ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΩΝ ΚΡΑΤΩΝ ΜΕΛΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ (FRONTEX) F LIBERTAS SECURITAS JUSTITIA RONTEX ΓΕΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΤΟΥ FRONTEX ΓΙΑ ΤΟ 2005 1. Εισαγωγή Ο Ευρωπαϊκός Οργανισµός για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRONTEX) που συστήθηκε µε τον Κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 2007/2004 του Συµβουλίου της 26ης Οκτωβρίου 2004 1 έχει στόχο να αποτελέσει έναν αξιόπιστο φορέα συντονισµού της επιχειρησιακής συνεργασίας και συνεισφοράς στον τοµέα της διαχείρισης των εξωτερικών συνόρων και σηµαντικό παράγοντα στην υλοποίηση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την Ολοκληρωµένη ιαχείριση Συνόρων. Σύµφωνα µε τη δήλωση αποστολής, ο FRONTEX προωθεί ενεργά τη συνεργασία µε άλλους οργανισµούς επιβολής του νόµου που σχετίζονται µε τα σύνορα και είναι αρµόδιοι για την εσωτερική ασφάλεια σε επίπεδο ΕΕ. Οι δραστηριότητες του FRONTEX βασίζονται σε πληροφορίες ασφάλειας. Ο FRONTEX συµπληρώνει και παρέχει ιδιαίτερη προστιθέµενη αξία στα εθνικά συστήµατα διαχείρισης συνόρων των κρατών µελών και στην ελευθερία και την ασφάλεια των πολιτών τους. υνάµει του άρθρου 20, παράγραφος 2, στοιχείο β του ανωτέρω αναφερόµενου κανονισµού του Συµβουλίου, το διοικητικό συµβούλιο, πριν από τις 31 Μαρτίου κάθε έτους, εγκρίνει, τη γενική έκθεση του οργανισµού για το προηγούµενο έτος και τη διαβιβάζει το αργότερο έως τις 15 Ιουνίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συµβούλιο, την Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Οικονοµική και Κοινωνική Επιτροπή και το Ελεγκτικό Συνέδριο. Η παρούσα γενική έκθεση παρουσιάζει το έργο του FRONTEX κατά τη διάρκεια του 2005 σύµφωνα µε το πρόγραµµα εργασίας του για το 2005. Περιγράφει επίσης τα καθήκοντα που εκτελέστηκαν όπως απαιτούνταν για να καταστεί δυνατή η έναρξη των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων του οργανισµού µετά την πρακτική έναρξη της λειτουργία του στις 3 Οκτωβρίου 2005. Η έκθεση αποτελείται από δύο τµήµατα, τα οποία περιγράφουν µε περισσότερες λεπτοµέρειες την πρόοδο που σηµείωσε ο FRONTEX. Το πρώτο µέρος παρουσιάζει την ανάπτυξη του FRONTEX κατά τη διάρκεια των τριών πρώτων µηνών ζωής του όσον αφορά τη διοίκηση, τους πόρους και τις υποδοµές. Το δεύτερο µέρος περιγράφει το έργο που ανέλαβε ο οργανισµός στον τοµέα των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων. 1 Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 2007/2004 του Συµβουλίου, της 26ης Οκτωβρίου 2004, σχετικά µε τη σύσταση ευρωπαϊκού οργανισµού για τη διαχείριση της επιχειρησιακής συνεργασίας στα εξωτερικά σύνορα των κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ΕΕ L 349 της 25.11.2004 1
