Σύντομη έκδοση του Under My Wing Εισαγωγικό πρόγραμμα ΤΕΕ/ Προσωπικό εκπαίδευσης ενηλίκων Συγγραφείς: Prof. Dr. Marc Beutner / Dipl.-Volksw. Lara Melissa Fortmann / Katharina Löwenstein, M. Sc., University of Paderborn (UPB), Γερμανία "Αυτό το έργο έχει χρηματοδοτηθεί με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτή η έκδοση αντιπροσωπεύει τις απόψεις μόνο του συγγραφέα και η Επιτροπή δεν μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνη για όποια χρήση έχει γίνει στις πληροφορίες που περιλαμβάνονται. Αριθμός έργου: 527607-LLP-1-2012-1-IE-LEONARDO-LMP 1
Κεφάλαιο 1 Επισκόπηση του έργου Under My Wing Η επιχειρηματικότητα οδηγεί σε καινοτομία, ανταγωνιστικότητα, δημιουργία θέσεων εργασίας και ανάπτυξη. Επιτρέπει καινούργιες καινοτόμες ιδέες να μετατραπούν σε επιτυχημένες επιχειρήσεις και μπορεί να ξεκλειδώσει τις προσωπικές δυνατότητες των ατόμων. Ο σημαντικός ρόλος που έχουν οι νεοσύστατες μικρο επιχειρήσεις και οι καινούργιες επιχειρήσεις στην οικονομική ανάπτυξη και στη δημιουργία θέσεων εργασίας αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο από τα άτομα και τις επιχειρήσεις. Η επιχειρηματικότητα μπορεί να είναι μια βιώσιμη εναλλακτική λύση για τους νέους πτυχιούχους αντί της εξαρτημένης εργασίας. Οι επιχειρηματικές δεξιότητες των νεαρών ατόμων μπορούν επίσης να ωφελήσουν την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας με τη δημιουργία ενός ισχυρού επιτελείου μελλοντικών τοπικών επιχειρήσεων και ηγετών των πολιτών. Το έργο Under My Wing Supporting Graduate Entrepreneurs (UMW) εκπροσωπεί μια νέα καινοτομία η οποία στοχεύει να υποστηρίξει την εξέλιξη της σταδιοδρομίας των αποφοίτων από κλάδους που δεν είναι σχετικοί με επιχειρήσεις, ως επιχειρηματίες. Του έργου ηγείται το Meath Partnership της Ιρλανδίας και η σύμπραξη περιλαμβάνει εταίρους από τη Μάλτα, την Κύπρο, τη Γερμανία, την Ισπανία, τη Λιθουανία και τη Φινλανδία. Το UMW σχεδίασε, ανέπτυξε και εφαρμόζει ένα μεικτό πρόγραμμα μαθημάτων που περιλαμβάνει: Εξατομικευμένο πρόγραμμα σπουδών επιχειρηματικότητας αντιμετωπίζει τις ειδικές ανάγκες των αποφοίτων Πρόγραμμα σπουδών ανάπτυξης επιχειρήσεων Παιδαγωγικό πρόγραμμα και πρόγραμμα εισαγωγής Διακρατικό πλαίριο καθοδήγησης υποστηρίζει την απόκτηση ενός ευρύ φάσματος βασικών δεξιοτήτων διασφαλίζει ότι η καλύτερη πρακτική τηρείται από τον κάθε φορές στο πλαίσιο του μοντέλου προτεινόμενης σύμπραξης στηρίζει απόφοιτους επιχειρηματίες στα αρχικά χρόνια ανάπτυξής τους παροτρύνοντάς τους να σκέφτονται και να ενεργούν σε αγκόσμιο επίπεδο στα πλαίσια μιας παγκοσμιοποιημένης οικονομίας Εικόνα 1: Τα συστατικά του μεικτού προγράμματος σπουδών μάθησης του UMW. Το UMW προσφέρει ένα ευέλικτο πρόγραμμα πρακτικής άσκησης σε επιχειρήσεις τοποθετώντας απόφοιτους σε δυναμικές μικρές επιχειρήσεις όπου μπορούν να δουν από πρώτο χέρι την ποικιλία των δεξιοτήτων που είναι απαραίτητες για να λειτουργήσουν και να διαχειριστούν μια επιχείρηση, ενώ παράλληλα αναπτύσσουν τη δική τους επιχειρηματική ιδέα. 2
Ιστοσελίδα του UNDER MY WING (2013). Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://undermywing.eu/ie/home/. 3
Ενότητα 1 Επισκόπηση των στόχων του έργου και στόχοι για επίτευξη Ο σκοπός του έργου UMW είναι να υποστηρίξει την σταδιοδρομία των αποφοίτων από κλάδους που δεν σχετίζονται με επιχείρηση ως επιχειρηματίες. Για την επίτευξη αυτού του στόχου οι εταίροι θα σχεδιάσουν και θα παρέχουν μια συνεχή υποστήριξη σε άνεργους και άνεργους αποφοίτους στη βάση των ιδιαίτερων δυνατοτήτων διαφόρων φορέων σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης και κατάρτισης. Οι στόχοι του UMW είναι: 1. Να αντιμετωπίσει τα υψηλά επίπεδα της ανεργίας και την υποαπασχόληση μεταξύ των αποφοίτων στις συμμετέχουσες χώρες 2. Να υποστηρίξει την