εύτερη σύνοδος ολοµέλειας Αγαδίρ, 29 Ιανουαρίου 2011 Έκθεση της ARLEM σχετικά µε την τοπική διαχείριση των υδάτων στη Μεσόγειο CdR 61/2011 Σ/ΜΓ/ΧΓ/ΒΛ/ελ EL
- 1 - Η παρούσα έκθεση της ARLEM καταρτίστηκε από τον εισηγητή κ. Ramón Luis Valcárcel Siso, Πρόεδρο της Κυβέρνησης της Αυτόνοµης Περιφέρειας της Μούρθια (Ισπανία). Συζητήθηκε από τα µέλη της επιτροπής «Αειφόρος ανάπτυξη» (SUDEV) της ARLEM στις 2 Ιουλίου και στις 8 Νοεµβρίου 2010 και υιοθετήθηκε κατά τη δεύτερη σύνοδο ολοµέλειας της ARLEM στο Αγαδίρ (Μαρόκο) στις 29 Ιανουαρίου 2011.
- 2 - ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Η διάσκεψη κορυφής των Παρισίων της 13ης Ιουλίου 2008, στην οποία συµµετείχαν 43 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ και της λεκάνης της Μεσογείου, αποφάσισε τη σύσταση της Ένωσης για τη Μεσόγειο (ΕγΜ), ενώ στη δήλωση που εξέδωσε ορίζει ως µία από τις θεµελιώδεις προτεραιότητες την αειφόρο διαχείριση των υδάτινων πόρων. Στην ευρωµεσογειακή υπουργική διάσκεψη για τα ύδατα, η οποία πραγµατοποιήθηκε στην Ιορδανία στις 22 εκεµβρίου 2008, οι υπουργοί των χωρών της ΕγΜ συµφώνησαν να διαµορφώσουν µια στρατηγική για τα ύδατα στη Μεσόγειο και ενέκριναν κατευθυντήριες γραµµές για την προετοιµασία της, ενώ κάλεσαν τους τοπικούς και τους περιφερειακούς φορείς να συµµετάσχουν στη µελλοντική στρατηγική. Στο 5ο Παγκόσµιο Φόρουµ για το Νερό στην Κωνσταντινούπολη, τον Μάρτιο του 2009, οι τοπικές αρχές υιοθέτησαν το Σύµφωνο της Κωνσταντινούπολης για το νερό, µε το οποίο δεσµεύονται να βελτιστοποιήσουν τα συστήµατα διαχείρισης των υδάτων και να τα προσαρµόσουν στις παγκόσµιες προσκλήσεις, να εντοπίσουν στόχους, να αναπτύξουν σχέδια προσαρµογής και να θέσουν συγκεκριµένους στόχους. Κατά τη διάσκεψη της Μεσογειακής Επιτροπής των «Ενωµένων δήµων και τοπικών κυβερνήσεων» (Med-UCLG), στη Λυών στις 24 Νοεµβρίου 2009, υιοθετήθηκε η συµβολή των τοπικών και περιφερειακών φορέων στη στρατηγική υδάτινων πόρων της ΕγΜ. Η 4η ευρωµεσογειακή υπουργική διάσκεψη για τα ύδατα, που πραγµατοποιήθηκε στη Βαρκελώνη στις 13 Απριλίου 2010, δεν κατάφερε τελικά να υιοθετήσει τη στρατηγική για τα ύδατα στη Μεσόγειο, αλλά το σχέδιο στρατηγικής αποτελεί θεµελιώδη βάση για τη µελλοντική πρόοδο στον τοµέα αυτό 1. *** Η πρώτη συνεδρίαση της Ευρωµεσογειακής Περιφερειακής και Τοπικής Συνέλευσης (ARLEM) πραγµατοποιήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2010. Η ARLEM συστάθηκε από την Επιτροπή των Περιφερειών της ΕΕ, από τοπικές και περιφερειακές αρχές από τις τρεις όχθες της Μεσογείου και από διεθνείς και ευρωπαϊκές ενώσεις που εκπροσωπούν τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές στον ευρωµεσογειακό χώρο, προκειµένου να παράσχει στην ΕγΜ την απαραίτητη υποστήριξη των τοπικών και των περιφερειακών αρχών για την υλοποίηση των σχεδίων της και να της προσδώσει εδαφική διάσταση. Με αυτή την έκθεση για την τοπική διαχείριση των υδάτων, η ARLEM επιδιώκει να προσφέρει τοπική και περιφερειακή υποστήριξη στη στρατηγική για το νερό στη Μεσόγειο, στις 1 Το σηµείο αυτό (και τα µετέπειτα σηµεία που αναφέρονται στην ίδια κατάσταση) κατά πάσα πιθανότητα θα τροποποιηθεί ανάλογα µε το αποτέλεσµα της επόµενης συνόδου κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων.
