ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ATHENS UNIVERSITY OF ECONOMICS AND BUSINESS μ & μ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ ΕΠΙΧΕΙΡΩ Επιμέλεια Έκδοσης: Καθηγητής Σπύρος Λιούκας ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Επιστημονικός Πράξης ATHENS UNIVERSITY OF Υπεύθυνος ECONOMICS AND BUSINESS "Μονάδα Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας (ΜΚΕ) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών" ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ATHENS UNIVERSITY OF ECONOMICS AND BUSINESS ΑΘΗΝΑ, Οκτώβριος 2013 ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ο.Π.Α. μ & μ Το Έργο «Μονάδα καινοτομίας & Επιχειρηματικότητας (ΜΚΕ) του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών» υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο - ΕΚΤ) και από εθνικούς πόρους.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΠΕΡΙΠΤ ΣΗΣ ΚΑΙ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ (CASE STUDY) ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡ ΤΟ ΟΥΛΙΕΣ ΓΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ π ον ς Υπεύθυνος: Καθηγητής Γεώργιος Ι. Αυλωνίτης Ερευνητές: Υπ. ιδά τωρ α πρινή Πήχα Συγγραφική Ομάδα: ιδα τορι ς Φοιτητής Κάρολος Παπαδάς Πήχα Λαμπρινή, πτυχιούχος Marketing & Management Science (Ο.Π.Α.), ΜΒΑ (Ο.Π.Α.), Υποψήφια Διδάκτορας (Ο.Π.Α.) Συγγραφική Ομάδα: Παπαδάς Κάρολος, BSc. in Economics (University of Central Lancashire), MSc. in Πήχα Λαμπρινή, πτυχιούχος Marketing & Management Science (Ο.Π.Α.), ΜΒΑ Marketing Management (University of Central Lancashire), Msc. in Communications (Ο.Π.Α.), Υποψήφια Διδάκτορας (Ο.Π.Α.) Management (London Metropolitan University), Υποψήφιος Διδάκτορας (Ο.Π.Α.) Παπαδάς Κάρολος, BSc. in Economics (University of Central Lancashire), MSc. in Marketing Management (University of Central Lancashire), Msc. in Communications Επιστημονική Management Καθοδήγηση: (London Metropolitan University), Υποψήφιος Διδάκτορας (Ο.Π.Α.) Αυλωνίτης Γεώργιος, Καθηγητής του Ο.Π.Α. Επιστημονική Καθοδήγηση: Αυλωνίτης Γεώργιος, Καθηγητής του Ο.Π.Α. πνευματική ιδιοκτησία ιδιοκτησία αποκτάται αποκτάται χωρίς χωρίς καμία καμία διατύπωση διατύπωση και και χωρίς χωρίς την την ανάγκη ανάγκη ρήτρας ρήτρας απαγορευτικής απαγορευτικής ΗΗ πνευματική τωνπροβολών προβολώντης. της.επισημαίνεται Επισημαίνεταιπάντως πάντωςότι ότικατά κατάτο τον.2121/1993 Ν.2121/1993και καιτη τηδιεθνή ΔιεθνήΣύμβαση Σύμβασητης τηςβέρνης Βέρνης(που (που των έχεικυρωθεί κυρωθείμε μετο τον.100/1975) Ν.100/1975)απαγορεύεται απαγορεύεταιηηαναδημοσίευση αναδημοσίευσηκαι καιγενικά γενικάηηαναπαραγωγή αναπαραγωγήτου τουπαρόντος παρόντος έχει έργου,με μεοποιονδήποτε οποιονδήποτετρόπο, τρόπο,τμηματικά τμηματικάήήπεριληπτικά, περιληπτικά,στο στοπρωτότυπο πρωτότυποήήσε σεμετάφραση μετάφρασηήήάλλη άλληδιασκευή, διασκευή, έργου, χωρίςγραπτή γραπτήάδεια άδειατου τουεκδότη εκδότηκαι καιτου τουσυγγραφέα. συγγραφέα. χωρίς
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια, οι προκλήσεις που αντιµετωπίζουν οι εταιρίες είναι πολλές και σηµαντικές καθώς το επιχειρηµατικό περιβάλλον στο οποίο δρουν µεταβάλλεται µε ραγδαίους ρυθµούς. Ο συνεχώς αυξανόµενος ανταγωνισµός έχει οδηγήσει τις εταιρίες σε µία διαρκή αναζήτηση πηγών διαφοροποίησης, ώστε να ξεχωρίσουν στην αγορά και να αποκτήσουν κάποιο διατηρήσιµο ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα. Την ίδια στιγµή, η διεθνής οικονοµική αγορά, η κοινή γνώµη, οι σύλλογοι προστασίας των καταναλλωτών, του περιβάλλοντος, αλλά και της αναβάθµισης της ποιότητας ζωής, ζητούν ολοένα και πιο επίµονα από τις επιχειρήσεις να βελτιώσουν τις περιβαλλοντικές τους επιδόσεις. Οι σηµαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία των επιχειρήσεων, σε συνδυασµό µε την έλλειψη ή ακόµα και την εξάντληση πολλών φυσικών πόρων, αυξάνουν την ανησυχία στην πλειοψηφία του κόσµου σχετικά µε περιβαλλοντικά προβλήµατα που προκαλούνται από ενέργειες του ανθρώπου και έχουν άµεση αρνητική επίπτωση στις ζωές όλων. Στο πλαίσιο αυτό, όλο και περισσότερες εταιρίες