H ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Διδάσκουσα Φένια Χατζοπούλου kchatzop@uth.gr
Περιεχόμενα Ορισμός Ιστορική αναδρομή Μορφές και τύποι της αξιολόγησης Η συζήτηση γύρω από την αξιολόγηση και την εκπαίδευση Θεσμικό πλαίσιο για την αξιολόγηση στην ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα Η αξιολόγηση στο ΠΣ του νηπιαγωγείου Μέθοδοι Αξιολόγησης Εφαρμογές
«Αξιολογώ, σημαίνει δίνω αξία, ανοίγω διάλογο µε το παιδί, την οικογένεια, τους συναδέλφους» (Gioux,1997)
Άξιο λόγου & συλλογισμού Αξιολόγηση: η εκτίμηση της αξίας Αξία: ο εκτιμητικός κανόνας που αποτελεί τη βάση κρίσεων Οι διαχρονικές αξίες
Αξιολόγηση είναι Η διαδικασία προσδιορισμού της αξίας ενός αντικειμένου (Scriven, 1991, 1) Αμφιλεγόμενη έννοια της αξίας καθώς δεν διαχωρίζει το ποιοτικό από το ποσοτικό (επάρκεια) το πραγματικό από το ιδεατό (απόλυτο - άριστο) την ηθική από τα συναισθήματα (Θετικό) Η απόδοση μιας ορισμένης αξίας σε κάποιο πρόσωπο, αντικείμενο ή πράγμα, με βάση συγκεκριμένα σαφή και προκαθορισμένα κριτήρια και μέθοδο εκτίμησης (Κασσωτάκης, 2001, 15)
Αξιολόγηση είναι Μια διαδικασία εκτίμησης αλλά και κατανόησης της αξίας, την οποία οι διάφοροι παράγοντες (διδάσκοντες, μαθητές, γονείς, κατασκευαστές αναλυτικών προγραμμάτων και συγγραφείς βιβλίων, πολιτικοί) που συμμετέχουν στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της εκπαιδευτικής διαδικασίας προσαρτούν στις εμπλεκόμενες δραστηριότητες και τα αποτελέσματα (Κουλαϊδής, 1992, 74) Π.χ. Α.Ε.Γλ.
Αξιολόγηση είναι Η διαδικασία που αποβλέπει να προσδιορίσει όσο πιο συστηματικά, έγκυρα, αξιόπιστα και αντικειμενικά γίνεται, την καταλληλότητα, τη λειτουργικότητα και το αποτέλεσμα μιας διδακτικής και παιδαγωγικής δραστηριότητας σε σχέση με τους στόχους της, αλλά και με συγκεκριμένη μεθοδολογία (Κωνσταντίνου, 2002, 15)
Η αξιολόγηση ως σήμερα η αξιολόγηση ποτέ δεν αποτέλεσε μέρος ενός συστήματος ουσιαστικής ανατροφοδότησης συνδεδεμένου τόσο µε το εκπαιδευτικό έργο όσο και µε τα Αναλυτικά Προγράμματα. χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ως εργαλείο συλλογής στοιχείων που σχετίζονται µε την επίδοση των μαθητών,
Η αξιολόγηση ως σήμερα αποτελεί ένα θεσμό όχι νεοεισαχθέντα, αλλά ένα θεσμό που λειτουργεί περισσότερο ως ένα φάντασμα, που ακόμη «καίει», γιατί ρυθμίζει τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές πρακτικές, αφού στο βάθος όλοι γνωρίζουμε ότι κάθε πράξη µας αξιολογείται.
Ο πληθυντικός του ορισμού Η αξιολόγηση ως μέτρο Η αξιολόγηση για τον έλεγχο της ποιότητας ή της αποτελεσματικότητας Η αξιολόγηση για τη λήψη ή τροποποίηση αποφάσεων Η αξιολόγηση για την επίλυση προβλημάτων Η αξιολόγηση ως ερμηνεία Η αξιολόγηση ως επικοινωνία Η αξιολόγηση ως αλλαγή και αναμόρφωση
Η αξιολόγηση ως μέτρο «ως μέτρο ποσοτικά»
Η αξιολόγηση ως ερμηνεία «διερεύνηση και απόδοση των αιτίων και των παραγόντων που επέδρασαν είτε η κατάσταση κρίνεται θετική είτε αρνητική να εντοπίσει ποικίλες αιτίες, το βαθμό ετοιμότητας, τα ενδιαφέροντα, τα μαθησιακά στυλ, αν έχει κάποιο νόημα για τα παιδιά»
Η αξιολόγηση για την επίλυση προβλημάτων Αξιολογούνται τα προβλήματα παρανοήσεις των παιδιών μέσω της αξιολόγησης καταλαβαίνουμε αν τα παιδιά κατανόησαν το μάθημα και ποια όχι, κι έτσι μπορούμε να επιλύσουμε τα προβλήματα να προλαβαίνει τυχόν προβλήματα Αφορά κάθε πλευρά του προβλήματος Παραδείγματα Με την αξιολόγηση με την έναρξη της σχολικής χρονιάς εντοπίζουμε ιδιαίτερες δυσκολίες συμπεριφοράς τις οποίες διαχειριζόμαστε κι έτσι η αξιολόγηση αποτρέπει τη δημιουργία μαζικών προβλημάτων. Αν τα παιδιά εργαζόταν σε δυάδες και δεν είχαμε το επιθυμητό αποτέλεσμα θα φροντίσουμε να κάνουμε ομάδες των 4-5 παιδιών.
