Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος Ομάδα εργασίας για τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στο χώρο εργασίας

Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής της Εργασίας και Περιβάλλοντος Ομάδα εργασίας για τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους στο χώρο εργασίας Πρόεδρος: Α. Πανταζοπούλου-Φωτεινέα Γραμματέας:Θάνος Νταβέλος Μέλη: Στ. Παπαδόπουλος Κρικέλλα Αλκινόη Χριστοπούλου Ντόρα Χωλίδης Νίκος Γούλα Θωμαϊς Μιχαλοπούλου Κυριακή Ζορμπά Ελένη Αθήνα, Νοέμβριος 2016

. Το άγχος αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου στους εργασιακούς χώρους και έχει πολλές αρνητικές επιπτώσεις, όπως νοσήματα κυκλοφορικού και πεπτικού συστήματος, σωματικά, ψυχοσωματικά, ψυχοκοινωνικά προβλήματα αλλά και μειωμένη παραγωγικότητα.

Το εγχειρίδιο βοηθά στην ανασκόπηση των θεμάτων του άγχους στον εργασιακό χώρο. Περιλαμβάνει σημεία ελέγχου (checkpoints) για την ταυτοποίηση των αγχογόνων παραγόντων (stressors) στην εργασιακή ζωή και πρακτικές εύκολα εφαρμόσιμες για τον περιορισμό (μείωση, ελάφρυνση) των βλαβερών τους επιδράσεων.

Μια πολιτική πρόληψης του άγχους δεν πρέπει να είναι ξεχωριστό έγγραφο και το θέμα αυτό πρέπει να ενσωματώνεται στη συνολική πολιτική της εταιρίας για την Υγεία και Ασφάλεια στην εργασία.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος....v Πώς να χρησιμοποιήσετε το εγχειρίδιο...ix Πρόληψη άγχουςστην εργασία:λίστα ελέγχου......xi Διοίκηση και δικαιοσύνη στην εργασία.....1 (σημεία ελέγχου 1-5) Απαιτήσεις της εργασίας.....13 (σημεία ελέγχου 6-10) Ελεγχος επί της εργασίας.......25 (σημεία ελέγχου 11-15) Κοινωνική Υποστήριξη....37 (σημεία ελέγχου 16-20) Φυσικό περιβάλλον....49 (σημεία ελέγχου 21-25) Εξισορρόπηση προσωπικής ζωής εργασίας και εργασιακός χρόνος...61 (σημεία ελέγχου 26-30) Αναγνώριση στην εργασία......73 (σημεία ελέγχου 31-35) Προστασία από επιθετική συμπεριφορά.....85 (σημεία ελέγχου 36-40) Εργασιακή ασφάλεια......97 (σημεία ελέγχου 41-45) Πληροφορία και επικοινωνία.....109 (σημεία ελέγχου 46-50)

ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑΤΙ ΠΩΣ ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙΣ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ

ΛΙΣΤΑ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΑΓΧΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ 1. Γνωρίζοντας τον χώρο εργασίας 2. Καθορισμός του χώρου εργασίας που πρέπει να ελεγχθεί. 3. Αρχική περιήγηση ή/και συζήτηση 4. Γράφοντας τα αποτελέσματα του ελέγχου 5. Επιλογή προτεραιοτήτων 6. Ομάδα συζήτησης

Διοίκηση και δικαιοσύνη στην εργασία 1. Ανάπτυξτε και επικοινωνείστε στο χώρο εργασίας την πολιτική και τις στρατηγικές για την πρόληψη του άγχους στην εργασία. Προτείνεται δράση; ΌΧΙ ΝΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Παρατηρήσεις... 2. Καθιέρωση διαδικασιών για την απαγόρευση των διακρίσεων και την δίκαιη αντιμετώπιση των εργαζόμενων. Προτείνεται δράση; ΌΧΙ ΝΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ Παρατηρήσεις...

Αποτελεσματικές δράσεις στο χώρο εργασίας επικοινωνία της πολιτικής και των στρατηγικών για την αξιοπρεπή εργασία θέσπιση διαδικασιών για την απαγόρευση των διακρίσεων ενθάρρυνση της άτυπης επικοινωνίας μεταξύ διευθυντικών στελεχών και εργαζόμενων προστασία της ιδιωτικής ζωής και άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων στο χώρο εργασίας.

Εικόνα 1α. Καθιερώστε μια σαφή πολιτική στο χώρο εργασίας δηλώνοντας τη σαφή δέσμευση της διοίκησης για την πρόληψη του άγχους στην εργασία. Αυτή η δήλωση πολιτικής θα πρέπει να κοινοποιείται σε όλους τους εργαζομένους.

Εικόνα 1β. Θέσατε συγκεκριμένους στόχους κάθε χρόνο για τη βελτίωση της Ασφάλειας, της Υγείας και την πρόληψη του άγχους στην εργασία μέσω συμμετοχικής προσέγγισης που αφορούν προϊσταμένους και εργαζόμενους.

Εικόνα 2α. Επικοινωνήστε σε όλους τους διευθυντές, προϊσταμένους και εργαζόμενους την πολιτική δικαιοσύνης στο χώρο εργασίας και τις διαδικασίες για την αντιμετώπιση τυχόν ενέργειων διάκρισης.

Εικόνα 2β. Προσδιορίστε ένα μέλος του προσωπικού στο οποίο οι εργαζόμενοι θα μπορούν να απευθύνονται όταν αντιμετωπίζουν άνιση ή άδικη μεταχείριση. Κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται άμεσα και με δίκαιο τρόπο.