αναγνωρίζουν πως το επιχειρηµατικό περιβάλλον στο οποίο ανήκουν αποτελεί µέρος του φυσικού περιβάλλοντος και αναλαµβάνουν δράση ώστε να συµβάλουν στην προστασία του. Η θετική αυτή στάση απέναντι στην περιβαλλοντική προστασία εκδηλώνεται έµπρακτα µε συγκεκριµένες ενέργειες «Πράσινης Επιειρηµατικότητας». Οι ενέργειες αυτές συµβάλλουν στην προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και παράλληλα εξυπηρετούν και την ανάγκη των εταιριών για επιτυχή διαφοροποίηση από τον ανταγωνισµό µε τρόπο που εξαιρετικά θετικοί συνειρµοί δηµιουργούνται στο µυαλό των πελατών αλλά και του ευρύτερου κοινού σχετικά µε την επιχείρηση και τις ενέργειές της. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα επιχείρησης που µε µεγάλη επιτυχία έχει αναλάβει επιχειρηµατικές πρωτοβουλίες για Πράσινη Επιχειρηµατικότητα είναι η ελληνική εταιρία GAEA A.E. Προσφέροντας επώνυµα παραδοσιακά προϊόντα τόσο στην Ελλάδα όσο κυρίως στο εξωτερικό, η εταιρία έχει 1
καταφέρει σε σύντοµο χρονικό διάστηµα να καταλάβει µία σηµαντική θέση στη διεθνή αγορά χάρη στις καλά σχεδιασµένες στρατηγικές της επιλογές, µεταξύ των οποίων και η µακροχρόνια έµπρακτη δέσµευσή της για καινοτοµία µέσα από ενέργειες Πράσινης Επιχειρηµατικότητας. Στη συνέχεια, γίνεται µια σύντοµη περιγραφή της εταιρίας GAEA µε αναφορά στην ιστορία της, το όραµά της και το αντικείµενο δραστηριοποίησής της, αναλύονται οι βασικές αξίες της εταιρίας πάνω στις οποίες χαράσσεται η στρατηγική της και περιγράφονται αναλυτικά οι πρωτοβουλίες Πράσινης Επιχειρηµατικότητας και τα αποτελέσµατά τους. Η µελέτη περίπτωσης ολοκληρώνεται µε κάποια βασικά συµπεράσµατα σχετικά µε τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες που ανοίγει σε µια επιχείρηση η θετική στάση απέναντι στην περιβαλλοντική προστασία που εκφράζεται µέσα από την Πράσινη Επιχειρηµατικότητα. Στόχος της συγκεκριµένης µελέτης περίπτωσης είναι να αποκτήσει ο αναγνώστης µια ολοκληρωµένη εικόνα του τρόπου που µια επιχείρηση µπορεί, µέσα από επιχειρηµατικές πρωτοβουλίες Πράσινης Επιχειρηµατικότητας, να συµβάλει έµπρακτα στην προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος και παράλληλα να αποκτήσει µια µοναδική θέση στο µυαλό των πελατών µε µακροπρόθεσµα θετικά αποτελέσµατα στην απόδοση της επιχείρησης. ΕΤΑΙΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Εταιρικό Προφίλ Η εταιρία Gaea (ΓΑΙΑ) ιδρύθηκε το 1995 µε στόχο να καλύψει το κενό που υπήρχε στις διεθνείς αγορές όσον αφορά σε επώνυµα παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα. Από το 2000 η εταιρία εισήλθε και στην ελληνική αγορά. Ιδρυτής και Πρόεδρος της Gaea είναι ο κ. Άρης Κεφαλογιάννης, ο οποίος διαχειρίστηκε µε επιτυχία την ανάπτυξη της Gaea και κατόρθωσε να µετατρέψει την «ιδέα» του σε µία ραγδαία αναπτυσσόµενη εταιρία µε σηµαντική παρουσία διεθνώς. 2
Όραµα της εταιρίας είναι να γίνει η κορυφαία διεθνώς Ελληνική επωνυµία (brand name), συνώνυµη µε ποιοτικά και καινοτοµικά Ελληνικά παραδοσιακά τρόφιµα, αλλά και να προωθήσει διεθνώς την ελληνική πολιτισµική γαστρονοµική πρόταση ζωής. Η στρατηγική της εταιρίας περιλαµβάνει την προώθηση και πώληση στις διεθνείς αγορές και την Ελλάδα µιας πλήρους σειράς από αυθεντικά Ελληνικά προϊόντα, µε απώτερο στόχο οι αξίες της υγιεινής Μεσογειακής διατροφής να γίνουν γνωστές σε όσο το δυνατόν µεγαλύτερο κοινό. Στο πλαίσιο αυτό, η γκάµα των προϊόντων αποτελείται αφενός από παραδοσιακά προϊόντα όπως το λάδι και οι ελιές και αφετέρου από καινοτόµες συνταγές προστιθέµενης αξίας. Αξίζει επίσης να σηµειωθεί πως το σύνολο των προϊόντων της εταιρίας έχει σχεδιαστεί έχοντας σαν προοπτική την προσφορά όλων των απαραίτητων συστατικών που απαιτούνται για να βιώσει κανείς τη γαστρονοµική εµπειρία των Ελλήνων. Προϊόντα Η γκάµα των προϊόντων της Gaea περιλαµβάνει υψηλής ποιότητας παρθένα ελαιόλαδα Προστατευόµενης Ονοµασίας Προέλευσης (ΠΟΠ/ΠΓΕ) και αρωµατικά ελαιόλαδα, ελιές, spreads και dips, πατέ, σάλτσες µαγειρικής και άλλες ελληνικές σπεσιαλιτέ, καθώς και πλήρη σειρά βιολογικών προϊόντων. Παρακάτω παρουσιάζονται µε τη βοήθεια εικόνων οι κυριότερες προϊοντικές κατηγορίες της Gaea. Ελαιόλαδο Τα ελαιόλαδα της Gaea είναι τα περισσότερο βραβευμένα ανά τον κόσμο σε αναγνώριση της ανώτερής τους ποιότητας και γεύσης. 3
