Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 14 Ιανουαρίου 2010

Εβδομαδιαίο Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη, 14 Ιανουαρίου 2010 Γενική Επισκόπηση Έκφραση Γνώμης της ΕΚΤ για το Σχέδιο Νόμου περί ρυθμίσεως επιχειρηματικών και επαγγελματικών οφειλών προς τα πιστωτικά ιδρύματα: Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δημοσίευσε τη Γνώμη της, υπογεγραμμένη από τον Πρόεδρο Trichet. Η ΕΚΤ, αφού εκφράζει την δυσφορία της ότι δεν δόθηκε ικανός χρόνος που να διασφαλίζει την αποτελεσματικότητα της διαβούλευσης και για τα δύο μέρη, προχωρεί σε μία σειρά γενικών παρατηρήσεων ως ακολούθως: Τα προτεινόμενα μέτρα, αν και αποβλέπουν στη στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων, των επαγγελματιών και των αγροτών, θα μπορούσαν αντιθέτως να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη ρευστότητα στην αγορά, ιδίως υπό τις κρατούσες δυσμενείς οικονομικές συνθήκες. Μάλιστα, τυχόν επιδείνωση των εν λόγω συνθηκών θα μπορούσε να απειλήσει την σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες τραπεζικά ιδρύματα των οποίων λειτουργούν στην Ελλάδα μέσω υποκαταστημάτων, καθώς θα απαιτηθεί να κάνουν προβλέψεις για να καλύψουν την αναστολή αποπληρωμής οφειλών. Επίσης, κάποια εκ των προτεινόμενων μέτρων δεν συνάδουν με την αρχή της οικονομίας της ανοικτής αγοράς και, ως εκ τούτου, θα μπορούσαν ενδεχομένως να παρακωλύσουν, αντί να ενισχύσουν, τη ροή των πιστώσεων στην οικονομία. Δοθέντων των ανωτέρω, η ΕΚΤ τονίζει ότι θα έπρεπε να είχε προηγηθεί μία ενδελεχής αξιολόγηση των επιπτώσεων του σχεδίου νόμου στην κεφαλαιακή επάρκεια και τη ρευστότητα των πιστωτικών ιδρυμάτων. Τέλος, για να διαφυλαχθεί η ασφάλεια δικαίου και να αποτραπεί η δημιουργία κινήτρων για μη έγκαιρη εξυπηρέτηση των χρεών, απαιτείται σαφέστερη διατύπωση των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που εισάγει ο νόμος, καθώς και προσεκτική εξέταση των επιπτώσεών του στις υφιστάμενες νομικές σχέσεις μεταξύ πιστωτών και οφειλετών. Διαφορετικά, οι σχετικές διατάξεις για την προτεινόμενη ρύθμιση των ενήμερων οφειλών θα μπορούσε να έχει σοβαρές δυσμενείς συνέπειες για τις κεφαλαιακές απαιτήσεις και τη ρευστότητα των τραπεζών, καθώς και για το συνολικό κόστος της χρηματοδότησης. Η γνώμη της ΕΚΤ για τις επιμέρους διατάξεις του σχεδίου νόμου συνοψίζεται στα ακόλουθα: α) Το σχέδιο νόμου θα πρέπει να ορίζει ρητά ότι οι οφειλέτες που νομιμοποιούνται να ζητήσουν ρύθμιση των οφειλών τους θα πρέπει να αποδεικνύουν την ικανότητα αποπληρωμής των εν λόγω οφειλών σύμφωνα με τους όρους που θέτει το σχέδιο νόμου. Διαφορετικά, μία τέτοια ρύθμιση θα μετέθετε απλώς χρονικά την επέλευση της αθέτησης των υποχρεώσεών τους, αυξάνοντας το επίπεδο του πιστωτικού κινδύνου στο σύστημα και επηρεάζοντας δυσμενώς την ικανότητα των τραπεζών να χρηματοδοτήσουν την οικονομία. β) Όσον