάνπ Κ., Σν χληαγκα ηεο Διιάδνο θαη ε Δ..Γ.Α., εθδ. άθθθνπια, 2001 Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 13

ζπκκεηνρή 50% ην αξηζκνχ ησλ κειψλ Γ.Δ.Π. θαη λα ζπκκεηέρνπλ ζην Γ.. κε 2 εθπξνζψπνπο. πκκεηέρνπλ επίζεο ζηνλ ηνκέα κε 5 εθπξνζψπνπο, εθφζνλ ν αξηζκφο απηφο δελ ππεξβαίλεη ην 30% ησλ κειψλ Γ.Δ.Π., ζηε Γ.. ηεο ρνιήο κέζσ ησλ εθπξνζψπσλ ησλ Σκεκάησλ, ζηελ Κνζκεηεία κε έλαλ εθπξφζσπν θαηά ηκήκα, ζηε ζχγθιεην κε έλαλ εθπξφζσπν αλά ηκήκα θαη ζην πξπηαληθφ ζπκβνχιην κε έλαλ εθπξφζσπν. εκαληηθή θξίλεηαη ε ζπκκεηνρή ησλ θνηηεηψλ ζηε Γ.. Σκήκαηνο φπνπ ιακβάλνληαη ζεκαληηθέο απνθάζεηο, ζηε Γ.. ηνπ Σνκέα φπνπ νη 5 θνηηεηηθνί εθπξφζσπνη κε ηνλ εθπξφζσπν ησλ Δ.Μ.Τ. κπνξνχλ λα ζρεκαηίζνπλ πιεηνςεθία ζηε Γ.. φηαλ ν ηνκέαο ζπγθξνηείηαη κε 5 κέιε Γ.Δ.Π. θαζψο θαη ζηελ Κνζκεηεία θαη ηε χγθιεην φπνπ αληηζηνηρεί πεξίπνπ ζηνλ αξηζκφ ησλ κεηερφλησλ θαζεγεηψλ. β) Η Λειηοςπγία θοιηηηικών ζςλλόγων Δηδηθφο λφκνο νξίδεη ηα φζα αθνξνχλ ηνπο θνηηεηηθνχο ζπιιφγνπο θαη ηε ζπκκεηνρή ησλ θνηηεηψλ ζε απηνχο.( άξζ.16 παξ. 5 εδ.δ ) Ζ πξφβιεςε ηνπ άξζξνπ απηνχ επηηξέπεη ζηνλ θνηλφ λνκνζέηε λα θαζηεξψζεη ξπζκίζεηο θαηά παξέθθιηζε ησλ δηαηάμεσλ ησλ άξζξσλ 12 θαη 23 ηνπ πληάγκαηνο θαη θπξίσο λα πξνβιέςεη ηε ιεηηνπξγία ελφο κφλν θνηηεηηθνχ ζπιιφγνπ θαηά ηκήκα ΑΔΗ ν νπνίνο θαη ζα αλαιακβάλεη ηελ εθπξνζψπεζε ησλ θνηηεηψλ ζηα παλεπηζηεκηαθά φξγαλα. Χζηφζν, ν εηδηθφο απηφο λφκνο δελ έρεη εθδνζεί. Ο λφκνο 1268/1982 πεξηέρεη νξηζκέλεο ζρεηηθέο δηαηάμεηο, ηηο νπνίεο ην.η.δ δηθαίσο ραξαθηήξηζε σο αηειείο θαη αθχξσζε ηελ πξπηαληθή εθινγή ηνπ Πνιπηερλείνπ, γηαηί ζε απηήλ έιαβαλ κέξνο εθπξφζσπνη ησλ ζπνπδαζηψλ πνπ δελ είραλ εθιεγεί ππφ ζπλζήθεο πνπ λα εμαζθαιίδνπλ ηελ αληηπξνζσπεπηηθφηεηά ηνπο. 8 πσο, πάλησο, νξίδεηαη γηα ηνπο θνηηεηηθνχο ζπιιφγνπο ζην λεφηεξν λ.3549/2007 πνπ αληηθαζηζηά θάπνηεο δηαηάμεηο ηνπ λ. 1268/1982 : «Ζ αλάδεημε ησλ εθπξνζψπσλ ησλ θνηηεηψλ ζηα παλεπηζηεκηαθά φξγαλα γίλεηαη γηα εηήζηα ζεηεία θαη κφλν απφ ην λφκηκν θνηηεηηθφ ζχιινγν θάζε ηκήκαηνο, ν νπνίνο νθείιεη λα έρεη ζπγθξνηεζεί σο λνκηθφ πξφζσπν ηδησηηθνχ δηθαίνπ. Μέιε ηνπ θνηηεηηθνχ ζπιιφγνπ κπνξνχλ λα είλαη φινη νη θνηηεηέο ηνπ Σκήκαηνο, εθηφο απφ εθείλνπο πνπ έρνπλ λνκίκσο δηαγξαθεί. Ζ εθινγή ησλ ηαθηηθψλ θαη αλαπιεξσκαηηθψλ κειψλ ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ ζπιιφγνπ απφ ηνπο θνηηεηέο ηνπ Σκήκαηνο θαη κε βάζε ηνλ αξηζκφ ησλ ςήθσλ πνπ ζπγθέληξσζε θάζε ςεθνδέιηην, ν θαζνξηζκφο απφ ην Γ.. ησλ ηαθηηθψλ θαη αλαπιεξσκαηηθψλ εθπξνζψπσλ ησλ θνηηεηψλ ζηε Γεληθή 8.η.Δ2805/1984(ι) Σν 1984,646 Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 14

πλέιεπζε ηνπ Σκήκαηνο, θαζψο θαη ζηα άιια παλεπηζηεκηαθά φξγαλα, δηελεξγείηαη κε ην ζχζηεκα ηεο απιήο αλαινγηθήο. Οη εθπξφζσπνη ησλ θνηηεηψλ θαη νη αλαπιεξσηέο ηνπο νξίδνληαη κε απφθαζε ηνπ Γ.. ηνπ λφκηκνπ θνηηεηηθνχ ζπιιφγνπ ηνπ θάζε Σκήκαηνο, ε νπνία δηαβηβάδεηαη ζηνλ Πξφεδξν ηνπ νηθείνπ Σκήκαηνο θαη ηζρχεη γηα ην επφκελν αθαδεκατθφ έηνο ηεο δηελέξγεηαο ηεο εθινγήο. Σξνπνπνίεζε ή ζπκπιήξσζε ηνπ δηαβηβαζζέληνο θαηαιφγνπ ησλ εθπξνζψπσλ ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ αλαπιεξσηψλ ηνπο δελ επηηξέπεηαη, εθηφο ησλ πεξηπηψζεσλ απψιεηαο ηεο θνηηεηηθήο ηδηφηεηαο θαζ` νηνλδήπνηε ηξφπν.» γ) Η αξιολόγηζη ηων Πανεπιζηημιακών διδαζκάλων Ο λφκνο 1268/ 1982 παξέζρε ζηνπο θνηηεηέο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηνπο θνηηεηηθνχο εθπξνζψπνπο θαη ην δηθαίσκα λα αμηνινγνχλ ηελ δηδαθηηθή ηθαλφηεηα ησλ κειψλ ηνπ ΓΔΠ θαη άιισλ ππνςεθίσλ, ε δε αμηνιφγεζε απηή πνπ ζηελ πξάμε εθηείλεηαη θαη ζε άιια δεηήκαηα, φπσο ι.