ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Μοίρες Ηρακλείου Κρήτης, 20 Δεκεμβρίου 2016 ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ομιλία του Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, στη σύσκεψη με αγροτικούς και κτηνοτροφικούς Φορείς και Ομάδες Παραγωγών στις Μοίρες Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω κατ αρχάς για τη θερμή υποδοχή, για τα καλά σας λόγια, για τα δώρα, αλλά και για το πεσκέσι με τα αιτήματα, διότι γι αυτό ήρθαμε. Και θα ήθελα να μου επιτρέψετε να σας πω ότι βασικός λόγος της σημερινής μου επίσκεψης εδώ είναι να ακούσω και όχι να πω. Διότι θεωρώ πως τούτη την ώρα αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ένας ειλικρινής διάλογος με τους πολίτες, με τους φορείς, με τους εκπροσώπους των φορέων και με την Τοπική Αυτοδιοίκηση πάνω στα προβλήματα, τα οποία όλοι τα γνωρίζουμε -είναι χρόνια άλλωστε- αλλά και πάνω στις δυνατότητες για να υπάρξει μια προοπτική λύσης στα προβλήματα αυτά. Δεν θέλω να μακρηγορήσω, αλλά επιτρέψτε μου να κάνω κάποιες σκέψεις εισαγωγικά και να πω και κάποια πράγματα που αποτελούν δεδομένα για να έχουμε όλοι μια πλήρη εικόνα του πού βρισκόμαστε. Η χώρα μας δεν υπάρχει καμία αμφιβολία- βρέθηκε τα τελευταία χρόνια, από το 2010 και μετά, σε μια πρωτοφανή κρίση. Δεν είναι τώρα ο κατάλληλος τόπος εδώ για να αποδώσουμε τις ευθύνες. Άλλωστε, τις ευθύνες τις έχει αποδώσει πολλάκις ο ελληνικός λαός. Όμως, είναι γνωστό σε όλους μας πως μια χώρα με τρομακτικές δυνατότητες, με τρομακτικές δυνατότητες κυρίως λόγω της γεωγραφικής της τοποθεσίας, αλλά όχι μόνον αυτής. Γεωγραφική τοποθεσία που της δίνει τη δυνατότητα να είναι ένας μοναδικός τουριστικός προορισμός. Γεωγραφική τοποθεσία που της δίνει τη δυνατότητα να έχει
εξαιρετικά ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, τα οποία κανείς δεν μπορεί να συναντήσει πουθενά αλλού. Γεωγραφική τοποθεσία που της δίνει πλεονεκτήματα γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά, στον τομέα της ενέργειας, του εμπορίου, των ανταλλαγών. Αλλά και ένα ακόμα εξαιρετικό πλεονέκτημα, που είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο: υψηλά μορφωμένοι, υψηλά εξειδικευμένοι νέοι και νέες που τελειώνουν τα ελληνικά πανεπιστήμια. Ξαφνικά, όλα αυτά τα πλεονεκτήματα αφέθηκαν στην άκρη. Υιοθετήσαμε πριν την κρίση ένα παραγωγικό μοντέλο, το οποίο ήταν στρεβλό και μας οδηγούσε στην κρίση. Ακόμη κι αν δεν γίνονταν οι αδιανόητοι χειρισμοί το 2010 και μετά, χειρισμοί που έφθασαν το χρέος μας από το 120% στο 180% του ΑΕΠ και σήμερα η Ελλάδα είναι μια υπερχρεωμένη χώρα, παρά το γεγονός ότι τα χρόνια της καταστροφικής πενταετίας 2010-2015, αυτοί που κυβερνούσαν