Ελιές Είναι μαζεμένες με το χέρι, 100% φυσικές, χωρίς καθόλου συντηρητικά, και έχουν τα χαμηλότερα επίπεδα αλμυρότητας διεθνώς. Tapenades (spreads και dips) Μαγειρικές Σάλτσες Φυσικά συστατικά της ελληνικής γης κόβονται και πολτοποιούνται προσεκτικά για τη δημιουργία των μοναδικών tapenades. Οι μαγειρικές σάλτσες της Gaea παρασκευάζονται από τα καλύτερης ποιότητας συστατικά, χωρίς τεχνητά χρώματα, αρώματα και συντηρητικά. Βασίζονται σε αυθεντικές, παραδοσιακές, τοπικές, ελληνικές συνταγές και φτιάχνονται αποκλειστικά για τη Gaea από αναγνωρισμένους σεφ. Ελληνικές σπεσιαλιτέ Η εταιρία προσφέρει σειρά ελληνικών σπεσιαλιτέ που αντιπροσωπεύουν την μεσογειακή κουζίνα, παρασκευάζονται από απολύτως φυσικά προϊόντα και βασίζονται στην αυθεντική ελληνική παράδοση του μεζέ. Ξύδι και άλλα dressings Μεταξύ αυτών και το οξύμελο, προερχόμενο από μια πραγματικά αρχαία ελληνική συνταγή που συνδυάζει ξύδι από βαρέλι και θυμαρίσιο μέλι, και αποτελεί την ελληνική απάντηση στο μπαλσάμικο ξύδι. 4
Οργανικά προϊόντα Η Gaea παράγει μια ευρεία σειρά οργανικών προϊόντων, συνεργαζόμενη με παραγωγούς από όλη τη χώρα που έχουν πάθος για τη δουλειά τους και θέληση να συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Όλα τα οργανικά προϊόντα της εταιρίας διαθέτουν τις κατάλληλες πιστοποιήσεις. Όλα τα προϊόντα της Gaea είναι 100% φυσικά, χωρίς πρόσθετα, τεχνητά αρώµατα ή συντηρητικά. εν είναι τυχαίο πως η εταιρία επιλέγει πολύ προσεκτικά από όλη την Ελλάδα παραγωγούς και προϊόντα, δίνοντας έµφαση στα παραδοσιακά συστατικά και τις πατροπαράδοτες συνταγές. Άλλωστε, βασικό µέληµα της εταιρίας είναι να προστατεύσει και να αναδείξει ό,τι η ελληνική «Μητέρα Γη (ΓΑΙΑ)» έχει να προσφέρει στους ανθρώπους. Παραγωγή Το εργοστάσιο της Gaea βρίσκεται σε µία έκταση 15 στρεµµάτων λίγο έξω από την πόλη του Αγρινίου. Σε εγκαταστάσεις 6.500m 2 έχουν αναπτυχθεί τέσσερις αυτοµατοποιηµένες γραµµές (εµφιάλωσης λαδιού σε µπουκάλια, εµφιάλωσης λαδιού σε ειδικά βάζα jars, παραγωγής spread, dip και σάλτας, και παραγωγής των καινοτοµικών συσκευασιών snack pack ). Στις εγκαταστάσεις της εταιρίας συµπεριλαµβάνονται και 3.000m 2 αποθηκευτικών χώρων. Στο εργοστάσιο υπάρχουν επίσης τέσσερα τµήµατα: Παραγωγή, Προµήθειες, Έλεγχος ποιότητας / Έρευνα και Ανάπτυξη, Αποθήκη και Logistics. Αξίζει τέλος να αναφερθεί πως το εργοστάσιο ελέγχεται τακτικά ως προς τη συµµόρφωσή του µε τα πιο σύγχρονα διεθνή πρότυπα παραγωγής. 5
Οργάνωση Τα κεντρικά γραφεία της Gaea βρίσκονται στο κέντρο της Αθήνας, όπου υπάρχουν 7 διευθύνσεις τµήµατα: Ανθρώπινο υναµικό Λογιστήριο και Χρηµατοοικονοµικές υπηρεσίες Μάρκετινγκ και Επικοινωνία Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Περιβαλλονιτική ιαχείρηση Εγχώριες Πωλήσεις Εξαγωγές Logistics Συνολικά η εταιρία απασχολεί 50 εργαζοµένους, εκ των οποίων οι 33 εργάζονται στο εργοστάσιο και οι υπόλοιποι 17 στα κεντρικά γραφεία. ίκτυο ιανοµής Το µεγαλύτερο πλεονέκτηµα της Gaea είναι το ισχυρό ιεθνές ίκτυο ιανοµής των προϊόντων της. Έχοντας επιλέξει προσεκτικά τους αντιπροσώπους της σε κάθε αγορά που δραστηριοποιείται, συνεργάζεται µε τους απόλυτους ηγέτες αγοράς (market leaders) στον τοµέα της διανοµής προϊόντων specialty food και έχει αναπτύξει µακροχρόνιες σχέσεις αµοιβαίας αποκλειστικότητας µαζί τους. Ενδεικτικά κάποιοι από τους συνεργάτες της εταιρίας είναι στις ΗΠΑ η World Finer Foods/Liberty Richter (απόλυτος ηγέτης αγοράς), στη Γερµανία η Importhaus Wilms (απόλυτος ηγέτης αγοράς) και στη Σκανδιναβία η Haugen Gruppen (απόλυτος ηγέτης αγοράς όχι µόνο σε Πανσκανδιναβική βάση αλλά και σε κάθε Σκανδιναβική χώρα ξεχωριστά). Η σηµαντική τεχνογνωσία της εταιρίας, σε συνδυασµό µε το αναπτυγµένο δίκτυο διανοµής, προσφέρει στην εταιρία την ιδανική βάση ανάπτυξης στη διεθνή αγορά. Πωλήσεις προϊόντων Gaea πραγµατοποιούνται στις παρακάτω χώρες: 6