οικονομική ανάπτυξη με την προώθηση δημιουργικότητας, πρωτοβουλίας και αυτοπεποίθησης, με την ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος και τη δημιουργία τοπικών κόμβων επιχειρηματικής δραστηριότητας 3. Να διασφαλίσει ότι όλοι οι σχετικοί φορείς συνεισφέρουν στο σχεδιασμό, στην ανάπτυξη και στην υλοποίηση της προτεινόμενης εκπαιδευτικής διαδικασίας 4. Να προωθήσει την επιχειρηματικότητα ως βιώσιμη επιλογή για τους αποφοίτους και επικείμενους αποφοίτους 5. Να ενθαρρύνει τους αποφοίτους να σκεφτούν την κάλυψη αναγκών σε παγκόσμιο επίπεδο και να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας 6. Να διασφαλίσει την ισότητα ευκαιριών για αποφοίτους ανεξαρτήτως φύλου και εθνικότητας Αντιμετώπιση των υψηλών επιπέδων ανεγίας και υποασπασχόλησης Διασφάλιση της συμμετοχής όλων των σχετικών φορέων Διασφάλιση της ισότητας ευκαιριών για τους αποφοίτους Στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης Ενθάρρυνση των αποφοίτων να σκεφτούν σε παγκόσμιο επίπεδο Προώθηση επιχειρηματικότητας Σχέδιο 2: Στόχοι του UMW. 4
Ιστοσελίδα του UNDER MY WING (2013). Διαθέσιμη στο διαδίκτυο: http://undermywing.eu/ie/home/. 5
Ενότητα 2 Εισαγωγή: UMW Πρόγραμμα σπουδών Το πρόγραμμα σπουδών του UMW προσφέρει τα βασικά στοιχεία για να γίνει κάποιος ένας ευρωπαίος επιχειρηματίας. Οι επιχειρηματίες που έχουν σκοπό να αρχίσουν μια καινούργια επιχείρηση θα στηρίζονται από το πρόγραμμα σπουδών του UMW. Το πρόγραμμα σπουδών του UMW παρέχεται σε μια νέα και καινοτόμα μορφή που θα εισάγει και θα προωθεί την ικανότητα των επιχειρηματιών να ορίζουν ό,τι χρειάζονται στις επιχειρήσεις τους. Επιπρόσθετα, προωθεί την ανάπτυξη των προσωπικών δεξιοτήτων. Το πρόγραμμα του προγράμματος σπουδών του UMW περιλαμβάνει 100 ώρες μεικτής διδασκαλίας μαθημάτων με τη χρήση πολυμέσων. Το πρόγραμμα σπουδών UMW αποτελείται από τις παρακάτω επτά ενότητες: Ενότητα 1: Πώς να γίνεται επιχειρηματίας Έχετε τις σωστές ιδέες; Ενότητα 2: Ξεκινώντας την επιχείρησή σας Μετατρέψτε τις ιδέες σας σε επιτυχία Ενότητα 3: Πρόσβαση σε χρηματοδότηση Εξασφαλίστε κεφάλαιο για εσάς και την επιχείρησή σας Ενότητα 4: Πωλήσεις και μάρκετινγκ Γνωρίστε και αυξήστε τη βάση των πελατών σας Ενότητα 5: Διοίκηση επιχειρήσεων Δεξιότητες οργάνωσης και στρατηγικού σχεδιασμού Ενότητα 6: Επικοινωνία Δικτύωση και κατανόηση διαφορετικών επιχειρηματικών κουλτούρων Ενότητα 7: Πρακτική άσκηση Συμβουλευτική και υποστήριξη από επιχειρήσεις Εικόνα 3: Ενότητες προγράμματος σπουδών του UMW 6
Graduate Entrepreneurship and Business Immersion Programme (2014). Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://undermywing.eu/ie/home/. 7
Ενότητα 2 Εισαγωγή: Πρόγραμμα σπουδών του UMW - Χαρακτηριστικά Το πρόγραμμα σπουδών του UMW επικεντρώνεται σε διαφορετικά χαρακτηριστικά τα οποία δημιουργούν τα καινοτόμα στοιχεία του προγράμματος σπουδών. Τα χαρακτηριστικά του προγράμματος πώς να γίνεται επιχειρηματίας μπορούν να απεικονιστούν με την βοήθεια των παρακάτω τριών βημάτων: Ανάπτυξη επιχειρηματικών ιδεών Ανάπτυξη επιχειρηματικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων ζωής Πώληση των ιδεών και των προϊόντων Ανάπτυξη επιχειρηματικού δικτύου επαφών Στην έναρξη του προγράμματος Κατά τη διάρκεια του προγράμματος Απόκτηση εμπειρίας για τη δημιουργία και λειτουργία νεοσύστατης επιχείρησης μέσω στενής επαφής με ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων Προώθηση κατανόησης επιχειρηματικού περιβάλλοντος Εξέταση και δοκιμή επιχειρηματικού πλάνου Ενδυνάμωση αυτοπεποίθησης για τη δημιουργία και διοίκηση μιας επιχείρησης Στο τέλος του προγράμματος Εικόνα 4: Χαρακτηριστικά του προγράμματος σπουδών του UMW Graduate Entrepreneurship and Business Immersion Programme (2014). Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://undermywing.eu/ie/home/. 8