αφορά τη ρύθμιση οφειλών που έχουν καταστεί ληξιπρόθεσμες μετά την 1η Ιανουαρίου 2005, η ΕΚΤ προτείνει την προσθήκη της 31 ης Δεκεμβρίου 2007 ως καταληκτικής ημερομηνίας για τις οφειλές αυτές, διαφοροποιώντας τις ρυθμίσεις για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές από 1.1.2008 και έως την ημερομηνία δημοσίευσης του υπό ψήφιση νόμου. Αυτή η προσθήκη θα αποσαφήνιζε το ρυθμιστικό πεδίο μεταξύ των δύο κατηγοριών των υπό ρύθμιση οφειλών και θα απέτρεπε την εκδήλωση στρεβλών κινήτρων που θα μπορούσαν να προκύψουν εφόσον οι οφειλέτες είχαν τη δυνατότητα να ζητήσουν τη ρύθμιση οφειλών που καθίστανται ληξιπρόθεσμες μετά την ημερομηνία δημοσίευσης του υπό ψήφιση σχεδίου νόμου και μέχρι την 15 η Μαρτίου 2010, δηλαδή μέχρι την καταληκτική ημερομηνία της υποβολής αιτήσεων για ρύθμιση αμφότερων των ως άνω κατηγοριών οφειλών. γ) Όσον αφορά τη ρύθμιση ενήμερων δανείων, η ΕΚΤ σημειώνει ότι πολλά από τα δάνεια αυτά μπορεί να είναι τιτλοποιημένα ή υπό τιτλοποίηση. Επομένως, η υποχρεωτική ρύθμισή τους περιορίζει τις δυνατότητες χρηματοδότησης των τραπεζών από την αγορά. δ) Η μη καταχώρηση δυσμενών δεδομένων για την οικονομική συμπεριφορά των δανειζομένων, θα οδηγούσε σε περιορισμό των διαθεσίμων αναγκαίων πληροφοριών και θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου των οφειλετών. Η διαγραφή δεδομένων οικονομικής συμπεριφοράς θα καθιστούσε τις τράπεζες επιφυλακτικότερες ως προς τη χορήγηση πιστώσεων και να αύξανε το κόστος χρηματοδότησης. ε) Η ΕΚΤ διατυπώνει επιφυλάξεις για τη διάταξη της έκδοσης βιβλιαρίου επιταγών σε επισφαλείς πελάτες με εγγύηση ύψους 5000 ανά επιταγή. Το ποσό αυτό ενδεχομένως να μην επαρκεί, δεδομένης της δυνατότητας έκδοσης επιταγών και για ποσά ουσιωδώς μεγαλύτερα του ως άνω. Συνιστάται η χορήγηση βιβλιαρίου επιταγών σε οφειλέτη, εις βάρος του οποίου ισχύουν τα περιοριστικά μέτρο που προβλέπει ο νόμος, μόνο με παροχή εγγύησης για το συνολικό ποσό της επιταγής. Ελληνική Οικονομία: Συνεχίζεται με αμείωτη ένταση το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το μεγάλο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης στην Ελλάδα (Διάγραμμα 1) και για την αναπτυξιακή της υστέρηση

έναντι άλλων χωρών (Διάγραμμα 2), καθώς και την αρνητική επίδραση που ασκεί η δημοσιονομική εκτροπή στο Ευρώ. Επίσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την 11.1.2010 ότι τα στοιχεία για το έλλειμμα του ελληνικού προϋπολογισμού μπορεί να αναθεωρηθούν διότι οι ελληνικές στατιστικές είναι μη αξιόπιστες και επηρεάζονται από πολιτικές σκοπιμότητες. Ως αποτέλεσμα της νέας αυτής παρεμβάσεως, η οποία συνέπεσε με την έκδοση εντόκων γραμματίων Ελληνικού Δημοσίου, το CDS των 5ετών ελληνικών ομολόγων ανήλθε και πάλι στις 328 π.μ. και οι αποδόσεις των εντόκων ήταν αυξημένες. 