- 3 - προτεραιότητές της, τους στόχους και τα µέσα, προκειµένου να επιτευχθούν δύο γενικοί στόχοι: πρώτον, να εξασφαλιστεί πλέον η υιοθέτηση της στρατηγικής για το νερό και, δεύτερον, να προταθούν συγκεκριµένα µέτρα στον τοµέα αυτό, βάσει των προτάσεων που έτυχαν ευρείας αποδοχής στην υπουργική διάσκεψη της Βαρκελώνης του Απριλίου 2010. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΩΝ ΕΚΠΡΟΣΩΠΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΟΠΙΚΗ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ Η διαφύλαξη των υδάτινων πόρων, τόσο από πλευράς ποιότητας όσο και ποσότητας, είναι µία από τις κυριότερες προκλήσεις που αντιµετωπίζει σήµερα η υφήλιος. Οι παγκόσµιες προκλήσεις απαιτούν κοινές αντιδράσεις και η αποτελεσµατική διαχείριση του νερού απαιτεί κοινή δράση και συµµετοχή όλων των ενδιαφερόµενων διοικήσεων και χρηστών, διότι µόνο µε τη συναίνεση και τη δέσµευση όλων θα καταστεί δυνατή η επίτευξη των στόχων. Η λεκάνη της Μεσογείου πλήττεται από έντονη λειψυδρία, µε συνέπειες για το περιβάλλον και τις κοινωνικοοικονοµικές δραστηριότητες εκατοµµυρίων ατόµων στην περιοχή. Η λειψυδρία ενδέχεται να επιδεινωθεί τα επόµενα χρόνια για κλιµατικούς, οικονοµικούς, δηµογραφικούς και κοινωνικούς λόγους. Οι τοπικοί και περιφερειακοί ιθύνοντες έχουν επίγνωση του προβλήµατος και συµφωνούν µε τους στόχους και τα µέτρα που περιλαµβάνονται στο σχέδιο στρατηγικής για το νερό στη Μεσόγειο, διότι είναι πεπεισµένοι για την ανάγκη κοινής αντιµετώπισης του προβλήµατος από όλες τις βαθµίδες διακυβέρνησης της περιοχής. Η στρατηγική πρέπει να αναπτυχθεί µέσω µιας ορθά οργανωµένης και ανοικτής διαδικασίας που να περιλαµβάνει τόσο τις εθνικές κυβερνήσεις όσο και τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές, καθώς η εφαρµογή και η παρακολούθηση των προβλεπόµενων πολιτικών και πρωτοβουλιών θα εξαρτηθεί σε µεγάλο βαθµό από τον κατάλληλο καθορισµό των αρµοδιοτήτων και από τον συντονισµό όλων των βαθµίδων διακυβέρνησης. Επιπλέον, ο ιδιωτικός τοµέας και η κοινωνία των πολιτών οφείλουν να συµβάλουν ενεργά στη διαµόρφωση της στρατηγικής, µέσω της δηµόσιας συµµετοχής και της χρηστής διακυβέρνησης στον τοµέα του νερού. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές δραστηριοποιούνται ολοένα και περισσότερο στον τοµέα της διαχείρισης του νερού, αν και ο ρόλος τους πρέπει να ενισχυθεί και να υποστηριχθεί περαιτέρω, σύµφωνα µε την αρχή της επικουρικότητας και µε την ανάθεση των αρµοδιοτήτων στην πλέον κατάλληλη βαθµίδα διακυβέρνησης. Είναι επίσης σηµαντικό να διασφαλιστεί σε όλα τα επίπεδα η ολοκληρωµένη, αποκεντρωµένη και συµµετοχική διαχείριση των υδάτων, των οικοσυστηµάτων και των σχετικών φυσικών πόρων. Ακόµη, σύµφωνα µε τις συστάσεις του ΟΗΕ του Ιουλίου 2010 όσον αφορά την πρόσβαση στα ύδατα, δεν πρέπει να λησµονηθεί η ανάγκη να διασφαλιστεί η πρόσβαση στο νερό στις αγροτικές περιοχές, προκειµένου να καταπολεµηθεί το πρόβληµα της µείωσης του πληθυσµού τους.