ρ ζηελ πνιπζήκαληε «ζπλεξγαζηκφηεηα» ησλ ππνςεθίσλ, απνηειεί ζηνηρείν πνπ ζπλεθηηκάηαη ππνρξεσηηθά ζηηο δηαδηθαζίεο εθινγήο θ πξναγσγήο. Έρεη κάιηζηα επηθξαηήζεη λα παξίζηαληαη νη θνηηεηηθνί αληηπξφζσπνη θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο ζπδεηήζεσο θαη ηεο ςεθνθνξίαο, αλ θαη δελ έρνπλ ςήθν, επεξεάδνληαο έηζη νξηζκέλνπο απφ απηνχο πνπ έρνπλ. Σν ηδ απνδέρηεθε ηελ αλαδηακφξθσζε ηνπ παλεπηζηεκίνπ σο «παλεπηζηήκην ησλ νκάδσλ» θαη πεξηνξίζηεθε ζην λα απαηηήζεη ε εθπξνζψπεζε ησλ θνηηεηψλ απφ ηνπο θνηηεηηθνχο ζπιιφγνπο λα γίλεηαη βάζε θξηηεξίσλ πνπ λα είλαη εμαζθαιηζηηθά ηεο επξχηεξεο δπλαηήο ζπκκεηνρήο ησλ θνηηεηψλ ζην ζχιινγν ηνπο. Με ζεηξά απνθάζεψλ ηνπ κε παξφκνην ζθεπηηθφ 9, ην πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο δέρεηαη φηη «ε ζπκκεηνρή ησλ εθπξνζψπσλ ησλ θνηηεηψλ ζηε γεληθή ζπλέιεπζε ηνπ ηκήκαηνο θαηά ηε δηαδηθαζία εθινγήο κειψλ ηνπ δηδαθηηθνχ εξεπλεηηθνχ πξνζσπηθνχ θαη εηδηθφηεξα ε παξνπζία ηνπο θαηά ηελ θνηλή ζπλεδξίαζε ηεο γεληθήο ζπλέιεπζεο θαη ησλ εθιεθηφξσλ κε ηε δπλαηφηεηα λα ππνβάιινπλ εξσηήζεηο θαη λα αμηνινγνχλ ην δηδαθηηθφ έξγν ησλ ππνςεθίσλ επξίζθεη έξεηζκα ζηελ αξρή ηεο πιήξνπο απηνδηνίθεζεο ησλ Α.Δ.Η. (άξζξν 16 5 πλη.), ζηελ νπνία εξείδεηαη ην ζχγρξνλν ζρήκα ηνπ παλεπηζηεκίνπ ησλ νκάδσλ, ιεηηνπξγηθή πξνυπφζεζε ηνπ νπνίνπ είλαη ε ηζφηηκε ζπκκεηνρή ζηα ζπιινγηθά 9 ηδ 3837/1986 (Οινκ.), ηδ 3324/1988 (Οινκ.), ηδ 2923/87 (Οινκ.), ηδ 2805/1984 (Οινκ.), ηδ 1731/86 (Οινκ.), ηδ 3738/1988 (Οινκ.), ηδ 3837/86 (Οινκ.). Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 15

φξγαλα ησλ εθπξνζψπσλ θάζε νκάδαο (κειψλ Γ.Δ.Π., θνηηεηψλ) θαη άξζξν 8 θαη 15 παξ.1, 3, 4 ηνπ λφκνπ 1268/1982». Παξ φια απηά δηαηππψλνληαη θαη νξηζκέλεο έληνλεο επηθπιάμεηο σο πξνο ηε ζχκπξαμε απηή ησλ θνηηεηηθψλ ζπιιφγσλ ζε απηέο ηηο δηαδηθαζίεο. πσο ραξαθηεξηζηηθά αλαθέξεη ν Γαγηφγινπ: «Γεδνκέλνπ φηη νη θνηηεηηθνί ζχιινγνη είλαη ζπλδεδεκέλνη κε πνιηηηθά θφκκαηα, ησλ νπνίσλ απνηεινχλ θαηά θαλφλα παξαξηήκαηα, επηθέξνπλ θαη αλάγθελ πιήξε θνκκαηηθνπνίεζε ηεο εθινγήο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ παλεπηζηεκηαθψλ νξγάλσλ, επηβάιινληαο αληί ησλ νπζηαζηηθψλ επηζηεκνληθψλ θξηηεξίσλ, ηα νπνία δελ θαηέρνπλ αθφκε νη θνηηεηέο, εμσεπηζηεκνληθά θαη εμσπαλεπηζηεκηαθά θαηά θαλφλα θνκκαηηθά θξηηήξηα» 10 Αλάινγεο απφςεηο εθθξάδεη θαη ε κεηνςεθία ζε απφθαζε ηεο Οινκέιεηαο ηνπ ηδ 11 φηαλ αλαθέξεη: «Σα Παλεπηζηήκηα δελ είλαη πνιηηηθέο θνηλφηεηεο, ψζηε λα δηνηθνχληαη κε ηελ αξρή ηεο ίζεο ζπκκεηνρήο ή ςήθνπ ησλ ελδηαθεξφκελσλ. Οη ηειεπηαίνη (θνηηεηέο) έρνπλ δηθαίσκα λα αθνχγνληαη (ή αθφκα θαη λα ςεθίδνπλ) ζε θαζαξψο δηνηθεηηθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηε θνηηεηηθήο ηνπο δσή». ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΑΚΟ ΑΤΛΟ 12 Ήδε ν λφκνο 1268/1982 αλαγλσξίδεη ην παλεπηζηεκηαθφ άζπιν, γηα ηελ εμαζθάιηζε θαη ηελ πξνψζεζε ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο, ηεο ειεχζεξεο επηζηεκνληθήο αλαδήηεζεο θαη ηεο ειεχζεξεο δηαθίλεζεο ησλ ηδεψλ. Ο λεφηεξνο λνκφο 3549/2007 ήξζε λα επηθέξεη νξηζκέλεο κεηαβνιέο ζηε ξχζκηζε ηνπ ζέκαηνο. Σν παλεπηζηεκηαθφ άζπιν θαιχπηεη φινπο ηνπο ρψξνπο ησλ ΑΔΗ, ζηνπο νπνίνπο γίλεηαη ε εθπαίδεπζε θαη ε έξεπλα. Οη ρψξνη απηνί θαζνξίδνληαη κε απφθαζε θαη επζχλε ηεο πγθιήηνπ γηα ηα Παλεπηζηήκηα θαη ηεο πλέιεπζεο γηα ηα Σ.Δ.Η. φπσο νξίδεηαη ζην λ.3549/2007. Ζ έλλνηα ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ αζχινπ ζπλίζηαηαη ζηελ απαγφξεπζε επέκβαζεο ηεο δεκφζηαο δχλακεο ζηνπο ρψξνπο απηνχο, ρσξίο ηελ πξφζθιεζε ή άδεηα ηνπ αξκφδηνπ νξγάλνπ ηνπ ΑΔΗ. Σν αξκφδην φξγαλν απηφ ζχκθσλα κε ην πξνεγνχκελν θαζεζηψο ήηαλ ηξηκειέο θαη απνηεινχληαλ απφ ηνλ πξχηαλε ή ηνλ λφκηκν αλαπιεξσηή ηνπ θαη αλά έλα εθπξφζσπν ηνπ δηδαθηηθνχ 10 Γαγηφγινπ, Αηνκηθά Γηθαηψκαηα Α, εθδφζεηο άθθνπια, 2005, ζ.797 11 ηδ 2805/1984 (ι.) 12 Ν.3549/2007 Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 16

