Στις 12 Ιουνίου 2015 πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες η δεύτερη συνάντηση της Διευθύνουσας Ομάδας (Steering Group). Τη συνάντηση παρακολούθησε η κα Τσολακίδη Κατερίνα, ως εκπρόσωπος της Διαχειριστικής Αρχής. Πρόεδρος της συνάντησης ήταν ο κος Longo, Διευθυντής για γενικά θέματα αγροτικής ανάπτυξης και έρευνας της DG Agri. Κηρύσσοντας την έναρξη των εργασιών της Διευθύνουσας Ομάδας (ΔΟ) παρουσίασε την ημερήσια διάταξη και ζήτησε από τους εκπροσώπους των υποομάδων καινοτομίας και LEADER/CLLD να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της πρώτης συνάντησής τους και από τον εκπρόσωπο του ΕΔΑΑ (ENRD Contact Point) να παρουσιάσει τις δραστηριότητες του ENRD μέχρι σήμερα, για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο. Ο κος Jan Willem van der Schans, ανέφερε ότι η υποομάδα της καινοτομίας ήταν σημαντικά διευρυμένη, καθώς συμμετείχαν τελικά 56 μέλη και παρουσίασε τα θέματα προτεραιότητας στα οποία κατέληξε η υποομάδα για την καινοτομία. Τα θέματα αυτά, χωρίς ιεράρχηση, ήταν: 1. Μέθοδοι και συστήματα καλλιέργειας 2. Βιώσιμη και αποτελεσματική χρήση εισροών 3. Μεταφορά Γνώσης 4. Συστήματα Γνώσης 5. Κυκλική οικονομία 6. Διαχείριση Αποβλήτων 7. Κοινωνική καινοτομία (βελτίωση δεξιοτήτων μάρκετινγκ των αγροτών) 8. Από τη βάση προς τα πάνω (bottom up) καινοτομία στο σύστημα γνώσης 9. Καινοτομία στην αγορά 10. Βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού και αγροτικών-αστικών εταιρικών σχέσεων 11. Κλιματική αλλαγή (προσαρμογή και μετριασμός) 12. Ποιότητα εδάφους Όπως φαίνεται και από τη θεματολογία, η καινοτομία δεν περιορίζεται στη γεωργική παραγωγικότητα και βιωσιμότητα αλλά επεκτείνεται και στην κοινωνία και στον προσανατολισμό στην αγορά. Τέλος, παρουσιάστηκε ο προγραμματισμός των εργασιών μέχρι το τέλος του 2015 και ζητήθηκε η συμμετοχή εθελοντών. Ο κος Radim Srsen, εκπρόσωπος της υποομάδας LEADER/CLLD, ανέφερε ότι στην πρώτη συνάντηση είχαν 96 συμμετέχοντες ενώ συμμετείχαν ως παρατηρητές και εκπρόσωποι της DG Regio, DG Employment και DG Mare, γεγονός ιδιαίτερα χρήσιμο για την πολυταμειακή προσέγγιση που κυριαρχεί στην τρέχουσα προγραμματική. Τα θέματα που συζητήθηκαν και συμφωνήθηκαν ως τα πιο σημαντικά για την εν λόγω υποομάδα ήταν: 1. Πολυταμειακή προσέγγιση 2. Συστήματα υλοποίησης (Delivery system) 3. Ανάπτυξη ικανοτήτων για τις ΟΤΔ 4. Αποτελεσματική υποστήριξη διακρατικών συνεργασιών 5. Αξιολόγηση-μέτρηση της επιτυχίας του LEADER/CLLD 6. Το LEADER/CLLD ως εργαλείο για την επίτευξη των προτεραιοτήτων της τοπικής ανάπτυξης 7. LEADER/CLLD και καινοτομία 8. ΟΤΔ ως επικοινωνητές (communicators)
