Στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου». Η Πράξη συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Αναφορά εργασιών για το τρίμηνο Ιούνιος Αύγουστος 2012 Ομάδα εργασίας: Διονύσιος Κακαβούλης Αφροδίτη Σωτηροπούλου 1
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 Κεφάλαιο 1 : Εγκατάσταση Παραμετροποίηση & Έλεγχος Λογισμικού της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης... 4 1.1 Εισαγωγή... 4 1.2 Πλοήγηση... 6 1.3 Αναζήτηση... 7 1.4 Κοινότητες και Συλλογές... 10 Κεφάλαιο 2 : Προετοιμασία για την μετάπτωση στη νέα ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης του Παντείου και του ψηφιακού αποθετηρίου... 12 Κεφάλαιο 3 : Σχεδιασμός και υλοποίηση νέας ιστοσελίδας της βιβλιοθήκης του Παντείου... 13 Κεφάλαιο 4 : Μετάπτωση δεδομένων από υπάρχον σύστημα... 16 Κεφάλαιο 5 : Διόρθωση εγγραφών καταλόγου και ενημέρωση του προσωπικού της βιβλιοθήκης... 17 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παρόν κείμενο αποτελεί μια συνοπτική αναφορά των τεχνικών εργασιών (που εφάπτονται στο τομέα ευθύνης των πληροφορικών) και ολοκληρώθηκαν για το δεύτερο τρίμηνο (Ιούνιος - Αύγουστος 2012), στο πλαίσιο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου» (Υπουργείο Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας - ειδική Γραμματεία Σχεδιασμού Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκληση»). Τα παραδοτέα αφορούν τις κάτωθι εργασίες: Εγκατάσταση του λογισμικού της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης, η οποία βασίζεται σε ανοικτή πλατφόρμα λογισμικού, καθώς και σχεδιασμός και υλοποίηση του frontend της. Έγιναν όλες οι απαραίτητες παραμετροποιήσεις σύμφωνα με τις ανάγκες της βιβλιοθήκης ως προς τα πρότυπα μεταδεδομένων και διαλειτουργικότητας, ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιήθηκε και ο πρώτος έλεγχος αρτιότητας του λογισμικού. Προετοιμασία για την μετάπτωση στη νέα ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης του Παντείου. Συγκεκριμένα, για την δημιουργία της νέας ιστοσελίδας και την μετάβασή της σε νέο εξυπηρετητή (server) χρειάστηκε να εξαχθούν όλα τα δεδομένα και περιεχόμενα της ιστοσελίδας που βρίσκονταν στο παλιό εξυπηρετητή, να τηρηθούν αντίγραφα ασφαλείας και να ελεγχθούν ως προς την ορθότητα τους ως προς τον νέο εξυπηρετητή αλλά και γενικώς (πχ σε θέματα ασφαλείας). Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός πλήρους συστήματος διαχείρισης της ιστοσελίδας της Βιβλιοθήκης, με δυνατότητα προσθήκης και επεξεργασίας γενικών εσωτερικών σελίδων, κατηγοριών, νέων και ανακοινώσεων, καθώς και η υλοποίηση του frontend με divs. Μετάπτωση από την υπάρχουσα βιβλιοθήκη στη νέα. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την αντιστοίχηση από το υπάρχον σχήμα μεταδεδομένων στο νέο, τη μεταφορά των δεδομένων, τη δημιουργία δικλείδων ασφαλείας σχετικά με την ψηφιακή διατήρηση των δεδομένων κ.