1. Η οικοδόµηση του FRONTEX 1.1. ιοικητικό συµβούλιο Το διοικητικό συµβούλιο είναι το ανώτατο διοικητικό και ελεγκτικό όργανο του FRONTEX. ιαθέτει τις αναγκαίες εξουσίες για την κατάρτιση προϋπολογισµού, τη θέσπιση των κατάλληλων δηµοσιονοµικών κανόνων, την καθιέρωση διαφανών διαδικασιών για τη λήψη αποφάσεων από τον οργανισµό και διορίζει τον εκτελεστικό διευθυντή και τον αναπληρωτή του. Πρώτη συνεδρίαση του διοικητικού συµβουλίου (25 Μαΐου 2005) Στην πρώτη του συνεδρίαση, το διοικητικό συµβούλιο θέσπισε τον εσωτερικό του κανονισµό και εξέλεξε πρόεδρο τον κ. Beuving (NL) και αντιπρόεδρο τον κ. Bendek (HU). Εκτελεστικός διευθυντής του FRONTEX διορίστηκε ο κ. Ilkka Laitinen (FIN). εύτερη συνεδρίαση του διοικητικού συµβουλίου (30 Ιουνίου 2005) Το διοικητικό συµβούλιο συνέταξε ορισµένα θεµελιώδη έγγραφα, όπως το οργανόγραµµα και την πολιτική προσωπικού του οργανισµού, το δηµοσιονοµικό κανονισµό και τον πίνακα προσωπικού του FRONTEX, καθώς και το πρόγραµµα εργασίας του οργανισµού για το 2005. Τα µέλη του διοικητικού συµβουλίου ενέκριναν επίσης το σχέδιο προβλέψεων του προϋπολογισµού του οργανισµού για το 2005 και εξέδωσαν δύο αποφάσεις σχετικά µε τους εκτελεστικούς κανόνες του κανονισµού υπηρεσιακής κατάστασης της 1 ης Ιανουαρίου 2005 και τους κανόνες σχετικά µε την απόσπαση εθνικών εµπειρογνωµόνων στον οργανισµό. Συµφωνήθηκε να δοθεί εντολή στον εκτελεστικό διευθυντή για τη διαπραγµάτευση µιας συµφωνίας έδρας µε τις πολωνικές αρχές. Τρίτη συνεδρίαση του διοικητικού συµβουλίου (23 Σεπτεµβρίου 2005) Το διοικητικό συµβούλιο συζήτησε πλήθος σηµαντικών ζητηµάτων, µεταξύ των οποίων και τη στρατηγική του FRONTEX, την οποία προετοίµασε ο εκτελεστικός διευθυντής και ενέκρινε οµόφωνα το σχέδιο προβλέψεων του Ετήσιου Προϋπολογισµού για το 2006. Τέταρτη συνεδρίαση του διοικητικού συµβουλίου (16 εκεµβρίου 2005) Ο κ. Gil Aries Fernández (ES) διορίστηκε στη θέση του αναπληρωτή εκτελεστικού διευθυντή την 1 η Ιανουαρίου 2006. Το διοικητικό συµβούλιο αποδέχτηκε την αναθεώρηση του οργανογράµµατος, των εκτελεστικών κανόνων του δηµοσιονοµικού κανονισµού του FRONTEX και των διαδικασιών για τη λήψη αποφάσεων σχετικά µε το επιχειρησιακό έργο του FRONTEX. 2
1.2. Ανθρώπινοι πόροι Η πρόσληψη προσωπικού συνιστά βασικό στοιχείο της σύστασης ενός νέου οργανισµού. Η επίσηµη λειτουργία του FRONTEX ξεκίνησε στα τέλη Μαΐου 2005. Η πρόσληψη άριστα καταρτισµένου προσωπικού αποτελεί ένα από τα κρίσιµα στοιχεία της στρατηγικής του FRONTEX. Οι επιχειρησιακές δραστηριότητες ξεκίνησαν στις 3 Οκτωβρίου 2005, µετά την πρόσληψη επικουρικών υπαλλήλων και αποσπασµένων εθνικών εµπειρογνωµόνων (SNE). Έως τα τέλη του 2005 ο συνολικός αριθµός των µελών του προσωπικού του FRONTEX ανερχόταν σε 45. Σε αυτούς περιλαµβάνεται ένας έκτακτος υπάλληλος, 17 επικουρικοί υπάλληλοι και 27 αποσπασµένοι εθνικοί εµπειρογνώµονες. Καθώς ο FRONTEX έχει µόλις ξεκινήσει τις δραστηριότητες του, το 40% περίπου των υπαλλήλων προσελήφθη για την κάλυψη των διοικητικών αναγκών της σύστασης του οργανισµού και ποσοστό άνω του 60% για τις επιχειρησιακές µονάδες. Κατανοµή προσωπικού 39% 61% ιοίκηση Επιχειρησιακές µονάδες Στο δεύτερο στάδιο, ο FRONTEX ξεκίνησε να προσλαµβάνει συµβασιούχους υπαλλήλους. Ο οργανισµός έλαβε περισσότερες από 300 αιτήσεις για 12 θέσεις συµβασιούχων υπαλλήλων. Πλήθος πρωτοβουλιών αναλήφθηκε κατά την περίοδο Οκτωβρίου εκεµβρίου για την έναρξη της θέσπισης µεθόδων, κανόνων και απαραίτητων εργαλείων για τη διαχείριση ανθρώπινων πόρων του FRONTEX. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται η θέσπιση εσωτερικών κανόνων/διαδικασιών για την εφαρµογή του κανονισµού υπηρεσιακής κατάστασης και των πολιτικών στον τοµέα των ανθρώπινων πόρων. Το 2005, µε στόχο τη ρύθµιση των εργασιών στον διοικητικό τοµέα, το διοικητικό συµβούλιο ενέκρινε τις ακόλουθες διατάξεις: 1) Απόφαση του διοικητικού συµβουλίου για τη θέσπιση των κανόνων σχετικά µε την απόσπαση εθνικών εµπειρογνωµόνων στον οργανισµό (κανόνες για τους SNE) 2) Απόφαση του διοικητικού συµβουλίου για την έγκριση των εκτελεστικών κανόνων του κανονισµού υπηρεσιακής κατάστασης (η οποία δηµιουργεί σύνδεση µε τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά µε το προσωπικό). 1.3. ιοικητική µέριµνα, Υποδοµή, ΤΠ και Επικοινωνία Τον Οκτώβριο του 2005, το πολωνικό Υπουργείο Εσωτερικών και ιοίκησης παραχώρησε στον FRONTEX χώρο γραφείων επιφάνειας 800 m 2, έπιπλα και εξοπλισµό ΤΠ και επικοινωνίας. Στα τέλη του έτους οι προσωρινές εγκαταστάσεις καταλάµβαναν 1750 m 2 ωφέλιµης καθαρής επιφάνειας στο κτίριο Blue Point στην Βαρσοβία. Στις 31 εκεµβρίου του 2005, ο FRONTEX είχε 3
στη διάθεσή του 55 υπολογιστές, µια πολυλειτουργική φωτοαντιγραφική συσκευή, 15 εκτυπωτές και ένα µηχάνηµα τηλεοµοιοτυπίας. Η Συνοριοφυλακή της Πολωνίας παρείχε πρακτική στήριξη στον FRONTEX για την οργάνωση της φυσικής ασφάλειας και των µετακινήσεων. Από τα µέσα του Οκτωβρίου του 2005, λειτουργεί ένα βασικό δίκτυο ΤΠ, συµµορφούµενο προς τα υψηλά πρότυπα ασφαλείας. Το δίκτυο προστατεύεται µέσω µιας συσκευής άκρως προηγµένης τεχνολογίας, η οποία εξυπηρετεί παράλληλα τρεις διαφορετικές λειτουργίες: λειτουργεί ως τείχος προστασίας, ως σύστηµα προστασίας του υλικού από ιούς και ως διάταξη προστασίας από εισβολείς. Επιπλέον, παρέχει τη δυνατότητα παρακολούθησης όλης της εισερχόµενης και εξερχόµενης κυκλοφορίας σε πραγµατικό χρόνο. 1.4. ηµοσιονοµικά και σύναψη συµβάσεων Το 2005, ο FRONTEX δεν διέθετε δηµοσιονοµική αυτονοµία. Η ευθύνη για την εκτέλεση του προϋπολογισµού του 2005 εναπόκειτο στην Επιτροπή και το προσωπικό του που ενεργούσε ως διατάκτης. Το 2005, ο προϋπολογισµός επιβαρύνθηκε µόνο µε διοικητικές δαπάνες. Ο διοικητικός προϋπολογισµός ανήλθε σε 2,133 εκατοµµύρια ευρώ. Από το ποσό αυτό δεσµεύτηκαν 1,255 εκατοµµύρια ευρώ και πραγµατοποιήθηκαν πληρωµές της τάξεως των 0,690 εκατοµµυρίων ευρώ. Τους δύο κύριους τοµείς δαπανών αφορούσαν οι αµοιβές του προσωπικού και οι συνεδριάσεις του διοικητικού συµβουλίου. Το έργο που πραγµατοποιήθηκε στον τοµέα των δηµοσιονοµικών επικεντρώθηκε στην προετοιµασία της δηµοσιονοµικής αυτονοµίας, περιλαµβανοµένης