- 4 - Τοπική και ολοκληρωµένη διαχείριση των υδάτων Οι τοπικές αρχές διαδραµατίζουν όλο και πιο ενεργό ρόλο στην παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης. Επιπλέον, πολλές τοπικές και περιφερειακές αρχές είναι αρµόδιες για την υλοποίηση πολιτικών, σχεδίων και µέτρων στον τοµέα αυτό, καθώς και για την εξάλειψη των κακών πρακτικών και της αναποτελεσµατικότητας. Σε συνδυασµό µε παρεµβάσεις µεγάλης εµβέλειας όσον αφορά τις υποδοµές και τη νοµοθεσία (ως επί το πλείστον αρµοδιότητες των εθνικών κυβερνήσεων), η ύπαρξη µηχανισµών όπως τα οικονοµικά κίνητρα και οι αναλύσεις κόστους-οφέλους ή κόστους-αποδοτικότητας είναι εξαιρετικά σηµαντική για την ορθολογική επιλογή στρατηγικών υδροδότησης και διαχείρισης της ζήτησης και της προσφοράς ύδατος. Οι στρατηγικές αυτές θα πρέπει να χαράσσονται σε συνεργασία µε τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές και να ενισχύουν µηχανισµούς διαχείρισης της ζήτησης, όπως συστήµατα µέτρησης, κίνητρα για διαµόρφωση συστηµάτων χρήσης των οικιακών λυµάτων, βελτιώσεις των δικτύων, τιµολογήσεις ανά κατηγορίες, τοπικοί φόροι ή µηχανισµοί φορολόγησης παραγωγής υγρών αποβλήτων µε σκοπό τη επεξεργασία και την ανακύκλωσή τους. Με τον τρόπο αυτό, θα βελτιωθεί η ικανότητα αυτοχρηµατοδότησης του κλάδου και, παράλληλα, θα αποφεύγεται η σπατάλη, η χρήση θα γίνεται συνεχώς αποτελεσµατικότερη και θα διασφαλίζεται η τήρηση της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει». Κατά τον σχεδιασµό των στρατηγικών αυτών, πρέπει να ληφθεί υπόψη η σηµασία που έχει για τα διάφορα εδάφη η χρήση των παραδοσιακών µεθόδων διαχείρισης των υδάτων, οι οποίες αποτελούν πολύτιµη πολιτιστική και τεχνολογική κληρονοµιά που αξίζει να διατηρηθεί. Επιπλέον, κατά την επιλογή µεταξύ των διάφορων εναλλακτικών λύσεων, είναι πολύ σηµαντικό να λαµβάνεται υπόψη η ανάγκη να αυξηθεί η ενεργειακή απόδοση, έτσι ώστε να βελτιωθούν τόσο η υδροδότηση όσο και η κατανάλωση ενέργειας. Η τοπική διαχείριση περιλαµβάνει επίσης τη λήψη µέτρων σε υποεθνικό επίπεδο για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας των συστηµάτων υδάτινων πόρων στην ξηρασία και στην κλιµατική αλλαγή (η οποία θα επιδεινώσει τα υφιστάµενα προβλήµατα), τον περιορισµό των κινδύνων πληµµύρας (µέσω µέτρων στους τοµείς των υποδοµών και της χωροταξίας), την προστασία των επιφανειακών και των υπόγειων υδάτων και την ολοκληρωµένη, αποκεντρωµένη και συµµετοχική διαχείριση των υδάτων, των οικοσυστηµάτων και των φυσικών πόρων σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης. Η στρατηγική για το νερό πρέπει να βασίζεται σε µια ολοκληρωµένη προσέγγιση των υδάτινων πόρων, µε την οποία θα διασφαλίζεται ότι τα µέτρα καλύπτουν όλες τις τοµεακές πολιτικές (περιβάλλον, µεταφορές, ενέργεια, γεωργία κλπ.), καθώς και το σύνολο των ενδιαφερόµενων παραγόντων και των διαφόρων βαθµίδων λήψης αποφάσεων. Η προσέγγιση αυτή πρέπει να καλύπτει τη διαχείριση της προσφοράς και της ζήτησης και, ενδεχοµένως, την ανάπτυξη των κατάλληλων µέτρων, διαρθρωτικών (τεχνολογικές βελτιώσεις, νέες υποδοµές και εκσυγχρονισµός των υφιστάµενων υποδοµών κλπ.) και µη διαρθρωτικών (κανονισµοί, συστήµατα οικονοµικών κινήτρων, θεσµικοί µηχανισµοί κλπ.). Ακόµη, η προσέγγιση θα πρέπει να εµπερικλείει τόσο τις ποσοτικές όσο και τις ποιοτικές πτυχές των υδάτινων πόρων (ποιότητα του περιβάλλοντος, λειψυδρία, αποτελεσµατικότητα, πληµµύρες, ξηρασία και κλιµατική αλλαγή).