εξεπλεηηθνχ πξνζσπηθνχ (ΓΔΠ) θαη ησλ θνηηεηψλ. Σν επηθνξηηζκέλν κε ηελ αξκνδηφηεηα ηνπ αζχινπ φξγαλν απνθάζηδε κφλν κε νκνθσλία φισλ ησλ κειψλ ηνπ. ε πεξίπησζε δηαθσλίαο ζπγθαιείην έθηαθηα ε ζχγθιεηνο ηνπ ΑΔΗ ηελ ίδηα εκέξα, πξνθεηκέλνπ λα απνθαζίζεη ζρεηηθά. χκθσλα, φκσο, κε ηε λεφηεξε ξχζκηζε, αξκφδην φξγαλν πιένλ γηα ηελ πξφζθιεζε ή άδεηα επέκβαζεο δεκφζηαο δχλακεο ζε ρψξνπο πνπ θαιχπηνληαη απφ ην παλεπηζηεκηαθφ αζπιν είλαη ην Πξπηαληθφ πκβνχιην γηα ηα Παλεπηζηήκηα θαη ην πκβνχιην γηα ηα Σ.Δ.Η., κε δηθαίσκα ςήθνπ φισλ ησλ κειψλ ηνπο. Σα φξγαλα απηά ζπλέξρνληαη ακέζσο, απηεπαγγέιησο ή κεηά απφ θαηαγγειία. Σν αξκφδην φξγαλν απνθαζίδεη πιένλ θαηά πιεηνςεθία( θαη φρη κε νκνθσλία φπσο κε ηελ πξνεγνχκελε λνκνζεηηθή ξχζκηζε), ηεξνπκέλσλ ησλ δηαηάμεσλ ηνπ Δζσηεξηθνχ Καλνληζκνχ ηνπ νηθείνπ ηδξχκαηνο θαη ηνπ Κψδηθα Γηνηθεηηθήο Γηαδηθαζίαο. 13 Δπέκβαζε δεκφζηαο δχλακεο ρσξίο ηελ άδεηα ηνπ αξκφδηνπ γηα ην άζπιν νξγάλνπ ηνπ ΑΔΗ επηηξέπεηαη κφλν εθφζνλ δηαπξάηηνληαη απηφθσξα θαθνπξγήκαηα ή απηφθσξα εγθιήκαηα θαηά ηεο δσήο. Παξαηεξείηαη, ινηπφλ, κηα ζεκαληηθή λνκνζεηηθή κεηαξξχζκηζε αλαθνξηθά ηφζν ζην αξκφδην φξγαλν, φζν θαη ζηνλ ηξφπν ιήςεσο ηεο απφθαζεο (νκνθσλίαπιεηνςεθία) άξζεο ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ αζχινπ. ΦΟΙΣΗΣΙΚΗ ΜΔΡΙΜΝΑ Οη δηαηάμεηο ηνπ άξζξνπ 29 ηνπ λ.1268/1982 γηα ηελ θνηηεηηθή κέξηκλα κπνξνχλ λα ρσξηζζνχλ ζε δχν θαηεγνξίεο: ζηελ πξψηε νκάδα εκπίπηνπλ νη παξάγξαθνη πνπ πεξηιακβάλνπλ νινθιεξσκέλνπο θαλφλεο δηθαίνπ θαη ζηελ δεχηεξε νη ξπζκίζεηο πνπ πξνβιέπνπλ παξνρέο πξνο ηνπο θνηηεηέο θαη απαηηνχλ ηελ εμεηδίθεπζή ηνπο κε πξνεδξηθά δηαηάγκαηα. Ζ παξάγξαθνο 2, νξίδεη γεληθψο φηη νη θνηηεηέο δηθαηνχληαη λα θάλνπλ ρξήζε φισλ ησλ εγθαηαζηάζεσλ θαη κέζσλ πνπ δηαζέηεη ην Α.Δ.Η. γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ ηνπ έξγνπ. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηεινχλ ηα θνηηεηηθά αλαγλσζηήξηα θαη νη βηβιηνζήθεο πνπ δηεπθνιχλνπλ ηνπο θνηηεηέο ζηε κειέηε ηνπο κε ηε δηάζεζε επηζηεκνληθψλ 13 Βι. άξζξ.3 λ.3549/2007 Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 17

ζπγγξακκάησλ γηα φια ηα καζήκαηα πνπ δηδάζθνληαη ζην παλεπηζηήκην θαη δηαθφξσλ άιισλ βηβιίσλ -ειιεληθψλ θαη μέλσλ-θαη ηα παλεπηζηεκηαθά γπκλαζηήξηα. Ζ παξάγξαθνο 7 εμνπζηνδνηεί ηνλ Πξχηαλε λα ζπγθξνηήζεη κε απφθαζή ηνπ εηδηθή ππεξεζία γηα ηελ πιεξνθφξεζε ησλ θνηηεηψλ, γηα ηε δηεπθφιπλζή ηνπο ζηελ εμεχξεζε εξγαζίαο, γηα ηνλ επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ θαη ηελ παξνρή θνηλσληθήο κέξηκλαο. Σέηνηεο ππεξεζίεο παξέρεη ην Γξαθείν Γηαζχλδεζεο, ην νπνίν είλαη έλα εηδηθφ γξαθείν πνπ κεζνιαβεί κεηαμχ ηεο παλεπηζηεκηαθήο θνηλφηεηαο θαη ηεο παξαγσγήο ζηνρεχνληαο ζηε κεηαμχ ηνπο ζχλδεζε κέζσ ηεο ελεκέξσζεο ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ απνθνίησλ ζε ζέκαηα ζρεηηθά κε ηελ αγνξά εξγαζίαο θαη ηνλ γεληθφηεξν επαγγεικαηηθφ πξνζαλαηνιηζκφ. Σελ δηεπθφιπλζε παξαθνινχζεζεο ησλ ζπνπδψλ επηδηψθνπλ νη παξνρέο ησλ παξαγξάθσλ 3, 5 θαη 6 ηνπ άξζξνπ 29. Καηαξρήλ νη θνηηεηέο έρνπλ πιήξε ηαηξνθαξκαθεπηηθή θαη λνζνθνκεηαθή πεξίζαιςε. Δπίζεο, ηνπο παξέρνληαη δηεπθνιχλζεηο γηα ηηο κεηαθηλήζεηο ηνπο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο, θαζψο θαη ηα αλαγθαία κέζα γηα ηελ πνιηηηζηηθή ηνπο θαιιηέξγεηα θαη ςπραγσγία (παξ.6). Σν θξάηνο εμαζθαιίδεη ζηνπο θνηηεηέο κεησκέλν εηζηηήξην ζε φια ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο πνπ θηάλεη ην κηζφ ηεο θαζηεξσκέλεο ηηκήο απιψο κε ηελ επίδεημε ηνπ θνηηεηηθνχ πάζν ελψ αλάινγεο κεηψζεηο ηηκήο εμαζθαιίδεηαη θαη ζε νξηζκέλα πνιηηηζηηθά δξψκελα φπσο π.