ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΥΠΕΚΑ / ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. «Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων»

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... VI 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ... VI 2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ... VI 3. ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ... VII 4. ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ... VIII 4.1. ΑΝΆΔΟΧΟΣ... VIII 4.2. ΟΜΆΔΑ ΜΕΛΈΤΗΣ... IX 1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ... 1 1.1. ΕΣΠΑ 2014-2020... 1 1.1.1. Γενικά... 1 1.1.2. Αντιμετώπιση των έργων διαχείρισης αποβλήτων σε σχέση με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις... 7 1.1.3. Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία»... 8 1.1.4. Ε.Π. «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη»... 10 1.1.5. Ε.Π. «Μεταρρύθμιση Δημοσίου Τομέα»... 11 1.1.6. Περιφερειακά Ε.Π.... 12 1.2. Ε.Π. «ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΕΙΦΌΡΟΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗ (ΕΠΠΕΡΑΑ) 2007-13»... 12 1.3. ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΌΣ ΝΌΜΟΣ... 14 1.4. ΣΎΜΠΡΑΞΗ ΔΗΜΟΣΊΟΥ & ΙΔΙΩΤΙΚΟΎ ΤΟΜΈΑ (ΣΔΙΤ)... 16 1.4.1. Χαρακτηριστικά των Συμπράξεων... 17 1.4.2. Σχήματα ΣΔΙΤ... 17 1.5. ΠΡΆΣΙΝΟ ΤΑΜΕΊΟ... 18 1.6. ΕΥΡΩΠΑΪΚΆ ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ... 19 1.6.1. Κοινοτικές Πρωτοβουλίες... 19 1.6.2. Πρόγραμμα LIFE... 21 1.6.3. Προγράμματα έρευνας και καινοτομίας... 21 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ... 24 3. ΚΟΣΤΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ... 27 4. ΚΟΣΤΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΔΡΑΣΕΩΝ ΑΝΑ ΡΕΥΜΑ... 32 5. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΣΔΑ... 58 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 59 i

ΠΙΝΑΚΕΣ Πίνακας 1-1: Ετήσια κατανομή χρηματοδοτικών πόρων ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα & ανά Ευρωπαϊκό Ταμείο... 5 Πίνακας 3-1: Κόστος προβλεπόμενων γενικών δράσεων... 27 Πίνακας 4-1: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΑΣΑ... 32 Πίνακας 4-2: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ιλύων από Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων... 37 Πίνακας 4-3: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων... 38 Πίνακας 4-4: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των Βιομηχανικών αποβλήτων... 41 Πίνακας 4-5: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΖΥΠ... 46 Πίνακας 4-6: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων από εγκαταστάσεις ΟΚΩ... 47 Πίνακας 4-7: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΓΚΤ Αποβλήτων... 47 Πίνακας 4-8: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των Εξορυκτικών αποβλήτων... 49 Πίνακας 4-9: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των Αποβλήτων που περιέχουν Υδράργυρο... 49 Πίνακας 4-10: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΜΠΕΑ... 50 Πίνακας 4-11: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων που περιέχουν αμίαντο... 50 Πίνακας 4-12: Κόστος προβλεπόμενων γενικών δράσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων που υπάγονται στην εναλλακτική διαχείριση... 51 Πίνακας 4-13: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων συσκευασίας... 52 Πίνακας 4-14: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΑΕΕΚ... 54 Πίνακας 4-15: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΑΗΗΕ... 55 Πίνακας 4-16: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΟΤΚΖ... 55 Πίνακας 4-17: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΑΕ... 55 Πίνακας 4-18: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των αποβλήτων ΦΗΣ & Σ... 56 Πίνακας 4-19: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΑΣΟΒ... 56 Πίνακας 4-20: Κόστος προβλεπόμενων δράσεων για τη διαχείριση των ΜΕΟ... 56 Πίνακας 5-1: Κόστος ΕΣΔΑ ανά κατηγορία δράσεων... 58 Πίνακας 5-2: Κόστος ΕΣΔΑ ανά σχέδιο διαχείρισης (ρεύμα)... 58 ii

ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΕ Απόβλητα Έλαια ΑΕΚΚ ΑΕΠΟ ΑΗΗΕ ΑΣΑ ΑΣΟΒ ΑΥΜ Α/Φ ΒΑΑ ΒΑ ΒΔΤ ΒΕΑ ΒΙΠΕ ΔΕΠ ΔΣΑ ΔσΠ Ε.Α. ΕΑΥΜ ΕΓΤΑΑ ΕΔΕΤ ΕΕ ΕΕ1 ΕΕ2 ΕΕ3 ΕΕΛ ΕΕΠΑ ΕΕΣΔΕΑΥΜ ΕΕΣΔΙ ΕΚΑ ΕΚΤ ΕΛΣΤΑΤ ΕΟΑΝ ΕΟΕΔΣΑΠ ΕΠΑΑ ΕΠΑΝΕΚίνηση Ε.Π. ΕΠΠΕΡΑΑ ΕΠΜΔΤ Ε.Π.-ΥΜΕΠΕΡΑΑ ΕΣΔΑ Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού Αστικά Στερεά Απόβλητα Απόβλητα ηλεκτρικής στήλης ή συσσωρευτή οχημάτων και βιομηχανίας Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Απορριμματοφόρα Βιοαποδομήσιμα Απόβλητα Βιοαπόβλητα Βέλτιστες Διαθέσιμες Τεχνικές Βιομηχανικά Επικίνδυνα Απόβλητα Βιομηχανική Περιοχή Διευρυμένη Ευθύνη Παραγωγού Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Διαλογή στην Πηγή Επικίνδυνα Απόβλητα Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία Ευρωπαϊκή Ένωση Ειδικός επιστήμονας με εμπειρία έως 10 έτη Ειδικός επιστήμονας με εμπειρία από 10 έως 20 έτη Ειδικός επιστήμονας με εμπειρία άνω των 20 ετών Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων Ετήσιες Εκθέσεις Παραγωγών Αποβλήτων Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων Ειδικό Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Ιλύος Ευρωπαϊκός Κατάλογος Αποβλήτων Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο Ελληνική Στατιστική Αρχή Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης Εθνικός Οργανισμός Εναλλακτικής Διαχείρισης Συσκευασιών και Άλλων Προϊόντων Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αγροτική Ανάπτυξη Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μεταρρύθμιση Δημοσίου Τομέα Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων iii

ΕΣΔΕΑ ΕΤΕΑΝ ΕΤΘΑ ΕΤΠΑ ΕΣΠΑ ΖΥΠ ΗΗΕ ΗΣ&Σ Θ.Σ. ΚΔΑΥ ΚΕΛΨ ΚΜ ΚοιΣΕΠ ΜΕΑ ΜΕΟ ΜΜΕ ΜΠΕ ΜΠΕΑ ΝΠΙΔ ΝΠΔΔ ΟΤΑ ΟΤΚΖ ΠΑΝ ΠΔ ΠΕΣΔΑ ΠοΠ ΠΠΔ ΣΔΙΤ ΣΕΔ ΣΜΑ ΣΜΠΕ ΣΜΑΥ ΤΠΕ ΤΣ ΥΑ ΥΓΟΣ ΥΜ ΥΠΑΑ ΥΠΑΑΤ ΥΠΕΚΑ Εθνικός Σχεδιασμός Διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Εθνικό Ταμείο Επιχειρηματικότητας και Ανάπτυξης Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς Ζωικά Υποπροϊόντα Ηλεκτρικός και Ηλεκτρονικός Εξοπλισμός Ηλεκτρικές Στήλες και Συσσωρευτές Θεματικός Στόχος Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών Κέντρο Επεξεργασίας λυμάτων Ψυτάλλειας Κράτη Μέλη Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων (μηχανική διαλογή ανακυκλώσιμων υλικών και επεξεργασμένων οργανικών ) Μεταχειρισμένα Ελαστικά Οχημάτων Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Μικρές Ποσότητες Επικίνδυνων Aποβλήτων Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Οχήματα στο Τέλος Κύκλου Ζωής Πρωτοβουλία για την Απασχόληση των Νέων Προεδρικό Διάταγμα Περιφερειακός Σχεδιασμός Διαχείρισης Αποβλήτων Πληρώνω όσο Πετάω Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Σταθμός Μεταφόρτωσης Ανακυκλώσιμων Υλικών Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών Ταμείο Συνοχής Υπουργική Απόφαση Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος Υγειονομικές Μονάδες Υπουργείο Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής iv

ΥΠΕΧΩΔΕ ΥΠΕΣ ΥπΥ ΥΠΥΜΕΔΙ ΦΕΚ ΦοΔΣΑ ΧΑΔΑ ΧΥΤ ΧΥΤΑ ΧΥΤΕΑ ΧΥΤΥ CLLD Pb RDF SRF Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Υπουργείο Εσωτερικών Υπουργείο Υγείας Υπουργείο Υποδομών Μεταφορών και Δικτύων Φύλλο Εφημερίδος Κυβερνήσεως Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων Χώρος Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Επικίνδυνων Αποβλήτων Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων Community-led Local Development Μόλυβδος Refined Derived Fuel Solid Recovered Fuel v