- 5 - Η ορθολογική στάθµιση των διαφόρων µέτρων θα εξαρτηθεί από τις εκάστοτε περιστάσεις και πρέπει να πραγµατοποιείται µε βάση σχέδια και στρατηγικές που διασφαλίζουν τη συµµετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών οι οποίες θα εγγυώνται τη βιωσιµότητα, την αποδοτικότητα και τα κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη των σχεδίων αυτών. ιακυβέρνηση Η ορθή εφαρµογή της ολοκληρωµένης προσέγγισης προϋποθέτει τη διαµόρφωση των σχεδίων κατά τρόπο ώστε να αντικατοπτρίζουν τα υδρογραφικά όρια και όχι τα πολιτικά ή τα διοικητικά. Οι τοπικές αρχές πρέπει να έχουν ουσιαστικό ρόλο σε όλα τα όργανα σχεδιασµού και διαχείρισης των υδρογραφικών ορίων, σύµφωνα µε ένα σχήµα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και κοινής διαχείρισης, µε διαφοροποιηµένες και σαφώς καθορισµένες αρµοδιότητες. Προκειµένου να επιτύχει η στρατηγική, ιδιαίτερα σηµαντικές είναι οι αρχές της επικουρικότητας, του συντονισµού και της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, διότι, σύµφωνα µε µια κοινή θέση της ΕγΜ, εναπόκειται στα κράτη να υλοποιήσουν, σε συνεργασία µε τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές τους, τις απαιτούµενες δράσεις για την αντιµετώπιση των προβληµάτων διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Η συµµετοχή των πολιτών και η διαφάνεια στη διαδικασία λήψης αποφάσεων πρέπει να αποτελούν βασικές πτυχές της αποτελεσµατικής διακυβέρνησης, µε τη συµµετοχή όχι µόνο των διαχειριστών των υδάτων, αλλά και όλων των ενδιαφερόµενων φορέων και προσώπων, από τα υψηλότερα όργανα λήψης αποφάσεων έως τους τελικούς χρήστες. Συνεπώς, τα µέτρα θα πρέπει να εντάσσονται σε ένα συνολικό ευρωµεσογειακό πλαίσιο, αλλά να λειτουργούν σε τοπικό επίπεδο, µε την απαραίτητη ευελιξία µεταξύ των διαφόρων βαθµίδων διακυβέρνησης. Για τον σκοπό αυτό, καθώς και για να διευκολυνθεί η θέσπιση ενός αποτελεσµατικού πλαισίου διακυβέρνησης, είναι σκόπιµο να διαµορφωθούν νέοι µηχανισµοί διαβούλευσης διαφόρων βαθµίδων συµβουλευτικές επιτροπές προκειµένου να συµβάλουν στη διαµόρφωση και την επισηµοποίηση της συµµετοχής του κοινού, να συνδέσουν τις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές µε τις διάφορες οµάδες χρηστών και τις κεντρικές αρχές, υπό την αιγίδα και µε τη στενή συνεργασία περιφερειακών οργάνων όπως η ΕγΜ ή η Ευρωπαϊκή Ένωση. Κύριος σκοπός των συµβουλευτικών αυτών επιτροπών, οι οποίες αρχικά θα λειτουργούν στο πλαίσιο των υδρολογικών ορίων και στη συνέχεια σε ευρύτερη κλίµακα, θα είναι η συνεργασία για τη διαµόρφωση ολοκληρωµένων στρατηγικών διαχείρισης των υδάτων και εν συνεχεία η συµβολή στην εφαρµογή των ρυθµίσεων της στρατηγικής για το νερό, η αποτελεσµατική υλοποίησή της στο δεδοµένο εδαφικό επίπεδο, η παρακολούθηση της προόδου και η αξιολόγηση των στόχων της. Οι συµβουλευτικές επιτροπές θα συµβάλουν στον εντοπισµό των ιδιαίτερων αναγκών κάθε περιοχής, σε ένα πλαίσιο κοινής δράσης για τη διαχείριση του νερού, µε δυνατότητα ολοκλήρωσης των διαφόρων τοπικών και περιφερειακών πολιτικών. Το ζητούµενο είναι να εξασφαλιστεί ο συντονισµός και η αποτελεσµατικότητα των επιδιωκόµενων στόχων και η προστασία των τοπικών και των περιφερειακών συµφερόντων, µε γνώµονα το κοινό καλό και το συµφέρον των µελλοντικών γενεών.