Εικόνα 3β. Παροχή υποστήριξης για την οργάνωση διαφορετικών ειδών ανεπίσημων συναντήσεων μεταξύ διευθυντικών σταλεχών και εργαζομένων, καθώς και μεταξύ των εργαζομένων.

Εικόνα 15 α Σχηματίστε μια μικρή ομάδα όπου εργαζόμενοι και στελέχη να μπορούν να αναπτύξουν λύσεις στα εργασιακά προβλήματα.

Ελέγχος επί της εργασίας 11.Συμμετοχή των εργαζομένων στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την οργάνωση στην εργασία. Προτείνετε δράση; ΌΧΙ ΝΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Παρατηρήσεις... 12.Βελτίωστε το εύρος και τον έλεγχο των εργαζομένων πάνω στον τρόπο που κάνουν την εργασία τους. Προτείνετε δράση; ΌΧΙ ΝΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Παρατηρήσεις...

Αποτελεσματικά μέτρα περιλαμβάνουν: Εμπλοκή των εργαζομένων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για την οργάνωση της εργασίας τους Αύξηση της επιρροής και του ελέγχου των εργαζομένων πάνω στην εργασία τους Οργάνωση της εργασίας με τρόπο ώστε να αναπτύσσονται νέες δεξιότητες και γνώσεις Ενθάρρυνση της συμμετοχής των εργαζομένων στη βελτίωση της εργασίας Διοργάνωση τακτικών συναντήσεων για τη συζήτηση προβλημάτων στον εργασιακό χώρο

Εικόνα 16β. Ακούστε προσεκτικά στις γνώμες και τα παράπονα του κάθε εργαζόμενου που αφορούν εργασιακά προβλήματα και λάβετε άμεσα μέτρα επίλυσης των προβλημάτων αυτών.

Εικόνα 17β. Κάντε καλή χρήση συμβούλων και εκπαιδευτών για την παροχή υποστήριξης στους εργαζόμενους. Βοηθήστε τους στην αναβάθμιση των δεξιοτήτων τους κατά τη συμβουλευτική και εκπαιδευτική διεργασία.

Εικόνα 19β. Διοργανώστε πολιτιστικά δρώμενα, αθλητικά συμβάντα ή ανεπίσημες συγκεντρώσεις σε φιλικό κλίμα, με τη συμμετοχή και συνεργασία όσο περισσότερων ατόμων είναι εφικτό.

Φυσικό περιβάλλον 21. Καθιέρωση σαφών διαδικασιών εκτίμησης κινδύνου και ελέγχου με βάση τα υφιστάμενα συστήματα διαχείρισης για την Υγεία και την Ασφάλεια στην εργασία. Προτείνετε δράση; ΌΧΙ ΝΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Παρατηρήσεις... 22. Διαμορφώστε ένα άνετο περιβάλλον εργασίας που προάγει τη σωματική και ψυχική υγεία. Προτείνετε δράση; ΌΧΙ ΝΑΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΌΤΗΤΑ Παρατηρήσεις...

Αποτελεσματικά μέτρα περιλαμβάνουν: Διασφαλίστε ξεκάθαρες διαδικασίες για την εκτίμηση και τον έλεγχο του κινδύνου, παρέχετε άνετο εργασιακό περιβάλλον, εξαφανίστε ή μειώστε κάθε εν δυνάμει κίνδυνο στην πηγή του, παρέχετε καθαρούς και αναζωογονητικούς χώρους ξεκούρασης, δημιουργήστε διαδικασίες για περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης και σχέδια άμεσης ανταπόκρισης.

Εικόνα 21α. Εκτιμήστε και βαθμολογήσετε τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία στο εργασιακό περιβάλλον, μέσω μικτής ομάδας που συμπεριλαμβάνει προϊσταμένους και εργαζόμενους.

Εικόνα 21β. Για αποτελεσματικό έλεγχο των κινδύνων, εκτιμήστε ποιά μέτρα ελέγχου είναι απαραίτητα, μέσω κοινής διαβούλευσης με προϊσταμένους και εργαζόμενους.

Εικόνα 25α. Προετοιμάστε σχέδια δράσης για έκτακτες ανάγκες με τη συμμετοχή των εργαζόμενων. Εξασφαλίστε διόδους εκκένωσης και μέτρα πρώτων βοηθειών για όλους τους εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με ειδικές ανάγκες.

Εικόνα 25β. Βεβαιωθείτε ότι οι εργαζόμενοι γνωρίζουν πως να χρησιμοποιήσουν τον τοπικό εξοπλισμό έκτακτης ανάγκης, όπως π.χ. τον εξοπλισμό πυρόσβεσης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ 1. Λίστα σημείων ελέγχου 2. Εστιασμός σε θετικά επιτεύγματα 3. Ομαδική συζήτηση 4. Προώθηση βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων σχεδίων βελτίωσης.

Υπάρχουν 3 βασικοί τρόποι χρήσης του εγχειριδίου : H εφαρμογή επιλεγμένων σημείων ελέγχου (checkpoints) από το εγχειρίδιο στο χώρο εργασίας με τη βοήθεια εύχρηστων πίνακων ελέγχου (checklists) προσαρμοσμένων στον εργασιακό χώρο Η δημιουργία εύχρηστων δελτίων πληροφόρησης πχ εύχρηστα φυλλάδια μπορεί να δημιουργηθούν προβάλλοντας καλές πρακτικές που έχουν επιτευχθεί στο χώρο εργασίας Η οργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων, που διαρκούν 1-4 ημέρες, όσον αφορά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή άμεσων εργασιακών αλλαγών.