ρ ζεαηξηθέο παξαζηάζεηο, είζνδνο ζε κνπζεία θ.α. Δηδηθά κέηξα ιακβάλνληαη εμάιινπ θαη γηα ηνπο εξγαδφκελνπο θνηηεηέο (παξ.8). Χο πξνο ηε δσξεάλ ζίηηζε ησλ θνηηεηψλ θαη ηελ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ησλ Φνηηεηηθψλ Λεζρψλ θαη Δζηηαηνξίσλ, νη ξπζκίζεηο ηεο παξαγξάθνπ 5 ηνπ άξζξνπ 29 λ.1268, έρνπλ ζπκπιεξσζεί κε ην άξζξν 49 παξ.1 λ.1404/1983. χκθσλα κε ηε λεφηεξε απηή δηάηαμε, ζε θάζε Α.Δ.Η. ηδξχεηαη, σο Παξάξηεκά ηνπ, Φνηηεηηθή Λέζρε θαη πξνζιακβάλεη ηε κνξθή λνκηθνχ πξνζψπνπ δεκνζίνπ δηθαίνπ. Κάζε ιέζρε πεξηιακβάλεη ηνκείο,φπσο θσηνγξαθηθφ, ρνξεπηηθφ, θηλεκαηνγξαθηθφ, ζεαηξηθφ θ.α, νη πξνσζνχλ ηελ αλάπηπμε ησλ αλάινγσλ δξαζηεξηνηήησλ απφ ηνπο θνηηεηέο,νη νπνίνη γίλνληαη κέιε κε κία γξαπηή δήισζή ηνπο.. ηελ παλεπηζηεκηαθή ιέζρε ιεηηνπξγεί επίζεο ην Γηδαζθαιείν Ξέλσλ Γισζζψλ ζην νπνίν παξέρνληαη μελφγισζζα καζήκαηα ζε πνιχ πξνζηηέο ηηκέο γηα ηνπο θνηηεηέο. Δπηπιένλ, νη θνηηεηέο πνπ δηθαηνχληαη θάξηα ζίηηζεο κπνξνχλ λα ζηηίδνληαη ζηα ζπκβεβιεκέλα εζηηαηφξηα, ζηηο εζηίεο ή ζηα νηθνηξνθεία, εάλ δηακέλνπλ ζε απηά.οη θνηηεηέο δηαηεξνχλ φιεο ηηο αλσηέξσ παξνρέο γηα ρξνληθφ δηάζηεκα πνπ ππεξβαίλεη θαηά ην ήκηζπ ηνλ ειάρηζην ρξφλν ησλ πξνπηπρηαθψλ ζπνπδψλ ζην Σκήκα ηνπο. Αθφκε ν θνηηεηήο, κπνξεί λα δεηήζεη ηελ αλαζηνιή ηεο Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 18

θνηηήζεψο ηνπ, νπφηε αίξεηαη ε θνηηεηηθή ηδηφηεηα θαη αλαζηέιινληαη φια ηα δηθαηψκαηα πνπ ζεζπίδεη ην άξζξν 29 (παξάγξαθνη 9 θαη 10). Παξνρή πξνο ηνπο θνηηεηέο ζπληζηά θαη ε δσξεάλ δηαλνκή ησλ δηδαθηηθψλ βηβιίσλ θαη βνεζεκάησλ. Σέινο, πξέπεη λα αλαθεξζεί θαη ε ξχζκηζε ηνπ λφκνπ 2083/1992 γηα ην ζχζηεκα ρνξήγεζεο ππνηξνθηψλ θαη δαλείσλ ζηνπο θνηηεηέο απφ ην αξκφδην ίδξπκα Η.Κ.Τ (Ίδξπκα Κξαηηθψλ Τπνηξνθηψλ). Οη ππνηξνθίεο απηέο δηαθξίλνληαη ζε ππνηξνθίεο επίδνζεο θαη ππνηξνθίεο ελίζρπζεο αλάινγα κε ηνλ ιφγν γηα ηνλ νπνίν ρνξεγνχληαη. Τπάξρνπλ ζρεηηθέο δηαηάμεηο θαη ζηνλ πξφζθαηα ςεθηζζέληα λεφηεξν λφκν 3549/2007. 14 ΠΔΡΙΟΡΙΜΟΙ ΣΗ ΑΚΑΓΗΜΑΨΚΗ ΔΛΔΤΘΔΡΙΑ Καηά ην άξζξν 16 παξ.1 εδ. 2 «ε αθαδεκατθή ειεπζεξία θαη ε ειεπζεξία ηεο δηδαζθαιίαο δελ απαιιάζζνπλ απφ ην θαζήθνλ ηεο ππαθνήο ζην χληαγκα».πσο θαη ηα άιια αηνκηθά δηθαηψκαηα, έηζη θαη ε αθαδεκατθή ειεπζεξία ηφζν ησλ δηδαζθφλησλ φζν θαη ησλ δηδαζθφκελσλ, δελ πεξηιακβάλεη ηελ ειεπζεξία παξάβαζεο ησλ γεληθψλ λφκσλ, ησλ λφκσλ δειαδή εθείλσλ πνπ πξνζηαηεχνπλ έλα έλλνκν αγαζφ ρσξίο λα ζηξέθνληαη νχηε θαηά νξηζκέλνπ πξνζψπνπ νχηε θαηά νξηζκέλεο επηζηεκνληθήο ζεσξίαο, νχηε λα θαζηζηνχλ αδχλαηε ή λα δπζρεξαίλνπλ δπζαλάινγα ηελ επηζηεκνληθή έξεπλα θαη δηδαζθαιία. Τπ απηή ηελ έλλνηα ε αθαδεκατθή ειεπζεξία, παξά ην φηη πεξηνξίδεηαη απφ ηνπο γεληθνχο λφκνπο, πξνζηαηεχεηαη, φπσο θαη ε ειεπζεξία ηεο γλψκεο, θαη έλαληη ηνπ λνκνζέηε. Σν ηδ δέρεηαη κελ νξζά φηη ε αθαδεκατθή ειεπζεξία «είλαη σο πξνο ην πεξηερφκελν θαη ηε κέζνδν ηεο δηδαζθαιίαο θαη ηεο έξεπλαο απφιπηε θαη ηζρχεη έλαληη πάλησλ, κε επηδερφκελε άιινπο πεξηνξηζκνχο απφ εθείλνπο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ ππνρξέσζε ζεβαζκνχ εθ κέξνπο ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ δηδαζθάινπ ή εξεπλεηή ησλ άιισλ δηαηάμεσλ ηνπ πληάγκαηνο.» 15 Καηά ηε δηεμαγσγή φκσο ηεο έξεπλαο θαη ηεο δηδαζθαιίαο δελ κπνξεί λα ακθηζβεηεζεί φηη ν θνξέαο ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο δελ είλαη ειεχζεξνο λα δηαπξάηηεη αηηκσξεηί π.ρ. εζράηε πξνδνζία ή εγθιήκαηα θαηά ηεο ηηκήο. 14 Βι. π.ρ άξζ. 13 (γηα ηε δηαλνκή ησλ ζπγγξακκάησλ θαη βηβιηνζήθεο) θαη 15 (γηα δάλεηα θαη ππνηξνθίεο) 15.η.Δ 2786/84 (ι.) Σν 1984, 566 (568) Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 19