α Διόρθωση εγγραφών καταλόγου και ενημέρωση του προσωπικού της βιβλιοθήκης. Για την εισαγωγή των εγγραφών της βιβλιοθήκης σε ένα κοινό ΟΠΒΣ απαιτείται η διόρθωσή τους, ώστε να συμφωνούν με μια κοινά καθορισμένη πολιτική για όλες τις βιβλιοθήκες - μέλη. Αφού σε προηγούμενη φάση του έργου καθορίστηκαν ποιες αλλαγές πρέπει να γίνουν και εντοπίστηκαν οι εγγραφές του καταλόγου που δε συμβάδιζαν με τη κοινά καθορισμένη πολιτική, σε αυτή τη φάση εξήχθησαν οι εγγραφές αυτές διορθώθηκαν και εισήχθησαν ξανά στο σύστημα. Επιπλέον, ενημερώθηκε το προσωπικό της βιβλιοθήκης για τις νέες πολιτικές αυτές καθώς και για τις αλλαγές που έγιναν με σκοπό οι καινούργιες εγγραφές που θα καταλογογραφηθούν να συμβαδίζουν με αυτές τις πολιτικές ώστε να μη χρειαστεί να πραγματοποιηθούν αλλαγές ξανά. 3
Κεφάλαιο 1 : Εγκατάσταση Παραμετροποίηση & Έλεγχος Λογισμικού της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης 1.1 Εισαγωγή Ο Πάνδημος, που φιλοξενείται στο http://pandemos.panteion.gr/, είναι ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Ψηφιακής Βιβλιοθήκης για την ομοιόμορφη διαχείριση, τεκμηρίωση, διατήρηση και ανάδειξη ετερογενών ψηφιακών συλλογών. Αποτέλεσμα της ανάπτυξής του είναι η συγκέντρωση των συλλογών σε ένα ενιαίο σύστημα ψηφιακής βιβλιοθήκης και η παρουσίασή τους στο διαδίκτυο με ομοιόμορφο αλλά ευέλικτο και προσαρμόσιμο τρόπο. Η επιλογή αυτή διαφυλάσσει την αποτελεσματική διαχείρισή των συλλογών και την ανάδειξή τους ως συστατικά μέρη μίας κεντρικής ψηφιακής βιβλιοθήκης, προσφέροντας ταυτόχρονα σημαντικές εγγυήσεις για την μακροχρόνια βιωσιμότητά τους. Στην ουσία, ο Πάνδημος είναι ένας χώρος ηλεκτρονικής δημοσίευσης της συγγραφικής δραστηριότητας των μελών της επιστημονικής κοινότητας του Παντείου Πανεπιστημίου. Μέσω του Πανδήμου επιτυγχάνεται η ευρεία δημοσίευση και η άμεση διάθεση, η μεγαλύτερη προβολή και κατοχύρωση της εργασίας, στην ευρεία επιστημονική κοινότητα, ενώ ενισχύεται η επιστημονική επικοινωνία. Η πολιτική πρόσβασης του Πάνδημου συνάδει με τις αρχές της Διακήρυξης του Βερολίνου για την Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση. Αποτελεί ένα διαδικτυακό αποθετήριο το οποίο διασφαλίζει την ανοιχτή πρόσβαση και χωρίς περιορισμούς διανομής του ψηφιακού υλικού. Το περιεχόμενο του αυξάνεται καθημερινά καθώς προστίθενται νέες κοινότητες και συλλογές. Το περιεχόμενο οργανώνεται σε Κοινότητες που μπορούν να αντιστοιχούν σε διοικητικές οντότητες όπως σχολές, τμήματα, εργαστήρια και ερευνητικά κέντρα. Σε κάθε κοινότητα μπορούν να υπάγονται άπειρες υποκοινότητες και συλλογές. Αντίστοιχα, κάθε συλλογή μπορεί να περιλαμβάνει άπειρο αριθμό τεκμηρίων. Για την ανάπτυξη της ψηφιακής βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου επιλέχθηκε το λογισμικό Fedora, λογισμικού ανοικτού κώδικα (open source software) και συγκεκριμένα βασισμένο σε JAVA τεχνολογίες, που παρουσιάζει ευέλικτη αρχιτεκτονική και το μοντέλο ψηφιακών αντικειμένων που υποστηρίζει προσφέρει τεράστιες δυνατότητες επέκτασης. 4