- Ευρωπαϊκές χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Κύπρος, ανία, Γερµανία, Αγγλία, Φινλανδία, Γαλλία, Νορβηγία, Πολωνία, Ρουµανία, Ρωσία, Σλοβενία, Σουηδία, Ελβετία και Ολλανδία. - Ασιατικές χώρες: Κίνα και Hong Kong - Η.Π.Α. και Καναδάς - Αυστραλία και Νέα Ζηλανδία Σε ό,τι αφορά στο εγχώριο δίκτυο διανοµής, αυτό είναι ιδιαίτερα ανεπτυγµένο. εδοµένου όµως ότι η εταιρία επικεντρώθηκε κυρίως στη διείσδυσή της στις αγορές του εξωτερικού, υπάρχουν ακόµα σηµαντικά περιθώρια βελτίωσης τόσο ως προς τα σηµεία πώλησης στην Ελλάδα, όσο και ως προς την γκάµα προϊόντων διάθεσης. Πορεία Ανάπτυξη της Gaea Μετά από 15 χρόνια σηµαντικών επενδύσεων και θυσιών στη βραχυπρόθεσµη κερδοφορία, η εταιρία έχει δηµιουργήσει σταθερές βάσεις και έχει επιτύχει θεαµατική ανάπτυξη. Η Gaea διαθέτει σήµερα όλα τα απαραίτητα «συστατικά» σε όρους προϊοντικού χαρτοφυλακίου, δικτύου διανοµής, παραγωγικής δυναµικότητας, τεχνογνωσίας, ανθρώπινου δυναµικού και εταιρικής διακυβέρνησης που εξασφαλίζουν συνεχή ανάπτυξη µε υψηλή κερδοφορία. Η ραγδαία ανάπτυξη της εταιρίας παρουσιάζεται στο παρακάτω γράφηµα όπου αποτυπώνεται ο κύκλος εργασιών της εταιρίας ανά έτος, από τη χρονιά ίδρυσής της. 7
Τo 82% των πωλήσεων της Gaea προέρχεται από τις εξαγωγές, ενώ η εγχώρια αγορά αντιπροσωπεύει το 18% των συνολικών πωλήσεων. Αξίζει τέλος να σηµειωθεί πως, ανάµεσα στις ελληνικές εταιρίες του χώρου που δραστηριοποιούνται στο εξωτερικό, η GAEA είναι ηγέτιδα δύναµη. ιεθνώς η εταιρία έχει να ανταγωνιστεί κυρίως ιταλικές (π.χ. Bertoli) και ισπανικές (π.χ.la Espanola) εταιρίες, που έχουν αρκετά δυνατή παρουσία και πραγµατοποιούν ισχυρές καµπάνιες µάρκετινγκ. Η GAEA όµως έχει καταφέρει να τις ανταγωνίζεται αξιοπρεπώς, παρά τη µικρή σε διάρκεια παρουσία της στις αγορές. Ενδεικτικά, η εταιρία Gaea είναι: Νο 3 brand στην κατηγορία του ελαιολάδου στην Γερµανία (πηγή Nielsen) Νο 3 brand στην κατηγορία των ελιών στη Μ. Βρετανία (πηγή Nielsen) Νο 2 brand στην κατηγορία των ελιών στην Νορβηγία (πηγή Nielsen) Νο 2 brand στην κατηγορία του ελαιολάδου στην Νορβηγία (πηγή Nielsen) Νο 1 brand στην κατηγορία του βιολογικού ελαιολάδου στην Ελλάδα (πηγή market sources) Νο 1 brand στην κατηγορία των βιολογικών ελιών στην Ελλάδα (πηγή market sources) 8
Νο 2 brand στην κατηγορία του ελαιολάδου στην Ρωσία (πηγή market sources) Το ταχύτερα αναπτυσσόµενο brand στην κατηγορία των ελιών στις ΗΠΑ (πηγή IRI) Βασικές Αξίες της Gaea Η εταιρία έχει ορίσει µε σαφήνεια τις αξίες πάνω στις οποίες στηρίζει κάθε της απόφαση και δράση. Συγκεκριµένα, οι αξίες της εταιρίας είναι οι παρακάτω: 1. ιάθεση απόλυτα φυσικών καθώς και βιολογικών προϊόντων άριστης ποιότητας. 100% φυσικά προϊόντα, απαλλαγµένα από συντηρητικά και πρόσθετα. Τα πιο πολυβραβευµένα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα παγκοσµίως, πολυβραβευµένες ελληνικές ελιές και σάλτσες. Πιστοποιήσεις ποιότητας από τους σηµαντικότερους διεθνείς οργανισµούς διαπίστευσης και στις αυστηρότερες προδιαγραφές. 2. Στόχευση στην ικανοποίηση και απόλαυση των καταναλωτών. Μέσα από αυθεντικά και γευστικά προϊόντα, όπως αποδεικνύεται και από τις πολυάριθµες βραβεύσεις και διεθνείς διακρίσεις (11 βραβεία µέσα στο 2010, 17 το διάστηµα 2008-09, 22 το διάστηµα 2001-07). Μέσα από την προσφορά καινοτοµικών προϊόντων, άλλοτε εκσυγχρονίζοντας την παράδοση (π.χ. οξύµελο, µία συνταγή που προέρχεται από την αρχαία Ελλάδα), και άλλοτε µέσα από την έρευνα και την χρήση πιο σύγχρονης τεχνολογίας (π.χ. Ελιές σε συσκευασία Snack Pack). 3. Συνεχής υποστήριξη της ευηµερίας αλλά και της εξέλιξης του ανθρώπινου δυναµικού. ιασφάλιση ηθικών πρακτικών εργασίας, SMETA (Sedex Members Ethical Trade Audit) και Πιστοποίηση ορθών πρακτικών από Bureau Veritas. 9