Ο κος Soto παρουσίασε της δράσεις του ΕΔΑΑ για τη νέα προγραμματική περίοδο και επεσήμανε την ανάγκη συμμετοχής των Εθνικών αγροτικών στο περιοδικό «Rural Connections», προκειμένου να αναδειχθούν οι δικές τους ιστορίες, και την έναρξη λειτουργίας, διαδικτυακά, του «MyENRD» για αμεσότερη επικοινωνία και παρακίνησε όλους τους συμμετέχοντες να το χρησιμοποιήσουν. Στη συζήτηση που ακολούθησε τέθηκε το θέμα της καθοδήγησης και υποστήριξης των Επιχειρησιακών Ομάδων από την αρχή της δημιουργίας τους, ο τρόπος επιλογής των προτεραιοτήτων για την καινοτομία για το 2016, οι φορείς υποστήριξης της καινοτομίας στα διάφορα ΚΜ και άλλα θέματα που αφορούσαν την υποομάδα της Καινοτομίας και η Επιτροπή δεσμεύτηκε να τα προωθήσει δεόντως. Επόμενο θέμα στην ημερήσια διάταξη ήταν τα θέματα προτεραιότητας για τη ΔΟ για το 2015, τα οποία ομαδοποιήθηκαν σε 2 κατηγορίες (Απλοποίηση, Δημογραφική αλλαγή/κοινωνική ένταξη, Πολυταμειακές προσεγγίσεις, Έναρξη των Εθνικών Αγροτικών Δικτύων & Δράσεις αξιολόγησης Δικτύων και Συμβουλευτικές υπηρεσίες/μεταφορά γνώσης/ Καινοτομία, Τοπικά τρόφιμα/βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού/αγροτικές-αστικές συνεργασίες/μικρές εκμεταλλεύσεις, Σύνδεση Πυλώνα 1 - Πυλώνα 2, Πράσινη οικονομία/απασχόληση και ανάπτυξη & Κλιματική αλλαγή) και συζητήθηκε η πρόοδος τους, η πρόθεση συμμετοχής των μελών της ΔΟ σε αυτά και τα μελλοντικά βήματα, σε δύο ανεξάρτητα εργαστήρια και εν συνεχεία παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα στην ολομέλεια. Βάση για τη συζήτηση αποτέλεσαν σχετικά κείμενα εργασίας (working fiche) (επισυνάπτονται). Τα σημαντικότερα σημεία ανά θέμα ήταν τα εξής: Απλοποίηση - Τα θέματα αντιμετωπίζονται με διαφορετικό τρόπο και ταχύτητα στα διάφορα ΚΜ. - Οι έλεγχοι απαιτούν σημαντικό ποσοστό δεδομένων. - Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρξουν πρακτικά αποτελέσματα. Δημογραφική αλλαγή/κοινωνική ένταξη - Το θέμα είναι ιδιαίτερα ευρύ και υπάρχουν σημαντικές διαφοροποιήσεις στην προσέγγιση του θέματος από τα ΚΜ ανάλογα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν (νεοεισερχόμενοι/νέοι αγρότες, μετανάστες, ρομά, φτώχια κ.α.). - Είναι οριζόντιο θέμα και το CLLD μπορεί να αποτελέσει βασικό εργαλείο. Πολυταμειακές προσεγγίσεις - Χρειάζεται καθοδήγηση και συμμετοχή όλων των σχετικών γενικών διευθύνσεων. - Η εθνική νομοθεσία μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα και πρέπει να εξεταστεί προκειμένου να αντιμετωπιστούν. Έναρξη των Εθνικών Αγροτικών Δικτύων - Είναι χρήσιμη η διεύρυνση της συμμετοχής των μελών καθώς και η εμβάθυνσή της. - Απαραίτητη η μεταφορά της γνώσης στους φορείς που εκπροσωπούν. Δράσεις αξιολόγησης Δικτύων - Σημαντικό το κόστος της όλης προσπάθειας και θα πρέπει να υπάρχει αναλογικότητα. - Απαραίτητη η ύπαρξη στοιχείων. Η αυτοαξιολόγηση μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία δεδομένων. - Χρήσιμη η εμπειρία των άλλων δικτύων ιδιαίτερα σε θέματα αυτοαξιολόγησης. - Απαραίτητη η ανάπτυξη και χρήση έξυπνων δεικτών. 2