Κάθε συλλογή αναπαρίσταται ως ένα ψηφιακό αντικείμενο του Fedora, που περιέχει ένα datastream για τα περιγραφικά και διαχειριστικά μεταδεδομένα της συλλογής και ένα datastream για τα πρότυπα των ψηφιακών αντικειμένων που δημιουργούνται στο πλαίσιο της συλλογής. Τα datastream αποθηκεύονται ως XML ενσωματωμένη στο ψηφιακό αντικείμενο. Οι βασικές συλλογές, οι οποίες φαίνονται και στην παρακάτω εικόνα είναι (πιθανή συγχώνευση μερικών μελλοντικά) : Ακαδημαϊκό Αποθετήριο Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Φωτογραφικό και Ιστορικό Αρχείο Παντείου Αρχείο Ψηφιοποιημένων Περιοδικών Ψηφιακό Υλικό για ΑΜΕΠΟ Συνέδρια Εικόνα 1.1: Αρχική σελίδα - ΠΑΝΔΗΜΟΣ 5
1.2 Πλοήγηση Εικόνα 1.2 : Μενού πλοήγησης Πάνδημου Η Πλοήγηση σας επιτρέπει να δείτε μία λίστα τεκμηρίων με κάποια συγκεκριμένη σειρά: Η Πλοήγηση ανά Κοινότητα/Συλλογή εμφανίζει τις κοινότητες με αλφαβητική σειρά και σας δίνει την δυνατότητα να δείτε τις υποκοινότητες και τις συλλογές κάθε κοινότητας. Η Πλοήγηση ανά Τίτλο εμφανίζει την αλφαβητική λίστα όλων των τίτλων των τεκμηρίων στον Πάνδημο. Η Πλοήγηση ανά Συγγραφέα εμφανίζει την αλφαβητική λίστα όλων των συγγραφέων των τεκμηρίων στον Πάνδημο. Η Πλοήγηση ανά Θέμα εμφανίζει την αλφαβητική λίστα των θεμάτων που προσδιορίζουν τα τεκμήρια στον Πάνδημο. Μπορείτε να εγγραφείτε στο σύστημα εάν: θέλετε να γίνετε συνδομητής σε μία συλλογή και να λαμβάνετε ειδοποιήσεις μέσω e-mail κάθε φορά που νέα τεκμήρια προστίθενται σε αυτήν θέλετε να πάτε στη σελίδα "Ο Πάνδημος Μου" όπου καταγράφονται οι εγγραφές σας και οι όποιες συναλλαγές σας με τον Πάνδημο απαιτούν εξουσιοδότηση (εάν, για παράδειγμα, έχετε δικαίωμα υποβολής σε κάποια συλλογή). θέλετε να επεξεργαστείτε το προφίλ σας 6
Εικόνα 1.3: Φόρμα εισόδου Η Υποβολή είναι η λειτουργία του Πάνδημου που δίνει την δυνατότητα προσθήκης νέων τεκμηρίων. Η διαδικασία της υποβολής περιλαμβάνει την συμπλήρωση μίας φόρμας μεταδεδομένων με πληροφορίες για το τεκμήριο και το ανέβασμα του (ων) αρχείου (ων) που αποτελούν το ψηφιακό τεκμήριο. Κάθε κοινότητα καθορίζει την δική της πολιτική υποβολών. Το Σχετικά με το Fedora σας μεταφέρει στον δικτυακό τόπο του Fedora με πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα και την πορεία του. 1.3 Αναζήτηση Για να διεξάγετε μία αναζήτηση σε όλο τον Πάνδημο, χρησιμοποιείστε το πλαίσιο αναζήτησης στην κορυφή της μπάρας πλοήγησης Εικόνα 1.4: Αναζήτηση στον Πάνδημο Τι αναζητείται στην κεντρική αναζήτηση με λέξεις κλειδιά Η λέξη (λέξεις) που εισάγετε στο κουτί αναζήτησης θα αναζητηθούν στα πεδία του τίτλου, του συγγραφέα, του θέματος, της περίληψης και του αναγνωριστικού κάθε εγγραφής τεκμηρίου. 7
Εάν η ιστοσελίδα σας διατίθεται για αναζήτηση πλήρους κειμένου, το κείμενο που εισήγατε θα αναζητηθεί στο πλήρες κείμενο όλων των αποθηκευμένων τεκμηρίων. Τι δεν αναζητείται - Εξαιρούμενες Λέξεις Η μηχανή αναζήτησης αγνοεί συγκεκριμένες λέξεις που εμφανίζονται, συχνά στην Αγγλική γλώσσα και δεν συμβάλλουν στην ποιότητα των αποτελεσμάτων. Αυτές είναι: "a", "and", "are", "as", "at", "be", "but", "by", "for", "if", "in", "into", "is","it","no", "not", "of", "on", "or", "such", "the", "to", "was" Σύνθετη Αναζήτηση Εικόνα 1.5 : Σύνθετη Αναζήτηση στον Πάνδημο 8