Εξασφαλίζοντας ένα ασφαλές και αξιοκρατικό εργασιακό περιβάλλον σε περιόδους οικονοµικής κρίσης. 4. Ενδιαφέρον για την κοινωνία και το περιβάλλον. Το 1 ο κλιµατικά ουδέτερο ελαιόλαδο στο κόσµο και το 1 ο κλιµατικά ουδέτερο καταναλωτικό προϊόν στην Ελλάδα. Η 1 η γκάµα ελαιολάδων στο κόσµο που υπολόγισε το αποτύπωµα νερού (water footprint). Στηρίξη της παράδοσης, π.χ. συνεργασία µε Μουσείο Ελαιοτριβείο Βρανά στην Λέσβο, ένα µνηµείο µεγάλης ιστορικής και συναισθηµατικής αξίας. 5. Ευηµερία µέσα από συνεχή ανάπτυξη και κερδοφορία. Το 1 ο ελληνικό brand διεθνώς σύµφωνα µε στοιχεία της Nielsen. Μέσος ετήσιος ρυθµός ανάπτυξης µεγαλύτερος από 20%. Σταθερή κερδοφορία τα 4 τελευταία χρόνια. Σταθερή πηγή καλών ειδήσεων µέσα στην κρίση. 6. ηµιουργία σταθερών, µακροχρόνιων συνεργασιών Η 1 η κοινοπραξία στην Ελλάδα ανάµεσα σε µία ανώνυµη εταιρία και έναν αγροτικό συνεταιρισµό (Κριτσά), διασφαλίζοντας δίκαιη ανταµοιβή στους αγρότες που παράγουν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα. Η συνεργασία µε την Κριτσά εγκωµιάστηκε από τον Έλληνα πρωθυπουργό ως παράδειγµα προς µίµηση. Σταθερές µακροχρόνιες σχέσεις µε τους προµηθευτές. Ταξίδι στην ΓΑΙογραφία του τόπου. 7. Συνεχής καινοτοµία µε στόχο την υπεροχή. Ανοίγοντας το δρόµο και εισάγοντας νέες αυθεντικές ελληνικές εµπειρίες, χωρίς να κάνει «εκπτώσεις» στις αξίες για πρόσκαιρη εµπορική επιτυχία. Επενδύοντας σε έρευνα και ανάπτυξη, αναπτύσσοντας γνώση, δηµιουργώντας νέα προϊόντα νέους τρόπους προσφοράς παραδοσιακών προϊόντων. 10
8. Προώθηση της υγείας µέσω εκπαίδευσης για την υγιεινή διατροφή. 8 στις 10 επιστηµονικές έρευνες για την Μεσογειακή διατροφή αναφέρονται στην Ελληνική ιατροφή την οποία και ανακηρύσσουν σαν την πιο υγιεινή στο κόσµο. Στόχος της εταιρίας είναι να ταυτιστεί στο µυαλό των καταναλωτών µε τις έννοιες της αυθεντικότητας, υψηλής ποιότητας, φυσικότητας, υγιεινής, γεύσης και φροντίδας για το περιβάλλον. Αυτές οι έννοιες αποτελούν για τη Gaea την µοναδική πρόταση πώλησης unique selling proposition (USP). Η εταιρία Gaea προσπαθεί συνεχώς να κάνει πράξη τις παραπάνω αξίες τις οποίες πρεσβεύει και να είναι συνεπής ως προς τις δεσµεύσεις της απέναντι στους πελάτες, τους εργαζοµένους και την κοινωνία στο σύνολό της. Για πράδειγµα, στο πλαίσιο της αξίας για τη δηµιουργία σταθερών µακροχρόνιων συνεργασιών και διάθεσης προϊόντων άριστης ποιότητας, προχώρησε σε συνεργασία µε τον αγροτικό συνεταιρισµό Κριτσάς, αποτέλεσµα της οποίας είναι η διάθεση στις διεθνείς αγορές ενός εξαιρετικά παρθένου ελαιόλαδου απαράµιλλης ποιότητας που έχει λάβει σηµαντικές διεθνείς διακρίσεις (π.χ. Γερµανία: Προϊόν της Χρονιάς 2010, ΗΠΑ 2010: Χρυσό βραβείο διεθνούς παρθένου ελαιόλαδου). Ιδιαίτερη έµφαση όµως έχει δώσει η εταιρία στην αξία που έχει να κάνει µε το ενδιαφέρον για την κοινωνία και το περιβάλλον. Η προσήλωση της Gaea στη φροντίδα και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος εκδηλώνεται µέσα από συνεχείς ενέργειες Πράσινης Επιχειρηµατικότητας, οι οποίες περιγράφονται αναλυτικά στη συνέχεια. 11
ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ορισµός «H µορφή οικονοµικής δραστηριότητας η οποία θέτει την προστασία του περιβάλλοντος και της φύσης γενικότερα στο επίκεντρο της στρατηγικής της.» Με αυτήν τη φράση ο ΕΟΜΜΕΧ (Ελληνικός Οργανισµός Μικρών- Μεσαίων Επιχειρήσεων και Χειροτεχνίας) και το Έθνικο Παρατηρητήριο ορίζουν την Πράσινη Επιχειρηµατικότητα. Η πράσινη επιχειρηµατικότητα συνίσταται στη θετική στάση της επιχείρησης απέναντι στην περιβαλλοντική προστασία, τόσο µε προϊόντα ή υπηρεσίες που παράγει, όσο και µε τις διαδικασίες παραγωγής. Η πράσινη επιχείρηση κρατάει θετική στάση απέναντι στην προστασία του περιβάλλοντος στο σύνολο των δραστηριοτήτων της. Η διαρκής βελτιστοποίηση των φυσικών πόρων, η εξάλειψη της φύρας, η αποδοτικότερη κάλυψη των πραγµατικών αναγκών του καταναλωτή και η επένδυση στην προστασία και αποκατάσταση του περιβάλλοντος, συνιστούν τους τέσσερις βασικούς άξονες της πράσινης επιχειρηµατικότητας. Εποµένως, µία επιχείρηση που συµπεριλαµβάνει τις παραπάνω δραστηριότητες στην στρατηγική της, µπορεί να χαρακτηρίζεται πράσινη. Πράσινη Επιχειρηµατικότητα στην Πράξη Όπως παρουσιάστηκε νωρίτερα, το ενδιαφέρον για το περιβάλλον αποτελεί µία από τις βασικές αξίες πάνω στις οποίες η εταιρία στηρίζει κάθε της απόφαση και δράση. Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρία GAEA έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια µία φιλοσοφία που ταυτίζεται µε τις αρχές της πράσινης επιχειρηµατικότητας, όπως είναι η υιοθέτηση καινοτόµων πράσινων πρακτικών στην παραγωγική της διαδικασία καθώς και η υπεύθυνη στάση της σε καίρια περιβαλλοντικά ζητήµατα. Μέσα από τον πράσινο προσανατολισµό και το περιβαλλοντικό πνεύµα που διαπνέει το σύνολο της επιχείρησης, η 12