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ Με την από 24-09-2012 σύμβαση του ΥΠΕΚΑ/ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α. σε εκτέλεση της οικ.123122/12-9-2012 Απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού ΠΕΚΑ, ανατέθηκε η μελέτη, στην ένωση προσώπων «ΕΨΙΛΟΝ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ με δ.τ. ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε. ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΥΓΙΑΝΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Ε.Ε. με δ.τ. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΜΑΝΔΥΛΑΣ με δ.τ. ΟΙΚΟΣΦΑΙΡΙΚΗ» που εκπροσωπούνται νόμιμα από την κα Δέσποινα Καλλιδρομίτου, με αναπληρωτή τον κ. Ιωάννη Κουγιανό. Με το υπ αριθμ. πρωτ. οικ 123865/8-10-12 έγγραφο του ΥΠΕΚΑ / ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΠΕΡΑΑ συστάθηκε η επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής του έργου και στις 17-10-2012 έλαβε χώρα η εναρκτήρια σύσκεψη με την εν λόγω επιτροπή. Του 7 ου Παραδοτέου έχουν προηγηθεί το 1 ο Παραδοτέο «Μεθοδολογία Χρονοδιάγραμμα», το 2 ο Παραδοτέο «Υφιστάμενη κατάσταση διαχείρισης αποβλήτων και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης», το 3 ο Παραδοτέο «Πολιτικές και νομοθετικό πλαίσιο που θα εξυπηρετήσει το νέο ΕΣΔΑ και καθορισμός στόχων», το 4 ο Παραδοτέο «Σχέδια Διαχείρισης ανά ρεύμα αποβλήτου, με χρονικό ορίζοντα ολοκλήρωσης και άμεσους μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους», το 5 ο Παραδοτέο «Σχέδια δράσης και χρονοδιάγραμμα υλοποίησής τους» και το 6 ο Παραδοτέο «Γεωχωρικά δεδομένα χάρτες και βάσεις δεδομένων». Για την εκπόνηση του παρόντος χρησιμοποιήθηκαν τα στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί στο 3 ο, στο 4 ο και στο 5 ο Παραδοτέο. 2. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Αντικείμενο του έργου είναι η αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) για το σύνολο των αποβλήτων στη χώρα. Στο παρόν 7 ο Παραδοτέο, Οικονομικοί πόροι κάθε σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων θα παρουσιασθούν: Οι οικονομικοί πόροι και τα χρηματοδοτικά εργαλεία που δύνανται να αξιοποιηθούν για την υλοποίηση των Σχεδίων Διαχείρισης του νέου ΕΣΔΑ. Το των Σχεδίων Διαχείρισης. Το αφορά στην κατασκευή των απαιτούμενων υποδομών και την υλοποίηση λοιπών δράσεων (π.χ. ενημερωτικές δράσεις, νομοθετικές ρυθμίσεις κ.α.) και παρουσιάζεται ανά δράση όπως αυτές καθορίστηκαν στο 5ο Παραδοτέο. vi

3. ΑΝΑΘΕΤΟΥΣΑ ΑΡΧΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ (ΥΠΕΚΑ) Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράμματος «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (Ε.Π.ΠΕΡ.Α.Α.) Αεροπόρου Παπαναστασίου 34, 11527 Αθήνα Επιτροπή Παρακολούθησης και Παραλαβής Με την υπ αριθμ. πρωτ. οικ 123865/8-10-12 απόφαση του αναπληρωτή υπουργού ΠΕΚΑ συστάθηκε η επιτροπή παρακολούθησης και παραλαβής του έργου η οποία αποτελείται από τους κάτωθι: Βασίλειος Στοϊλόπουλος, στέλεχος της ΕΥΔ ΕΠΠΕΡΑΑ (αναπληρωτής Πρόεδρος). Φωτεινή Μπούρα, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ. Θεόδωρος Ξανθόπουλος, στέλεχος της ΜΤΥ-ΜΟΔ του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ. Ολυμπία Αντωνίου, υπάλληλος Δ/νης ΕΑΡΘ. Παναγιώτης Ρωμανάς, Στέλεχος της ΜΤΥ-ΜΟΔ του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ (αναπληρωματικό μέλος). Αναπληρωτές: Ειρήνη Βασιλάκη, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ. Χριστίνα Ζερβού, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ. Χριστίνα Στουραΐτη, υπάλληλος του ΤΔΣΑ της ΔΠΣ. Καβαδδά Ελένη, υπάλληλος Δ/νης ΕΑΡΘ. vii

4. ΑΝΑΔΟΧΟΣ ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ 4.1. Ανάδοχος Ι. ΚΟΥΓΙΑΝΟΣ & ΣΥΝ/ΤΕΣ Ε.Ε. δ.τ. Μονεμβασίας 27 Τ.Κ. 151 25, Μαρούσι 210 6898610 210 6842420 central@epsilon.gr http://www.epsilon.gr Επτανήσου 48 Τ.Κ. 113 61, Αθήνα 210 8847035 delphi_eng@tee.gr http://www.koujianos.gr Αγ. Ειρήνης 3Γ Τ.Κ. 811 00, Μυτιλήνη 22510-29500 xmandylas@gmail.com viii

4.2. Ομάδα Μελέτης Το 7 ο Παραδοτέο συντάχθηκε από τους παρακάτω μελετητές: Ιωάννης Κουγιανός Δέσποινα Καλλιδρομίτου Χριστόφορος Μανδυλάς Γρηγόριος Δροσίδης Αικατερίνη Κορυζή Μαρία Ελευθεριάδου Ευάγγελος Δανέζης Κωνσταντίνος Γκότσης Ευτυχία Νάκου Ελισάβετ Χουρδάκη Ακινδύνα Χατζηαντωνίου Βασίλειος Φαλαγκαράκης Νικόλαος Βακιρτζίδης Χρήστος Λαμπρόπουλος Σύμβουλος Δρ. Κωνσταντίνος Αραβώσης Πολιτικός Μηχανικός, Υπεύθυνος ομάδας παραδοτέου Πολιτικός Μηχανικός, MBA Περιβαλλοντολόγος Χωροτάκτης Μηχανικός Περιβάλλοντος Χημικός Μηχανικός, Τεχνολογία Περιβάλλοντος MSc Περιβαλλοντολόγος, Ωκεανογραφία MSc Χημικός Μηχανικός Χημικός Μηχανικός Περιβαλλοντολόγος, Μηχανική Περιβάλλοντος MSc, Γεωπληροφορική MSc Μηχανικός Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Πολιτικός Μηχανικός Νομικός Οικονομολόγος Γεωγράφος Μηχανολόγος Μηχανικός, PhD - Επίκουρος Καθηγητής Σχεδιασμού Διαχείρισης και Αξιολόγησης Περιβαλλοντικών και Τεχνολογικών Επενδύσεων ΕΜΠ Για την ένωση των γραφείων: Δέσποινα Καλλιδρομίτου Ιωάννης Κουγιανός Χριστόφορος Μανδυλάς Νόμιμος Εκπρόσωπος της Νόμιμος Εκπρόσωπος της Νόμιμος Εκπρόσωπος της ΕΨΙΛΟΝ Α.Ε ΟΙΚΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ Κοινός Εκπρόσωπος της Ένωσης Αναπληρωτής Κοινός Εκπρόσωπος της Ένωσης Συντονιστής έργου ix

1. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Στο παρόν κεφάλαιο παρουσιάζονται τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία τόσο για δημόσιες όσο και για ιδιωτικές επενδύσεις σε έργα ή δράσεις που άπτονται της διαχείρισης αποβλήτων. Το έτος 2014 η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται σε μία Νέα Προγραμματική Περίοδο (2014-2020). Η Νέα Πολιτική Συνοχής διαμορφώνεται στη βάση της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020», η οποία περιλαμβάνει τις εξής κατευθύνσεις: Έξυπνη ανάπτυξη, Βιώσιμη Οικονομική ανάπτυξη και Ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς. Οι κατευθύνσεις αυτές έχουν εξειδικευθεί πλέον στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον Γενικό Κανονισμό της Νέας Προγραμματικής Περιόδου σε 11 Θεματικούς Στόχους. Οι στόχοι αυτοί θα πρέπει να προσεγγιστούν από κάθε Κράτος- Μέλος σύμφωνα με τις δικές του ανάγκες στο νέο σύστημα προγραμματισμού, ενώ τίθενται νέοι κανόνες τόσο σε ό,τι αφορά στην επιλεξιμότητα των δαπανών, το ύψος της συγ, σε μία σειρά από κανόνες αιρεσιμότητας που έχουν να κάνουν με την επίτευξη των μακροοικονομικών στόχων της κάθε χώρας, καθώς επίσης και με τις διαδικασίες διαρκούς αξιολόγησης και την επικέντρωση των πόρων σε συγκεκριμένες στρατηγικές προτεραιότητες με ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. 1.1. ΕΣΠΑ 2014-2020 1.1.1. Γενικά Στο νέο «Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020» στο οποίο δίδονται οι βασικές αρχές που θα διέπουν τη δομή και το περιεχόμενο των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της περιόδου 2014-2020 για τα Ταμεία (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ, ΤΣ). Έχουν προηγηθεί τρεις σχετικές εγκύκλιοι του ΥΠΑΑ καθώς και διαδικασίες ενημέρωσης και διαβούλευσης με τα Υπουργεία, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους, επιστημονικούς επιχειρηματικούς και κλαδικούς φορείς. Σύμφωνα με τα παραπάνω έγγραφα του ΥΠΑΑ, για την επίτευξη του αναπτυξιακού οράματος της χώρας επιλέχθηκαν στο πλαίσιο της στρατηγικής οι ακόλουθες πέντε χρηματοδοτικές προτεραιότητες: 1. Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), μετάβαση στην ποιοτική επιχειρηματικότητα, με αιχμή την καινοτομία και αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. 2. Ανάπτυξη και αξιοποίηση ικανοτήτων ανθρώπινου δυναμικού ενεργός κοινωνική ενσωμάτωση. 3. Προστασία του περιβάλλοντος μετάβαση σε μια οικονομία φιλική στο περιβάλλον. 4. Ανάπτυξη εκσυγχρονισμός συμπλήρωση υποδομών για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. 5. Βελτίωση της θεσμικής επάρκειας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στα πλαίσια της προτεραιότητας 3, επιδιώκεται εκτός των άλλων η αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και η προώθηση της ανακύκλωσης για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής με σεβασμό στο Περιβάλλον. Πρώτιστη προτεραιότητα αποτελεί η υλοποίηση έργων υψηλής περιβαλλοντικής σημασίας που άπτονται του κοινοτικού κεκτημένου και των υποχρεώσεων τήρησης των οδηγιών και 1

οι οποίες δεν θα καταστεί δυνατόν να ολοκληρωθούν εντός της προγραμματικής περιόδου 2007-2013. Συνεπώς τα έργα διαχείρισης αποβλήτων προβάλουν ως μία από τις προτεραιότητες της νέας προγραμματικής περιόδου. Θεματικοί στόχοι Βάσει των στόχων της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» καταρτίστηκαν οι Θεματικοί Στόχοι για τη νέα προγραμματική περίοδο οι οποίοι παρουσιάζονται συνοπτικά στη συνέχεια. ΘΣ.1 Ενίσχυση της Έρευνας, της Τεχνολογικής Ανάπτυξης και της Καινοτομίας. ΘΣ.2 Βελτίωση της πρόσβασης σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ), της χρήσης και της ποιότητάς τους. ΘΣ.3 Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων συμπεριλαμβανομένων και αυτών του γεωργικού τομέα (για το ΕΓΤΑΑ) και του τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (για το ΕΤΘΑ). ΘΣ.4 Υποστήριξη της μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα σε όλους τους τομείς. ΘΣ.5 Προώθηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή και της πρόληψης των κινδύνων. ΘΣ.6 Διατήρηση και προστασία του περιβάλλοντος και προώθηση της αποδοτικής χρήσης των πόρων. ΘΣ.7 Προώθηση των βιώσιμων μεταφορών και άρση των εμποδίων σε βασικές υποδομές δικτύων. ΘΣ.8 Προώθηση της βιώσιμης και ποιοτικής απασχόλησης και υποστήριξη της κινητικότητας των εργαζομένων. ΘΣ.9 Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της καταπολέμησης της φτώχειας και κάθε διάκρισης. ΘΣ.10 Επένδυση στην εκπαίδευση και κατάρτιση για την απόκτηση δεξιοτήτων και στη δια βίου μάθηση. ΘΣ.11 Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών και των φορέων, καθώς και της αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης. Η αρχιτεκτονική του νέου ΕΣΠΑ προβλέπει 7 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (Εθνικό σκέλος) και 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (Περιφερειακό σκέλος). Πιο συγκεκριμένα περιλαμβάνονται τα εξής ΕΠ: Τομεακά Ε.Π. 1. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία». Το πολυταμειακό αυτό πρόγραμμα (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ) χρηματοδοτεί δράσεις και έργα που ενισχύονται κυρίως από το ΕΤΠΑ αλλά και από το ΕΚΤ προκειμένου να εξασφαλίζεται και η συντονισμένη με τις επενδύσεις αντιμετώπιση αναγκών κατάρτισης των ανθρωπίνων πόρων. Αποσκοπεί κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων της Χρηματοδοτικής Προτεραιότητας 1, αλλά και των 3,4 (υποδομές ενέργειας) και 5 (διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και επιχειρηματικότητας) από τις Χρηματοδοτικές Προτεραιότητες που αναφέρονται στο κεφ. 1.3.2 του ΕΣΠΑ. 2. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη». Το πρόγραμμα θα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και Τ.Σ.) και χρηματοδοτεί μέσω των ταμείων αυτών κυρίως τις βασικές υποδομές των μεταφορών και του περιβάλλοντος. Αποσκοπεί δε κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 3 και 4. Ένα μέρος του προϋπολογισμού που αφορά στο περιβάλλον, και ειδικότερα του Ταμείου Συνοχής, εκχωρείται προς τα 13 ΠΕΠ, προκειμένου να τα διαχειρισθούν οι περιφέρειες για την υλοποίηση κυρίως έργων διαχείρισης υγρών 2

αποβλήτων που αποτελούν υποχρεώσεις και προτεραιότητα της χώρας. 3. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση». Το πρόγραμμα θα είναι πολυτομεακό και μονοταμειακό (ΕΚΤ) και αποσκοπεί κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων της Χρηματοδοτικής Προτεραιότητας 2. 4. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα». Περιλαμβάνει δράσεις που αποσκοπούν στην εισαγωγή μεταρρυθμίσεων μέσω και νέων τεχνολογιών και πληροφορικής στον Δημόσιο Τομέα. Το πρόγραμμα θα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ) και στοχεύει κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 2 και 5. 5. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Τεχνική Βοήθεια». Το πρόγραμμα θα είναι πολυταμειακό (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ και Τ.Σ.) και στοχεύει στην υποστήριξη της λειτουργίας και της εφαρμογής όλων των Ε.Π. που χρηματοδοτούνται από τα Διαρθρωτικά Ταμεία. 6. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Αγροτική Ανάπτυξη». Το πρόγραμμα θα είναι πολυτομεακό και μονοταμειακό (ΕΓΤΑΑ) και στοχεύει κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 1,2 και 3. 7. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Θάλασσα και Αλιεία». Το πρόγραμμα θα είναι μονοταμειακό (ΕΤΘΑ) και στοχεύει κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 1 και 3. Από τα παραπάνω Ε.Π. για την εφαρμογή των σχεδίων διαχείρισης του νέου ΕΣΔΑ δύνανται να αξιοποιηθούν κυρίως τα Ε.Π. 1 και 2 σε ό,τι αφορά δράσεις για την ανάπτυξη υποδομών (δίκτυα συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης) και το Ε.Π. 4 για δράσεις που αφορούν σε διοικητικά μέτρα και δημιουργία εργαλείων αποτελεσματικότερου συντονισμού και διοίκησης σε θέματα διαχείρισης αποβλήτων. Περιφερειακά Ε.Π. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της νέας προγραμματικής περιόδου θα διαμορφωθούν δεκατρία πολυτομεακά και πολυταμειακά Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), ένα για κάθε μια από τις ελληνικές Περιφέρειες, τα οποία περιλαμβάνουν δράσεις και έργα περιφερειακής κλίμακας τα οποία θα χρηματοδοτούνται από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ. Στην παράγραφο 1.1.6 παρουσιάζονται περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τα ΠΕΠ. Στον Πίνακας 1-1 παρουσιάζονται τα ενδεικτικά ποσά της Κοινοτικής ενίσχυσης (περιλαμβανομένου του αποθεματικού επίδοσης) ανά ΕΔΕΤ (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ περιλαμβανομένης της Πρωτοβουλίας για την Απασχόληση των Νέων, Ταμείο Συνοχής (πλην του ποσού που θα διατεθεί για τη Διευκόλυνση Συνδέοντας την Ευρώπη), ΕΓΤΑΑ (ένα Ε.Π.) και ΕΤΘΑ (ένα Ε.Π.), καθώς και η ενδεικτική ετήσια κατανομή τους. Ποσοστό συγ Το ποσοστό συγ καθώς επίσης και το μέγιστο ποσοστό ενίσχυσης από τα Ταμεία ανά άξονα προτεραιότητας θα προσδιοριστεί σε κάθε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ξεχωριστά δεδομένου ότι προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις που διαφοροποιούν κατά περίπτωση το ποσοστό σε επίπεδο άξονα προτεραιότητας. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με το σχετικό άρθρο του Γενικού Κανονισμού (Άρ. 120), τα μέγιστα ποσοστά συγ σε επίπεδο άξονα προτεραιότητας καθορίζοντας ως εξής: 85% για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες των ΚΜ με κατά κεφαλήν ΑΕΠ την περίοδο 2007-2009 μικρότερο του 85% του μ.ο. της ΕΕ-27, καθώς και για το Τ.Σ. 80% για τις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες των κρατών μελών πλην αυτών που αναφέρονται στο σημείο (3β) του άρθρου 120 του Γενικού Κανονισμού, (ΑΜΘ, Κεντρική Μακεδονία, Ήπειρος, Θεσσαλία και Δυτική Ελλάδα) και για όλες τις περιφέρειες των οποίων το 3