έλεγαν ότι «Δεν υπάρχει πρόβλημα με το χρέος, μια χαρά είμαστε. Σας φαίνεται ότι υπάρχει πρόβλημα». Έλεγα, λοιπόν, ότι δεν αξιοποιήθηκαν αυτά τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας, διότι οδηγηθήκαμε σε ένα παραγωγικό μοντέλο, το οποίο θα μας οδηγούσε αργά ή γρήγορα, ακόμα κι αν δεν υπήρχε αυτή η κρίση, σε αδιέξοδο. Θέλω, λοιπόν, σήμερα μαζί σας, περισσότερο από όλα τα άλλα, τα αίτια της κρίσης και της καταστροφής και το τι κάνουμε τώρα για να ξεπεράσουμε αυτό το δύσκολο κάβο, να κουβεντιάσουμε γι αυτό το μοντέλο. Να μιλήσουμε για την ουσία της παραγωγικής ανασυγκρότησης, πώς μπορούμε να τη φανταστούμε και τι μπορεί να σημαίνει αυτή η παραγωγική ανασυγκρότηση. Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε στο έπακρο, παρά τις δυσκολίες, τα σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας και κυρίως πώς θα σταματήσουμε να μιλάμε για τα δημοσιονομικά και να μιλήσουμε για την πραγματική οικονομία και για την παραγωγή πλούτου. Δεν επέλεξα, λοιπόν, τυχαία να έρθω στη Μεσσαρά. Θέλησα να βρεθώ ενώπιος ενωπίω με τους ανθρώπους του μόχθου και της παραγωγής και να ακούσω τα προβλήματά τους, αλλά και να τους καταθέσω τη δική μας οπτική, το σχέδιό μας για την παραγωγική ανασυγκρότηση. Διότι για μας, δεν είναι όραμα η χώρα να έχει ως μοναδική δυνατότητα ανάκαμψης την αξιοποίηση της τουριστικής δυναμικής. Βεβαίως, ο τουρισμός είναι ένα αναμφίβολα σημαντικό πλεονέκτημα. Ακόμα και τα χρόνια της κρίσης πήγαμε καλά στον τουρισμό. Αυξήσαμε τις επισκέψεις στη χώρα μας. Φέτος σπάσαμε ένα ακόμη ρεκόρ, είχαμε 27 εκατ. τουρίστες στην Ελλάδα και την Κρήτη. Αλλά δεν μπορεί μια χώρα να βασίζεται μόνο στον τουρισμό. Και κυρίως μια χώρα, η οποία έχει τη δυνατότητα παραγωγής τόσο αξιόλογων και ποιοτικών αγροτικών προϊόντων, δεν μπορεί να μην αξιοποιεί τον τουρισμό, ώστε σε συνδυασμό αγροτικής παραγωγής και τουριστικής ανάπτυξης να υπάρχει μια διασπορά του παραγόμενου οφέλους στην τοπική οικονομία και την τοπική κοινωνία. Διότι και εσείς γνωρίζετε πολύ καλά, ότι η Κρήτη είναι γεμάτη από τουριστικές μονάδες με πολλά αστέρια, αλλά είναι σε αυτό το μοντέλο του all inclusive. Και τα περισσότερα από αυτά, δυστυχώς, τα συγκροτήματα δεν προσφέρουν κάτι εξίσου σημαντικό με τον ήλιο και τη θάλασσα που προσφέρουν στους τουρίστες, δηλαδή τα τοπικά ποιοτικά αγροτικά προϊόντα της Κρήτης. Έλεγα, λοιπόν, ότι είναι βασικό μας μέλημα αυτό που εμείς ονομάζουμε «παραγωγική ανασυγκρότηση». Αλλά αυτό δεν μπορεί να προχωρήσει, εάν δεν συζητήσουμε για ένα νέο μοντέλο για την αγροτική μας οικονομία και αν δεν συνδυαστεί με ένα συνολικό αναπτυξιακό σχέδιο για την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας.