GAEA έχει κατορθώσει να θεωρηθείται πρωτοπόρος στον κλάδο της µε διεθνείς και πανελληνίες πρωτιές στην χάραξη πράσινων στρατηγικών. Το Πρώτο Κλιµατικά Ουδέτερο Ελαιόλαδο στον Κόσµο Αντιλαµβανόµενη τις επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής στο περιβάλλον, η GAEA αποφάσισε να προχωρήσει στον υπολογισµό και την αντιστάθµιση των εκποµπών του διοξειδίου του άνθρακα του ελαιολάδου της. Η αντιστάθµιση άνθρακα συνίσταται στη χρηµατοδότηση εκ µέρους της εταιρίας έργων προστασίας του κλίµατος, ώστε να εξισορροπηθούν οι εκποµπές άνθρακα που παράγονται ως αποτέλεσµα της λειτουργίας και των προϊόντων της. Η GAEA υπολόγισε τις ποσότητες των εκποµπών άνθρακα που παράγονται ανά κιλό ελαιολάδου και τις εξισορρόπησε χρηµατοδοτώντας έργα προστασίας του κλίµατος µέσω του Ελβετικού οργανισµού myclimate και του CSE - Centre for Sustainability & Excellence - αντιπρόσωπο του myclimate στην Ελλάδα. Αξίζει στο σηµείο αυτό να αναφέρουµε ότι το myclimate ιδρύθηκε το 2002 και αποτελεί µία µηκερδοσκοπική διεθνή πρωτοβουλία για την προστασία του κλίµατος. Βασίζεται στην ιδέα διευκόλυνσης καινοτοµικών λύσεων για την κλιµατική αλλαγή και προωθεί την χρήση ανανεώσιµων µορφών ενέργειας και ενεργειακά αποδοτικότερης τεχνολογίας. Συγκαταλέγεται στους σηµαντικότερους διεθνείς οργανισµούς σε θέµατα αντιστάθµισης των εκποµπών του διοξειδίου του άνθρακα και στους «πελάτες» του οργανισµού περιλαµβάνονται µικρές, µεσαίες και µεγάλες επιχειρήσεις, ιδιωτικοί και δηµόσιοι φορείς, διοργανωτές εκδηλώσεων, ακόµη και ιδιώτες. Το myclimate χρηµατοδοτεί έργα τα οποία οδηγούν σε απευθείας µείωση των εκποµπών αερίων του θερµοκηπίου, µε αποτέλεσµα να καθιστούν δυνατή την ουσιαστική προστασία του κλίµατος. Τα έργα επιτυγχάνουν το αποτέλεσµα αυτό αντικαθιστώντας τα ορυκτά καύσιµα µε ανανεώσιµες πηγές ενέργειας και εφαρµόζοντας ενεργειακά αποδοτικές 13
τεχνολογίες (µέτρα εξοικονόµησης ενέργειας ή χρήση αποδοτικών τεχνολογιών). Τέλος, υποστηρίζει έργα αντιστάθµισης εκποµπών άνθρακα σε αναπτυσσόµενες και αναδυόµενες χώρες στην Αφρική, την Λατινική Αµερική και την Ασία. Πέρα από την συνεισφορά στην µείωση των εκποµπών, τα έργα του myclimate συµβάλουν θετικά και αποδεδειγµένα στην αειφόρο ανάπτυξη των περιοχών µε νέες θέσεις εργασίας και εισοδηµατικές ευκαιρίες, βελτίωση των συνθηκών και του επιπέδου ζωής του τοπικού πληθυσµού, καθώς και µεταφορά τεχνολογίας. Στη συγκεκριµένη περίπτωση, οι υπολογισµοί των εκποµπών άνθρακα που παράγονται έγιναν σε όλο τον κύκλο ζωής του ελαιολάδου, ο οποίος ξεκινά από την καλλιέργεια του ελαιόδεντρου, τη µεταφορά και αποχύµωση των ελιών, την παραγωγή και εµφιάλωση του ελαιολάδου στο εργοστάσιο, την παραγωγή και χρήση των υλικών συσκευασίας, και καταλήγει στην τελική διανοµή του ελαιολάδου σε όλο το εµπορικό δίκτυο της GAEA ανά τον κόσµο. Οι εκποµπές διοξειδίου του άνθρακα από αυτές τις ξεχωριστές φάσεις του κύκλου ζωής αθροίστηκαν, ώστε να υπολογιστούν οι συνολικές εκποµπές άνθρακα ανά κιλό ελαιολάδου, οι οποίες βρέθηκαν να είναι 4,07kg CO2/1kg. Μία σχηµατική απεικόνιση αυτής της διαδικασίας δίνεται µε την παρακάτω εικόνα. 14
Οι ακριβείς υπολογισµοί που πραγµατοποιήθηκαν καθ όλη τη διαδικασία παραγωγής και διάθεσης του ελαιολάδου και οι οποίοι οδήγησαν στη συγκεκριµένη µέτρηση (4,07kg CO2/1kg ελαιολάδου) παρουσιάζονται στο σχήµα που ακολουθεί: Η εκποµπή 4,07kg CO2 ανά κιλό ελαιολάδου µπορεί να µοιάζει µεγάλη, αλλά στην πραγµατικότητα η καλλιέργεια και παραγωγή ελαιολάδου είναι από τις λιγότερο επιβλαβείς δραστηριότητες σε ό,τι αφορά σε παραγωγή αγροτικών προϊόντων. Χαρακτηριστικά αξίζει να αναφερθεί πως για την παραγωγή ενός κιλού ντοµάτας, εκπέµπονται στην ατµόσφαιρα 35kg διοξειδίου του άνθρακα. Το συγκεκριµένο έργο µετατροπής προϊόντος σε κλιµατικά ουδέτερο αποτέλεσε το πρώτο πανελληνίως για καταναλωτικό προϊόν και το πρώτο 15