- 6 - Προκειµένου να προχωρήσει η διαδικασία, χρειάζεται ένα πλαίσιο στήριξης το οποίο, αφενός, θα νοµιµοποιεί τον ρόλο των τοπικών και περιφερειακών αρχών που εµπλέκονται στην διαχείριση των υδάτων και, αφετέρου, θα παρέχει τους απαιτούµενους ανθρώπινους και οικονοµικούς πόρους, σε συµφωνία µε την αρχή της επικουρικότητας και µε σεβασµό της έννοµης τάξης κάθε κράτους. Πρόταση για πιλοτικό σχέδιο Πεπεισµένες για την προστιθέµενη αξία της πείρας που διαθέτει το πλησιέστερο στον πολίτη επίπεδο διακυβέρνησης, οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές της περιοχής της Μεσογείου επιθυµούν την υλοποίηση των στόχων της στρατηγικής για τα ύδατα στη Μεσόγειο. Συνεπώς, προτείνουν να δροµολογήσει η ΕγΜ, σε συνεργασία µε την ARLEM, ένα ευρωµεσογειακό πιλοτικό σχέδιο, το οποίο θα επιτρέψει, σε πρώτη φάση, τη συµφωνία συγκεκριµένων κοινών στόχων 2, µε βάση τα όσα έχουν ήδη οριστεί στη στρατηγική για τα ύδατα και κατά τα πρότυπα του Συµφώνου των ηµάρχων της ΕΕ για την καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής και του Συµφώνου της Κωνσταντινούπολης για το νερό. Τους ίδιους στόχους θα πρέπει να επιδιώκουν και οι τοπικές και περιφερειακές αρχές που συµµετέχουν στο σχέδιο υπό την αιγίδα της Γενικής Γραµµατείας της ΕγΜ. Οι τοπικές και οι περιφερειακές αρχές θα πρέπει να διαδραµατίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο πιλοτικό πρόγραµµα, προκειµένου να συνεισφέρουν στην επίτευξη των βραχυπρόθεσµων και των µεσοπρόθεσµων στόχων της στρατηγικής, ενδεχοµένως µε χρηµατοδοτική υποστήριξη από την ΕγΜ, την ΕΕ ή άλλους διεθνείς ή ιδιώτες χρηµατοδότες. Ακόµη, µε βάση τόσο τις αρχές που διέπουν τη στρατηγική για τα ύδατα όσο και τις διάφορες εισηγήσεις που διαβίβασαν µεσογειακές τοπικές και περιφερειακές αρχές για την επεξεργασία της παρούσας έκθεσης, κατά την πιλοτική φάση του έργου προτείνεται η επίτευξη των ήδη καθορισµένων στόχων στους ακόλουθους τοµείς δράσης: 1) εκπαίδευση/ευαισθητοποίηση, 2) κατάρτιση, 3) έρευνα και µεταφορά τεχνολογίας. Στο πλαίσιο αυτών των πεδίων δράσης, οι κύριοι παραλήπτες θα είναι οι φορείς που εµπλέκονται άµεσα στη διαχείριση του νερού, από τις διοικήσεις έως τους τελικούς χρήστες. Το πιλοτικό σχέδιο πρέπει να προβλέπει ρητά την κατάρτιση και την ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών µεταξύ όλων των φορέων, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια και η εξέλιξη των δράσεων. Το πιλοτικό σχέδιο θα πρέπει να αναπτυχθεί υπό την αιγίδα της Ένωσης για τη Μεσόγειο και σε στενή συνεργασία µε την ARLEM, που θα πρέπει να συµφωνήσουν σχετικά µε τις διαδικασίες δροµολόγησής του όπως π.