Εγώ θέλω να μου επιτρέψετε σε αυτό το σημείο να πω κάποια στοιχεία, που προφανώς δεν δείχνουν ότι τα πράγματα είναι ρόδινα, όμως δείχνουν ότι η αγροτική οικονομία, παρά τις δυσκολίες, άντεξε τα τελευταία δύσκολα χρόνια. Και αναφέρομαι κυρίως στο 2015 και το 2016, όπου τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι είχαμε μια σημαντική αύξηση των εξαγωγών κατά 12% το 2015 και αντίστοιχες ενδείξεις έχουμε και για το πρώτο εξάμηνο του 2016. Ενώ επίσης εξαιρετικά σημαντικό, θα έλεγα, μιας και γνωρίζω ότι πολλοί από τους παραγωγούς της νότιας Κρήτης και του κάμπου της Μεσσαράς είναι παραγωγοί φρούτων και κηπευτικών και λαχανικών, ότι φέτος θα έχουμε ένα σημαντικό ρεκόρ δεκαετίας στις εξαγωγές φρούτων και λαχανικών, που θα ξεπεράσουν το 1,5 εκατ. τόνους. Και βεβαίως, αυτό οφείλεται κυρίως στις δικές σας προσπάθειες και θέλω να είμαι ειλικρινής σε αυτό. Μέσα σε αντίξοες συνθήκες καταφέρατε να κρατήσετε την παραγωγή και να αυξήσετε τις δυνατότητες της παραγωγής. Σε ό,τι αφορά τις προσπάθειες που γίνονται από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, νομίζω ότι αυτό έχει σημασία να δούμε: πώς θα καταφέρουμε να αξιοποιήσουμε τα υπάρχοντα εργαλεία σήμερα και να τους δώσουμε και προστιθέμενη αξία, ώστε να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο για την ανασυγκρότηση της αγροτικής οικονομίας, που βεβαίως αυτό θα δώσει και προοπτική αναζωογόνησης στην ύπαιθρο. Βασικό εργαλείο στα χέρια μας είναι το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020. Το Πρόγραμμα αυτό περιλαμβάνει κοινοτική συμμετοχή ύψους 4,7 δις ευρώ, που μαζί με την εθνική και την ιδιωτική συμμετοχή αναμένεται να κινητοποιήσει συνολικούς πόρους έως 6 δις ευρώ την επόμενη τετραετία, μέχρι το 2020. Αυτό νομίζω ότι θα μας δώσει τη δυνατότητα και εκεί δίνουμε όλο το βάρος και όλη την προσπάθειά μας- για την υλοποίηση μιας σειράς προγραμμάτων, που αφορούν κυρίως τους νέους αγρότες, γιατί πολύ σωστά επισημάνθηκε ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι να μείνουν οι νέοι αγρότες στο επάγγελμα, να μείνουν στην ύπαιθρο οι νέοι άνθρωποι. Υπάρχουν οι δυνατότητες υλοποίησης μιας σειράς προγραμμάτων, κυρίως σε ό,τι αφορά τη βιολογική γεωργία, τη μεταποίηση, καθώς και προγράμματα Leader για τη στήριξη της τοπικής ανάπτυξης. Οι προκηρύξεις των σχετικών προγραμμάτων και των σχετικών μέτρων γι αυτά τα 6 δις μέχρι το 2020 είναι σε εξέλιξη και πρέπει να τα παρακολουθήσετε και να τα παρακολουθήσουμε πολύ στενά για να καταφέρουμε να εντάξουμε όσο το δυνατόν περισσότερους σε αυτή τη διαδικασία. Παράλληλα, μέσα από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, δρομολογούνται έργα αναγκαία για την οργάνωση της άρδευσης και της διαχείρισης των υδάτινων πόρων. Εδώ επιτρέψτε μου να κάνω μια παρένθεση: Άκουσα για την ανάγκη να υπάρξει, επιτέλους, αυτό το έργο πνοής για την περιοχή, που είναι η εκτροπή του Πλατύ ποταμού για τον εμπλουτισμό του φράγματος της Φανερωμένης. Ένα έργο, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στον κάμπο της Μεσσαράς να έχει αρκετό νερό για άρδευση και μάλιστα αυτό τι σημαίνει; Αυτό σημαίνει εξοικονόμηση πόρων στην ουσία, διότι αυτό είναι το σημαντικό για τον κάθε αγρότη ξεχωριστά, για τον κάθε παραγωγό. Το φράγμα -πληροφορήθηκα από τον Περιφερειάρχη - μελετητικά έχει ωριμάσει από την Περιφέρεια και είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε. Έχει προϋπολογισμό 120 εκατ. ευρώ. Μπορεί να προχωρήσει και να υλοποιηθεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Υπουργείο Υποδομών.