Η σελίδα της σύνθετης αναζήτησης σας δίνει τη δυνατότητα καθορισμού των πεδίων στα οποία επιθυμείτε να αναζητήσετε καθώς επίσης να συνδυάσετε αυτές τις αναζητήσεις με τους τελεστές Boole "and", "or" ή "not". Μπορείτε να περιορίσετε την αναζήτηση σας σε μία κοινότητα επιλέγοντας το βελάκι στα δεξιά του πτυσσόμενου μενού. Εάν θέλετε να κάνετε αναζήτηση σε όλο τον Πάνδημο, αφήστε στο κουτί την προεπιλεγμένη τιμή. Στη συνέχεια, επιλέξτε στην αριστερή στήλη το πεδίο στο οποίο επιθυμείτε να γίνει η αναζήτηση και εισάγετε τη λέξη ή φράση που αναζητάτε στην δεξιά στήλη. Μπορείτε να επιλέξετε και τον τελεστή Boole για να συνδυάσετε τις αναζητήσεις επιλέγοντας το βέλος στα δεξιά του μενού "AND". Σημείωση: Πρέπει να χρησιμοποιήσετε τα πλαίσια εισαγωγής κειμένου με σειρά. Εάν αφήσετε κενό το πρώτο, δεν θα γίνει η αναζήτηση. Αναζήτηση Θεματικής Κατηγορίας Το ελεγχόμενο λεξιλόγιο είναι ένα σύνολο όρων που συνιστούν ένα λεξικό περιγραφών συγκεκριμένων τύπων περιεχομένων ή θεματικών αντικειμένων. Αυτές οι θεματικές κατηγορίες διατηρούνται από όργανα τυποποίησης με σκοπό να τυποποιηθεί ο τρόπος με τον οποίο όμοια αντικείμενα κατηγοριοποιούνται στα αρχεία. Το γεγονός αυτό βοηθά τον χρήστη, αυξάνοντας την πιθανότητα ανάκτησης σχετικών αντικειμένων κατά την αναζήτηση του. Το φιλτράρισμα της λίστας μίας κατηγορίας θα εξαλείψει από τη λίστα οποιουσδήποτε όρους δεν ταυτίζονται με το φίλτρο. Οι υπόλοιποι όροι είναι οποιαδήποτε κατηγορία ή υποκατηγορία δεν περιέχει τον όρο φιλτραρίσματος πουθενά στην ιεραρχία. Εάν επεκτείνετε κάθε κατηγορία θα δείτε ποιοί όροι ταυτίστηκαν με το φίλτρο. Για να αναζητήσετε στα τεκμήρια με βάση τη θεματική κατηγορία, επιλέξτε όσα κουτιά χρειάζονται δίπλα στις κατηγορίες, πριν να πατήσετε "Αναζήτηση...". Η αναζήτηση θα επιστρέψει όλα τα τεκμήρια που είτε ταιριάζουν με τις άμεσα επιλεγμένες κατηγορίες, είτε είναι κατηγοριοποιημένα κάτω από μία κατηγορία υψηλότερου επιπέδου. Επιλέγοντας το "+" δίπλα σε μία κατηγορία, η ενέργεια σας αυτή θα επεκτείνει το δέντρο, εμφανίζοντας ποιοι περιορισμοί είναι διαθέσιμοι για την επιλεγμένη κατηγορία. 9
1.4 Κοινότητες και Συλλογές Εικόνα 1.6 : Κοινότητες και Συλλογές ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ Η οργάνωση του περιεχομένου του Πάνδημου γίνεται σε Κοινότητες που αντιστοιχούν σε διοικητικές οντότητες όπως Σχολές, Τμήματα, Εργαστήρια και Ερευνητικά Κέντρα. Στην κάθε κοινότητα μπορούν να ενταχθούν άπειρες υποκοινότητες και συλλογές. Κάθε συλλογή μπορεί να περιλαμβάνει απεριόριστο αριθμό τεκμηρίων. Η οργάνωση αυτή οφείλεται στην ευελιξία του λογισμικού Fedora να προσαρμόζεται στις διαφορετικές ανάγκες των κοινοτήτων, δίνοντας τους την δυνατότητα να Σχεδιάσουν πολιτικές όπως: - ποιος παρέχει το περιεχόμενο - εάν θα γίνει κάποια διαδικασία ελέγχου 10