350 300 250 200 150 100 50 CDS 5ετώ ελληνικών ομολόγων 0 2008 2009 2010 Άλλωστε, και ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΚΤ είχε ήδη προειδοποιήσει τις αγορές την 7.1.2010 ότι κάνουν λάθος όσοι νομίζουν ότι τα άλλα κράτη μέλη (της ΕΕ) θα δεχθούν να συμβάλλουν για να σώσουν την Ελλάδα. Βέβαια, στη συνέχεια η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι η μη επιβεβαίωση από τη Eurostat των ελληνικών δημοσιονομικών στοιχείων της περιόδου 2005-2008 δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι το έλλειμμα θα αυξηθεί. -6,0 Διάγραμμα 1. Συγκριτική εκτιμώμενη εξέλιξη του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης -8,7-9,3-10,1-11,3-11,1-11,2-12,7-12,1-12,5-13,0-13,1-12,9 2009 2010 2011-14,7 Ελλάδα* ΗΠΑ Ηνωμένο *Επ ικαιροπ οιημένο Πρόγραμμα Βασίλειο Σταθερότητας και Ανάπτυξης Ισπανία Διάγραμμα 2. Συγκριτικός ρυθμός αναπτύξεως τα τελευταία δύο έτη Ελλάδα 2009-1,1-2,9 2008-3,5 Πορτογαλία ΟΟΣΑ Ισπανία Σουηδία Ην. Βασίλειο Ιταλία Γερμανία ΗΠΑ Ιαπωνία Τουρκία Ιρλανδία -7,5-5,9-5,8-3,7-4,6-4,6-4,7-5,0-3,0-2,5-1,0-0,7-0,2 0,0 0,6 0,9 0,6 1,3 0,4 0,9 Ιρλανδία -8,5-6,5-4,5-2,5-0,5 1,5 3,5 Πηγή: European Economic Forecasts, Autumn 2009 Στο μεταξύ εκτός Ελλάδος συμβαίνουν τα ακόλουθα: Η Κυβέρνηση του Ην. Βασιλείου πραγματοποίησε 2,0 ομολογιακές εκδόσεις ύψους 230 δις το 2009, εκ των οποίων τα 188 δις αγοράστηκαν από την Τράπεζα της Αγγλίας. Ήδη η Κυβέρνηση της χώρας έχει διαθέσει 76,2 δις για τη στήριξη δύο μόνο τραπεζών, ενώ έχει εγγυηθεί επισφαλείς δανειακές απαιτήσεις αυτών των τραπεζών ύψους 675 δις. Αυτές οι απαιτήσεις είναι 2,6 φορές μεγαλύτερες από το ΑΕΠ της Ελλάδος. Το 2010 οι δανειακές ανάγκες της κυβέρνησης της Αγγλίας θα είναι στα ίδια επίπεδα με το 2009, ενώ η ΤτΑγγλίας θα χρηματοδοτήσει ένα μικρότερο ποσό από ότι το 2009. Η ζήτηση για τις εκδόσεις αυτές θα επηρεαστεί και από το χρέος των νοικοκυριών στην Αγγλία που υπερβαίνει το 100% του ΑΕΠ (έναντι 48% του ΑΕΠ στην Ελλάδα). Στην Ισπανία, η ανεργία έχει φθάσει ήδη το 19,4% του εργατικού δυναμικού (έναντι 9,2% στην Ελλάδα), με την ανεργία των νέων να ξεπερνά το 40%, ενώ και το 2010 θα είναι έτος αρνητικής μεταβολής του ΑΕΠ και περαιτέρω αύξησης της ανεργίας. Στις ΗΠΑ η Κυβέρνηση εξέδωσε ομολογιακές εκδόσεις ύψους $ 1,2 τρις περίπου το 2009, από τις οποίες τα $ 300 δις αγοράστηκαν από τη FED. Οι εκδόσεις αναμένεται να ξεπεράσουν τα $ 1,5 τρις στο οικονομικό έτος 2010 πράγμα που θα οδηγήσει πιθανότατα σε αύξηση των μακροπρόθεσμων επιτοκίων, ιδιαίτερα αν η FED δεν επαναλάβει τις αγορές κρατικών τίτλων και στο επόμενο έτος. Ωστόσο, η FED χρησιμοποίησε και το πρόγραμμά της για την αγορά μακροπρόθεσμων τίτλων του ιδιωτικού τομέα το οποίο προβλέπει ανώτατο ποσό αγορών ύψους $ 1,75 τρις. Από αυτό ήδη η FED αγόρασε $ 160 δις ομολογιακών εκδόσεων των Freddie Mac και Fannie Mae και περίπου $ 1,0 τρις τιτλοποιημένα ομόλογα τραπεζών καλυμμένα