κατά κεφαλήν ΑΕΠ για την περίοδο 2007-2013 ήταν μικρότερο του 75% του μέσου όρου της ΕΕ- 25, αλλά των οποίων το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν μεγαλύτερο του 75% του μέσου ΑΕΠ στην ΕΕ- 27 (Ιόνια, Πελοπόννησος, Βόρειο Αιγαίο, Κρήτη), καθώς και για τις phasing out περιφέρειες της περιόδου 2007-2013 (όπως η Αττική και η Δυτική Μακεδονία) 60% για τις περιφέρειες μετάβασης (εκτός εκείνων που υπόκεινται στο σημείο (3γ) του άρθρου 120 του Γενικού Κανονισμού όπως η Στερεά Ελλάδα) 50% για τις περισσότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες (εκτός εκείνων που υπόκεινται στο σημείο (3γ) του άρθρου 120 του Γενικού Κανονισμού όπως το Νότιο Αιγαίο) Επιπλέον αναφέρεται ότι ο Γενικός Κανονισμός προβλέπει δυνατότητα αύξησης κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες του ποσοστού συγ για Κράτη Μέλη που αντιμετωπίζουν προσωρινές δημοσιονομικές δυσκολίες όπως η Ελλάδα. Το τελικό προσαυξημένο ποσοστό δεν μπορεί να υπερβαίνει το 100%. Στον Πίνακας 1-1 αποτυπώνεται η κατανομή των χρηματοδοτικών πόρων ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και ανά Ευρωπαϊκό Ταμείο. 4

Πίνακας 1-1: Ετήσια κατανομή χρηματοδοτικών πόρων ανά Επιχειρησιακό Πρόγραμμα & ανά Ευρωπαϊκό Ταμείο ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΔΕΤ ΕΤΠΑ ΕΚΤ και ΠΑΝ ΤΣ ΕΓΤΑΑ ΣΥΝΟΛΟ 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 1 2 3 4 5 6 ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΜΕΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΘΡΑΚΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 2.970.871.633 675.506.658 0 3.646.378.290 448.728.189 456.258.836 502.278.558 529.482.222 553.470.336 561.780.216 594.379.933 1.155.178.565 0 3.178.738.848 4.333.917.413 562.665.922 604.970.896 599.888.293 628.671.338 631.659.526 655.514.110 650.547.329 0 2.104.926.538 2.104.926.538 372.807.403 366.890.445 285.741.168 270.137.306 270.090.658 268.910.790 270.348.768 176.750.389 200.478.028 377.228.417 21.245.164 32.031.596 43.001.283 53.891.034 64.804.029 75.689.972 86.565.340 352.936.804 53.254.664 406.191.469 59.952.237 57.422.647 57.253.048 57.293.790 58.053.224 57.913.930 58.302.593 640.647.291 131.244.055 771.891.346 116.834.688 111.407.410 110.502.838 108.455.489 108.880.469 108.155.828 107.654.624 7 ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 263.809.882 57.094.661 320.904.543 48.817.533 46.508.943 46.083.814 45.053.616 45.144.502 44.804.486 44.491.650 8 ΗΠΕΙΡΟΥ 226.500.790 34.176.723 260.677.514 38.474.959 36.851.569 36.742.727 36.768.873 37.256.248 37.166.855 37.416.283 9 ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 326.269.402 66.519.182 392.788.584 59.427.330 56.671.076 56.215.933 55.192.945 55.418.229 55.053.562 54.809.508 10 ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ 245.794.494 18.795.693 264.590.187 37.647.143 37.141.733 37.220.134 37.558.768 38.059.004 38.307.568 38.655.837 11 ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 74.278.999 20.747.213 95.026.212 14.293.351 13.561.573 13.486.298 13.301.647 13.477.254 13.424.688 13.481.401 12 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ 160.803.272 55.470.599 216.273.872 32.250.351 31.594.113 31.255.094 30.167.680 30.187.991 30.435.579 30.383.063 13 ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ 155.534.240 26.005.520 181.539.760 24.450.242 25.857.140 25.770.010 25.601.675 25.756.856 26.777.867 27.325.969 14 ΒΟΡΕΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 214.491.239 26.844.361 241.335.600 33.254.530 34.158.736 34.124.657 34.133.652 34.445.296 35.330.600 35.888.128 15 ΚΡΗΤΗΣ 289.648.876 58.257.622 347.906.498 48.621.251 49.584.736 49.382.747 48.946.217 49.354.989 50.618.912 51.397.647 16 ΑΤΤΙΚΗΣ 678.314.113 233.659.464 911.973.577 136.812.685 131.495.186 130.681.963 127.420.247 128.067.195 128.168.233 129.328.067 17 ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ 62.172.081 21.913.200 84.085.281 12.779.101 12.072.173 11.970.463 11.720.354 11.865.869 11.819.878 11.857.444 5

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΔΕΤ ΕΤΠΑ ΕΚΤ και ΠΑΝ ΤΣ ΕΓΤΑΑ ΣΥΝΟΛΟ 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 18 ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 4.195.960.793 4.195.960.793 601.051.830 600.533.693 600.004.906 599.465.245 598.915.722 598.337.071 597.652.326 19 ΑΛΙΕΙΑ & ΘΑΛΑΣΣΑ 20 ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ 171.714.542 77.616.868 68.280.653 317.612.063 42.653.456 43.546.467 44.453.726 45.359.234 46.264.678 47.206.314 48.128.189 ΣΥΝΟΛΟ 8.165.716.613 3.862.511.049 3.247.019.502 4.195.960.793 19.471.207.957 2.712.767.367 2.748.558.969 2.716.057.658 2.758.621.335 2.801.172.075 2.845.416.456 2.888.614.097 * Οι πόροι του ΕΤΘΑ δεν έχουν ακόμη οριστικοποιηθεί ** Στο Ε.Π. «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» συμπεριλαμβάνονται και οι πόροι ύψους 783. 429.680,00 που εκχωρούνται στις Περιφέρειες όπως αναφέρθηκε στην ενότητα 1.3.4. Πηγή: «Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) 2014-2020» (Γενική Γραμματεία Δημοσίων Επενδύσεων ΥΠΑΑ/ 04-2014) 6