Ενότητα 2 Εισαγωγή: Πρόγραμμα σπουδών UMW Μεικτό μοντέλο μάθησης Το πρόγραμμα του προγράμματος σπουδών του UMWθα πραγματοποιηθεί με τη χρήση μεικτού μοντέλου μάθησης. Το μεικτό μοντέλο μάθησης θα επικεντρωθεί και θα αναπτύξει τις «τεχνικές, συμπεριφοριστικές και διαχειριστικές δεξιότητες που είναι σχετικές με επιχειρηματικότητα» και αποτελείται αφ ενός από «πλούσιες διαδικτυακές δραστηριότητες πολυμέσων» και αφ εταίρου από «πρακτική μάθηση στην τάξη». Η πρακτική μάθηση στην τάξη περιλαμβάνει τα ακόλουθα βασικά στοιχεία: Σεμινάρια Κύρια μαθήματα Πρακτική μάθηση στην τάξη Εργαστήρια Ομάδες συζήτησης Εικόνα 5: Πρακτική μάθηση στην τάξη του UMW Graduate Entrepreneurship and Business Immersion Programme (2014). Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://undermywing.eu/ie/home/. 9
Ενότητα 2 Εισαγωγή: Πρόγραμμα σπουδών UMW Περιεχόμενο ενότητας Ενότητα 1:Πώς να γίνετε επιχειρηματίας Έχετε τις σωστές ιδέες; Το περιεχόμενο αυτής της ενότητας είναι η αναγνώριση των: Επαγγελματικών και προσωπικών δεξιοτήτων για να γίνετε επιχειρηματίας Ρίσκων και ευκαιριών για να γίνετε επιχειρηματίας Πηγών και χαρακτηριστικών των επιχειρηματικών ευκαιριών Εργαλείων για την παραγωγή επιχειρηματικών ιδεών Ευκαιριών για χρηματοδότηση επιχειρηματικών ιδεών Τεχνικών αξιολόγησης της βιωσιμότητας ιδεών Μηχανισμών για προστασία των ιδεών Αποφάσεων επένδυσης ή όχι και Απαραίτητων σταδίων για ανάπτυξη της ιδέας και έναρξης της επιχείρησης Ενότητα 2: Ξεκινήστε την επιχείρησή σας - μετατρέψετε τις ιδέες σας σε επιτυχία. Το περιεχόμενο αυτής της ενότητας είναι: Δοκιμή της ιδέας, Οι ομάδες στόχο και η αγορά στόχος για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες και Η ανάπτυξη ενός elevator pitch σχετικά με την επιχείρηση και τα προϊόντα/ υπηρεσίες. Ενότητα 3: Πρόσβαση σε χρηματοδότηση Εξασφαλίστε κεφάλαιο για εσάς και την επιχείρησή σας. Το περιεχόμενο αυτής της ενότητας είναι: Η χρηματοδότηση της επιχείρησης Η εξερεύνηση του ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού περιβάλλοντος και η αναγνώριση των κατηγοριών/ επιλογών χρηματοδότησης, Οικονομική διαχείριση και σχεδιασμός και Οικονομικές καταστάσεις και εθνικές νομικές απαιτήσεις για χρηματοοικονομικές αναφορές. Ενότητα 4: Πωλήσεις και μάρκετινγκ Γνωρίστε και αυξήστε τη βάση των πελατών σας Το περιεχόμενο αυτής της ενότητας είναι: Στρατηγικές μάρκετινγκ για την επιχείρηση και τα προϊόντα/ υπηρεσίες, Η εξερεύνηση των καναλιών επικοινωνίας, Η διαδικασία της δημιουργίας και της διατήρησης προσωπικών και επιχειρηματικών επωνυμιών, 10
Δεξιότητες, τεχνικές και στυλ πωλήσεων των πωλητών Η ανάπτυξη συγκεκριμένων στυλ πωλήσεων και τεχνικών Ενότητα 5: Διοίκηση επιχειρήσεων- Δεξιότητες οργάνωσης και διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού. Το περιεχόμενο αυτής της ενότητας είναι: Η κατανόηση της ποικιλίας των ρόλων, Διαχείριση των ανθρώπων, των εξόδων, των πηγών, των διαδικασιών και των πρακτικών, Τυποποίηση διαδικασιών και παρακολούθηση της απόδοσης και Στρατηγικός σχεδιασμός. Ενότητα 6: Επικοινωνία Επικοινωνία, δικτύωση και κατανόηση διαφορετικών επιχειρηματικών κουλτούρων Το περιεχόμενο αυτής της ενότητας είναι: Τα διαφορετικά στυλ επικοινωνίας, Ανάπτυξη συγκεκριμένων στυλ επικοινωνίας, Προσαρμογή στο επικοινωνιακό στυλ των πελατών, Ανάπτυξη επιχειρηματικών σχέσεων, Σωστή επιλογή των μέσων επικοινωνίας, Προετοιμασία των μηνυμάτων και Επίγνωση των πολιτιστικών διαφορών στο επιχειρηματικό περιβάλλον. Ενότητα 7: Πρακτική άσκηση Συμβουλευτική και υποστήριξη από επιχειρήσεις. Το περιεχόμενο αυτής της ενότητας είναι: συλλογή πρακτικών εμπειριών από την πραγματική ζωή ιδιοκτητών επιχειρήσεων και ανάπτυξη της κατανόησης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος Graduate Entrepreneurship and Business Immersion Programme (2014).Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://undermywing.eu/ie/home/. 11