Η αξιολόγηση για τη λήψη ή τροποποίηση αποφάσεων Η αξιολόγηση ως οδηγός του εκπαιδευτικού Να προσθέτει, να αφαιρεί ή να τροποποιεί Διαμόρφωση άποψης- κρίσης Παράδειγμα Αν προταθεί από τη διδάσκουσα επίσκεψη σε μουσείο και οι φοιτήτριες δεν συμφωνήσουν, λόγω της αρνητικής αξιολόγησης ή θα ματαιωθεί ή θα τροποποιηθεί.
Η αξιολόγηση ως επικοινωνία Η αξιολόγηση στο ρόλο μεσολαβητή επικοινωνίας μεταξύ παιδιών και εκπαιδευτικών Η συζήτηση ως μέσο αξιολόγησης Η αξιολόγηση ένα μέσο επικοινωνίας με τους γονείς, καθώς μπορούν να έχουν μια εικόνα για το παιδί τους στην τάξη Παράδειγμα Μια αξιολόγηση δραστηριότητας που επιτρέπει την επικοινωνία αποτελεί το θεατρικό παιχνίδι. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά εξασκούν και βελτιώνουν τον τρόπο έκφρασής τους
Η αξιολόγηση για τον έλεγχο της ποιότητας ή της αποτελεσματικότητας Σημασία έχει η ποιότητα των γνώσεων να είναι υψηλή και όχι τόσο η ποσότητα Μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη μορφή συζήτησης. Η ποιότητα μπορεί να αξιολογηθεί αν αυτό που έμαθαν τα παιδιά μπορούν να το χρησιμοποιήσουν και αλλού Παραδείγματα Τα διαγωνίσματα στο τέλος κάθε τριμήνου στο δημοτικό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αξιολόγησης της ποιότητας διδασκαλίας αλλά και των γνώσεων των μαθητών. Ένα νήπιο που δεν έχει ασχοληθεί αρκετά με τη ζωγραφιά του με την αξιολόγηση μπορεί να παρακινηθεί να
Η αξιολόγηση ως αλλαγή και αναμόρφωση Για να αναμορφώσουμε τη διδασκαλία αλλάζοντας τα εργαλεία, τις μεθόδους, και τις δραστηριότητες. η αξιολόγηση αποβλέπει στον αναστοχασμό
γενικότερα σχόλια Οδηγεί τα παιδιά στην αναμόρφωση Να αξιολογείται το ΑΠ καθώς αν δεν είναι αποτελεσματικό και δεν μεταδίδει γνώσεις στους μαθητές Για να ελέγξει την ποιότητα η νηπιαγωγός μοιράζει στα παιδιά φύλλα αξιολόγησης ολιγόλεπτα που με τη βοήθειά της θα απαντήσουν (όπου χρειάζονται βοήθεια)
Αναλύοντας τους ορισμούς Η αξιολόγηση ως μέτρο για την έκφραση του αποτελέσματος της σύγκρισης των μετρήσεων Η αξιολόγηση για τον έλεγχο της ποιότητας ή της αποτελεσματικότητας ως διαδικασία για την αποτίμηση και της αποτελεσματικότητας και των αποτελεσμάτων μιας συστηματικής και σκόπιμης δραστηριότητας Η αξιολόγηση για τη λήψη ή τροποποίηση αποφάσεων η εξέταση του βαθμού καταλληλότητας μεταξύ των πληροφοριών και των κριτηρίων που χρησιμοποιούνται προκειμένου να ληφθεί μία απόφαση
Αναλύοντας τους ορισμούς Η αξιολόγηση για την επίλυση προβλημάτων η επιλογή πρακτικών προκειμένου να υποστηριχθεί η οικοδόμηση της αξία και να βελτιωθούν τα προβλήματα που οδήγησαν στην αξιολόγηση Η αξιολόγηση ως ερμηνεία των δεδομένων για τη διατύπωση κρίσεων και λήψης αποφάσεων Η αξιολόγηση ως επικοινωνία, διευρύνοντας τη γνώση για τους τρόπους που οι άνθρωποι σκέφτονται, μαθαίνουν και εργάζονται. Η αξιολόγηση ως αλλαγή και αναμόρφωση καθώς είναι το πιο δυνατό εργαλείο για την αναγνώριση και την αλλαγή των ατόμων και των θεσμών