1.1.2. Αντιμετώπιση των έργων διαχείρισης αποβλήτων σε σχέση με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις Οι κρατικές ενισχύσεις απαγορεύονται από τη συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να αποτρέπεται νόθευση του ανταγωνισμού, προσφέροντας ευνοϊκή μεταχείριση σε ορισμένες επιχειρήσεις ως προς τους ανταγωνιστές τους. Ωστόσο, επιτρέπονται κατ εξαίρεση οι ενισχύσεις που χορηγούνται για την υλοποίηση στόχων κοινού συμφέροντος, για παράδειγμα για τις Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ), εφόσον δεν νοθεύουν τον ανταγωνισμό κατά τρόπο αντίθετο προς το γενικό συμφέρον. Κατά συνέπεια, ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων που διεξάγεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έγκειται στην εκτίμηση της ισορροπίας μεταξύ των θετικών και των αρνητικών επιπτώσεων των ενισχύσεων. Οι Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) εκπληρώνουν αποστολή κοινής ωφέλειας και ως εκ τούτου τα κράτη μέλη τους χορηγούν ειδικά δικαιώματα δημόσιας υπηρεσίας (άρθρο 106 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΚ) κάθε δραστηριότητα που συνίσταται στην παροχή αγαθών και υπηρεσιών στην αγορά αποτελεί οικονομική δραστηριότητα ανεξάρτητα από τη φύση του φορέα που την παρέχει. Συνεπώς τα έργα διαχείρισης αποβλήτων συνιστούν οικονομική δραστηριότητα εφόσον παρέχουν και υπηρεσία (επεξεργασία αποβλήτων) αλλά και παρέχουν αγαθά (κομπόστ, ΑΥ κα). Ωστόσο πέραν από οικονομική δραστηριότητα, η ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων συνδέεται με την προστασία της δημόσιας υγείας και της ποιότητας του περιβάλλοντος οπότε δύναται να συνιστά παροχή Υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος και διέπεται από τις αντίστοιχες διατάξεις. Το κανονιστικό πλαίσιο σχετικά με την παροχή ΥΓΟΣ ορίζεται από τα εξής κείμενα: Ανακοίνωση της Επιτροπής (2012/C8/02) σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στην αντιστάθμιση για παροχή δημόσιας υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος Κανονισμός de minimis για τις ΥΓΟΣ (Καν. ΕΕ 360/2012) Απόφαση της Επιτροπής (2012/21/ΕΕ) για την εφαρμογή του άρθρου 106 παρ.2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για παροχή δημόσιας υπηρεσίας που χορηγούνται σε ορισμένες επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση ΥΓΟΣ Ανακοίνωση της Επιτροπής (2012/C8/03) πλαίσιο της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας. «Λευκό βιβλίο σχετικά με τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας» Σύμφωνα με το άρθρο 5 της απόφασης 2012/21/ΕΕ, για έργα τα οποία δύνανται να χαρακτηριστούν ως ΥΓΟΣ αλλά και οικονομική δραστηριότητα, όπως τα έργα διαχείρισης αποβλήτων, η αντιστάθμιση που παρέχεται αφορά μόνο στο κομμάτι του έργου που καλύπτει την παροχή ΥΓΟΣ και μόνο στο καθαρό παροχής αυτής συμπεριλαμβανομένου ενός εύλογου κέρδους. Βάσει των παραπάνω για την παροχή (αντιστάθμισμα) για δραστηριότητες που αφορούν στη διαχείριση αποβλήτων, εξετάζεται κατ αρχάς η ύπαρξη ή όχι κρατικής ενίσχυσης σύμφωνα με τα κριτήρια Altmark (σημεία 43, 43-77 της ανακοίνωσης 2012/C8/02). Για να μην συνιστά το αντιστάθμισμα κρατική ενίσχυση, θα πρέπει να τηρούνται σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις: 1. Η παρεχόμενη υπηρεσία να είναι σαφώς καθορισμένη, 7

2. Οι παράμετροι για τον υπολογισμό τα αντιστάθμισης να είναι εκ των προτέρων σαφώς και αντικειμενικά καθορισμένοι, 3. Η καταβληθείσα αντιστάθμιση να μην υπερβαίνει το πραγματικό, 4. Η επιλογή της επιχείρησης ή των επιχειρήσεων για την παροχής των συγκεκριμένων ΥΓΟΣ να πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο διαδικασίας σύναψης δημόσιας σύμβασης με το μικρότερο για το κοινωνικό σύνολο. Εφόσον τα παραπάνω δεν εκπληρώνονται πλήρως, το παρεχόμενο αντιστάθμισμα συνιστά κρατική ενίσχυση και θα πρέπει να ελεγχθεί από τις αρμόδιες υπηρεσίες της ΕΕ. Δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων των έργων διαχείρισης αποβλήτων, οι ενδιαφερόμενοι φορείς θα πρέπει να απευθύνονται στην καθ ύλην αρμόδια υπηρεσία για τη συγκεκριμένη κατηγορία έργων ώστε να διευκολύνονται κατά τη διαδικασία της πρότασης ένταξης κάποιου έργου. 1.1.3. Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα και Καινοτομία» Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Ανταγωνιστικότητα, την Επιχειρηματικότητα και την Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ-κίνηση) κατέχει κεντρική θέση στην προσπάθεια της χώρας για τη δημιουργία και στήριξη ενός νέου παραγωγικού μοντέλου που θα οδηγήσει στην ανάπτυξη και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, με την μόχλευση ιδιωτικών πόρων. Στόχος του Προγράμματος ΕΠΑνΕΚ-κίνηση είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων (ιδιαίτερα των ΜΜΕ), η μετάβαση στην καινοτόμο επιχειρηματικότητα, με αιχμή την αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης για την κατάρτιση του Ε.Π., η οποία ολοκληρώθηκε στις 22 Απριλίου 2014, διαμορφώθηκαν 9 Στρατηγικά Σχέδια των Τομεακών Ομάδων Σχεδιασμού. Τα εν λόγω σχέδια αφορούν στους εξής τομείς: Τουρισμός, Ενέργεια, Αγροδιατροφή, Περιβάλλον, Εφοδιαστική Αλυσίδα, Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, Δημιουργικές και Πολιτιστικές Βιομηχανίες, Υγεία και Υλικά Κατασκευές. Στη συνέχεια παρουσιάζονται ορισμένα σημεία των Στρατηγικών Σχεδίων που άπτονται της διαχείρισης αποβλήτων και δύνανται να συμβάλουν στην υλοποίηση του νέου ΕΣΔΑ. Τομέας Ενέργειας Μεταξύ των προτεραιοτήτων στον τομέα της ενέργειας είναι η αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας με βάση τη στρατηγική «Ευρώπη 2020». Πιο συγκεκριμένα ο στόχος για το 2020 είναι το 20% της καταναλισκόμενης ενέργειας να παράγεται από ΑΠΕ. Στο πλαίσιο αυτό θα δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση επιχειρήσεων παραγωγής ενέργειας από εναλλακτικές πηγές συμπεριλαμβανομένων του βιοαερίου και της βιομάζας. Η αξιοποίηση παραπροϊόντων και αποβλήτων βιομηχανικών διεργασιών αποτελεί έναν από τους κεντρικούς άξονες του Ειδικού στόχου 2 «Βελτίωση ενεργειακής απόδοσης μικρομεσαίων μεταποιητικών επιχειρήσεων». Ο Ειδικός στόχος 5 «Αξιοποίηση οργανικών υπολειμμάτων για την κάλυψη θερμικών αναγκών» αφορά στην αύξηση της αξιοποίησης τεχνολογιών χρήσης οργανικών υπολειμμάτων για την παροχή θερμικών φορτίων προς οικισμούς, ΒΙΠΕ και αγροτικές περιοχές. Έμφαση θα δοθεί στη διείσδυση τεχνολογιών αναερόβιας χώνευσης, μέσω ανάπτυξης κεντρικών μονάδων, που θα συνεισφέρει στην αξιοποίηση των τοπικά παραγόμενων πτηνο-κτηνοτροφικών υπολειμμάτων και υπολειμμάτων γεωργικών βιομηχανιών. Παράλληλα θα υποστηριχθούν μικρές αγροτικές και κτηνοτροφικές 8

μονάδες για την επιτόπου παραγωγή και αξιοποίηση ενέργειας (ιδιοκατανάλωση). Επιπλέον στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η υποστήριξη για τη δημιουργία εφοδιαστικών αλυσίδων και ηλεκτρονικών αγορών, ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη προμήθεια πρώτης ύλης με αποδεκτά ποιοτικά χαρακτηριστικά προς τις μονάδες ενεργειακής αξιοποίησης. Επιπρόσθετα θα ενισχυθούν δράσεις για τη χρηματοδότηση συγκεκριμένων ερευνητικών προτάσεων με σκοπό τόσο την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και την αύξηση της αποδοτικότητας των μονάδων παραγωγής, όσο και της εκτέλεσης καινοτόμων πιλοτικών έργων με χρήση τεχνολογιών αξιοποίησης οργανικών υπολειμμάτων. Τομέας Περιβάλλοντος Ένα από τα κύρια σημεία της στρατηγικής είναι η κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων με τη συνεπικουρία των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020 για την επίτευξη των εθνικών στόχων για την ανακύκλωση, την επαναχρησιμοποίηση και την αξιοποίηση ρευμάτων αποβλήτων με υψηλή προστιθέμενη αξία και προοπτικές επιχειρηματικής βιωσιμότητας, λαμβάνοντας υπόψη την αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει και την αρχή της ευθύνης του παραγωγού. Ο Ειδικός στόχος 1 «Διαχείριση αποβλήτων ανακύκλωση ελαχιστοποίηση παραγωγής» εστιάζει στην ενίσχυση ιδιωτικών επενδύσεων και επενδύσεων ΣΔΙΤ οι οποίες θα συμβάλλουν στους εξής στόχους: Αξιοποίηση της αστικής λυματολάσπης βιολογικών καθαρισμών καθώς και άλλων αποβλήτων με υψηλό βιοαποδομήσιμο κλάσμα. Προώθηση της χωριστής συλλογής των υπολειμμάτων τροφών. Ανάπτυξη και επέκταση μονάδων βιοσταθεροποίησης και μονάδων αναερόβιας χώνευσης. Αξιοποίηση βιοαποδομήσιμου κλάσματος για την παραγωγή βιοκαυσίμων 2 ης γενιάς. Ανάπτυξη μονάδων μηχανικής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας και βελτίωση των υφιστάμενων μονάδων ως προς το βαθμό ανάκτησης και ποιότητας των προϊόντων επεξεργασίας. Κατασκευή πράσινων σημείων. Λειτουργία επισκευαστικών αλυσίδων για την δημιουργία δικτύων διάθεσης υλικών σύμφωνα με τις αρχές της βιομηχανικής συμβίωσης. Ανάπτυξη και βελτίωση τεχνολογιών ανάκτησης, ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης υλικών. Ανάπτυξη ώριμων τεχνολογικών λύσεων μέσω ενεργειακής αξιοποίησης σε μονάδες συμπαραγωγής. Ανάπτυξη μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αστικών απορριμμάτων και δευτερογενών καυσίμων (RDF/ SRF). Προώθηση της ενεργειακής αξιοποίησης του βιοαερίου των ΧΥΤΑ. Ανάπτυξη μονάδων παραγωγής υγρών καυσίμων, βιοδιυλιστηρίων αποβλήτων. Εξεύρεση εναλλακτικών λύσεων για την απορρόφηση των ανακτηθέντων υλικών από ειδικά ρεύματα αποβλήτων όπως ελαστικά, ΑΕΚΚ κλπ. Αναγέννηση τμημάτων μεταχειρισμένων ελαστικών και χημικών ουσιών για την παραγωγή νέων. Ανάπτυξη τεχνολογιών για τη θερμική επεξεργασία μεταχειρισμένων ελαστικών. Προώθηση προγραμμάτων κατάρτισης εργαζομένων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα σε σχετικά θέματα. Ευαισθητοποίηση των πολιτών. 9