Και το επόμενο διάστημα, μιας και έχω πλήρη εικόνα πια της μεγάλης σημασίας που έχει για την τοπική οικονομία και για την ευρύτερη περιοχή της νότιας Κρήτης, θα δώσω εντολή στα συναρμόδια υπουργεία να εργαστούν, προκειμένου να δούμε πώς θα μπορέσει να προχωρήσει η διαγωνιστική διαδικασία. Η εξασφάλιση κατ αρχάς των κονδυλίων και η διαγωνιστική διαδικασία. Έλεγα, λοιπόν, ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό η προοπτική ενός οργανωμένου σχεδίου για την αγροτική ανάπτυξη, η οργάνωση της άρδευσης και η διαχείριση των υδάτινων πόρων. Ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα, όμως, που απασχολεί τη μεγάλη πλειοψηφία των παραγωγών είναι το ζήτημα των ενισχύσεων και η καταβολή των ενισχύσεων. Πρέπει να σας εξομολογηθώ ότι σχεδόν δύο χρόνια πριν, το Γενάρη του 2015, παραλάβαμε μια απολύτως προβληματική κατάσταση στον τομέα αυτό. Δεν θα ήταν υπερβολή εάν έλεγα ότι τα πρόστιμα και οι καταλογισμοί ξεπερνούσαν τα διαθέσιμα ποσά των ενισχύσεων. Είχαμε μπροστά μας να ξεδιαλύνουμε ένα κουβάρι, το οποίο ήταν τόσο μπερδεμένο που δεν ήξερες από πού να αρχίσεις. Πρόστιμα και καταλογισμοί υπερέβαιναν τα 3 δις ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα, θεωρώ, χωρίς να θέλω να ευλογήσω τα γένια κανενός, γιατί γνωρίζω τα προβλήματα, ότι αυτό που έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα είναι ένα μικρό θαύμα. Και φέτος υπήρξε η δυνατότητα αποφυγής συμψηφισμού και προστίμων σε ό,τι αφορά τις ενισχύσεις. Δεν υπήρξε συμψηφισμός ούτε για ένα ευρώ και με αυτό τον τρόπο καταφέραμε φέτος, μέσα στο 2016, να αποδοθούν συνολικά 3,5 δις ευρώ, μαζί με τα καθυστερημένα του 2008 ακόμη, 3,5 λοιπόν δις ευρώ στους λογαριασμούς των παραγωγών μέχρι το 2016. Και αυτά είναι νούμερα, νούμερα συγκεκριμένα. Τώρα, θα μου πείτε, τι ποσό αντιστοιχεί από τα 3,5 δις για τους παραγωγούς της Κρήτης; Η εικόνα που έχω είναι ότι αντιστοιχεί ένα ποσό γύρω στα 375 εκατ. μέχρι το 2016, θα σας πει και ο υπουργός. Και θα μου πείτε βέβαια ότι «εντάξει, αλλά αυτά είναι χρωστούμενα». Πράγματι, είναι χρωστούμενα, αλλά έχει μια σημασία το γεγονός ότι τα χρωστούμενα δόθηκαν στους δικαιούχους για να μπορέσουν να προχωρήσουν. Δεν ήθελα, όμως, να μείνω στο θέμα των ενισχύσεων. Το ζητούμενο για την περιοχή σας, θέλω να επαναλάβω, είναι η εκμετάλλευση των τεραστίων πλεονεκτημάτων του αγροτοδιατροφικού τομέα και η μοναδικότητα των προϊόντων της περιοχής. Και νομίζω ότι για να μπορέσουμε να κάνουμε βήματα μπροστά, πρέπει να δημιουργήσουμε και τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη διαφήμιση αυτών των προϊόντων. Και βεβαίως, να έχουμε και έναν κατάλληλο σχεδιασμό με βελτίωση των υποδομών, αποτελεσματικότερη συνεταιριστική οργάνωση, σύνδεση - όπως είπα πιο πριν - της αγροτικής παραγωγής με τον τουρισμό. Σε ό,τι αφορά το θέμα της διαφήμισης και προώθησης των εξαιρετικά ποιοτικών, μοναδικών αγροτικών προϊόντων της Κρήτης, ήδη υλοποιούνται προγράμματα προβολής της κρητικής διατροφής και προώθησης