- ποιος θα έχει πρόσβαση Προσδιορίσουν την ροή των εργασιών - έλεγχο, επεξεργασία, μεταδεδομένα Διαχειριστούν τις συλλογές Κάθε κοινότητα έχει την δική της σελίδα, στην οποία παρέχει πληροφορίες, ειδήσεις και συνδέσμους που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα της, καθώς επίσης και μία λίστα των συλλογών που εντάσσονται σε αυτήν. ΣΥΛΛΟΓΕΣ Οι Κοινότητες μπορούν να διατηρήσουν άπειρο αριθμό συλλογών στον Πάνδημο. Οι συλλογές παρέχουν την δυνατότητα οργάνωσης ανά θέμα, ανά τύπο πληροφορίας (όπως διατριβές ή σύνολα βάσεων δεδομένων) ή με οποιοδήποτε τρόπο κρίνεται καλύτερος από την κοινότητα για να οργανώσει τα ψηφιακά της τεκμήρια. Οι συλλογές μπορούν να έχουν διαφορετικές πολιτικές και ροές εργασίας. Κάθε συλλογή του Πάνδημου έχει την δική της σελίδα, στην οποία παρέχει πληροφορίες, ειδήσεις και συνδέσμους που ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα των χρηστών της συλλογής αυτής. 11
Κεφάλαιο 2 : Προετοιμασία για την μετάπτωση στη νέα ιστοσελίδα της βιβλιοθήκης του Παντείου και του ψηφιακού αποθετηρίου Η Βιβλιοθήκη του Παντείου Πανεπιστημίου διαθέτει μια ιστοσελίδα, την οποία επισκέπτεται ένας αρκετά μεγάλος όγκος χρηστών καθημερινά, με σκοπό τόσο την ενημέρωσή τους σχετικά με διάφορα θέματα της Βιβλιοθήκης, όπως το ωράριο λειτουργίας της Βιβλιοθήκης, τον κανονισμό της, τις προσφερόμενες υπηρεσίες της κτλ, αλλά όσο και την άμεση εξυπηρέτηση τους μέσω κάποιων online υπηρεσιών που διαθέτει. Ο μεγάλος αυτός όγκος χρηστών, αλλά και το γεγονός ότι η τρέχουσα ιστοσελίδα της Βιβλιοθήκης είναι σχετικά μεγάλης παλαιότητας, οπότε και δεν ικανοποιεί τα τρέχοντα standards σε διάφορους τομείς (σχεδιασμός- αισθητική, ασφάλεια κτλ) έκαναν επιτακτική την ανάγκη ανανέωσής της, αλλά και μεταφοράς της σε νέο εξυπηρετητή. Για το λόγο αυτό σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε μια νέα ιστοσελίδα, η οποία και φιλοξενείται σε εξυπηρετητή του Εθνικού Δικτύου Έρευνας & Τεχνολογίας (ΕΔΕΤ). Πριν όμως από τη λειτουργία της νέας αυτής ιστοσελίδας, χρειάστηκε να γίνουν κάποιες ενέργειες ώστε να διασφαλιστεί η ορθή μετάπτωση από τη παλιά ιστοσελίδα και το παλιό εξυπηρετητή στους αντίστοιχους νέους. Οι ενέργειες αυτές συνοψίζονται στα παρακάτω: 1. Εξαγωγή των δεδομένων και του περιεχομένου της παλιάς ιστοσελίδας και τήρηση αντιγράφων ασφαλείας αυτών. Η ενέργεια αυτή έχει ως σκοπό πρώτον, την διασφάλιση της πληροφορίας της ιστοσελίδας, σε περίπτωση που υπάρξει κάποιο απρόοπτο και απολεσθούν δεδομένα, κατά την μεταφορά των δεδομένων από το παλιό εξυπηρετητή στον νέο. Δεύτερον, την διευκόλυνση των ελέγχων που θα περιγραφούν παρακάτω. 2. Έλεγχος αυτού κάθε αυτού του περιεχομένου της ιστοσελίδας, ώστε να βρεθούν τυχόν ανακρίβειες ή ασυνέπειες. Ο έλεγχος αυτός γίνεται, εξαιτίας της όπως αναφέρθηκε, σχετικά μεγάλης παλαιότητας της ιστοσελίδας, η οποία έχει ως αποτέλεσμα με το πέρασμα του χρόνου να δημιουργούνται κάποιες ασυνέπειες. 3. Έλεγχος του κώδικα που θα μεταφερθεί από τη μία ιστοσελίδα στην άλλη. Αυτός ο έλεγχος έχει διπλό στόχο, πρώτον να εντοπιστούν πιθανά κενά ασφαλείας στον κώδικα, τα οποία θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν κακόβουλοι χρήστες και να προβούν σε ζημιογόνες ενέργειες (υποκλοπή δεδομένων, διαγραφή αρχείων κτλ). Δεύτερον, να διορθωθεί οτιδήποτε δεν συμβαδίζει στο κώδικα με τον νέο εξυπηρετητή (όπως ονόματα εξυπηρετητή, θυρών, βάσεων, IPs κτλ). Αφού λοιπόν έγιναν οι παραπάνω ενέργειες, οι οποίες περιελάμβαναν τους απαραίτητους έλεγχους και διορθώθηκαν όσα δεν συμβάδιζαν, ήταν ασφαλής η μετάβαση στην επόμενη φάση του έργου, η οποία συμπεριλαμβάνει το σχεδιασμό και την υλοποίηση της ιστοσελίδας και η οποία θα περιγραφεί στο αμέσως επόμενο κεφάλαιο. 12