με στεγαστικά δάνεια. Το θέμα είναι τι θα γίνει με την αγορά ακινήτων των ΗΠΑ και με τα μακροπρόθεσμα επιτόκια αν αυτή η μεγάλη συμβολή της FED σταματήσει ή αντιστραφεί. Ωστόσο οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων διαμορφώνονται ήδη σε επίπεδα κατά 1,55 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερα από τις αρχές του 2009. Στη Γερμανία, η αύξηση του ΑΕΠ στο 4 ο 3μηνο. 09 φαίνεται ότι ήταν μηδενική, παρά τη νέα σημαντική αύξηση των καθαρών εξαγωγών της (αύξηση των εξαγωγών τον Οκτ.-Νοέμ. 09 με ταυτόχρονη πτώση των εισαγωγών). Η αναπτυξιακή διαδικασία περιορίζεται στη χώρα αυτή από τη συνεχιζόμενη πτωτική πορεία της εγχώριας καταναλωτικής δαπάνης, η οποία συμβάλλει και στην μεγάλη πτώση των εισαγωγών της. Η αύξηση των εξαγωγών της Γερμανίας στο 4 ο 3μηνο. 09 οφείλεται στην συγκυριακή αύξηση των εισαγωγών των ΗΠΑ και της Κίνας (κατά 55,9% τον Δεκ. 09), που με τη σειρά της οφείλεται στα δημοσιονομικά μέτρα ενίσχυσης της εγχώριας ζήτησης σε αυτές τις Χώρες. Ωστόσο, στην Γερμανία το ΑΕΠ θα μειωθεί κατά -5,0% το 2009, ενώ στενεύουν τα περιθώρια ανάπτυξης και το 2010 καθώς θα μειώνονται τα δημοσιονομικά ελλείμματα και η εγχώρια ζήτηση στις χώρες εισαγωγής των γερμανικών προϊόντων, στην Ευρωζώνη, στην ΝΑ Ευρώπη, κ.α., και αποσύρονται σταδιακά και τα δημοσιονομικά πακέτα ενίσχυσης της εγχώριας ζήτησης σε όλες τις μεγάλες οικονομίες. 2

Ελληνική Οικονομία Πληθωρισμός: Ο πληθωρισμός με βάση τον ΔΤΚ ανήλθε, λιγότερο του αναμενομένου, στο 2,6% τον Δεκ. 09, από 2,0% τον Νοέμ. 09, 1,2% τον Οκτ. 09, 0,7% τον Σεπτ. 09, 0,8% τον Αύγ. 09 και 2,0% τον Δεκ. 08. Η αύξηση του πληθωρισμού τον Δεκ. 09 οφείλεται: α) Στην αυξητική επίπτωση κατά 0,65 π.μ. από τις τιμές των καυσίμων που είχαν σημειώσει πολύ μεγάλη πτώση τον Δεκ. 08, η οποία δεν επαναλήφθηκε τον Δεκ. 09. β) Στην αυξητική επίπτωση κατά 0,08 π.μ. από την αύξηση των τιμών στα τέλη κυκλοφορίας και τα διόδια. Από την άλλη πλευρά, μηδενική επίπτωση στον πληθωρισμό του Δεκ. 09, είχαν οι τιμές των φρούτων-λαχανικών και επίσης πτωτική επίπτωση κατά -0,09 π.μ. είχαν οι διάφορες μικροαυξήσεις. Για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, ο δομικός πληθωρισμός διατηρήθηκε στο 2,0% και τον Δεκ. 09 όπως και σε όλο το 2 ο 6μηνο. 09. Πτωτική επίπτωση στον πληθωρισμό ασκεί η πτώση της εγχώριας καταναλωτικής και επενδυτικής ζήτησης που παρατηρούνται από τις αρχές του έτους. Συμβολή στον Πληθωρισμό των Κατηγοριών Προϊόντων Αγαθά και Υπηρεσίες % μεταβολή τιμών Δεκ.'08/ Δεκ.'07 Επίπτωση στον πληθωρισμό Δεκ.'08 % μεταβολή τιμών Δεκ./ Δεκ.'08 Επίπτωση στον πληθωρισμό Δεκ. Διατροφή 4,1% 0,70-1,2% -0,21 Δημητριακά-Παρασκευάσματα 5,2% 0,15 0,4% 0,01 Κρέατα (γενικά) 3,7% 0,14 0,5% 0,02 Γαλακτοκομικά και Αυγά 1,7% 0,06-3,2% -0,11 Ελαιόλαδο -4,3% -0,03-1,5% -0,01 Φρούτα-Λαχανικά (νωπά) 9,3% 0,23-8,2% -0,21 Πατάτες (νωπές) 0,7% 0,00-0,2% 0,00 Είδη Ένδυσης και Υπόδησης 3,1% 0,28 2,8% 0,25 Ενοίκια Κατοικιών 4,0% 0,15 3,1% 0,12 Επισκ.