προϊόντων, συνολικού προϋπολογισμού 9,5 εκατ. ευρώ. Επίσης, ποσά πάνω από 17 εκατ. ευρώ δόθηκαν για την υλοποίηση προγραμμάτων ενίσχυσης των ελαιουργικών φορέων της Κρήτης και πιστεύω ότι μπορούμε να πετύχουμε ακόμα περισσότερα σε αυτό τον τομέα. Σας υποσχέθηκα, όμως, να μην μονοπωλήσω τη συζήτηση. Ήθελα να κάνω μια μικρή εισαγωγή και κυρίως να ακούσω. Σας ζητώ να μη διστάσετε να πείτε τα πράγματα, όπως τα σκέφτεστε. Γιατί γνωρίζω πάρα πολύ καλά, παρά το γεγονός ότι ζω στον αστικό ιστό, ότι το
μεγάλο βάρος της κρίσης το έχουν σηκώσει κυρίως οι αγρότες. Και θέλω, πράγματι, να επισημάνω ότι είναι ηθική και πολιτική υποχρέωση η στήριξη των αγροτών, όχι μόνο γιατί αυτό θα δώσει μια προοπτική για την οικονομία σας εξήγησα, θεωρώ ότι είναι βασικός πυλώνας η παραγωγική ανασυγκρότηση - αλλά γιατί επαναλαμβάνω - είναι και μια ηθική υποχρέωση απέναντι σε εκείνους τους συμπολίτες μας, οι οποίοι, παρά το γεγονός ότι στερούνται πόρων, κουβάλησαν στις πλάτες τους το μεγαλύτερο μέρος του συνολικού άχθους της ελληνικής κοινωνίας απέναντι σε αυτή την κρίση. Και αυτός είναι και ο λόγος αν θέλετε - που είμαστε αποφασισμένοι, παρά τις πιέσεις, παρά τις αντίξοες συνθήκες στον ευρωπαϊκό και διεθνή καταμερισμό, ιδίως στον ευρωπαϊκό, παρά και τις πιέσεις της αντιπολίτευσης, που κοιτά μην τυχόν και στεναχωρηθούν οι δανειστές μας - και όταν αυτοί φτερνίζονται, εδώ κρυολογούν - εμείς είμαστε αποφασισμένοι ό,τι περίσσευμα υπάρχει από αυτή τη σκληρή δημοσιονομική προσπάθεια που κάνουμε το τελευταίο διάστημα, να δίδεται κατά προτεραιότητα σε αυτούς που σήκωσαν το μεγαλύτερο βάρος της κρίσης τα προηγούμενα χρόνια. Θέλω, λοιπόν, να σας πω ότι αυτό το νόημα είχε και η προσπάθεια που κάναμε σε σχέση με την ασφαλιστική μεταρρύθμιση. Και πράγματι, φορτώθηκαν ίσως μεγάλα βάρη στη μεσαία τάξη με στόχο, όμως, να υπάρχει μια εθνική σύνταξη αξιοπρέπειας για όλους τους αγρότες. Το ίδιο κάναμε και με τη 13 η σύνταξη, που την κάνουμε πράξη σε δύο μέρες από σήμερα, παρά τις όποιες αντιρρήσεις. Και θέλω να τονίσω ότι η απόφασή μας να γίνει αντισυμμετρικά η καταβολή από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή με μεγαλύτερα ποσά σε όσους έχουν μικρότερες συντάξεις και μικρότερα σε όσους έχουν μεγαλύτερες συντάξεις. Αυτό σηματοδοτεί τι; Την έγνοια για τη στήριξη των πιο αδυνάτων. Και ταυτόχρονα, όμως, την έγνοια για τη στήριξη του αγροτικού κόσμου. Γιατί από τα 629 εκατ. ευρώ που θα διατεθούν γι αυτή την ενίσχυση, τα 250 εκατ. αφορούν δικαιούχους του ΟΓΑ. Διότι οι δικαιούχοι του ΟΓΑ είναι αυτοί οι οποίοι έχουν, δυστυχώς, τα χαμηλότερα ποσά και μέχρι να φθάσουν τα 850 ευρώ, θα πάρουν συντάξεις που αντιστοιχούν όχι στη 13 η, θα πάρουν δυο και τρεις και τέσσερις, κάποιες φορές, και πέντε φορές μεγαλύτερη σύνταξη. Όμως, πράγματι, είναι ντροπή για την ελληνική κοινωνία να υπάρχουν στον αγροτικό κόσμο συντάξεις των 200 και 250 ευρώ. Θέλω, λοιπόν, να σας πω με ειλικρίνεια ότι έχω πλήρη επίγνωση των δυσκολιών και ξέρω ότι και