χ. την πρόσκληση της ΕτΜ για υποβολή προτάσεων, τον καθορισµό των µεθόδων αξιολόγησης και των κριτηρίων επιλογής (που πρέπει να συνάδουν µε τα δεκατέσσερα κριτήρια που αναφέρονται στη στρατηγική), καθώς και τη σύσταση επιτροπής παρακολούθησης των έργων στο πλαίσιο της Γενικής Γραµµατείας της ΕγΜ. 2 Για παράδειγµα, σε σχέση µε τους ακόλουθους τοµείς: διάθεση όµβριων υδάτων, απορρύπανση, ποιοτική αποκατάσταση και επαναχρησιµοποίηση των υδάτων, οικονοµική ανάλυση και εφαρµογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», αξιολόγηση του κινδύνου πληµµύρας και ανόδου της στάθµης της θάλασσας, συνεκτίµηση νερού-ενέργειας στις υπηρεσίες ύδατος, ανάπτυξη ειδικών δικτύων παρακολούθησης των υδάτινων πόρων στις περιοχές που πλήττονται από λειψυδρία, ευπάθεια των συστηµάτων εφοδιασµού µε νερό εξαιτίας της κλιµατικής αλλαγής, ή ακόµη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασµού.
- 7 - Για την υλοποίηση της πρωτοβουλίας αυτής και των µελλοντικών έργων, είναι απαραίτητο να εντοπιστούν οι διαθέσιµες πηγές χρηµατοδότησης. *** ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Η ορθή τήρηση των τεσσάρων προτεραιοτήτων που ορίζονται στη στρατηγική για τα ύδατα (διαχείριση του νερού, προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή, διαχείριση της ζήτησης και χρηµατοδότηση στον τοµέα του νερού) απαιτεί τη συµµετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών. Τούτο όµως προϋποθέτει τον σαφή καθορισµό των ευθυνών κάθε βαθµίδας διακυβέρνησης, καθώς και τον ανάλογο συντονισµό. Μετά τον καθορισµό των ευθυνών, πρέπει επίσης να διασφαλιστούν, αφενός, ένας βαθµός αποκέντρωσης και, αφετέρου, ανθρώπινοι και οικονοµικοί πόροι που θα επιτρέψουν στις τοπικές και τις περιφερειακές αρχές να διαδραµατίσουν το ρόλο τους, συµπληρώνοντας τις δράσεις των εµπλεκόµενων εθνικών και διεθνών παραγόντων. Πεπεισµένη για την προστιθέµενη αξία της πείρας των τοπικών και των περιφερειακών αρχών της Μεσογείου στον τοµέα της διαχείρισης των υδάτων και έχοντας επίγνωση ότι µόνο µια προσέγγιση που βασίζεται στην πολυεπίπεδη διακυβέρνηση µπορεί να επιτύχει τους στόχους που έχουν τεθεί, η ARLEM: 1. Καλεί την ΕγΜ, τα κράτη µέλη και τους διεθνείς οργανισµούς να καταβάλουν την απαραίτητη πολιτική προσπάθεια για να υιοθετηθεί το συντοµότερο δυνατό η στρατηγική για τα ύδατα στη Μεσόγειο και υποστηρίζει τις προσπάθειες των αυτοδιοικητικών αρχών να αρχίσουν να µελετούν τρόπους για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής. Σε κάθε περίπτωση, θεωρεί ότι το γεγονός πως η στρατηγική δεν έχει ακόµη υιοθετηθεί επίσηµα δεν πρέπει να εµποδίσει τις αρχές να προβούν στην άµεση εφαρµογή των µέτρων που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της. Οι επιχειρησιακοί στόχοι της στρατηγικής θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις βραχυπρόθεσµες, µεσοπρόθεσµες και µακροπρόθεσµες προκλήσεις και να συνεκτιµούν τις ανάγκες ενίσχυσης και χρηµατοδότησης των νέων ικανοτήτων, καθώς και τις προσπάθειες για τη διαχείριση της ζήτησης. 2. Υπενθυµίζει στην ΕγΜ και στα κράτη µέλη της την ανάγκη συµµετοχής των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στον προσδιορισµό, τη δροµολόγηση, την εφαρµογή και την παρακολούθηση των πρωτοβουλιών που προβλέπονται στη στρατηγική για τα ύδατα. Όλα αυτά τα µέτρα µπορούν επίσης να συµβάλουν στην επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας όσον αφορά την πρόσβαση στο νερό και στην αποχέτευση. 3. Ζητεί από την ΕγΜ να εξασφαλίσει την άµεση συµµετοχή της ARLEM σε κάθε πρωτοβουλία που συνδέεται µε τον προσδιορισµό και τη δροµολόγηση της στρατηγικής για