Συμβουλευτικές υπηρεσίες/μεταφορά γνώσης/καινοτομία - Χρειάζεται εκπαίδευση για το σύστημα παροχής συμβουλών και είναι χρήσιμη η γνώση του τρόπου εφαρμογής στα διάφορα ΚΜ. - Χρήσιμη η εμπλοκή ιδρυμάτων εφαρμοσμένης έρευνας και ελεγκτών στο εν λόγω σύστημα. - Σημαντική η διάχυση και όχι μόνο η συγκέντρωση των καλών πρακτικών. Τοπικά τρόφιμα/βραχείες αλυσίδες εφοδιασμού/αγροτικές-αστικές συνεργασίες/μικρές εκμεταλλεύσεις - Σημαντική διαφοροποίηση στις απόψεις. Κάποια ΚΜ θέλουν διεύρυνση της θεματολογίας (σε μη τρόφιμα και δασικά προϊόντα) και κάποια περιορισμό της. - Να συμπεριληφθούν και οι υπηρεσίες εφοδιασμού (logistics) και επεξεργασίας τροφίμων. - Οι Επιχειρησιακές Ομάδες μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο. Σύνδεση Πυλώνα 1 - Πυλώνα 2 - Το θέμα αυτό συνδέεται άρρηκτα με την απλοποίηση. - Σημαντικό θέμα η διατήρηση των μόνιμων βοσκοτόπων σε συνδυασμό με τις περιοχές υψηλής φυσικής αξίας. - Χρήσιμη μια θεματική ομάδα εργασίας για το θέμα. - Χρειάζεται καταγραφή των δεικτών που υπάρχουν στα διάφορα ΚΜ και εξέταση της χρησιμότητάς τους. Πράσινη οικονομία/απασχόληση και ανάπτυξη - Υπάρχει ανάγκη να διευρυνθεί το θέμα αυτό πέραν της αγροτικής ανάπτυξης π.χ. ανακύκλωση. - Χρήσιμη η εμπλοκή και άλλων γενικών διευθύνσεων όπως η DG Environment. - Σημαντικός ο ρόλος της ΕΣΚ. Κλιματική αλλαγή - Ίσως θα πρέπει να μετονομαστεί σε αποδοτική χρήση ενέργειας (energy efficiency) ή/και διαχείριση γης (land management) για καλύτερη στοχοθέτηση. - Χρειάζονται πρακτικά αποτελέσματα. - Χρήσιμη η ανάλυση των ΠΑΑ σε σχέση με την επίδραση που είχαν τα περιβαλλοντικά μέτρα. Εν συνεχεία έγινε μια πρώτη συζήτηση για τις προτεραιότητες του 2016. Η Επιτροπή ανέφερε ότι ο στόχος είναι να φανούν τα σημαντικά θέματα για τα ΚΜ. Προτάθηκε να περιοριστούν τα θέματα ώστε να μπορέσουν να εστιάσουν σε αυτά και να αντιμετωπιστούν καλύτερα. Ίσως είναι καλύτερα να υπάρχουν μικρότερες ομάδες εργασίας και εν συνεχεία κατάλληλη διάχυση των αποτελεσμάτων. Τέλος επισημάνθηκε ότι το 2016 δεν είναι εναρκτήρια χρονιά αλλά επιχειρησιακό έτος. Τονίστηκε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικός ο χρόνος ανάμεσα στις συναντήσεις για την ανταλλαγή πληροφοριών και προτάθηκε η διάχυση των αποτελεσμάτων της συνάντησης της ΔΟ σε όλα τα μέλη της Συνέλευσης. Επιπλέον, αντικείμενο της επόμενης ΔΟ θα είναι η προετοιμασία των θεμάτων για τη 2 η Συνέλευση οπότε προτάθηκε τα μέλη της ΔΟ να συζητήσουν με τα μέλη της Συνέλευσης τα θέματα που τους αφορούν προκειμένου να συμπεριληφθούν. Σχετικά με την επιλογή της θεματολογίας επισημάνθηκε ότι πρέπει να υπάρχει ευελιξία στην επιλογή της θεματολογίας. Πιθανό θέμα για το επόμενο έτος είναι η συμβολή των ΠΑΑ και κατά συνέπεια του Ευρωπαϊκού Ταμείου για την Αγροτική Ανάπτυξη στους στόχους της Ευρώπης 2020. Άλλα θέματα που 3