Κεφάλαιο 3 : Σχεδιασμός και υλοποίηση νέας ιστοσελίδας της βιβλιοθήκης του Παντείου Στα πλαίσια της γενικής αναβάθμισης των συστημάτων και των υπηρεσιών της ψηφιακής βιβλιοθήκης, κρίθηκε σημαντική και η ανανέωση του δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης, τόσο σε επίπεδο εικαστικό όσο και λειτουργικό, καθώς και με εκ νέου επεξεργασμένο και εμπλουτισμένο υλικό και περιεχόμενο. Η νέα αυτή ιστοσελίδα, που φιλοξενείται στο http://www.library.panteion.gr/ βασίστηκε και πάλι κυρίως στο στόχο να καλύψει τις ανάγκες ενημέρωσης των ενδιαφερόμενων σε θέματα της βιβλιοθήκης, του τρόπου λειτουργίας της και των υπηρεσιών που προσφέρει στις εγκαταστάσεις της αλλά και ηλεκτρονικά. Η διαδικασία αυτή πραγματοποιήθηκε, βασισμένη στις παρακάτω προδιαγραφές : Το νέο περιβάλλον διαχείρισης καλύπτει το σύνολο των ενοτήτων και των λειτουργιών του δικτυακού τόπου, μέσα από τον οποίος ο αρμόδιος διαχειριστής μπορεί, ακόμα και χωρίς γνώσεις προγραμματισμού ιστοσελίδων να εισάγει, να διορθώσει ή να επεξεργάζεται τα δεδομένα του δικτυακού τόπου. Το περιεχόμενο του δικτυακού τόπου αποτελείται από ενότητες οργανωμένες έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η πληρέστερη προβολή των χαρακτηριστικών του αλλά και των υπηρεσιών του ιστοτόπου. Συμπεριλαμβάνονται συλλογές από εικόνες (image galleries) και δυνατότητα σειριακής προβολής τους (slide show). Διατίθενται menu (οριζοντίων ή καθέτων) πολλαπλών επιπέδων. Δυνατότητα πλήρους υποστήριξης περιβάλλοντος πολυμέσων για παρουσίαση περιεχομένου σε ποικίλες μορφές (κείμενο, φωτογραφία, video, audio, word, excel, pdf, flash) με τη κατάλληλη γραφιστική επεξεργασία, ώστε να εξασφαλίζεται η βέλτιστη παρουσίαση του υλικού. Το περιεχόμενο του δικτυακού τόπου διατίθεται σε ελληνικά και αγγλικά. Αναζήτηση στο δικτυακό τόπο. Ημερολόγιο (calendar) των καταχωρημένων εκδηλώσεων και ανακοινώσεων Φόρμα επικοινωνίας (contact form). Σελίδες κοινωνικής δικτύωσης για εγγεγραμμένους χρήστες (προβλέπεται). 13
H δημιουργία του layout υλοποιήθηκε με βάση τους κανόνες του διεθνούς οργανισμού www.w3c.org για τα webstandards και προσβασιμότητας (Accessibility), με τη χρήση των PHP και CSS. Το εργαλείο μας για την επεξεργασία των html/css/xml ήταν το Adobe Dreamweaver, ενώ στην επεξεργασία των γραφικών χρησιμοποιήθηκε και το Adobe Photoshop. Φιλικότητα προς το χρήστη : χρώματα που δεν κουράζουν τον επισκέπτη, έντονες χρωματικές η σχεδιαστικές αντιθέσεις, σε κάποιες θέσεις κλειδιά, πχ αναζήτηση, 3 βασικές κεντρικές υπηρεσίες, μενού πλοήγησης κ.