Κεφάλαιο 3 Η ομάδα στόχος Το έργο Under My Wing επικεντρώνεται σε τρεις κύριες ομάδες στόχου όπως παρουσιάζεται στις ακόλουθες εικόνες. Άνεργοι/ υποαπασχολούμενοι απόφοιτοι Ιδιοκτήτες μικρο επιχειρήσεων ΕΕΚ / εκπαιδευτικό προσωπικό ενήλικων Εικόνα 6: Ομάδες στόχου του UMW Η ομάδα στόχου είναι μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της διδασκαλίας. Στην ομάδα στόχου μπορείτε να βρείτε τα άτομα που θα λάβουν μέρος στο πρόγραμμα του UMW. Ανάλυση της ομάδας στόχου σημαίνει επικέντρωση στις ουσιαστικές προϋποθέσεις που πρέπει να έχουν οι εκπαιδευόμενοι. Η ομάδα στόχου με την οποία θα είστε σε επαφή θα είναι κυρίως άνεργοι και υποαπασχολημένοι απόφοιτοι. Η ομάδα στόχου σας θα έχει ειδικές ανάγκες οι οποίες θα πρέπει να υποστηριχθούν. Η ομάδα στόχος μπορεί να έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Έλλειψη δεξιοτήτων Συγκεκριμένες δυνατότητες και ατομικές μαθησιακές ανάγκες για κάθε συμμετέχοντα Διαφορετικές δυσκολίες, ενδιαφέροντα, γνωστικό επίπεδο τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσετε Ατομικές ανάγκες σχετικά με τα κίνητρα Οι απόφοιτοι θα χρειαστούν ειδική, ατομική και εποικοδομητική εκπαίδευση. Η εκπαίδευση θα υποστηρίζεται από έναν οδηγό που έχει δημιουργηθεί για τις κατ ιδίαν συναντήσεις, ο οποίος 12
είναι διαθέσιμος στην ιστοσελίδα του έργου UMW. Η πρόσωπο με πρόσωπο εκπαίδευση μπορεί να σχεδιαστεί ατομικά. Επομένως, θα υπάρχει ευελιξία προκειμένου ένα συγκεκριμένο κεφάλαιο ή θέμα να αναλυθεί εις βάθος, πχ. Μάρκετινγκ αντί χρηματοδότηση κτλ. Το σύνολο του προγράμματος σπουδών και εκπαίδευσης του UMW θα «ενθαρρύνουν τη δημιουργική σκέψη, την πρωτοβουλία, την αυτοπεποίθηση και την ανάπτυξη επιχειρηματικού πνεύματος». (δείτε το Research Executive Summary που έχει συνταχθεί από (Deliverable 3.03) το ερευνητικό κέντρο Synthesis, σελ. 4, http://www.undermywing.eu) Research Executive Summary prepared (Deliverable 3.03) by Sythesis center for Research and education, available on the Internet: http://www.undermywing.eu. 13
Κεφάλαιο 3 Η ομάδα στόχος και το περιεχόμενο του μηνύματος Για να επικεντρωθούν οι μαθητές δεν είναι μόνο απαραίτητο να εντοπιστεί το μήνυμα, αλλά και να είστε σίγουροι για το περιεχόμενό του. Ρίξτε μια πιο προσεκτική ματιά στο θέμα σας και ρωτήστε τον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσει: Είναι το μήνυμά μου αξιόπιστο; Θα ήταν χρήσιμο να φανταστείτε τι θα συμβεί, αν οι μαθητές δεν δέχονται το μήνυμα. Είναι το μήνυμά μου σχετικό; Είναι σημαντικό να είστε ξεκάθαροι για τα γεγονότα, τα οποία υπογραμμίζουν τη σημασία και την σχετικότητα του θέματός σας σε διαφορετικές καταστάσεις. Δώστε στους μαθητές πληροφορίες όταν αντιμετωπίζουν παρόμοιο πρόβλημα στη ζωή τους. Είναι το μήνυμα δικαιολογημένο; Τα κύρια σημεία και απαιτήσεις σχετικές με το θέμα σας είναι ικανά να σας βοηθήσουν να πείσετε τους μαθητές. Διαφορετικές θέσεις και επιχειρήματα των ατόμων που ενδιαφέρονται μπορούν να διαβεβαιώσουν το θέμα σας. Αξιοπιστία Σχετικότητα Νομιμότητα Εικόνα 7: Εστιάζοντας στο θέμα σας για να πείσετε τους μαθητές 14