- 8 - τα ύδατα, σεβόµενη µε τον τρόπο αυτό τον λόγο σύστασης αυτής της Ευρωµεσογειακής Περιφερειακής και Τοπικής Συνέλευσης. 4. Εκφράζει την πεποίθηση ότι η αρχή της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης έχει συνεκτιµηθεί στα µέτρα για τη διαχείριση των υδάτων, διασφαλίζοντας τη συµµετοχή όλων των ενδιαφερόµενων µερών και των διαφορετικών βαθµίδων λήψης αποφάσεων, και καλεί τα κράτη µέλη της ΕγΜ να µεριµνήσουν για την τήρηση της αρχής αυτής τόσο στις επικράτειές τους όσο και κατά την εφαρµογή της στρατηγικής για το νερό στη Μεσόγειο. Ειδικότερα, ζητεί να εξασφαλιστεί η συµµετοχή των τοπικών και των περιφερειακών αρχών στην χάραξη των εθνικών σχεδίων για τον περιορισµό και την προσαρµογή στην κλιµατική αλλαγή, ούτως ώστε να προωθηθεί η αποκεντρωµένη συνεργασία στην τοπική βαθµίδα. 5. Προτείνει στην ΕγΜ και στα κράτη µέλη της να συστήσουν «συµβουλευτικές επιτροπές», προκειµένου να βελτιωθεί η αποτελεσµατική διακυβέρνηση µε απώτερο στόχο την ολοκληρωµένη διαχείριση των υδάτινων πόρων. Οι επιτροπές αυτές, οργανωµένες σύµφωνα µε τα υδρογραφικά όρια, θα συµβάλουν στον εντοπισµό των προβληµάτων και των ειδικών αναγκών κάθε περιοχής της λεκάνης της Μεσογείου, σε ένα συνολικό και συνεκτικό πλαίσιο και σύµφωνα µε µια συµµετοχική και διαφανή προσέγγιση. Επίσης, θα βοηθήσουν στη χάραξη ολοκληρωµένων στρατηγικών διαχείρισης των υδάτων και στην αποτελεσµατική εφαρµογή τους, σύµφωνα µε τις διατάξεις της στρατηγικής για τα ύδατα, συµβάλλοντας επίσης στην παρακολούθηση και στην αξιολόγηση της επιτυχίας τους. 6. Προτείνει στην ΕγΜ να δροµολογήσει πιλοτικό σχέδιο για την τοπική διαχείριση των υδάτων στο πλαίσιο της στρατηγικής για τα ύδατα στη Μεσόγειο, σύµφωνα µε τους όρους που περιγράφονται ανωτέρω, µε την ευκαιρία του Παγκόσµιου Φόρουµ για το Νερό που θα πραγµατοποιηθεί στη Μασσαλία τον Μάρτιο του 2012. Η πρωτοβουλία αυτή θα πρέπει να συντονίζεται από την ΕγΜ και να αναπτυχθεί σε συνεργασία µε την ARLEM. 7. Προκειµένου να πλαισιωθούν σωστά όλες οι απαιτούµενες πρωτοβουλίες για τη διαχείριση των υδάτων στη Μεσόγειο, καλεί την ΕγΜ να συστήσει ειδική υπηρεσία στο πλαίσιο της Γενικής Γραµµατείας της, προκειµένου να εξασφαλίσει την παρακολούθηση και τη συνέχεια των θεµάτων που συνδέονται µε την τοπική διαχείριση των υδάτων, να παρέχει τεχνικές συµβουλές σε µόνιµη βάση και να εξασφαλίσει τη συνεχή παρακολούθηση των έργων σε όλο τον κύκλο ζωής τους. 8. Συνεπώς, καλεί την ΕγΜ να αναθέσει σε αυτή τη νέα υπηρεσία να διαµορφώσει, σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα και οργανισµούς, έναν άτλαντα ή χάρτη χρηµατοδότησης, ο οποίος θα αναλύει τις δυνατότητες χρηµατοδότησης και συνεργιών µεταξύ των διαφόρων συστηµάτων και οργάνων. Η πρωτοβουλία αυτή αναµένεται ότι θα ενθαρρύνει την υποβολή σχεδίων, θα συµβάλει στην καλύτερη κατανόηση και στη µεγαλύτερη διαφάνεια των διαδικασιών, ενώ παράλληλα θα προωθεί την στενότερη πρακτική συνεργασία µεταξύ των διαφόρων θεσµικών οργάνων.