της απόκτησης ενός συστήµατος γενικού καθολικού και της θέσπισης των απαραίτητων κανόνων και διαδικασιών, καθώς και της προετοιµασίας των δηµοσιονοµικών φακέλων και των φακέλων συµβάσεων. Το προσωπικό του FRONTEX εργαζόταν σε τακτική βάση στις εγκαταστάσεις της Επιτροπής προκειµένου να διευκολυνθεί η επεξεργασία των εν λόγω φακέλων. Τον Φεβρουάριο του 2006 το διοικητικό συµβούλιο αποφάσισε να µεταφέρει 0,586 εκατοµµύρια ευρώ από το 2005 στο 2006 σχετικά µε 10 επιχειρησιακά έργα που επρόκειτο να ξεκινήσουν το 2006, των οποίων, ωστόσο, η προετοιµασία είχε ήδη σηµειώσει µεγάλη πρόοδο από το 2005. 1.5. Πρότυπα εσωτερικού ελέγχου και διοίκησης του FRONTEX Βάσει των προτύπων της Επιτροπής, στις 16 εκεµβρίου 2005 εγκρίθηκαν από το διοικητικό συµβούλιο τα πρότυπα εσωτερικού ελέγχου και διοίκησης του FRONTEX. Τα πρότυπα ορίζουν τους κανόνες διαχείρισης που οφείλουν να τηρούν όλες οι υπηρεσίες κατά τη διαχείριση των πόρων τους. Έχουν στόχο την διασφάλιση ενός ενιαίου επιπέδου εσωτερικού ελέγχου σε ολόκληρο τον FRONTEX. Τα πρότυπα είναι δοµηµένα γύρω από πέντε βασικά στοιχεία ελέγχου: 1) Περιβάλλον ελέγχου 2) ιαχείριση επιδόσεων και κινδύνου 4
3) Πληροφορίες και επικοινωνία 4) ραστηριότητες ελέγχου 5) Έλεγχος και αξιολόγηση Τα πρότυπα που σχετίζονται µε το περιβάλλον ελέγχου και ιδιαίτερα µε τις δραστηριότητες ελέγχου (αυτές αφορούν κυρίως τη θέσπιση προτύπων υπό το πρίσµα των δοµών του δηµοσιονοµικού ελέγχου), αντιµετωπίστηκαν κατά προτεραιότητα, και ως εκ τούτου η εφαρµογή τους ξεκίνησε ήδη από τον Νοέµβριο του 2005. Η µεγαλύτερη πρόκληση ήταν η ανάπτυξη των απαραίτητων εργαλείων για τη συµµόρφωση προς τα πρότυπα που αφορούν τις πληροφορίες και την επικοινωνία. Τα πρότυπα που σχετίζονται µε τη διαχείριση κινδύνου και επιδόσεων, καθώς και αυτά που αφορούν τον έλεγχο και την αξιολόγηση θα εξεταστούν το 2006. 2. Επιχειρησιακά καθήκοντα που προσδιορίστηκαν στο πρόγραµµα εργασίας 2005 Το πρόγραµµα εργασίας του FRONTEX για το 2005 εγκρίθηκε από το διοικητικό συµβούλιο στη συνεδρίασή του στις 30 Ιουνίου 2005. Προσδιορίστηκαν οι κύριες δραστηριότητες που έπρεπε να υλοποιηθούν κατά το δεύτερο µισό του έτους. Το επιχειρησιακό έργο του FRONTEX ξεκίνησε ταυτόχρονα µε τα βασικά διοικητικά του καθήκοντα στις 3 Οκτωβρίου 2005. Το επιχειρησιακό έργο του FRONTEX ξεκίνησε πολύ δραστήρια. Παρά το γεγονός ότι οι διοικητικές και δηµοσιονοµικές διαδικασίες έπρεπε να θεσπιστούν ταυτόχρονα, ο FRONTEX κατάφερε να φέρει εις πέρας όλα τα σηµαντικά καθήκοντα που περιγράφονταν στο πρόγραµµα εργασίας του 2005. Τα καθήκοντα που περιγράφονται κατωτέρω ακολουθούν τη δοµή του προγράµµατος εργασίας του 2005. 