Κεφάλαιο 4 Εισαγωγή: πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης Η πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης του UMW είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για τη διεξαγωγή του προγράμματος σπουδών του UMW και την υποστήριξη της διδασκαλίας των ενοτήτων. Η ηλεκτρονική πλατφόρμα μάθησης είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα του έργου: http://www.undermywing.eu. Επιπλέον, η ηλεκτρονική πλατφόρμα του UMW είναι διαθέσιμη στις γλώσσες των 5 εταίρων: Αγγλικά, Γερμανικά, Λιθουανικά, Ελληνικά και Ισπανικά. Η λειτουργικότητα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του UMW χαρακτηρίζεται από ποικιλία διαφορετικών περιοχών. Οι διάφορες περιοχές αποτελούνται από: Εργαστήριο συνεργατικής επιχειρηματικότητας Εργαστήριο εκμάθησης γλωσσών Ηλεκτρονική πλατφόρμα UMW Διαδικτυακά μαθήματα Ζώνη πειραματισμού και ανταλλαγής για τους εκπαιδευτές Διεθνής ζώνη συμβουλευτικής υποστήριξης Εικόνα 8: Περιοχές της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του UMW Under My Wing Supporting Graduate Entrepreneurship. Εκδόσεις UMW, σελ.98. 15
Κεφάλαιο 4 Εισαγωγή: Η ηλεκτρονική πλατφόρμα - Στόχοι Η ηλεκτρονική πλατφόρμα του UMW στοχεύει στο να διευκολύνει τη διαδικτυακή χρήση του περιεχομένου, με Διαδικτυακά Σεμινάρια, Εικονικές τάξεις, Καθοδήγηση και συμβουλευτική από ομότιμους και Φόρουμ συζήτησης. Επίσης, η πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης προωθεί τη διαδραστική μάθηση και υποστηρίζει διαφορετικά μαθησιακά στυλ. Με τη χρήση του εργαστηρίου συνεργατικής επιχειρηματικότητας οι δεξιότητες συνεργασίας και η δημιουργία συνεργιών θα ενισχυθούν και θα αναπτυχθούν. Η περιοχή του διαδικτυακών διδακτικών μαθημάτων περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα υλικά για τις ενότητες του UMW και άλλων πηγών. Η διεθνής ευαισθητοποίηση θα επιτευχθεί με τη χρήση της περιοχής διεθνούς συμβουλευτικής και υποστήριξης. Το διαδραστικό εργαστήριο εκμάθησης γλωσσών προτίθεται να προωθήσει τις επιχειρηματικές γλωσσικές δεξιότητες. Υποστήριξη στη χρήση του διαδικτυακού υλικού Προώθηση της διαδραστικής μάθησης Στήριξη των διαφορετικών μαθησιακών στυλ Συνεργασία και ικανότητα συνεργιών Συλλογή/Δημιουργία μια δεξαμενής εκπαιδευτικού υλικού Διεθνής επίγνωση Ανάπτυξη/Προώθηση επιχειρηματικών γλωσσικών δεξιοτήτων Εικόνα 9: Στόχοι της ηλεκτρονικής πλατφόρμας μάθησης του UMW Under My Wing Supporting Graduate Entrepreneurship. UMW application, p.98. 16
Κεφάλαιο 4 Εισαγωγή: Πλατφόρμα ηλεκτρονικής μάθησης - Χρησιμότητα Οι ενότητες του προγράμματος σπουδών του έργου UMW θα είναι διαθέσιμες σε πολλές μορφές για λήψη από την ηλεκτρονική πλατφόρμα του έργου UMW. Φορμές Διαφάνειες Βίντεο και διαφάνειες Διαφάνειες και σημειώσεις Βίντεο Σημειώσεις Ηχογραφήσεις και διαφάνειες Ηχογραφήσεις Εικόνα 10: Διαθέσιμες μορφές των ενοτήτων του έργου UMW Event Report Partner Meeting 4, 19th and 20th September 2013, Lithuania, Αναφορά που έχει συναχθεί από το Meath Partnership, p. 5 ff. Διαθέσιμο στο διαδίκτυο: http://www.undermywing.eu. 17
Κεφάλαιο 5: Ο ρόλος του διευκολυντή Δέσμη εργασίας 6: Σύντομη έκδοση Εισαγωγικό πρόγραμμα Η προσέγγιση της Αντίστροφης Τάξης βασίζεται στην ιδέα ότι ο εκπαιδευτής δεν είναι πλέον στο κέντρο της αλληλεπίδρασης και της εφαρμογής των γνώσεων. Η Αντίστροφη Τάξη αφορά πολύ δυναμικά, συνεργατικά μαθησιακά περιβάλλοντα όπου οι καθηγητές και οι δάσκαλοι είναι διευκολυντές της μάθησης. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση οι μαθητές αλληλεπιδρούν συνεχώς μέσα σε ένα αυθεντικό περιβάλλον μάθησης με τη χρήση ανάστροφου περιεχομένου για την επέκταση και την παραγωγή εις βάθους γνώση. Είναι στην επέκταση της γνώσης όπου οι αντίστροφες αίθουσες διδασκαλίας είναι μοναδικές. Οι αντίστροφες τάξεις ανοίγουν δρόμους για τους καθηγητές και τους δασκάλους για να γίνουν διευκολυντές της μάθησης. Ο καθηγητής αντιμετωπίζει την πρόκληση να αναπτύξει νέες δεξιότητες διευκόλυνσης. Στην αντίστροφη μάθηση, οι μαθητές βρίσκονται στο επίκεντρο απόκτησης της γνώσης. Συνδέονται με τη διαδικασία με τις δραστηριότητες που ασχολούνται καθώς τους ζητείται να εκτελέσουν αυθεντικές εργασίες. Αυτές οι νέες στρατηγικές διδασκαλίας καθιστούν ευκολότερη την υποστήριξη της μαθησιακής διαδικασίας των μαθητών, χωρίς να την