διεθνώς για ελαιόλαδο. Ως αποτέλεσµα αυτής της διαδικασίας, το ελαίολαδο της GAEA δεν έχει καµία αρνητική επίπτωση προς το περιβάλλον. Πρόσφατα η εταιρία προχώρησε στον υπολογισµό των εκποµπών διοξειδίου του άνθρακα και την ανίστοιχη αντιστάθµιση για το οργανικό της εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. εδοµένου ότι δε χρησιοµοποιούνται χηµικά στοιχεία στην καλλιέργεια του οργανικού ελαιολάδου, η συγκεκριµένη εκποµπή βρέθηκε να είναι 1.71kg CO2/1kg. Αξίζει να σηµειωθεί πως, παρά το υψηλό κόστος της αντιστάθµισης των εκποµπών του διοξειδίου του άνθρακα, η εταιρία επέλεξε να µην το µετακυλήσει στην τιµή πώλησης του προϊόντος, γεγονός που αναδεικνύει την ειλικρινή και περιβαλλοντικά υπέυθυνη συµπεριφορά της εταιρίας. Οι Πρώτες Κλιµατικά Ουδέτερες Ελιές στον Κόσµο Μετά την πιστοποίηση των πρώτων κλιµατικά ουδέτερων εξαιρετικά παρθένων ελαιόλαδων στον κόσµο, η εταιρία σε συνεργασία µε το CSE, προχώρησε µε τον ίδιο τρόπο στον υπολογισµό των εκποµπών του διοξειδίου του άνθρακα των ελιών (0.0519kg CO2/1kg Ελιές) και εν συνεχεία, µέσω του 16
myclimate, στην αντιστάθµιση των ρύπων. Η GAEA κατάφερε να επεκτείνει την διεθνή πρωτιά της και στο προϊόν της ελιάς, µε αποτέλεσµα οι ελιές σε βάζο και σε συσκευασία snack pack να είναι κλιµατικά ουδέτερες. Ο Πρώτος Υπολογισµός Υδατικού Αποτυπώµατος Ελαιολάδου στον Κόσµο Συνεχίζοντας την πράσινη στρατηγική αειφόρου ανάπτυξης και την παράδοση της «πρωτιάς» σε περιβαλλοντικά θέµατα, η εταιρία αποφάσισε να υπολογίσει και το υδατικό αποτύπωµα ελαιολάδου. Σε συνεργασία µε τον ολλάνδικό µη-κερδοσκοπικό οργανισµό Water Foot Network και το CSE (µέλος του WFN), πραγµατοποίησε τον πρώτο υπολογισµό υδατικού αποτυπώµατος προϊόντων ελαιολάδου στον κόσµο, στις περιοχές παραγωγής Λασιθίου και Μεσσηνίας. Λαµβάνοντας υπόψη την κατανάλωση νερού σε όλο τον κύκλο ζωής του ελαιολάδου, κατά µέσο όρο το water footprint (υδατικό αποτύπωµα) για 1 τόνο ελαιολάδου είναι στο Λασίθι 8.779 m3/ton (3625 από τη βροχή + 4639 από την άρδευση + 515 από τα υπόγεια ύδατα) και στη Μεσσηνία 4.813 m3/ton (4358 από τη βροχή + 455 από την άρδευση), όπως φαίνεται και στις παρακάτω εικόνες. Το υδατικό αποτύπωµα για το ελαιόλαδο είναι αρκετά µεγάλο, και αυτό γιατί χρειάζονται περίπου 5 τόνοι ελιάς για τη παράγωγη 1 τόνου λαδιού. Στους παρακάτω υπολογισµούς διαχωρίζεται η πηγή νερού για τα ελαιόδεντρα ανάλογα µε την προέλευσή της (βροχή, άρδρευση, υπόγεια ύδατα). 17
Λασίθι - Κρήτη Μεσσηνία - Πελοπόννησος Η εταιρία, ύστερα από τον πρώτο επιτυχή υπολογισµό, έθεσε ως επόµενο στόχο της, τη µέτρηση του υδατικού αποτυπώµατος και των υπόλοιπων διαδικασιών που συνδέονται µε τα προϊόντα της. Η πολύτιµη αξία του νερού και οι οδυνηρές επιπτώσεις που µπορεί να υπάρξουν από µία πιθανή έλλειψη του, οδήγησαν την εταιρία στην λήψη της παραπάνω υπεύθυνης απόφασης. Σύµφωνα µε τη GAEA, απώτερος στόχος όλων των ενεργειών είναι η επίτευξη µίας πιο βιώσιµης και δίκαιης χρήσης των υδάτινων πόρων ανά την υφήλιο. Για το λόγο αυτό, η εταιρία βρίσκεται σε συνεχή συνεργασία µε το Water Foot Network, του οποίου είναι πια και µέλος, ώστε να αναζητά διαρκώς τρόπους για πιο ορθολογική χρήση του νερού. 18
Τα Επόµενα «Πράσινα» Βήµατα Έχοντας ολοκληρώσει ένα σηµαντικό έργο της πράσινης στρατηγικής της, η GAEA συνεχίζει να σχεδιάζει τα µελλοντικά της βήµατα µε γνώµονα την προστασία του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη της πράσινης επιχειρηµατικότητας: - Βιοκλιµατικό Εργοστάσιο Στη βάση αυτής της ιδεάς στηρίζεται και το επόµενο βήµα η δηµιουργία βιοκλιµατικού εργοστασίου, το οποίο στοχεύει στην βελτίωση της παραγωγικής διαδικασίας. Το βιοκλιµατικό εργοστάσιο πρόκειται να είναι το νέο σηµείο αναφοράς, εφ όσον το οικονοµικό κλίµα ωριµάσει, αποδεικνύοντας τη συνέπεια της εταιρίας στις περιβαλλοντικές της αρχές και αξίες. - Βιολογική Καλλιέργεια Από την µέτρηση του αποτυπώµατος του άνθρακα, προέκυψε ένα σηµαντικό εύρηµα: τα φυτοφάρµακα και λιπάσµατα που χρησιµοποιούνται στην παραγωγική διαδικασία έχουν µεγάλη επίδραση στη συνολική εκποµπή άνθρακα. Για το λόγο αυτό αποφασίστηκε από την εταιρία να διερευνηθούν µε τους προµηθευτές-συνεργάτες της GAEA νέες εναλλακτικές, ώστε να υπάρξει βελτίωση και µείωση της χρήσης τους ή ακόµα και αντικατάστασή τους µε µεθόδους όπως η βιολογική καλλιέργεια. Άλλες «Πράσινες» ράσεις Η αυξανόµενη ανάγκη για πράσινη επιχειρηµατικότητα καθιστά σχεδόν επιτακτική την ανάγκη για διαρκή ενηµέρωση και δράση στις τοπικές κοινωνίες µε στόχο την ευαισθητοποίηση του επιχειρηµατία και του καταναλωτή. Γι αυτό το λόγο, η εταιρία παρακολουθεί και συµµετέχει ενεργά σε συζητήσεις (π.