Ζ ππνρξέσζε ππαθνήο ζην χληαγκα φπσο θαη ε απαγφξεπζε ηεο θαηάρξεζεο ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο παξαβηάδεηαη φκσο φρη κφλν κε ηε ρξεζηκνπνίεζε ηεο ζέζεο ηνπ παλεπηζηεκηαθνχ δηδαζθάινπ (φπσο θαη εθείλεο ηνπ θνηηεηή) ζην παλεπηζηήκην γηα πξνπαγάλδα ελαληίνλ ηνπ ίδηνπ ηνπ πληάγκαηνο θαη ησλ αξρψλ ηνπ (πεξί ηνπ πνιηηεχκαηνο, ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ θ.ν.θ.). Γελ απαγνξεχεηαη αληηζέησο ε επηζηεκνληθή θξηηηθή θαη κάιηζηα αλεμάξηεηα απφ ην αληηθείκελφ ηεο. Δπηζηεκνληθή είλαη ε θξηηηθή πνπ αθελφο ζηεξίδεηαη ζε επηζηεκνληθά κφλν επηρεηξήκαηα θαη αθεηέξνπ ζέβεηαη ηνλ επηζηεκνληθφ αληίινγν θαη δηάινγν. Πξνπαγάλδα, παξαπιεξνθφξεζε, δηέγεξζε κίζνπο ή πεξηθξφλεζεο, άζθεζε ςπρνινγηθήο ή ζσκαηηθήο βίαο, ινγνθξηζία θαη ζακπνηάδ γλσκψλ θαη νκηιεηψλ δελ έρνπλ ζέζε ζην παλεπηζηήκην, δελ θαιχπηνληαη απφ ηελ αθαδεκατθή ειεπζεξία θαη δελ πξέπεη λα γίλνληαη αλεθηά. 16 Αλάκεζα ζηνπο παλεπηζηεκηαθνχο δαζθάινπο ή ηνπο θνηηεηέο αθελφο, θαη ην ΑΔΗ σο λνκηθφ πξφζσπν δεκνζίνπ δηθαίνπ αθεηέξνπ, ππάξρνπλ έλλνκεο ζρέζεηο δεκνζίνπ δηθαίνπ πνπ απνηεινχλ εηδηθέο θπξηαξρηθέο ζρέζεηο. Απφ ηηο ζρέζεηο απηέο απνξξένπλ ηδηαίηεξα δηθαηψκαηα αιιά θαη ηδηαίηεξεο ππνρξεψζεηο πέξα απφ ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηνπ απινχ πνιίηε. Μεξηθέο απφ ηηο ππνρξεψζεηο απηέο πεξηνξίδνπλ ηελ άζθεζε ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο. Δίλαη βέβαηα ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ «ζπληερληαθνχ» ραξαθηήξα ηνπ λφκνπ 1268/1982 φηη, κφλνο αλάκεζα ζ φινπο ηνπο παλεπηζηεκηαθνχο λφκνπο ησλ αλαπηπγκέλσλ ρσξψλ, πξνβιέπεη κφλν δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 17 θαη θακία ππνρξέσζε αιιά νχηε θαη πεηζαξρηθή ηνπο επζχλε. Αλαθνξηθά κε ηνπο παλεπηζηεκηαθνχο δηδαζθάινπο φπσο πξνθχπηεη απφ ηε ζέζε ηνπο σο δεκφζησλ ιεηηνπξγψλ (θαη φρη σο θνηλψλ δεκφζησλ ππαιιήισλ) 18 θαη απφ ηνλ επηζηεκνληθφ ραξαθηήξα ηεο έξεπλαο θαη δηδαζθαιίαο πνπ δηεμάγνπλ, είλαη ειεχζεξνη λα αζθνχλ νπνηαδήπνηε επηζηεκνληθή θξηηηθή αλεμάξηεηα απφ ην αληηθείκελφ ηεο, έζησ θη αλ αθνξά ηελ πνιηηηθή ή ηελ αδξάλεηα ηεο θπβέξλεζεο, πξέπεη φκσο λα πεξηνξίδνπλ κέζνδν θαη ζθνπφ ηεο θξηηηθήο ζηα φξηα ηεο επηζηήκεο. Γελ κπνξνχλ επνκέλσο λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ηνπο παξέρεη ε παλεπηζηεκηαθή δηδαζθαιία γηα λα εθηξέπνληαη ζε πξνζσπηθέο επηζέζεηο ή 16 Πξβι θαη άξζξ. 18 ΔΓΑ 17 Βι. πξνπάλησλ άξζξν 29 λ. 1268/1982 18 Άξζξ. 16 παξ. 6 ππνπαξ. 1 πλη. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 20