- 9-9. Προκειµένου να διευκολυνθεί η ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και να διαµορφωθεί µια κοινή προσέγγιση των προβληµάτων και των ευκαιριών, καλεί την ΕγΜ να καταρτίσει αναλυτικό και ενηµερωµένο κατάλογο των υφιστάµενων εθνικών και υποεθνικών νοµοθεσιών για τα ύδατα, τονίζοντας τα κύρια χαρακτηριστικά τους, τις εµπειρίες από την εφαρµογή τους και τις µελλοντικές τάσεις. 10. Καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συγκεντρώσει και να εξετάσει όλα τα έργα διαχείρισης των υδάτων που έχουν υλοποιηθεί στο πλαίσιο των υφιστάµενων ευρωπαϊκών και µεσογειακών προγραµµάτων και να εκπονήσει συνολική µελέτη, η οποία θα οδηγήσει στην επεξεργασία ενιαίου οδηγού βέλτιστων πρακτικών µε βάση τα αποτελέσµατα και µε έµφαση σε καθέναν από τους στόχους που ορίζει η στρατηγική για τα ύδατα στη Μεσόγειο. 11. Υπενθυµίζει τη σηµασία του συντονισµού, της συµµετοχής και των συµβουλώµ λειτουργίας των διεθνών και των ευρωµεσογειακών επιστηµονικών και τεχνολογικών κέντρων αριστείας, τα οποία αναπτύσσουν ερευνητικά σχέδια για τη διαχείριση των υδάτινων πόρων, διαδίδοντας τις συµβολές τους µέσω πρωτοβουλιών της ΕγΜ, όπως το Ευρωµεσογειακό Πανεπιστήµιο. 12. Ζητεί από τους συµπροέδρους της ARLEM να διαβιβάσουν την παρούσα έκθεση στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων της Ένωσης για τη Μεσόγειο, στον Γενικό Γραµµατέα της ΕγΜ, στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου και στους προέδρους των διαφόρων ευρωπαϊκών θεσµικών οργάνων και οργανισµών. * * * ΣΗΜ.: Ακολουθεί παράρτηµα.
- 10 - ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ - Κατάλογος εισηγήσεων 3 Περιφέρεια Qalyubiya (Αίγυπτος) Επαρχία του Αλγερίου (Αλγερία) Περιφέρεια Zadar (Κροατία) ήµος Ma'alot-Tarshiha (Ισραήλ) Περιφέρεια της Καταλονίας (Ισπανία) Περιφέρεια της Απουλίας (Ιταλία) Περιφέρεια του Hérault (Γαλλία) / Arc Latin Περιφέρεια της Σικελίας (Ιταλία) Nouakchott (Μαυριτανία) Sousse (Τυνησία) Μητροπολιτικός ήµος Gaziantep (Τουρκία) UCLG - «Ενωµένοι δήµοι και τοπικές κυβερνήσεις» Jacques Blanc, εισηγητής της Ευρωµεσογειακής Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης για το θέµα της ολοκληρωµένης διαχείρισης των υδάτων. 3 Οι εισηγήσεις βρίσκονται στην ιστοσελίδα: www.cor.europa.eu/arlem CdR 61/2011 Σ/ΜΓ/ΧΓ/ΒΛ/ελ