επηρεάζουν. Οι καθηγητές υποστηρίζουν τους σπουδαστές τους, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η δική τους συμβολή στη μάθηση Η δεύτερη ιδέα αυτής της προσέγγισης είναι να μειώσει το χρόνο των διαλέξεων στην αίθουσα διδασκαλίας και να εξασφαλίσει περισσότερο χρόνο για την χρήση των στρατηγικών μάθησης. Αυτές οι ενεργητικές στρατηγικές μάθησης θα πρέπει να στηρίζονται σε πραγματικές καταστάσεις που προωθούν την αλληλεπίδραση των σπουδαστών. Η αλληλεπίδραση του μαθητή μέσα στην τάξη θα πρέπει να επικεντρώνεται κυρίως στην κατανόηση και την εφαρμογή παρά στην ανάκληση πραγματικών περιστατικών, ενώ δεν θα θυσιάζεται η παρουσίαση των πραγματικών γεγονότων. Στο εγγύς μέλλον, αυτές οι εκτιμήσεις θα μετατοπίσουν ουσιαστικά τη διδασκαλία για να έχουν οι σπουδαστές μεγαλύτερο έλεγχο πάνω στην εκπαίδευσή τους, δίνοντας παράλληλα στους σπουδαστές μεγαλύτερη αίσθηση της δικής τους ευθύνη για τη μάθησή τους. Οι συμμετοχικές τάξεις παρέχουν στους μαθητές περισσότερες ευκαιρίες για να μάθουν από τους συνομηλίκους τους μέσω συνεργασίας. Το μοντέλο των αντίστροφων τάξεων προσπαθεί να επιτύχει αυτούς τους στόχους αλλάζοντας ό,τι γίνεται παραδοσιακά μέσα και έξω από την τάξη. Το σκεπτικό της έννοιας είναι να δημιουργήσει ένα νέο τρόπο παροχής της γνώσης που απευθύνεται σε σπουδαστές του σήμερα. Σε αυτές τις τάξεις, οι σπουδαστές θα γίνουν αυτορυθμιζόμενοι μαθητές που έχουν δικαίωμα να κάνουν μόνοι τους τις επιλογές τους για το πότε και που θα λάβει χώρα η μάθηση. 18
Η ακόλουθη εικόνα μας δίνει μια επισκόπηση των βασικών χαρακτηριστικών των αντίστροφων τάξεων: Χαρακτηριστικά των αντίστροφων τάξεων Στόχος: στήριξη της μαθησιακής διαδικασίας Οι μαθητές βρίσκονται στο κέντρο της απόκτησης γνώσεων Οι δάσκαλοι είναι διευκολυντές της μάθησης Δυναμικά, συνεργατικά και υψηλής ασχολίας μαθησιακά περιβάλλοντα Οι μαθητές ελέγχουν την μάθησή τους (είναι δική τους ευθύνη) Εικόνα 11: χαρακτηριστικά των αντίστροφων τάξεων. Ενότητα 5 Αντίστροφη τάξη: Ο ρόλος του διευκολυντή Ο ρόλος του διευκολυντή σε μια αντίστροφη τάξη αλλάζει στο ότι ο δάσκαλος γίνεται πηγή για τους σπουδαστές για το πώς να χρησιμοποιούν καλύτερα τις πηγές, πώς να επεξεργάζονται πληροφορίες και πώς να εφαρμόζουν βασικές έννοιες σε πραγματικές καταστάσεις ζωής. Η «Αντιστροφή» σε μια τάξη αναφέρεται σε μια νέα προσέγγιση διδασκαλίας στην οποία οι μαθητές επιτρέπεται να συμμετέχουν σε ένα κινητό μαθησιακό περιβάλλον. Για να δημιουργήσετε μια αντίστροφη τάξης, οι δάσκαλοι πρέπει να έχουν ένα συγκεκριμένο ρόλο. Στην προσέγγιση της αντίστροφης τάξης ο εκπαιδευτής παραμένει διαθέσιμος στους μαθητές ως ο διευκολυντής για τις πηγές. Η μάθηση είναι μια από τις πιο πολύτιμες δραστηριότητες της ανθρωπότητας ενώ ο χρόνος είναι το βασικό κλειδί για όλες τις μαθησιακές δραστηριότητες. Αυξάνοντας την ποσότητα του χρόνο που είναι διαθέσιμος για μάθηση και κάνοντάς τον περισσότερο αποδοτικό είναι το κλειδί για μια βελτιωμένη μάθηση. Τόσο η μάθηση όσο και ο χρόνος είναι ευθύνη του δασκάλου για το πώς θα τα διαχειριστεί. Τι είναι διαφορετικό στην αντίστροφη τάξη ως προς το ρόλο του δασκάλου; Μια αντίστροφη τάξη είναι αυτή που αντιστρέφει τον τυπικό κύκλο για την απόκτηση και την εφαρμογή της γνώσης ώστε οι σπουδαστές να αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις πριν ο εκπαιδευτής καθοδηγήσει τους σπουδαστές να αποσαφηνίσουν και να εφαρμόσουν ενεργά και διαδραστικά αυτή τη γνώση κατά τη διάρκεια της τάξης. 19