1.1.4. Ε.Π. «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη» (Ε.Π. ΥΜΕΠΕΡΑΑ) έχει κεντρικό στόχο την ικανοποίηση των πολλαπλών διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Χώρας, ιδίως εκείνων που σχετίζονται με την ενσωμάτωση του ενωσιακού περιβαλλοντικού κεκτημένου και τις εκ των προτέρων αιρεσιμότητες. Περιλαμβάνει δύο στρατηγικούς τομείς, τον τομέα μεταφορών και τον τομέα περιβάλλοντος. Τα κύρια αναμενόμενα λειτουργικά αποτελέσματα του Ε.Π.-ΥΜΕΠΕΡΑΑ είναι: η εξασφάλιση υψηλής ποιότητας υπηρεσιών μετακίνησης επιβατών και μεταφοράς προϊόντων/εμπορευμάτων με έμφαση στην αξιοπιστία, την ασφάλεια, τη φιλικότητα στο περιβάλλον, τη μείωση χρόνου και την εκλογίκευση του κόστους, η πλήρης και ουσιαστική εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Πολιτική Μεταφορών η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, η προστασία της δημόσιας υγείας και η αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων, με την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας και την Προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών κινδύνων, την προστασία και διαχείριση των υδατικών πόρων, την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων και τη Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη. η βελτίωση του πλαισίου άσκησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων σε όλους τους τομείς, μεταξύ των οποίων στο περιβάλλον, την ενέργεια και την πράσινη οικονομία. η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στις υποδομές μεταφορών. Βασικό στόχο του Ε.Π.-ΥΜΕΠΕΡΑΑ αποτελεί, μεταξύ των άλλων, η διασφάλιση της συμπληρωματικότητάς του με τα λοιπά Προγράμματα, με γνώμονα τη συνολική αειφορική διαχείριση των πόρων. Τομέας Περιβάλλοντος Στον τομέα του περιβάλλοντος οι στόχοι συνίστανται στην προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος, ως μέσου για την υποστήριξη της μετάβασης της χώρας σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον με ταυτόχρονη υποστήριξη της δημιουργίας ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων στο σύνολο των τομέων της οικονομίας, τη διευκόλυνση της προσέλκυσης επενδύσεων και την παροχή ευκαιριών άσκησης επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στον ίδιο τον τομέα του περιβάλλοντος. Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση αποβλήτων και γενικότερα δράσεις που αφορούν την υλοποίηση του νέου ΕΣΔΑ, οι μείζονος σημασίας παρεμβάσεις και με γνώμονα την κατά το δυνατόν προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων, συνδέονται με: την αποτελεσματική διαχείριση των αστικών, των βιομηχανικών και των επικίνδυνων αποβλήτων (βιομηχανικών, νοσοκομειακών, κλπ), με την κάλυψη των αναγκών σε υποδομές διαχείρισης, τη μείωση της παραγωγής αποβλήτων την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων την υιοθέτηση ενός αποτελεσματικού συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο την ολοκληρωμένη διαχείριση αστικών στερεών αποβλήτων σε νησιά και μικρούς απομακρυσμένους οικισμούς τη δημιουργία «Πράσινων Σημείων» και τη δικτύωσή τους, την κατασκευή μονάδων επεξεργασίας (κομποστοποίησης) βιοαποβλήτων επεξεργασίας ιλύος (από εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο) Σύμφωνα με το Στρατηγικό σχέδιο του Προγράμματος, ο τομέας περιβάλλοντος οργανώνεται επιχειρησιακά σε τέσσερις Άξονες Προτεραιότητας, εκ των οποίων οι τρεις σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη διαχείριση αποβλήτων. Οι ειδικοί στόχοι που αφορούν δράσεις και ενέργειες για την 10

υλοποίηση του ΕΣΔΑ παρατίθενται ακολούθως. ΑΠ 10. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΧΑΜΗΛΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΙΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ειδικός Στόχος 10.3 (Επενδυτική Προτεραιότητα 4e) Προώθηση στρατηγικών για χαμηλές εκπομπές άνθρακα μέσω επεξεργασίας (κομποστοποίησης) Βιοαποβλήτων ΑΠ 11. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΣΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Ειδικός Στόχος 11.1 (Επενδυτική Προτεραιότητα 5a) Υποστήριξη της προώθησης της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή σε όλους τους τομείς. ΑΠ 13. ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ - ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΡΩΝ (ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ) Ειδικός Στόχος 13.1 (Επενδυτική Προτεραιότητα 6a) Μείωση, επαναχρησιμοποίηση, κομποστοποίηση, χωριστή συλλογή και ανακύκλωση στερεών αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένης ιλύος από Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας Λυμάτων. Ειδικός Στόχος 13.2 (Επενδυτική Προτεραιότητα 6a) Υποδομές και δίκτυα ολοκληρωμένης διαχείρισης αποβλήτων, με βάση τους ΠΕΣΔΑ (περιλαμβάνει και την υποστήριξη των ΦοΣΔΑ). Ειδικός Στόχος 13.3 (Επενδυτική Προτεραιότητα 6a) Διαχείριση Επικίνδυνων Αποβλήτων και Περιβαλλοντικές Αποκαταστάσεις Ρυπασμένων Χώρων. Ειδικός Στόχος 13.5 (Επενδυτική Προτεραιότητα 6b) Εφαρμογή Οδηγιών που σχετίζονται με ικανοποίηση των απαιτήσεων του κεκτημένου της Ένωσης στους Υδάτινους Πόρους. (Ολοκληρωμένη Πρόληψη και Έλεγχος της Ρύπανσης, προστασία του περιβάλλοντος και ιδίως του εδάφους κατά τη χρησιμοποίηση της ιλύος καθαρισμού λυμάτων στη γεωργία, κλπ). Ειδικός Στόχος 13.7 (Επενδυτική Προτεραιότητα 6e) Ολοκληρωμένες πολεοδομικές/αστικές παρεμβάσεις για τη προώθηση της Αστικής Αναζωογόνησης. Βιώσιμη Αστική Ανάπτυξη και την 1.1.5. Ε.Π. «Μεταρρύθμιση Δημοσίου Τομέα» Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» περιλαμβάνει δράσεις που αποσκοπούν στην εισαγωγή μεταρρυθμίσεων μέσω και νέων τεχνολογιών και πληροφορικής στον Δημόσιο Τομέα. Το πρόγραμμα θα είναι πολυτομεακό και πολυταμειακό (ΕΤΠΑ και ΕΚΤ) και στοχεύει κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 2 και 5. Το πρόγραμμα δύναται να αξιοποιηθεί σε δράσεις του νέου ΕΣΔΑ που αφορούν στη δημιουργία 11