και Συντήρηση Κατοικίας 6,5% 0,14 2,1% 0,05 Ηλεκτρικό Ρεύμα 6,5% 0,11 0,0% 0,00 Πετρέλαιο Θέρμανσης -26,1% -0,61 10,6% 0,18 Βενζίνη (καύσιμα αυτοκινήτων) -19,1% -0,77 25,6% 0,82 Αστικές Συγκοινωνίες 20,2% 0,09 7,0% 0,04 Τηλεφωνικές Υπηρεσίες -0,8% -0,03 2,7% 0,11 Οπτικο-Ακουστικός Εξοπλισμός -4,8% -0,04-3,5% -0,03 Βιβλία-Εφημερίδες-Περιοδικά 5,4% 0,08 0,9% 0,01 Οικιακές Υπηρεσίες 5,5% 0,07 2,7% 0,04 Υγεία 3,9% 0,29 3,2% 0,24 Νοσοκομεική Περίθαλψη 4,9% 0,07 6,6% 0,09 Καφενεία-Ζαχαροπλαστεία-Εστιατόρια 5,4% 0,49 1,0% 0,09 Άλλες υπηρεσίες 5,6% 0,05 2,3% 0,02 Δίδακτρα 4,7% 0,13 3,0% 0,08 Πηγή: ΕΣΥΕ Γενικά, όπως φαίνεται στον Πίνακα, ο δομικός πληθωρισμός εξακολουθεί να επιβαρύνεται τον Δεκ. 09 από τις αυξήσεις των τιμών των υπηρεσιών όπως κυρίως: Η νοσοκομειακή περίθαλψη (6,6%), οι οικιακές υπηρεσίες (2,7%), η υγεία (3,2%), τα δίδακτρα (3,0%), οι αστικές συγκοινωνίες (7,0%), τα ενοίκια κατοικιών (3,1%), τα ταξί (26,5%), τα υπεραστικά τρένα (36,6%), τα τέλη κυκλοφορίας και τα διόδια (28,3%) και άλλες υπηρεσίες, όπως νομικές, μεσιτικές (2,3%). Οι αυξήσεις των τιμών στη νοσοκομειακή περίθαλψη, στις αστικές συγκοινωνίες, στα τέλη κυκλοφορίας και σε άλλες δημόσιες υπηρεσίες επιβάλλονται για να περιορισθούν τα ελλείμματα των αντίστοιχων κρατικών υπηρεσιών. Σημειώνεται, ωστόσο, ότι παρά τις αυξήσεις στις τιμές, τα ελλείμματα των ανωτέρω κρατικών υπηρεσιών αυξάνουν, επιβαρύνοντας δυσανάλογα τον Προϋπολογισμό. Από την άλλη πλευρά, πτωτική επίπτωση στον 12μηνο πληθωρισμό είχαν η πτώση κατά -4,7% σε ετήσια βάση των τιμών των αυτοκινήτων, η πτώση της τιμής του παστεριωμένου γάλακτος κατά -12,2, του ελαιόλαδου κατά -1,5%, των ειδών οικιακού εξοπλισμού και των υπολογιστών κατά -3,5% σε ετήσια βάση, καθώς και η πτώση των τιμών των νωπών φρούτων (-11,7%) και νωπών λαχανικών (-4,5%). Η άνοδος των φόρων στον καπνό και το αλκοόλ σε συνδυασμό με τις υψηλότερες τιμές των καυσίμων αναμένεται να οδηγήσουν τον πληθωρισμό σε υψηλότερο επίπεδο τους επόμενους μήνες, περίπου στο 3,0%, ενώ ο μέσος πληθωρισμός το 2010 αναμένεται επίσης να διαμορφωθεί γύρω στο 2,5%, από 1,2% το 2009 και 4,2% το 2008. Βιομηχανική Παραγωγή: Η μεταποιητική παραγωγή μειώθηκε κατά -6,2% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09, μετά από την πτώση της κατά -11,6% τον Οκτ. 09, -10,5% τον Σεπτ. 09, -12,8% τον Ιούν. 09. και -15,9% τον Απρ. 09. Σωρευτικά η παραγωγή της μεταποιητικής βιομηχανίας μειώθηκε στο 11μηνο. 09 κατά -11,2% σε ετήσια βάση, έναντι -4,3% στο 11μηνο. 08. Τα στοιχεία αυτά αντικατοπτρίζουν την συνεχιζόμενη αρνητική εξέλιξη της παραγωγής στους παραδοσιακούς κλάδους της μεταποιητικής βιομηχανίας, ως ακολούθως: α) Στους κλάδους των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων και ετοίμων ενδυμάτων, που εξακολουθεί να σημειώνεται ταχεία πτώση της παραγωγής, η οποία συνεχίζεται από το 2004 και επιταχύνεται περαιτέρω το 2009. Οι κλάδοι αυτοί επηρεάζονται αρνητικά, αφενός από τη σχετικά χαμηλή και επιδεινούμενη ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής οικονομίας ως προς το κόστος εργασίας, και αφετέρου από τις πιέσεις του έντονου ανταγωνισμού που υφίσταται η χώρα μας στον τομέα αυτό από χώρες χαμηλού κόστους εργασίας. Οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις στους κλάδους των ετοίμων ενδυμάτων και των υφασμάτων, καθώς και σε άλλους παραγωγικούς κλάδους εντάσεως εργασίας, έχουν ήδη μεταφέρει από καιρού και συνεχίζουν να μεταφέρουν την παραγωγή τους στις γειτονικές χώρες της ΝΑ Ευρώπης. Γενικά, η συνεχής αύξηση του σχετικού κόστους εργασίας στην Ελλάδα έναντι των ανταγωνιστριών της χωρών την τελευταία 10ετία, σε συνδυασμό με άλλα σημαντικά αντικίνητρα που αποτρέπουν την εγκατάσταση και την ομαλή λειτουργία των παραγωγικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα, έχουν προκαλέσει μεγάλες απώλειες θέσεων εργασίας σε όλους τους παραγωγικούς της κλάδους εντάσεως εργασίας. β) Στους κλάδους των μη μεταλλικών ορυκτών (τσιμέντο και άλλα οικοδομικά υλικά), των βασικών μετάλλων, κατασκευής προϊόντων εκ μετάλλου, λατομικών δραστηριοτήτων, κ.ά., η μεγάλη πτώση της παραγωγής οφείλεται κυρίως: (1) στην πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας (η οποία απορροφά άνω του 70% της παραγωγής των ανωτέρω κλάδων) και ιδιαίτερα στην συνεχιζόμενη πτώση των επενδύσεων σε οικοδομές και (2) στη μεγάλη πτώση των εξαγωγών του κλάδου, εξαιτίας της ύφεσης στις κύριες χώρες προς τις οποίες εξάγονται τα προϊόντα 3

του. Αξιοσημείωτη είναι και η επίπτωση που προέρχεται από την πτώση των τιμών των μετάλλων παγκοσμίως με την έξαρση της παγκόσμιας κρίσης από το 2 ο 6μηνο. 08. Βέβαια, από το 2 ο 3μηνο. 09 άρχισε η σταδιακή ανάκαμψη αυτών των τιμών, η οποία σε ορισμένα προϊόντα ανέρχεται ήδη άνω του 30%. Ειδικότερα, όσον αφορά τον χαλκό και τον χάλυβα η αύξηση των τιμών οφείλεται στις μεγάλες εισαγωγές και αποθεματοποιήσεις που πραγματοποίησε η Κίνα το 2009. Στην Ελλάδα, η παραγωγή του κλάδου των βασικών μετάλλων μειώθηκε κατά -18,2% το 11μηνο. 09 από πτώση της κατά -6,2% στο 11μηνο. 08 και η πτώση της παραγωγής του κλάδου της κατασκευής προϊόντων από μέταλλο περιορίστηκε στο -14,6% το 11μηνο. 09 από -10,1% στο 11μηνο. 08. Η ουσιαστική ανάκαμψη της εγχώριας και της παγκόσμιας ζήτησης για τα προϊόντα των κλάδων αυτών αναμένεται από το 2 ο 6μηνο του 2010, όπου εκτιμάται και ανάκαμψη των εγχώριων επενδύσεων σε οικοδομές. Επίσης, από το 2010 υπολογίζεται η εντατικοποίηση της υλοποίησης των προγραμμάτων δημοσίων έργων που είναι ενταγμένα στο ΕΣΠΑ 2007-2013. γ) Στους κλάδους των επίπλων, των ηλεκτρικών