θνκκαηηθή πξνπαγάλδα. 19 ηηο εμσπαλεπηζηεκηαθέο εθδειψζεηο θαη δεκνζηεχζεηο ηνπο φκσο ππάγνληαη κφλν ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπ θνηλνχ πνιίηε θαη φρη ηνπ δεκνζίνπ ππαιιήινπ. Καη νη θνηηεηέο, απφ ηελ εγγξαθή ηνπο, ηεινχλ ζε εηδηθή ζρέζε δεκνζίνπ δηθαίνπ κε ην ΑΔΗ ζην νπνίν ζπνπδάδνπλ. Απφ ηε ζρέζε απηή πξνθχπηνπλ εηδηθά δηθαηψκαηα θαη ππνρξεψζεηο πνπ νη θνηηεηέο δελ έρνπλ πξηλ απφ ηελ εγγξαθή ηνπο νχηε κεηά ηελ απνθνίηεζή ηνπο απφ ην ΑΔΗ. ηαλ άιισζηε ην χληαγκα νξίδεη φηη ε αθαδεκατθή ειεπζεξία δελ απαιιάζζεη απφ ην θαζήθνλ ηεο ππαθνήο ζην χληαγκα, ελλνεί φινπο ηνπο θνξείο ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο, άξα θαη ηνπο θνηηεηέο. Αιιά θαη απφ ηνλ επηζηεκνληθφ ραξαθηήξα ησλ ζπνπδψλ ηνπο πξνθχπηνπλ γηα ηνπο θνηηεηέο πεξηνξηζκνί αλάινγνη κε εθείλνπο πνπ ηζρχνπλ γηα ηνπο παλεπηζηεκηαθνχο δηδαζθάινπο. Γελ κπνξνχλ επνκέλσο λα ρξεζηκνπνηνχλ ηηο δπλαηφηεηεο πνπ ηνπο παξέρεη ε παλεπηζηεκηαθή θνίηεζε γηα λα εθηξέπνληαη ζε πξνζσπηθέο εμπβξίζεηο ή θνκκαηηθή πξνπαγάλδα. 20 ηηο εμσπαλεπηζηεκηαθέο εθδειψζεηο ηνπο φκσο ππάγνληαη κφλν ζηνπο πεξηνξηζκνχο ηνπ θνηλνχ πνιίηε. ΓΔΝΙΚΔ ΓΙΑΣΤΠΧΔΙ- ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ Δλ αληηζέζεη πξνο ηελ ειεπζεξία ηεο επηζηήκεο, ηεο έξεπλαο θαη ηεο δηδαζθαιίαο ελ γέλεη, ε αθαδεκατθή ειεπζεξία δελ είλαη κφλν έλα αηνκηθφ δηθαίσκα, αιιά θαη ζεζκηθή εγγχεζε, ε ζπληαγκαηηθή δειαδή θαηνρχξσζε ηνπ παλεπηζηεκίνπ σο ζεζκνχ, φρη γηα ράξε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ ζε δεδνκέλν ρξφλν θνξέσλ ηνπ, αιιά αλεμάξηεηα απφ απηνχο θαη ελ φςεη ηεο απνζηνιήο θαη ησλ ζθνπψλ ηνπ ζεζκνχ, πνπ απνηεινχλ ζπληαγκαηηθά πξνζηαηεπφκελν ζπκθέξνλ. 21 Σν δηθαίσκα απηφ θαηνρπξψλεηαη νξγαλσηηθά κε ηελ «πιήξε απηνδηνίθεζε» ησλ Α.Δ.Η. πνπ πξνβιέπεη ην άξζξν 16 παξ.5 ηνπ πληάγκαηνο. ην πιαίζην απηφ ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο, λαη κελ ν θχξηνο ζθνπφο ηνπ θνηηεηή είλαη λα κάζεη θαη ην θχξην δηθαίσκα ηνπ είλαη 19 Π. Γ.Γαγηφγινπ, πληαγκαηηθφ Γίθαην, Αηνκηθά Γηθαηψκαηα ηνκ. Α εθδ. Αλη. Ν, άθθνπια, ζ.802επ 20 Π. Γ.Γαγηφγινπ, πληαγκαηηθφ Γίθαην, Αηνκηθά Γηθαηψκαηα ηνκ. Α εθδ. Αλη. Ν, άθθνπια, ζ.804 21 Π. Γ.Γαγηφγινπ, πληαγκαηηθφ Γίθαην, Αηνκηθά Γηθαηψκαηα ηνκ. Α εθδ. Αλη. Ν, άθθνπια, ζ.763 επ. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 21

ην δηθαίσκα ηεο καζήζεσο 22 θαη θνηηήζεσο αιιά ζπγρξφλσο ν θνηηεηήο είλαη, σο έλα βαζκφ, θαη ζπλεξγάηεο ζηελ έξεπλα θαη ηε δηδαζθαιία. Γηα ην ιφγν απηφ ην χληαγκα αιιά θπξίσο λφκνο 1268/1982 «Γηα ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ Αλψηαησλ Δθπαηδεπηηθψλ Ηδξπκάησλ», παξέρεη ζηνπο θνηηεηέο δηεπξπκέλεο ειεπζεξίεο. Απηφ έρεη σο ζηφρν ηελ εμαζθάιηζε ηεο αλεπεξέαζηεο έθθξαζεο θαη δηάδνζεο ησλ ηδεψλ ζην παλεπηζηεκηαθφ πεξηβάιινλ, γεγνλφο πνπ εμππεξεηεί ηνλ απψηεξν ζθνπφ ηνπ. Χζηφζν, ηα δηθαηψκαηα απηά δελ είλαη ιίγεο νη θνξέο αζθνχληαη απφ ηνπο θνξείο ηνπο κε κε νξζνινγηθφ ηξφπν, θαη φρη πάληα κε γλψκνλα ην ζπκθέξνλ ηεο παλεπηζηεκηαθήο θνηλφηεηαο. Υαξαθηεξηζηηθέο είλαη νη πεξηπηψζεηο ζχκπξαμεο ησλ θνηηεηψλ ζηελ εθινγή θαη ιεηηνπξγία ησλ παλεπηζηεκηαθψλ νξγάλσλ, πνπ πνιιέο θνξέο γίλεηαη κε εμσπαλεπηζηεκηαθά θαηά θαλφλα θνκκαηηθά θξηηήξηα, δεδνκέλνπ φηη νη θνηηεηηθνί ζχιινγνη είλαη ζπλδεδεκέλνη κε πνιηηηθά θφκκαηα. Γεδνκέλνπ φηη ε αλψηαηε εθπαίδεπζε δηαλχεη κηα κεηαβαηηθή πεξίνδν είλαη επθαηξία λα αληηκεησπηζηνχλ απνηειεζκαηηθά νξηζκέλα θαίξηα δεηήκαηα. Ζ εθπξνζψπεζε ησλ θνηηεηψλ απφ ηνπο θνηηεηηθνχο ζπιιφγνπο ζα πξέπεη λα γίλεηαη κε θξηηήξηα φζν ην δπλαηφλ πην εμαζθαιηζηηθά ηεο επξχηεξεο ζπκκεηνρήο ησλ θνηηεηψλ ζην ζχιινγφ ηνπο, ελψ πξέπεη λα εμαζθαιίδεηαη ε πξνζέγγηζε θαζεγεηψλ θνηηεηψλ θαη ε δηεμαγσγή γλήζηνπ θαη πγηνχο δηαιφγνπ ζηα ζεζκηθά φξγαλά ηνπ παλεπηζηεκίνπ κε ηελ ελεξγφ ζπκκεηνρή φισλ ησλ ελδηαθεξφκελσλ παλεπηζηεκηαθψλ νκάδσλ. ια απηά ζα πξέπεη λα γίλνπλ κέζα ζε έλα δεκνθξαηηθφ πιαίζην θαη κε ζθνπφ ηε δηαζθάιηζε νινθιεξσκέλσλ θαη επαξθψλ ζεζκηθψλ θαη δεκνζηνλνκηθψλ εγγπήζεσλ γηα ηελ εχξπζκε θαη παξαγσγηθή ιεηηνπξγία ηνπ παλεπηζηεκίνπ θαη ηελ πξαγκάησζε ηεο ζεκαληηθήο πλεπκαηηθήο θαη θνηλσληθήο απνζηνιήο ηνπ. Σέινο, επηβάιιεηαη ε πξνζαξκνγή ζηηο ζχγρξνλεο αλάγθεο ψζηε λα ζπκβαδίδνπλ ηα ειιεληθά Παλεπηζηήκηα κε ηηο εμειίμεηο φπσο δηακνξθψλνληαη ζηελ Δπξψπε. 22 ηδ 2805/1984 (ι.) Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 22