χ. συνέδρια και ηµερίδες) σχετικές µε θέµατα που 19
επηρεάζουν το αποτύπωµα του διοξειδίου του άνθρακα και γενικότερα το περιβάλλον. Εκτός από τη µέτρηση του αποτυπώµατος του άνθρακα και του υδατικού αποτυπώµατος, η GAEA προσπαθεί να δρα προς όφελος του περιβάλλοντος µέσω των καθηµερινών της δράσεων. Στις «πράσινες» ενέργειές της συγκαταλέγονται επίσης η σύνταξη µελέτης για πρόγραµµα εξοικονόµησης ενέργειας στις κτιριακές εγκαταστάσεις του εργοστασίου στο Αγρίνιο, η αντικατάσταση των λαµπτήρων εργοστασίου χαµηλής κατανάλωσης, πρόγραµµα ανακύκλωσης υλικών, η σταδιακή αντικατάσταση εταιρικών αυτοκινήτων µε υβριδικά και η ανακύκλωση µπαταριών, ηλεκτρινού και ηλεκτρονικού εξοπλισµού, χαρτιού και δοχείου µελάνης εκτυπωτών. Επίσης, το 2009, σε συνεργασία µε τα παιδικά χωριά SOS, διοργάνωσε την «Ηµέρα Περιβάλλοντος», όπου µε το σύνθηµα «Αγάπη για το περιβάλλον = Αγάπη για τα παιδια µας», µοίρασε το κλιµατικά ουδέτερο ελαιόλαδό της µαζί µε µπλουζάκια όπου είχε τυπωθεί αντίστοιχο «πράσινο µήνυµα». Το 2010 συµµετείχε ενεργά, για δεύτερη φορά, στην «Ώρα της Γης» που διοργάνωσε η WWF, κλείνοντας τα φώτα όλων των εργοστασιακών της εγκαταστάσεων στο Αγρίνιο για µία ώρα, δίνοντας το δικό της µήνυµα ενάντια στην υπερθέρµανση του πλανήτη. Επιπλέον, σε συνεργασία µε την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, συµµετείχε στο Πρόγραµµα «Οικολογικά Σχολεία», βοηθώντας στην εφαρµογή του προγράµµατος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε ένα δηµοτικό σχολείο του Αγρινίου. 20
Η GAEA έχει επίσης υιοθετήσει το σύστηµα περιβαλλοντικής διαχείρισης σύµφωνα µε τα πρότυπα του ISO 14001, παρά το γεγονός ότι σύµφωνα µε το νόµο, οι εταιρίες εµφιαλώσεως ελαιολάδου δεν είναι στην πρώτη γραµµή των επιχειρήσεων που επιβαρύνουν το περιβάλλον µε ρυπογόνους παράγοντες και κατάλοιπα από τα παραπροϊόντα της παραγωγής ελαιολάδου. Σύµφωνα µε τις γενικές αρχές πολιτικής της εταιρίας, η GAEA φροντίζει για τη συνεχή εκπαίδευση και ενηµέρωση του προσωπικού της σε περιβαλλοντικά θεµάτα καθώς και για την γενικότερη περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των εργαζοµένων της, µέσα από εκδηλώσεις, εκθέσεις, και σχετικές προβολές. Η GAEA έχει επίσης σηµαντική παρουσία σε διεθνείς εκθέσεις τροφίµων όπως είναι αυτές στη Ceal και την Anuga. Στην Ελλάδα, συµµετέχει σε διάφορες σχετικές ηµερίδες, όπως στην ετήσια ηµερίδα πράσινης επιχειρηµατικότητας του Εργαστηρίου Μάρκετινγκ του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών. Η GAEA το 2009 έδωσε δυναµικό «παρόν» στην 81η απονοµή των βραβείων Oscar, καθώς ήταν παρούσα στην καθιερωµένη ετήσια απονοµή βραβείων του µη κερδοσκοπικού οργανισµού «Children Uniting Nations», που έλαβε χώρα για 10η συνεχή χρονιά. Εκεί, celebrities της βραδιάς των Oscar ένωσαν τη φωνή τους µε τα κλιµατικά ουδέτερα ελαιόλαδα της GAEA συνυπογράφοντας το µήνυµα της εταιρείας «Βοηθάµε την Μητέρα Γη», δοκίµασαν τα εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα της GAEA, ενώ η ηθοποιός Michelle Nichols (πρωταγωνίστρια του STAR TREK) υποσχέθηκε να τα πάρει µαζί της στο επόµενο γαλαξιακό της ταξίδι! Αξίζει να σηµειωθεί πως ήταν η 2η χρονιά που τα 2 Π.Ο.Π. ελαιόλαδα της GAEA επιλέχθηκαν ως δώρα από τους διοργανωτές της ιδιαίτερης αυτής βραδιάς, µιας και το 2007 είχαν και πάλι συµπεριληφθεί στο «πράσινο» καλάθι δώρων των 300 VIP προσκεκληµένων των Oscar. Τέλος η GAEA έχει υιοθετήσει και προωθεί τη «ιπλή Πυραµίδα», ένα µοντέλο διατροφής που βασίζεται στη Μεσογειακή διατροφή και που 21