ηλεκτρονικών εφαρμογών για την παρακολούθηση της παραγωγής αποβλήτων καθώς και τη βελτίωση ή/ και διεύρυνση των πρακτικών διαχείρισης αυτών (π.χ. μητρώο παραγωγών). 1.1.6. Περιφερειακά Ε.Π. Όπως προαναφέρθηκε τα δεκατρία προβλεπόμενα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) θα είναι πολυτομεακά και πολυταμειακά. Στοχεύουν κυρίως στην εξυπηρέτηση των στόχων των Χρηματοδοτικών Προτεραιοτήτων 1, 3 και 4 καθώς και της 2 για τον κοινωνικό αποκλεισμό. Επιπλέον, στα ΠΕΠ θα εκχωρηθεί η διαχείριση σημαντικών πόρων του Τ.Σ. για το Περιβάλλον και κυρίως πόρων που θα κατευθυνθούν στην κάλυψη των υποχρεώσεων της χώρας και των Περιφερειών που αφορούν στα υγρά απόβλητα. Τελικό αποτέλεσμα είναι οι περιφέρειες να διαχειρίζονται το 35% του αθροίσματος των πόρων του ΕΤΠΑ, του ΕΚΤ και του ΤΣ. Κατά την εξειδίκευση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων, θα ληφθεί μέριμνα, υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας ΕΣΠΑ του Υπουργείου Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας, ως Εθνικής Αρχής Συντονισμού, προκειμένου συγκεκριμένες κατηγορίες δράσεων και σημαντικοί πόροι να έχουν ως δικαιούχους τους δήμους της χώρας. Τα Π.Ε.Π. δύναται να αξιοποιηθούν από Περιφέρειες και Δήμους για την ανάπτυξη των υποδομών διαχείρισης αποβλήτων και λοιπών δράσεων για την υλοποίηση των Διαχειριστικών Σχεδίων. 1.2. Ε.Π. «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη (ΕΠΠΕΡΑΑ) 2007-13» Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον - Αειφόρος Ανάπτυξη» (ΕΠΠΕΡΑΑ) υπηρετεί την προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ 2007 2013 και περιλαμβάνει μια σειρά δράσεων, έργων περιβαλλοντικών υποδομών μεγάλης κλίμακας εθνικής εμβέλειας, η υλοποίηση των οποίων συμβάλει στην Αειφορική Διαχείριση των περιβαλλοντικών μέσων, του φυσικού αποθέματος και των αστικών κέντρων και στην αναβάθμιση της Δημόσιας Διοίκησης στη χάραξη και εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής. Στρατηγικός Στόχος του Προγράμματος, σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό του, είναι «η Προστασία, Αναβάθμιση και Αειφορική Διαχείριση του Περιβάλλοντος, ώστε να αποτελέσει το υπόβαθρο για την προστασία της δημόσιας υγείας, την άνοδο της ποιότητας της ζωής των πολιτών, καθώς και βασικό παράγοντα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας». Με βάση αυτό το Στρατηγικό Στόχο, καθορίστηκαν οι Γενικοί Στόχοι του Προγράμματος: Γενικός Στόχος 1: Αειφορική Διαχείριση των περιβαλλοντικών μέσων, του φυσικού αποθέματος και των Αστικών Κέντρων (Έδαφος, Υδατικό Περιβάλλον, Ατμόσφαιρα, Φύση). Γενικός Στόχος 2: Βελτίωση της αποτελεσματικότητας της Δημόσιας Διοίκησης στο σχεδιασμό και την εφαρμογή της περιβαλλοντικής πολιτικής και βελτίωση της απόκρισης της Κοινωνίας και των Πολιτών σε θέματα Περιβαλλοντικής Προστασίας. Για την επίτευξη των γενικών στόχων του ΕΠΠΕΡΑΑ, διαμορφώθηκαν διακριτοί τομείς παρέμβασης, που οργανώθηκαν επιχειρησιακά σε δύο Ομάδες Αξόνων Προτεραιότητας (Α και Β), μια για κάθε ένα από τα Κοινοτικά Ταμεία που το χρηματοδοτούν, το Ταμείο Συνοχής (ΤΣ) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) αντίστοιχα. Μέσα από τον Άξονα Προτεραιότητας 4 «Προστασία Εδαφικών Συστημάτων και Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων», με προϋπολογισμό που υπερβαίνει τα 400 εκ. ευρώ, το ΕΠΠΕΡΑΑ χρηματοδοτεί από το Ταμείο Συνοχής και εθνικούς πόρους, σημαντικές παρεμβάσεις που αφορούν στην ανάπτυξη υποδομών για την διαχείριση των αποβλήτων, καθώς και την απορρύπανση και αποκατάσταση 12

ρυπασμένων εδαφών. Ανάμεσα στις αναγκαίες παράπλευρες δράσεις για τις οποίες δεν υπάρχει συγχρηματοδότηση, είναι η επέκταση και ολοκλήρωση των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης αποβλήτων (αποβλήτων συσκευασιών, απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, αυτοκίνητα μετά το τέλος του κύκλου ζωής τους, συσσωρευτές και μπαταρίες κλπ) με βάση τα εγκεκριμένα επιχειρησιακά σχέδια των Συστημάτων, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι που έχουν τεθεί σε εθνικό επίπεδο. Οι Άξονες Προτεραιότητας (Α.Π.) με τους αντίστοιχους περιβαλλοντικούς στόχους που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη διαχείριση των αποβλήτων και τους στόχους και δράσεις που θέτει το ΕΣΔΑ είναι συγκεντρωτικά οι παρακάτω: Α.Π. 1: Προστασία Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος & Αστικές Μεταφορές Αντιμετώπιση Κλιματικής Αλλαγής Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας Γενικός Στόχος- Στρατηγική: Η συμβολή στη μείωση της ρύπανσης του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος και την αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής με την υλοποίηση έργων εξοικονόμησης ενέργειας και αξιοποίησης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Ειδικοί Στόχοι: - Προώθηση της βιώσιμης περιφερειακής ανάπτυξης µε την αξιοποίηση τοπικού ενεργειακού δυναμικού - Στήριξη επενδυτικών σχεδίων αξιοποίησης ΑΠΕ και συμπαραγωγής ενέργειας Α.Π. 4: Προστασία Εδαφικών Συστημάτων Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων Γενικός Στόχος- Στρατηγική: η διασφάλιση της προστασίας της δημόσιας υγείας, των εδαφικών πόρων και των υπόγειων υδροφορέων από τη ρύπανση που προκαλείται από την ανεξέλεγκτη διάθεση αστικών στερεών αποβλήτων. Ειδικοί Στόχοι: - Συμβολή στην κάλυψη των αναγκών της χώρας σε υποδομές διαχείρισης στερεών αποβλήτων σύμφωνα µε τα απαραίτητα νέα έργα των εγκεκριμένων ΠΕΣ Α. - Υλοποίηση περιφερειακών σχεδιασμών διαχείρισης αστικών στερεών αποβλήτων και προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης µε τη βελτίωση της ελκυστικότητας των περιφερειών ως τόπων προσέλκυσης επενδύσεων και κατοικίας - Ολοκλήρωση έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων που ξεκίνησαν κατά την περίοδο 2000 2006 µε πόρους ΠΕΠ - Συμβολή στην επίτευξη των εθνικών στόχων για διαχείριση βιοαποδομήσιμου κλάσματος αστικών στερεών αποβλήτων και ανακύκλωσης - Προστασία δημόσιας υγείας και δράσεις αποτροπής του φαινομένου της ερημοποίησης, της υποβάθμισης της ποιότητας εδαφικών συστημάτων και υπόγειων υδροφορέων Α.Π. 10: Θεσμοί & Μηχανισμοί Γενικός Στόχος- Στρατηγική: η βελτίωση της διοικητικής αποτελεσματικότητας του ΥΠΕΧΩΔΕ στην άσκηση περιβαλλοντικής πολιτικής Ειδικοί Στόχοι: - Ανάπτυξη βάσεων δεδομένων για βελτίωση της δυνατότητας της Δημόσιας Διοίκησης στη ορθή στάθμιση των παραμέτρων και αποτελεσματική λήψη έγκαιρων αποφάσεων στους κύριους τομείς της περιβαλλοντικής πολιτικής µε προτεραιότητα στη Παραγωγή και Διαχείριση Στερεών Αποβλήτων (Κανονισμός 2150/2002) - Ενίσχυση ευαισθητοποίησης πολιτών και ειδικών ομάδων στόχων (π.χ μαθητών κλπ) σε θέματα περιβάλλοντος, χρήσης και εξοικονόμησης ενέργειας, βιώσιμης παραγωγής και κατανάλωσης 13