αναφέρθηκαν ήταν οι ομάδες παραγωγών, ο πολυλειτουργικός ρόλος των δασών και το πάντα σημαντικό θέμα σχετικά με την ανταγωνιστικότητα της γεωργίας. Επόμενο θέμα της συνάντησης ήταν η παρακολούθηση και αξιολόγηση του έργου των Αγροτικών Δικτύων. Η αυτοαξιολόγηση των δικτύων απέκτησε ιδιαίτερη σημασία στο τέλος της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου καθώς μέσω αυτής μπορείς να καταλάβεις τα επιτεύγματα των δικτύων, να βελτιώνεις συνεχώς τις δραστηριότητες δικτύωσης καθώς και να επιδείξεις την προστιθέμενη αξία της δικτύωσης. Επιπλέον παρουσιάστηκαν οι κύριες προκλήσεις για τα δίκτυα σε σχέση με τα θέματα αξιολόγησης ως εξής: - Οι ποσοτικοί δείκτες κάποιες φορές δεν έχουν νόημα και θα πρέπει να εστιάζουμε στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα. - Καθορισμός και συλλογή κοινών στατιστικών στοιχείων δικτύωσης παρά την παραλακτικότητα των δικτύων. - Προσδιορισμός χρήσιμων μεθόδων για την ποιοτική αξιολόγηση (δείκτες αποτελέσματος). Εν συνεχεία πήρε το λόγο ο κος Pascher, πρόεδρος της Ομάδας διαλόγου της κοινωνίας των πολιτών για την αγροτική ανάπτυξη (Civil Dialogue Group on Rural Development) και παρουσίασε τις στρατηγικές προτεραιότητες και τρέχοντα αντικείμενα εργασίας της. Πιο συγκεκριμένα οι στρατηγικές προτεραιότητες της είναι: - Η εφαρμογή της πολιτικής για την Αγροτική Ανάπτυξη. - Η μελλοντική πολιτική για την Αγροτική Ανάπτυξη. - Η συνεργασία και ο συντονισμός με τα αγροτικά δίκτυα και άλλες ομάδες εμπειρογνωμόνων. Τα αντικείμενα εργασίας της είναι: - Η πρόοδος των εγκρίσεων των νέων ΠΑΑ. Απαιτείται πολύς χρόνος για την έγκριση και προτείνεται μεγαλύτερη υποστήριξη των ΚΜ κατά τη σύνταξή τους και απαιτείται περισσότερη διαφάνεια - Πρώτη συζήτηση για απλοποίηση και συνοχή των προγραμμάτων. Απαιτούνται κοινές αρχές και κανόνες για όλα τα προγράμματα - Ειδικά εργαλεία: ΕΣΚ, LEADER και CLLD. Απαιτούνται περισσότερες καλές πρακτικές και ανταλλαγή απόψεων καθώς και να παραμείνουν απλά. - Χρηματοδοτικά εργαλεία στην Αγροτική Ανάπτυξη και στις επενδύσεις στην Ευρώπη. Σημαντικά εργαλεία αλλά όχι αντικατάσταση των επιδοτήσεων από αυτά. Επίσης, τα έργα στις αγροτικές περιοχές να αποτελούν μέρος του σχεδίου επενδύσεων για την Ευρώπη. Τέλος το COSME (πρόγραμμα της ΕΕ για την Ανταγωνιστικότητα των Επιχειρήσεων και των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜΜΕ) για την περίοδο 2014-2020 προϋπολογισμού 2,3 δις ) αποτελεί ένα πρόσθετο χρηματοδοτικό εργαλείο για τις ΜΜΕ και κυρίως για τους αγρότες. 4
Τέλος παρουσιάστηκαν οι προγραμματισμένες εκδηλώσεις του ΕΔΑΑ μέχρι το τέλος του έτους. Εκδήλωση/Δράση Προτεινόμενη ημερομηνία Συνάντηση Εθνικών Αγροτικών Δικτύων και Συνέδριο για Leader/CLLD 24-25/09/2015 Focus group «Νεοεισερχόμενοι στη γεωργία» και «Καινοτόμες λύσεις στην έλλειψη νερού σε επίπεδο εκμετάλλευσης» Ιούνιος 2015 2 η συνάντηση μόνιμης υποομάδας Καινοτομίας 23/06/2015 3 η συνάντηση ΔΟ Οκτώβριος 2015 2 η συνάντηση Συνέλευσης 26/11/2015 Η συντάξασα (υπογεγραμμένο) Κατερίνα Τσολακίδη 5