Σύμφωνα με τον Κασσωτάκη Αποδίδεται στον όρο της αξιολόγησης αξία κυρίως με πρακτική έννοια υποδηλώνοντας: Μια ορισμένη θετική ή αρνητική ιδιότητα στο αξιολογούμενο πρόσωπο ή πράγμα. Π.χ. κατάλληλο-ακατάλληλο, σημαντικό-ασήμαντο, καλό-κακό, κλπ. Σύγκριση του αποτελέσματος σε σχέση με άλλα ομοειδή πρόσωπα ή αντικείμενα. Πχ τελευταίος, καλύτερος Σύγκριση του αποτελέσματος με τον αρχικό στόχο. Π.χ. η προσπάθεια πέτυχε πλήρως, επαρκώς, μερικώς, ελάχιστα
Γενικά Η αξιολόγηση βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πόλους, ένα αρνητικό και ένα θετικό. Ο αρνητικός είναι ταυτόσημος με τον έλεγχο, την επιλογή, την άρνηση. Ο θετικός είναι ταυτόσημος με την πρόοδο, την αλλαγή και τη βελτίωση (Meyer, 1995).
Κριτήρια αξιολόγησης Ειδικότερα όσον αφορά την εκπαίδευση βασικά κριτήρια για τις επιλογές της αξιολόγησης είναι: Η αξιολόγηση πρέπει να είναι χρήσιμη στην εκπαίδευση ή να καθοδηγεί προς μια πρακτική που συμβάλλει σε ευεργετικά αποτελέσματα. Πρέπει να είναι αποδεκτή από όλους τους εμπλεκόμενους Πρέπει να στηρίζεται σε ένα ευρύ φάσμα πληροφόρησης (είδη και πηγές) Οι αποφάσεις που βασίζονται σ αυτή πρέπει να προνοούν για τη συγκατάθεση της οικογένειας των παιδιών
Σύμφωνα με το Scriven αξιολόγηση είναι Οι άνθρωποι ακολουθούν μια σειρά βημάτων στην προσπάθεια τους να συνδέσουν τα δεδομένα αξιολογικών κρίσεων που δείχνουν ότι το κρινόμενο πρόσωπο ή πράγμα είναι καλό, καλύτερο ή χειρότερο, πέτυχε ή απέτυχε.
Τα βήματα κατά Scriven (Sladish, 1998) 1ο βήμα: Επιλογή κριτηρίων με βάση τα οποία το αξιολογούμενο πρόσωπο ή πράγμα μπορεί να κριθεί ως «καλό» 2ο βήμα: Καθορισμός του βαθμού της επίτευξης των κριτηρίων, σε συγκριτικά ή απόλυτα επίπεδα τα οποία θα πρέπει να υπερβαίνουν την εγγύηση του χαρακτηρισμού «καλό» 3ο βήμα: Συγκέντρωση των δεδομένων που αναφέρονται στην επίτευξη των κριτηρίων σε σύγκριση με τα καθορισμένα όρια 4ο βήμα: Ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων σε μια τελική αξιολόγηση
Η εκπαιδευτική αξιολόγηση ικανοποιεί τέσσερις βασικούς σκοπούς (Boniol & Vial, 2007, 141): «βελτίωση των αποφάσεων που σχετίζονται µε τη μάθηση που πραγματοποιεί ο κάθε μαθητής πληροφόρηση του παιδιού και των γονιών του σχετικά µε την πρόοδο που έχει επιτελέσει το παιδί απόδοση των πιστοποιητικών που είναι απαραίτητα στο μαθητή και την κοινωνία βελτίωση της ποιότητας της διδασκαλίας γενικά»
Αξιολόγηση & διδασκαλία
Ο προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου Οι ανάγκες των μαθητών: Κοινωνικές συναισθηματικές γνωστικές Διαδικασίες για την υποστήριξη των γνωστικών αναγκών των μαθητών: Διαφοροποίηση- Επικοινωνία - Ανατροφοδότηση