Συμπληρωματικές δράσεις στο ΕΠΠΕΡΑΑ σχετικές με τον τομέα διαχείρισης αποβλήτων υπάρχουν στα παρακάτω επιχειρησιακά προγράμματα: τα 5 Περιφερειακά Προγράμματα (ΠΕΠ) στο πλαίσιο της θεματικής προτεραιότητας «Αειφόρος ανάπτυξη και Ποιότητα ζωής», τα οποία δρουν συμπληρωματικά στον Α.Π. 4. στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Επιχειρηματικότητα και Ανταγωνιστικότητα» του Υπ. Ανάπτυξης, το οποίο θα δρα συμπληρωματικά στους άξονες Α.Π.1 & Α.Π. 6 (µε έμφαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) και Α.Π.4 (όσον αφορά στα απόβλητα των βιομηχανιών) στο Επιχειρησιακό πρόγραμμα «Εκπαίδευση» με δράσεις για τη βελτίωση της περιβαλλοντικής συνείδησης των μαθητών αλλά και του γενικού κοινού. στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανθρώπινοι Πόροι», το οποίο συνεισφέρει συμπληρωματικά στον άξονα Α.Π. 10 «Θεσμοί Μηχανισμοί» σε θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και αναβάθμισης της δημόσιας διοίκησης. 1.3. Επενδυτικός Νόμος Ο νέος Επενδυτικός Νόμος (Ν. 3908/2011, ΦΕΚ Α 8), όπως έχει τροποποιηθεί με τους Νόμους 4072/2012 (ΦΕΚ Α 86) και 4146/2013 (ΦΕΚ Α 90), αποσκοπεί στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας, καθορίζοντας το πλαίσιο για την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων στους τομείς: επιχειρηματικότητα, τεχνολογική ανάπτυξη, ανταγωνιστικότητα, περιφερειακή συνοχή, πράσινη οικονομία και αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών και του ανθρώπινου δυναμικού. Αποτελεί, επομένως, το βασικό χρηματοδοτικό εργαλείο για την ίδρυση, την επέκταση και τον εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να επιδοτηθούν με ποικίλα χρηματοδοτικά σχήματα και για διάφορες δραστηριότητες. Δικαιούχοι ένταξης Επιλέξιμες επιχειρήσεις για ένταξη των σχεδίων τους στον επενδυτικό νόμο είναι οι υφιστάμενες νέες ή υπό σύσταση επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα που δεν ελέγχονται από το δημόσιο (η συμμετοχή του δημοσίου περιορίζεται σε ποσοστό μικρότερο του 49%). Οι φορείς πρέπει να έχουν τη νομική μορφή ατομικής επιχείρησης, εμπορικής εταιρείας ή συνεταιρισμού και να τηρούν βιβλία Β ή Γ κατηγορίας του ΚΒΣ. Εξαιρούνται επιπλέον τα επενδυτικά σχέδια που πραγματοποιούνται από ιδιώτη με πρωτοβουλία και για λογαριασμό του Δημοσίου. Είδη ενισχύσεων Οι ενισχύσεις που παρέχονται για τα εντασσόμενα στον επενδυτικό νόμο σχέδια διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες, οι οποίες μπορούν να συνδυάζονται ανάλογα με την επιλογή του επενδυτή: Φορολογική απαλλαγή: Απαλλαγή από την καταβολή φόρου εισοδήματος, υπολογιζόμενη για τα προ φόρων κέρδη της επιχείρησης που προκύπτουν από το σύνολο των δραστηριοτήτων της. Το ποσό απαλλαγής συνιστά αφορολόγητο αποθεματικό. Επιχορήγηση: Δωρεάν παροχή από το Δημόσιο χρηματικού ποσού, με το οποίο καλύπτεται τμήμα των ενισχυόμενων δαπανών του επενδυτικού σχεδίου της επιχείρησης. Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης: Η χρηματοδοτική μίσθωση αφορά την απόκτηση καινούριου μηχανολογικού και λοιπού εξοπλισμού. Η επιδότηση συνίσταται στην κάλυψη από το Δημόσιο τμήματος των καταβαλλόμενων από την επιχείρηση δόσεων. Πρόσθετα, το ποσό του επενδυτικού σχεδίου που πρόκειται να καλυφθεί από τραπεζικό δανεισμό μπορεί να χρηματοδοτείται με χαμηλότοκα δάνεια από τράπεζες που συνεργάζονται με το ΕΤΕΑΝ. Στην περίπτωση αυτή, το όφελος συνυπολογίζεται στο συνολικό ποσό της ενίσχυσης. Το ποσοστό της ενίσχυσης κάθε επενδυτικού σχεδίου κυμαίνεται ανάλογα με το μέγεθος της 14

επιχείρησης και τον νομό όπου υλοποιείται το σχέδιο. Με κριτήριο το επίπεδο ανάπτυξης των νομών ως προς το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η χώρα διαιρείται γεωγραφικά σε τρεις ζώνες κινήτρων (Α, Β, Γ ). Ανάλογα με το μέγεθός τους, οι επιχειρήσεις διακρίνονται σε «Μεγάλες», «Μεσαίες» και «Μικρές και Πολύ Μικρές». Η ενίσχυση για τα εντασσόμενα στον νόμο επενδυτικά σχέδια μπορεί να φθάσει μέχρι το 50% του ενισχυόμενου κόστους του σχεδίου (για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις της Γ ζώνης), με ανώτερο όριο το καθοριζόμενο στον εκάστοτε εγκεκριμένο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων της χώρας. Περαιτέρω περιορισμοί προκύπτουν με βάση τη σωρευτική ενίσχυση από άλλους κοινοτικούς ή εθνικούς πόρους, τη σωρευτική ενίσχυση από τον επενδυτικό νόμο στη διάρκεια τετραετίας, την κατηγορία των επενδυτικών σχεδίων και το αν η επένδυση υλοποιείται σε ΒΕΠΕ (Βιομηχανικές Επιχειρηματικές Περιοχές) ή ΕΠ (Επιχειρηματικά Πάρκα). Κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων Τα επενδυτικά σχέδια που μπορούν να υπαχθούν στον επενδυτικό νόμο διακρίνονται σε Γενικά και Ειδικά Επενδυτικά Σχέδια. Περαιτέρω κατηγοριοποίηση γίνεται ανάλογα με τον στόχο του σχεδίου, όπως παρουσιάζεται ακολούθως: ΓΕΝΙΚΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ Γενικής Επιχειρηματικότητας Τεχνολογικής Ανάπτυξης Περιφερειακής Συνοχής ΕΙΔΙΚΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ Επιχειρηματικότητα των Νέων Όλα τα επενδυτικά σχέδια που εντάσσονται στον επενδυτικό νόμο και δεν μπορούν να καταταχθούν σε κάποια άλλη κατηγορία. Επενδυτικά σχέδια που αποσκοπούν στον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων μέσω ενσωμάτωσης τεχνολογικών και οργανωτικών καινοτομιών (συστήματα διασφάλισης ποιότητας, τεχνολογία εξοικονόμησης ενέργειας, προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης, αξιοποίηση εξειδικευμένου προσωπικού). Επενδυτικά σχέδια σε παραγωγικές δραστηριότητες που αξιοποιούν τοπικά πλεονεκτήματα, αντιμετωπίζουν τοπικές ανάγκες ή/ και συμβάλουν στη φιλική προς το περιβάλλον ανασυγκρότηση και ανάπτυξη των περιοχών. Επενδυτικά σχέδια για την ίδρυση και λειτουργία μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, στις οποίες συμμετέχουν με ποσοστό άνω του 50% και ασκούν τη διαχείριση φυσικά πρόσωπα ηλικίας μέχρι 40 ετών. Μεγάλα Επενδυτικά Σχέδια Επενδυτικά σχέδια ύψους τουλάχιστον 50 εκ.. Ολοκληρωμένα Πολυετή Επενδυτικά σχέδια για την υλοποίηση μακροπρόθεσμων επιχειρηματικών Επιχειρηματικά Σχέδια σχεδίων (2-5 ετών). Η κατηγορία αφορά επιχειρήσεις που έχουν συσταθεί τουλάχιστον από πενταετία και επιχειρηματικά σχέδια ελάχιστου κόστους 2 εκ. που σχετίζονται με τον εκσυγχρονισμό της επιχείρησης και την εκπαίδευση των εργαζομένων. Σχέδια Συνέργειας και Δικτύωσης Επενδυτικά σχέδια που υποβάλλονται από σχήματα συνέργειας και δικτύωσης επιχειρήσεων υπό μορφή κοινοπραξίας. Οι κοινοπραξίες πρέπει να αποτελούνται τουλάχιστον από 5 επιχειρήσεις (για την Περιφέρεια Αττικής και το νομό Θεσσαλονίκης) ή 3 επιχειρήσεις (για την υπόλοιπη χώρα) και σε αυτές μπορούν να συμμετέχουν εκπαιδευτικά ιδρύματα, ερευνητικοί φορείς και ΝΠΙΔ. Τα σχέδια αφορούν (εκτός συγκεκριμένων εξαιρέσεων) όλους τους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβανομένου του κλάδου διαχείρισης αποβλήτων (τομέας Ε της ΣΤΑΚΟΔ 2008). Τα κριτήρια αξιολόγησης και κατάταξης των υποβαλλόμενων επενδυτικών σχεδίων που σχετίζονται ειδικότερα με την υλοποίηση δράσεων του ΕΣΔΑ, είναι τα εξής: 15