α. Πιο συγκεκριμένα, η αρχική μας σελίδα, που φαίνεται παρακάτω, καλωσορίζει τους επισκέπτες μας και λειτουργεί ως σημείο εκκίνησης για τα υπόλοιπα περιεχόμενα (ιστοσελίδες), ενώ δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες για μια φωτογραφική ξενάγηση στους χώρους της βιβλιοθήκης. Στην κεφαλίδα, φαίνεται το logo του πανεπιστημίου και της βιβλιοθήκης ενώ υπάρχει και η δυνατότητα αναζήτησης για τον επισκέπτη, κάνοντας έτσι την πλοήγηση του πιο συγκεκριμένη και σύντομη. Στο υποσέλιδο παρατίθενται όλες οι κατηγορίες στις οποίες μπορεί κάθε χρήστης να αναζητήσει τις πληροφορίες που επιθυμεί, όσον αφορά σε γενικές πληροφορίες για τη βιβλιοθήκη, σε υπηρεσίες που προσφέρει, στο υλικό που διαθέτει στις συλλογές της, καθώς νέα και ανακοινώσεις για ποικίλα ζητήματα. Τέλος, στο σώμα της αρχικής μας σελίδας, εκτός από το φωτογραφικό υλικό, καίρια θέση καταλαμβάνουν και οι τρεις βασικές υπηρεσίες της βιβλιοθήκης : Ηλεκτρονικός Κατάλογος OPACIAL Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΠΑΝΔΗΜΟΣ Θεματική Πύλη ΑΝΘΡΩΠΟΚΟΙΝΩΝΙΚΑ 14
Εικόνα 3.1: Αρχική σελίδα Βιβλιοθήκης Παντείου Πανεπιστημίου 15
Κεφάλαιο 4 : Μετάπτωση δεδομένων από υπάρχον σύστημα Το τελευταίο βήμα για την ολοκλήρωση της εγκατάστασης του νέου συστήματος ψηφιακής βιβλιοθήκης αλλά και του νέου δικτυακού τόπου της βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου είναι η μετάπτωση δεδομένων, δηλαδή η μεταφορά στο νέο σύστημα των δεδομένων που υπήρχαν στα προηγούμενα προγράμματα, ώστε να είναι δυνατή η συνέχεια της λειτουργίας της. Η διαδικασία της μετάπτωσης απαιτεί, εκτός από την επεξεργασία των δεδομένων που αναφέρθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, και την ορθή μεταφορά τους, ώστε να προσαρμοστούν κατάλληλα στη δομή του νέου συστήματος. Μια από τις βασικές απαιτήσεις είναι και η διατήρηση των τεκμηρίων που ήδη περιέχει το ψηφιακό αποθετήριο ακόμα και όταν το ίδιο το λογισμικό του αποθετηρίου δεν είναι σε θέση πλέον να καλύπτει τις διαρκώς εξελισσόμενες λειτουργικές ανάγκες του ιδρύματος που το συντηρεί. Σε αυτή την περίπτωση, πρέπει να εξασφαλιστεί η μεταφορά του περιεχομένου του αποθετηρίου σε ένα καινούριο σύστημα με έναν τρόπο που να διατηρείται όλη η πληροφορία που υπήρχε στο παλιό αποθετήριο. Αυτό συνεπάγεται διατήρηση της σύνδεσης μεταξύ μεταδεδομένων και τεκμηρίων, αλλά και διατήρηση της δομής των τελευταίων καθώς και των σχέσεων που συνδέουν τα τεκμήρια μεταξύ τους. 16
Κεφάλαιο 5 : Διόρθωση εγγραφών καταλόγου και ενημέρωση του προσωπικού της βιβλιοθήκης Στα πλαίσια της συμμετοχής της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου στο υποέργο1 της οριζόντιας δράσης του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών, «Δημιουργία κεντρικής υποδομής για την παροχή ολοκληρωμένου περιβάλλοντος βιβλιοθήκης ως υπηρεσίας (ILSaS), ως υποέργο της πράξης «Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός των Ψηφιακών Υπηρεσιών της Βιβλιοθήκης του Παντείου Πανεπιστημίου» που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ), ήταν απαραίτητο να γίνουν αλλαγές στις εγγραφές του καταλόγου της Βιβλιοθήκης, ώστε να συμβαδίζουν με μια κοινά καθορισμένη πολιτική για όλες τις βιβλιοθήκες μέλη. Στη φάση 1 του υποέργου, αφού καθορίστηκαν οι κοινές πολιτικές, εντοπίστηκαν οι εγγραφές του καταλόγου