2.1. Κοινές επιχειρήσεις Ο FRONTEX έχει συστήσει ένα δίκτυο εθνικών σηµείων επαφής. Η πλειοψηφία των κρατών µελών έχει διορίσει τα δικά της εθνικά σηµεία επαφής. Η πρώτη κοινή χερσαία επιχείρηση οργανώθηκε από τις 16 έως 23 εκεµβρίου 2005 στην Αυστρία, την Τσεχική δηµοκρατία, τη Γερµανία, την Ιταλία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και τη Σλοβενία. Τα κράτη µέλη που έχουν ιδρύσει υπηρεσίες εστιακών σηµείων (FPO) απέστειλαν εκθέσεις σχετικά µε το έργο που πραγµατοποιήθηκε το 2005, κατόπιν αιτήµατος του FRONTEX. Καθιερώθηκαν επαφές µε τις ελληνικές και τις ιταλικές αρχές προκειµένου οι χώρες αυτές να συνεισφέρουν µε την εµπειρία τους στην διαφύλαξη της ασφάλειας κατά τη διάρκεια διεξαγωγής σηµαντικών αθλητικών εκδηλώσεων. Ο FRONTEX πραγµατοποίησε επαφές µε τη διάσκεψη συνεργασίας των αρχών συνοριακού ελέγχου της περιφέρειας της Βαλτικής Θάλασσας. 5
2.2. Ανάλυση κινδύνου Οι εµπειρογνώµονες του FRONTEX συνέβαλαν σε µια τεχνική αποστολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο Μαρόκο, στην οποία περιλαµβάνονταν οι πόλεις Θέουτα και Μελίλια. Ο FRONTEX συνέταξε µια ειδική ανάλυση κινδύνου σχετικά µε την κατάσταση της λαθροµετανάστευσης στη Θέουτα και την Μελίλια. Ολοκληρώθηκε εγκαίρως µια γενική ανάλυση κινδύνου για το 2005 σχετικά µε τη λαθροµετανάστευση στα κράτη µέλη της ΕΕ και στις συνδεδεµένες χώρες Σένγκεν. Η πρώτη επίσκεψη στην Ευρωπόλ από αντιπροσωπεία του FRONTEX για τη θέσπιση συνεργασίας µεταξύ των µονάδων ανάλυσης κινδύνου της Ευρωπόλ και του FRONTEX πραγµατοποιήθηκε το Νοέµβριο του 2005. Ο FRONTEX συνεισέφερε στην πρώτη έκθεση αξιολόγησης απειλών όσον αφορά το οργανωµένο έγκληµα (OCTA). Ο FRONTEX φιλοξένησε µια διήµερη διάσκεψη στην έδρα του µε εκπροσώπους των κρατών µελών, των συνδεδεµένων χωρών Σένγκεν και της Επιτροπής της ΕΕ για τη θέσπιση συνεργασίας στον τοµέα της ανάλυσης κινδύνου. 2.3. Έρευνα, ανάπτυξη και κατάρτιση Οι δραστηριότητες στον τοµέα της εκπαίδευσης των συνοριακών φυλάκων επικεντρώθηκαν στους ακόλουθους τοµείς: 1) Κοινός Βασικός Κορµός Μαθηµάτων (CCC) 2) Εντοπισµός πλαστών/παραποιηµένων εγγράφων 3) Ανάπτυξη πιστοποιηµένων καθηκόντων για τις συνεργαζόµενες ακαδηµίες 4) Ευρωπαϊκή ηµέρα κατάρτισης 2006 Πραγµατοποιήθηκαν τέσσερις συνεδρίες της οµάδας εργασίας διαχείρισης σχεδίων σχετικά µε την ανάπτυξη των ενοτήτων «χερσαία σύνορα», «θαλάσσια σύνορα» και «γενικό-βασικό µέρος» του κοινού βασικού κορµού µαθηµάτων υπό την καθοδήγηση του FRONTEX. Έλαβαν χώρα δύο διασκέψεις µε τους επικεφαλής της περαιτέρω εκπαίδευσης των «νέων κρατών µελών» σχετικά µε την εφαρµογή του κοινού εργαλείου κατάρτισης. Πραγµατοποιήθηκαν επίσης ένα εργαστήριο για µεταφραστές και ένα πρόγραµµα κατάρτισης για τους παράγοντες διάδοσης στην κοινή γνώµη. ηµιουργήθηκε το προηγµένο εργαλείο κατάρτισης του FRONTEX. Πραγµατοποιήθηκε διάσκεψη και εργαστήρια για την υλοποίηση της ευρωπαϊκής ηµέρας κατάρτισης 2006. 6
Προκειµένου να καθιερωθεί η συνεργασία µε το Κοινό Κέντρο Ερευνών έλαβαν χώρα δύο ανεπίσηµες συναντήσεις εµπειρογνωµόνων. Προσδιορίστηκαν οι τοµείς και το αντικείµενο της µελλοντικής συνεργασίας. Οι εµπειρογνώµονες του FRONTEX συµµετείχαν σε διάφορες συναντήσεις και σεµινάρια σχετικά µε την τεχνολογία και την τεχνολογική έρευνα. 7