Πριν το μάθημα, οι σπουδαστές καθοδηγούνται μέσω των μαθησιακών ενοτήτων που συλλέγουν απορίες και ερωτήσεις. Ο εκπαιδευτής προετοιμάζει τις μαθησιακές ευκαιρίες. Στην αρχή του μαθήματος, οι σπουδαστές έχουν συγκεκριμένες ερωτήσεις στο μυαλό τους για να κατευθύνουν τη μάθησή τους. Ο καθηγητής μπορεί να προβλέψει που χρειάζονται οι μαθητές περισσότερη βοήθεια. Κατά τη διάρκεια της τάξης, οι σπουδαστές εξασκούν τις δεξιότητες που αναμένεται να μάθουν. Ο καθηγητής κατευθύνει τη διαδικασία με ανατροφοδότηση και μικρές διαλέξεις. Μετά την τάξη, οι σπουδαστές συνεχίζουν να εφαρμόζουν τις δεξιότητες που απέκτησαν μετά την παροχή επεξηγήσεων και ανατροφοδότησης. Ο καθηγητής παρέχει όσες επιπρόσθετες επεξηγήσεις και πηγές είναι απαραίτητες και επιβραβεύει τις καλύτερες ποιοτικά εργασίες. Οι σπουδαστές μπορούν να αναζητήσουν βοήθεια όπου νιώθουν ότι τη χρειάζονται. Ο καθηγητής συνεχίζει να κατευθύνει τους μαθητές σε βαθύτερη κατανόηση. Οδηγός Γρήγορης Έναρξης Αντιστροφής 1. Αναγνώρισε τα σημεία στα οποία το μοντέλο αντίστροφης τάξης λειτουργεί καλύτερα στο μάθημα 2. Αφιερώστε χρόνο διδασκαλίας για εμπλοκή των σπουδαστών σας στην εφαρμογή δραστηριοτήτων με ανατροφοδότηση ("εργασίες για το σπίτι") 3. Αποσαφηνίστε σχέσεις εντός και εκτός της μαθησιακής τάξης 4. Προσαρμόστε το υλικό σας ώστε οι σπουδαστές να δουν το περιεχόμενο του μαθήματος καθώς προετοιμάζονται για το μάθημα ("διάλεξη") 5. Επεκτείνετε τη μάθηση πέραν της τάξης μέσω ατομικής και συλλογικής πρακτικής. Ενότητα 6 Αποτελεσματική ομάδα: κτίσιμο ομάδας Το μοντέλο των Tannenbaum, Beard και Sales (1992) δείχνει ότι η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Το κτίσιμο της ομάδας εξαρτάται από τις ευκαιρίες για παρέμβαση. Για να χτίσετε μια αποτελεσματική ομάδα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι ακόλουθες κατευθυντήριες γραμμές: 20
Αναγνώριση του στόχου Κατανόηση του προβλήματος/ θέματος Προσδιορισμός των απαιτούμενων δεξιοτήτων/ προσόντων Προσδιορισμός των ρόλων Έναρξη ομαδικής δουλειάς Εικόνα 12: Κατευθυντήριες γραμμές για το κτίσιμο ομάδας. Tannenbaum, S. I./ Salas, E. & Cannon-Bowers, J. A. In: Handbook of Work Group Psychology / M. A. West : Wiley & Sons, 1996, p. 504-525: Promoting team effectiveness. Κεφάλαιο 7 - Οι προσδοκίες στο UMW για τους καθηγητές / Προσωπικό εκπαίδευσης ενηλίκων Η διαδικασία καθοδήγησης είναι χρήσιμη και για τις δυο πλευρές, και για τον εκπαιδευτή και για τους συμμετέχοντες στο έργο. Η καθοδήγηση δίνει την ευκαιρία στον εκπαιδευτή να βελτιώσει τον εαυτό του/ της με διάφορους τρόπους. Δίνει την ευκαιρία να βελτιώσει την καθοδήγησή του/ της, τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, διδασκαλίας και συζήτησης. Το 21
έργο UMW ακολουθεί συμμετοχική προσέγγιση και επομένως κάποιες απαιτήσεις από τους εκπαιδευτές του: Να προετοιμάζουν και να σχεδιάζουν τις διαλέξεις τους, Να έχουν χρόνο για ερωτήσεις και απαντήσεις, Να έχουν δεξιότητες σε επίλυση προβλημάτων και Να αποφασίζουν για τα επόμενα βήματα. Η διάλεξη πρέπει να είναι σχεδιασμένη, να παρέχεται εκπαιδευτικό υλικό, να εστιάζεται στον σπουδαστή και να επικεντρώνεται στις δεξιότητες και τις δυνατότητές του παρά στις αδυναμίες. Ένα σημαντικό στοιχείο της καθοδήγησης είναι η συνεδρία για ερωτήσεις και απαντήσεις. Για τέτοιου είδους συνεδρία ο εκπαιδευτής πρέπει να: Δώσει τις ερωτήσεις από πριν, Να χρησιμοποιήσει τη μέθοδο του Σωκράτη για συζήτηση, Να σκεφτεί τυπικές καταστάσεις και Να σχεδιάσει συνεδρίες και να οργανώσει συναντήσεις. Η διαδικασία επίλυσης προβλημάτων χαρακτηρίζεται από διαδραστικότητα και προνοητικότητα. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας καθοδήγησης είναι σημαντικό να σχεδιαστούν μελλοντικές συναντήσεις και τα αναμενόμενα αποτελέσματά τους. Γενικές καταστάσεις καθοδήγησης αποτελούνται από τα ακόλουθα: Αλλαγή, συνεργασία, βοήθεια, αποδοχή, συζήτηση, αυτοπεποίθηση, εργασία πάνω σε κοινό πλάνο, γνωριμία των συμμετεχόντων και γνωριμία με νέες ιδέες. Οι προσδοκίες από τον εκπαιδευτή είναι οι ακόλουθες: Στήριξη στην υλοποίηση των μαθημάτων Να αγκαλιάσει το ρόλο της μάθησης Στήριξη στη διαδικασία της μάθησης Να είναι σοβαρός, αξιόπιστος και ανοικτόμυαλος Να οργανώνει και να σχεδιάζει εξατομικευμένες παραδόσεις ώστε ο σπουδαστής να μπορεί να παρακολουθήσει το μάθημα Να υποστηρίξει τη διάχυση του έργου UMW (2014). Available on the internet: http://www.undermywing.eu/ Wood, D / Bruner, J. S. / Ross, G. (1976): The role of tutoring in problem solving. Journal of Child Psychology and Psychiatry. Vol. 17, Issue 2, pages 89 100, April 1976. Cohan, P. A. / Kulik, J. A. / Kulik, C.-L. (1982): American Educational Research Journal. Vol. 19, Issue 2, pages 237-248, June 20, 1982. 22
Κεφάλαιο 8 Πλεονέκτημα για τους εκπαιδευτές /Προσωπικό εκπαίδευσης ενηλίκων Ο σκοπός του να είσαι εκπαιδευτής είναι να βοηθήσεις τους μαθητές. Ο εκπαιδευτής βοηθά τους σπουδαστές και τους παρέχει δεξιότητες για να βοηθήσουν τους εαυτούς τους. Επομένως, ο εκπαιδευτής τους βοηθά ή τους κατευθύνει. Ο εκπαιδευτής τους στηρίζει να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, να γίνουν ανεξάρτητοι και να δρουν ως επιτυχημένοι σπουδαστές. Όπως έχει αναφερθεί προηγουμένως, το έργο Under My Wing έχει δημιουργήσει ένα καινοτόμο πρόγραμμα σπουδών στον τομέα της επιχειρηματικότητας με τη χρήση τεχνολογιών αιχμής 23
στην ηλεκτρονική μάθηση και παιδαγωγικών στρατηγικών σε μια μεικτή μορφή η οποία αναδιαμορφώνει το πώς ξοδεύεται ο χρόνος τόσο μέσα όσο και έξω από την τάξη μεταφέροντας την κυριότητα της μάθησης από τους εκπαιδευτές στους σπουδαστές. Οι σπουδαστές διαχειρίζονται το περιεχόμενο που χρησιμοποιούν, το στυλ της μάθησης και τους τρόπους με τους οποίους δείχνουν τη γνώση τους και εσείς ως εκπαιδευτής γίνεστε ο οδηγός, προσαρμόζοντας τις εκπαιδευτικές σας προσεγγίσεις ώστε να ταιριάζουν στις ανάγκες τους και στηρίζετε το προσωπικό τους ταξίδι μάθησης. Αντί εσείς, ως εκπαιδευτής, να κάνετε μάθημα πρόσωπο με πρόσωπο για να διδάξετε τους μαθητές και να δώσετε πληροφορίες, αυτή η εργασία διευκολύνεται με ασύγχρονα εργαλεία ήχου και βίντεο μέσω της πλατφόρμας ηλεκτρονικής μάθησης του UMW. Τα αναμενόμενα οφέλη για εσάς ως εκπαιδευτή σε αυτό το μοντέλο είναι 4: 1. Απεριόριστη πρόσβαση και χρήση των διδακτικών πηγών του προγράμματος σπουδών, και της πλατφόρμας μάθησης που δημιουργήθηκαν ως απάντηση στον Κόσμο της Εργασίας και της Εκπαίδευσης προωθώντας μάθηση βασισμένη στην εργασία και στην αυθεντικότητα. Ελπίζουμε ότι θα βοηθηθείτε στο να διευρύνετε και να εμβαθύνετε στην διδακτική σας πρακτική και θα σκεφτείτε μεικτές μαθησιακές λύσεις σε μελλοντικές παραδόσεις μαθημάτων 2. Στο μοντέλο του UMW, πολύτιμος χρόνος στην τάξη είναι αφιερωμένος σε περισσότερο ενεργή, βασισμένη στο έργο μάθηση, όπου οι απόφοιτοι επιχειρηματίες μπορούν να εργαστούν μαζί για να λύσουν και να συζητήσουν τις προκλήσεις των επιχειρήσεων και να αποκτήσουν μια βαθύτερη κατανόηση των συγκεκριμένων τομέων. Αυτό σας προσφέρει την ευκαιρία να διευκολύνετε τη διαδικασία μάθησης σύμφωνα με τις δικές σας ικανότητες και στυλ, αποκτώντας βαθύτερη κατανόηση των σπουδαστών σας και προωθώντας τις μεθοδολογικές σας δεξιότητες. 3. Σαν εκπαιδευτής μπορείτε να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο για αλληλεπίδραση με κάθε σπουδαστή χωριστά. Ο στόχος για τους σπουδαστές είναι να μάθουν περισσότερα μέσω της πράξης, με τον καθηγητή να τους κατευθύνει στην πορεία τους. Η διάλεξη δεν είναι πλέον ο αναμενόμενος τρόπος μετάδοσης γνώσης. Για να σας στηρίξουμε σε αυτό το ρόλο, έχουμε σχεδιάσει μια ολοκληρωμένη εργαλειοθήκη με την οποία μπορείτε να σχεδιάσετε τα μαθήματα με βάση τις ανάγκες των εκπαιδευομένων σας. 4. Συμμετοχή σας στην επιτυχημένη υλοποίηση του έργου UMW και μια ευκαιρία για να αυξήσετε το εισόδημά σας και να εμπλουτίσετε το βιογραφικό σας σημείωμα. 24