εσείς έχετε πλήρη επίγνωση του δυσχερούς περιβάλλοντος του ευρωπαϊκού, στο οποίο αγωνιζόμαστε και δίνουμε μάχες. Και ταυτόχρονα, έχετε πλήρη επίγνωση ότι, παρά τους αναγκαίους συμβιβασμούς και τις δυσκολίες, δίνουμε μάχη. Και όταν κάποιος δίνει μάχη, έχει τη δυνατότητα να έρχεται εδώ και να κοιτά τους αγρότες στα μάτια, παρά το γεγονός ότι ξέρει πως είναι αδικημένοι από όλα αυτά τα χρόνια της καταστροφικής πενταετίας, αλλά και από τα δύο αυτά χρόνια που γίνεται η προσπάθεια της ανάκαμψης. Θέλω να κλείσω, όμως, και με κάποια θετικά μηνύματα. Το 2016 κάποιοι είπαν - οι γνωστοί καταστροφολόγοι- ότι θα είναι μια χρονιά όπου τα έσοδα θα καταστραφούν και θα χτυπήσει ο κόφτης, μια χρονιά όπου η ύφεση θα συνεχιστεί. Τελικά, το 2016 ήταν μια χρονιά που γυρίσαμε στην ανάπτυξη. Σε ό,τι αφορά τα έσοδα, το γνωρίζετε ήδη, αυτός είναι και ο λόγος που έχουμε τη δυνατότητα να δώσουμε κάποιες ελάχιστες παροχές, τις αναγκαίες, αυτές που είμαστε υποχρεωμένοι στους συμπολίτες μας που κουβάλησαν μεγαλύτερο άχθος στα χρόνια της κρίσης. Το 2016, λοιπόν, είχαμε υπεραπόδοση έναντι των στόχων σε ό,τι αφορά τα έσοδα. Ο στόχος πρωτογενούς πλεονάσματος ήταν 0,5%, τον έχουμε υπερκεράσει, είμαστε πάνω από 1,1%. Και ταυτόχρονα επαναλαμβάνω - όλες οι
ενδείξεις μας λένε ότι το 2016 θα γυρίσουμε σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια. Οι προβλέψεις για το 2017 είναι θα έλεγα - υπερβολικά θετικές και αισιόδοξες: Ανάπτυξη 2,7%. Και για το 2018, 3,1% ανάπτυξη. Όμως, εδώ θα ήθελα μπροστά σας να παραδεχθώ μια αλήθεια. Τι μπορεί να σημαίνουν αυτά τα νούμερα, αν δεν αντιστοιχούν σε βελτίωση της ποιότητας ζωής, του εισοδήματος των καθημερινών βιοπαλαιστών, των ανθρώπων του μόχθου; Αυτός είναι, λοιπόν, ο βασικός μας αν θέλετε - στόχος, αυτό είναι το όραμά μας: Τα επόμενα χρόνια που η Ελλάδα βγαίνει από την κρίση, η ανάπτυξη να μην είναι μια κούφια λέξη, όπως ήταν τα προηγούμενα χρόνια που ζήσαμε. Γιατί θυμόμαστε και χρόνια ανάπτυξης στην περίοδο της Ολυμπιάδας, των «παχιών αγελάδων» όπως κάποιοι λένε, όπου είχαμε και 2% και 3% και 4% ανάπτυξη, που όμως γίνονταν κέρδη για κάποιους που τα έβγαλαν μετά τα λεφτά τους στις τράπεζες της Ελβετίας και του εξωτερικού και τώρα, άντε να τους πιάσεις. Και για τον πολύ κόσμο, τους απλούς καθημερινούς πολίτες, τα οφέλη ήταν ελάχιστα σε σχέση με τη δυναμική της ελληνικής οικονομίας. Αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα για τα επόμενα χρόνια. Το μεγάλο στοίχημα για τα επόμενα χρόνια είναι αυτοί οι αριθμοί να μην είναι κούφια λόγια. Γι αυτό εμείς έχουμε ονομάσει αυτό το στόχο, ο στόχος για τη «δίκαιη ανάπτυξη», δηλαδή να υπάρξει το μέρισμα και η κοινωνική αναδιανομή του σε αυτούς που πρωτίστως έχουν ανάγκη και πλήρωσαν τα βάρη τα χρόνια της κρίσης. Με αυτές, λοιπόν, τις σκέψεις να σας πω ότι είναι μεγάλη τιμή για μένα που βρίσκομαι ανάμεσά σας, στη Μεσσαρά. Είμαι στη διάθεσή σας να ακούσω κι αν χρειαστεί, να τοποθετηθώ ξανά, όπως και οι συνεργάτες μου. Σας ευχαριστώ.