ΠΔΡΙΛΗΦΗ Ζ παηδεία απνηειεί ζεκειηψδεο ζπληαγκαηηθφ δηθαίσκα ην νπνίν πεξηιακβάλεη θαη ηελ αλψηαηε εθπαίδεπζε. χκθσλα κε ην χληαγκα, ηα Αλψηαηα Δθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα πξνβιέπνληαη σο πιήξσο απηνδηνηθνχκελα, ζέηνληαο έηζη ν ζπληαθηηθφο λνκνζέηεο φξηα ζηελ θξαηηθή εμνπζία θαη εμαζθαιίδνληαο ηελ αθαδεκατθή ειεπζεξία, ην ζπνπδαηφηεξν δηθαίσκα πνπ απνιακβάλεη ε αθαδεκατθή θνηλφηεηα. Σαπηφρξνλα κε ηελ αθαδεκατθή ειεπζεξία νη θνηηεηέο ζην πιαίζην ηεο ηδηφηεηάο ηνπο απνιάβνπλ ζεηξά δηθαησκάησλ, φπσο ην δηθαίσκα ζηελ ίζε κεηαρείξηζε, ηελ ειεπζεξία γλψκεο θαη έξεπλαο, ην παλεπηζηεκηαθφ άζπιν θ.α. ελψ ηνπο αλαγλσξίδεηαη ην δηθαίσκα ζπκκεηνρήο θαη εθπξνζψπεζεο ζηα δηνηθεηηθά φξγαλα ηνπ παλεπηζηεκίνπ Χζηφζν, ε αθαδεκατθή ειεπζεξία δελ απαιιάζζεη απφ ηε ππνρξέσζε ππαθνήο ζην χληαγκα θαη ηνπο γεληθνχο λφκνπο, ελψ πεξηνξηζκνί πξνθχπηνπλ θαη απφ ηνλ επηζηεκνληθφ ραξαθηήξα ησλ ζπνπδψλ. SUMMARY Education constitutes fundamental constitutional right, which includes also the higher education. According to the Constitution, Institutions of Higher Education are forecasted as completely self-employed, placing thus the syntactic legislator limits in the government owned power and ensuring the academic freedom, the most important right that enjoys the academic community. Simultaneously with the academic freedom the students enjoy a range of rights, as the right in the equal treatment, the freedom of opinion and research, the academic asylum as well as the right of attendance and representation in the administrative bodies of university. However, the academic freedom does not release students from the obligation of obedience in the Constitution and the general laws, while other restrictions result also from the scientific character of study. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 23

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α. ΒΙΒΛΙΑ 1. Αλησλίνπ Θενδψξαο, ηνηρεία άκεζεο δεκνθξαηίαο ζην αλαζεσξεκέλν χληαγκα ηνπ 1975, Απφ ηελ αληηπξνζψπεπζε ζηελ ηαπηφηεηα, Δθδφζεηο άθθνπια 1988. 2. Bartlsperger, VVDstRL, 1975. 3. Βεληδέινπ Δπάγγεινπ Υξπζφγνλνπ Κσλζηαληίλνπ, Πξαθηηθά ζπληαγκαηηθνχ δηθαίνπ θαη αηνκηθψλ ειεπζεξηψλ εθδφζεηο άθθνπια 1993. 4. Βιάρνπ Γ., Σν χληαγκα ηεο Διιάδνο, Δπίκεηξν, 1979. 5. Γαγηφγινπ Π., Αηνκηθά Γηθαηψκαηα Α Σφκνο, Δθδφζεηο άθθνπια 2005. 6.. Γεκεηξφπνπινο Αλδξέαο, πληαγκαηηθά δηθαηψκαηα, γεληθφ κέξνο, εθδφζεηο Αλη. Ν.άθθνπια, 2005, Αζήλα-Θεζζαινλίθε -, πληαγκαηηθά δηθαηψκαηα, εηδηθφ κέξνο, παξαδφζεηο ζπληαγκαηηθνχ δηθαίνπ ηνκ.ηηη εκ.β., 2005, Αζήλα -Σα ακπληηθά δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ θαη ε κεηαβνιή ηεο έλλνκεο ηάμεο, εθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια, 1981, Αζήλα-Κνκνηελή 7 Μάλεζε Αξηζηφβνπινπ, Ζ ζπληαγκαηηθή πξνζηαζία ηεο αθαδεκατθήο ειεπζεξίαο. Αλάηππν απφ ην πεξηνδηθφ «Ο Πολίτης», 1977. - πληαγκαηηθή Θεσξία θαη Πξάμε, 1980. - Αηνκηθέο Διεπζεξίεο, Έθδνζε 4ε, 1982. 8. Μαληδνχθα Π., Αθαδεκατθή Διεπζεξία, 1980. 9. Μηραιφπνπινπ Αλαζηάζηνπ, Οη πξφζθαηεο εμειίμεηο ησλ λνκνζεηηθψλ θαη δηνηθεηηθψλ ξπζκίζεσλ γηα ηελ αλψηαηε Παηδεία ζηελ Διιάδα, δηδαθηνξηθή δηαηξηβή, Ηαλνπάξηνο 1990. 10. Παλνχζε Γ. Κιάδε Γ.: Ο λφκνο πιαίζην γηα ηε δνκή θαη ηε ιεηηνπξγία ησλ Α.Δ.Η., Δθδφζεηο άθθνπια 1996. 1955. 11. Παληειή Αλη., Εεηήκαηα πληαγκαηηθψλ Δπηθπιάμεσλ, 1984. 12. βψινπ Αιέμαλδξνπ-Βιάρνπ Γ.: Σν χληαγκα ηεο Διιάδνο, ηφκνο Β, 13. θνπξή Βαζίιε, Σν Γίθαην ηεο Παηδείαο, Δθδφζεηο άθθνπια 1995. 14. Υνπβαξδά Γ.: Ζ ειεπζεξία ηεο δηδαζθαιίαο, ηεο ηέρλεο θαη ηεο επηζηήκεο θαη ε ζπκκεηνρή ησλ θνηηεηψλ εηο ηελ δηνίθεζηλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ, 1977. Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 24