της Βιβλιοθήκης, οι οποίες δε συμφωνούν με αυτή τη κοινή πολιτική και προσδιορίστηκαν οι αλλαγές πρέπει να γίνουν σε αυτές τις εγγραφές. Στην επόμενη φάση εξήχθησαν οι εγγραφές αυτές, διορθώθηκαν και ξαναεισήχθησαν ενημερωμένες στο σύστημα. Παρακάτω ακολουθούν οι αλλαγές που έγιναν, καθώς και εικόνες από μέρος των εγγραφών, πάνω στις οποίες έγιναν αυτές οι αλλαγές. Συγκεκριμένα διορθώθηκαν: 244 εγγραφές με διάφορα λάθη στο ISBN Εικόνα 5.1: Μέρος εγγραφών οι οποίες έχουν ελληνικό Χ στο ISBN 17
Εικόνα 5.2: Μέρος εγγραφών οι οποίες έχουν διάφορα λάθη στο ISBN 18
Εικόνα 5.3: Μέρος εγγραφών οι οποίες περιέχουν το προσδιορισμό του υλικού στα υποπεδία $a αντί για το $b 19
31 εγγραφές που έχουν Γ αντί e στα γαλλικά Εικόνα 5.4: Μέρος εγγραφών οι οποίες έχουν Γ αντί e στα γαλλικά 109 εγγραφές με λάθη στη κωδικοποίηση. Όπου υπάρχει ο χαρακτήρας o {85} στο Advance διαγράφηκε ο χαρακτήρας &GR o {86} στο Advance διαγράφηκε ο χαρακτήρας &AG o {88} στο Advance διαγράφηκε ο χαρακτήρας &CX o {91} στο Advance διαγράφηκε ο χαρακτήρας &BD o {92} στο Advance διαγράφηκε ο χαρακτήρας &AE 20
Εικόνα 5.5: Μέρος εγγραφών οι οποίες έχουν λάθη στη κωδικοποίηση 21
3 εγγραφές με λάθος στον leader Εικόνα 5.6: Μέρος εγγραφών με λάθος στο leader 347 τεκμήρια "Υπό επεξεργασία" τα οποία ολοκληρώθηκαν Εικόνα 5.7: Μέρος εγγραφών Υπό επεξεργασία" 22
25 τεκμήρια "Υπό παραγγελία" τα οποία ολοκληρώθηκαν Εικόνα 5.8: Μέρος εγγραφών Υπό παραγγελία" 121 εγγραφές χωρίς γλώσσα, στις οποίες ελέγχθηκε και προστέθηκε γλώσσα όπου είναι αναγκαίο Εικόνα 5.8: Μέρος εγγραφών χωρίς γλώσσα 23
1 εγγραφή χωρίς το υποπεδίο a του πεδίου 200 Εικόνα 5.9: Εγγραφή χωρίς υποπεδίο a του πεδίου 200 308 εγγραφές χωρίς το υποπεδίο a του πεδίου 210 Εικόνα 5.10: Μέρος εγγραφών χωρίς το υποπεδίο a του πεδίου 210 24
768 εγγραφές που δεν είχαν φυσική περιγραφή Εικόνα 5.11: Μέρος εγγραφών χωρίς φυσική περιγραφή 50 εγγραφές που δεν έχουν αντίτυπα Εικόνα 5.12: Μέρος εγγραφών που δεν έχουν αντίτυπα 25
48 εγγραφές που περιέχουν : στο τίτλο χωρίς να περιέχουν υπότιτλο Εικόνα 5.13: Μέρος εγγραφών που περιέχουν : στο τίτλο χωρίς να περιέχουν υπότιτλο 26
Μετά την εξαγωγή των παραπάνω εγγραφών, σε συνάντηση που έλαβε χώρα, έγινε ενημέρωση του προσωπικού της Βιβλιοθήκης για τις νέες πολιτικές, οι οποίες θα πρέπει να ακολουθούνται κατά την καταλογογράφηση. Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν και παραδόθηκαν τα αρχεία, που περιείχαν τις εγγραφές προς διόρθωση (βλέπε Εικόνες 5.1 έως 5.13), ώστε να γίνουν κατανοητές και με παραδείγματα οι νέες αυτές πολιτικές. Τέλος, αφού μελετήθηκαν οι νέες πολιτικές από τους εκπαιδευόμενους, έγινε νέα συνάντηση με σκοπό να απαντηθούν οι απορίες των εκπαιδευόμενων, ώστε να υπάρξει βεβαιότητα ότι κατανοήθηκαν πλήρως οι πολιτικές Η ενημέρωση αυτή είχε ως στόχο την εκπαίδευση του προσωπικού, με απώτερο σκοπό την κατανόηση και εφαρμογή των νέων πολιτικών, έτσι ώστε οι καινούργιες εγγραφές που θα καταλογογραφηθούν να συμβαδίζουν με αυτές τις πολιτικές, με σκοπό να μη χρειαστεί να γίνουν εκ νέου αλλαγές στο κατάλογο. 27