15. Υξπζφγνλνπ Κσλζηαληίλνπ, πληαγκαηηθά Γηθαηψκαηα, Δθδφζεηο άθθνπια 2002. Β. ΑΡΘΡΑ Δ ΠΔΡΙΟΓΙΚΑ Βεγιεξή Φ., Σα δηθαηψκαηα ηνπ αλζξψπνπ θαη νη πεξηνξηζκνί ηνπο, Πεξηνδηθφ ην χληαγκα 1979. Γ. internet http://europa.eu.int/abc/12lessons/index9_el.htm http://lawdb.intrasoftnet.com ΝΟΜΟΛΟΓΙΑ -.η.δ 2805/1984 «κε πξνέρνπζα ζέζε θαζεγεηψλ θαηά ηηο πξπηαληθέο εθινγέο» -.η.δ 2788/1984 «έλλνηα πιήξνπο απηνδηνίθεζεο Α.Δ.Η» -.η.δ 1731/1986 «εθινγή κειψλ Γ.Δ.Π θαη παξάζηαζε θνηηεηψλ» -.η.δ 3837/1986 «ζπκκεηνρή ζηε δηνίθεζε Α.Δ.Η» -.η.δ 1735/1987 «δηαηήξεζε ηδηφηεηαο θνηηεηή κέρξη ηε ιήςε ηνπ πηπρίνπ» -.η.δ 2923/1987 «εθπξνζψπεζε θνηηεηψλ ζηε γεληθή ζπλέιεπζε» -.η.δ 3324/1988 «φξγαλα δηνηθήζεσο Α.Δ.Η θαη ηκεκάησλ, αξκνδηφηεηεο θαη ζπκκεηνρή ησλ θνηηεηψλ» -.η.δ 3738/1988 «Γ.. Σκήκαηνο θαη ζπκκεηνρή θνηηεηψλ» -.η.δ 3324/2000 «αξρή ηεο ηζφηεηαο- κεηεγγξαθέο θνηηεηψλ απφ ηε Γηνπγθνζιαβία» ΠΔΡΗΛΖΦΔΗ ΑΠΟΦΑΔΧΝ ηδ 1731/1986 (νι.) Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 25

Δθινγέο δηδαθηηθνχ επηζηεκνληθνχ Πξνζσπηθνχ (ΓΔΠ). Αλψηαηα εθπαηδεπηηθά Ηδξχκαηα (ΑΔΗ). Ηζφηηκε εθπξνζψπεζε Φνηηεηψλ θ` επηζηεκνληθψλ ζπλεξγαηψλ. Καηά ην άξζξν 15 ηνπ λ. 1268/82, νη εθπξφζσπνη ησλ θνηηεηψλ, κεηέρνληεο ζηε ζπλεδξίαζε σο κέιε ηεο γεληθήο ζπλειεχζεσο ηνπ Σκήκαηνο θαηά ηε ζρεηηθή ζπδήηεζε κεηαμχ ησλ εθιεθηφξσλ, δελ απνρσξνχλ απφ ηε ζπλεδξίαζε κεηά ηελ αλάιπζε απφ εθπξφζσπφ ηνπο ησλ πνξηζκάησλ αμηνινγήζεσο ηνπ δηδαθηηθνχ έξγνπ ησλ ππνςεθίσλ θαη ηελ ηπρφλ ππφκλεζε ηεο αμηνινγήζεσο ηνπ δηδαθηηθνχ έξγνπ, αιιά παξακέλνπλ παξηζηάκελνη θαηά ηελ ςεθνθνξία ψζηε λα δχλαληαη λα παξέρνπλ ηπρφλ πεξαηηέξσ δηεπθξηλήζεηο ζηα ςεθίζαληα κέιε (κεηνς.) ε ηζφηηκε εθπξνζψπεζε ησλ θνηηεηψλ θαη ησλ επηζηεκνληθψλ ζπλεξγαηψλ κε πνζνζηφ 50% θαη 15% αληηζηνίρσο ησλ εθπξνζψπσλ ηνπ ΓΔΠ ζηελ γεληθή ζπλέιεπζε ηνπ ηκήκαηνο θαηά ηελ δηαδηθαζία ηεο εθινγήο κειψλ ηνπ ΓΔΠ φρη κφλνλ δελ πξνζθξνχεη ζε ζπληαγκαηηθή δηάηαμε αιιά αληηζέησο επξίζθεη έξεηζκα ζηελ αξρή ηεο πιήξνπο απηνδηνηθήζεσο ησλ ΑΔΗ (κεηνς.). ηδ 3324/2000 (Οινκ.) Μεηεγγξαθέο θνηηεηψλ απφ Παλ/κηα ηεο Γηνπγθνζιαβίαο ζηελ Διιάδα. Οη αηηήζεηο αθπξψζεσο θαηά ησλ πξάμεσλ ησλ απνξξηπηηθψλ κεηεγγξαθψλ ησλ θνηηεηψλ εμσηεξηθνχ ππάγνληαη ζηελ αξκνδηφηεηα ησλ δηνηθεηηθψλ εθεηείσλ. Καη` εμαίξεζε έρεη ζρεηηθή αξκνδηφηεηα ην ηδ, εθφζνλ έρεη εθδηθάζεη ζρεηηθέο ππνζέζεηο. Γλψκε ηεο κεηνςεθίαο φηη απνθιεηζηηθή αξκνδηφηεηα έρεη ην ηδ. Γηθαζηηθφο έιεγρνο ηεο αξρήο ηεο ηζφηεηαο. Σξφπνη εηζαγσγήο ζηα εκεδαπά Α.Δ.Η. Γηαδηθαζία κεηεγγξαθήο. Δμαηξεηηθή ξχζκηζε κεηεγγξαθψλ απφ ην Παλ/κην ηεο Πξίζηηλα θαηά ην έηνο 1998-1999. Κξίζε φηη ε ζρεηηθή ξχζκηζε δελ αληηβαίλεη ηελ αξρή ηεο ηζφηεηαο. Αληίζεηε γλψκε κεηνςεθίαο. (εκείσκα Α. Παπαθσλζηαληίλνπ, Σν 2001:390). 2923/1987 ηδ (Οινκ) ΑΔΗ. Δθινγή ησλ κειψλ δηδαθηηθνχ επηζηεκνληθνχ πξνζσπηθνχ κε ηελ ζπκκεηνρή εθπξνζψπσλ ησλ θνηηεηψλ ζηε γεληθή ζπλέιεπζε ηνπ ηκήκαηνο. Αηειήο θαη αληηζπληαγκαηηθή ε δηάηαμε πνπ νξίδεη ηνλ ηξφπν εθινγήο ησλ εθπξνζψπσλ ησλ Σα ζπληαγκαηηθά δηθαηψκαηα ησλ θνηηεηψλ 26