υπολογιστών και των ηλεκτρικών συσκευών σημειώνεται επίσης μεγάλη πτώση της παραγωγής, τόσο λόγω της μειωμένης ανταγωνιστικότητας της εγχώριας παραγωγής (συναρμολόγησης) όσο και της μείωσης της εγχώριας ζήτησης για διαρκή καταναλωτικά αγαθά και έπιπλα υπό την επίπτωση της τρέχουσας οικονομικής συγκυρίας και της προαναφερθείσας πτώσης της δραστηριότητας στον τομέα των ακινήτων. Η πτώση της παραγωγής διαρκών καταναλωτικών αγαθών το 11μηνο. 09 ήταν στο -20,9%, έναντι πτώσης της κατά -4,7% στο 11μηνο. 08. Μεταβολή (%, σε ετήσια βάση) της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας κατά κλάδο Στάθμιση Ιανουάριος-Νοέμβριος στο ΔΠΜΒ 2009 2008 Τρόφιμα 18,23% -3,7% 0,9% Φαρμακευτικά Προϊόντα και σκευάσματα 1,74% 16,1% 2,5% Παράγωγα πετρελαίου και άνθρακα 11,30% 1,6% -5,1% Καπνός 1,90% -3,2% -2,7% Κλωστοϋφαντουργικές ύλες 3,10% -28,6% -21,4% Είδη Ένδυσης 3,40% -22,9% -16,2% Ξύλο και φελός 1,20% -25,2% -9,6% Χημικά Προϊόντα 5,34% -13,3% -3,6% Μη μεταλλικά ορυκτά 10,30% -23,1% -5,7% Βασικά μέταλλα 8,00% -18,2% -6,2% Κατασκευή μεταλλικών προϊόντων 5,10% -14,6% -10,1% Έπιπλα 1,54% -27,6% -1,0% Ηλεκτρ.Υπολ.-Ηλεκτρον.&Οπτικά προϊόντα 1,21% -60,3% -0,7% Μηχανήματα και είδη εξοπλισμού 2,05% -36,9% -0,6% Δείκτης Παραγ. Μεταποιητικής Βιομ. (ΔΠΜΒ) 100,00% -11,2% -4,3% Πηγή: ΕΣΥΕ Ενθαρρυντική εξέλιξη αποτελεί η αντοχή της παραγωγής του κλάδου των τροφίμων, η παραγωγή του οποίου μειώθηκε ελαφρά κατά -3,7% σε ετήσια βάση το 11μηνο. 09, έναντι +0,9% στο 11μηνο. 08. Επίσης, συγκρατημένη ήταν η πτώση της παραγωγής στον κλάδο των ποτών κατά -5,8% το 11μηνο. 09 έναντι μηδενικής μεταβολής στο 11μηνο. 08. Επίσης, η μείωση της παραγωγής καπνού ήταν -3,2% το 11μηνο. 09 από -2,7% στο 11μηνο. 08. Αντίθετα, συνεχίζεται η θετική εξέλιξη της παραγωγής των βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και σκευασμάτων κατά +16,1% το 11μηνο. 09 και +2,5% στο 11μηνο. 08. Η θετική πορεία στον κλάδο οφείλεται κυρίως στην ανελαστική ζήτηση που χαρακτηρίζει τον κλάδο και στην αυξημένη παραγωγή από μεγάλη εγχώρια βιομηχανία με σειρά φαρμάκων που προηγουμένως εισάγονταν από το εξωτερικό. Ο Γενικός Δείκτης της Βιομηχανικής Παραγωγής μειώθηκε στο 11μηνο. 09 κατά -9,4% σε ετήσια βάση, έναντι -3,6% στο 11μηνο. 08, λόγω της πτώσης της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας (-11,2%) και της πτώσης της παραγωγής στα ορυχεία και λατομεία κατά -11,4%. Επιπλέον των ανωτέρω, στο 11μηνο. 09 σημειώθηκε πτώση της παραγωγήςδιανομής ηλεκτρισμού κατά -3,9% και νερού, -3,1%. Αντίθετα, σημαντική ανάκαμψη παρατηρείται στην παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου (11μηνο. 09: +27,8%, 11μηνο. 08:-17,2%). Αυτό οφείλεται στην επαναδραστηριοποίηση από την αρχή του έτους ενός ανενεργού φρέατος πετρελαίου αλλά και της ανεύρεσης νέου κοιτάσματος σε θαλάσσια περιοχή της Βορείου Ελλάδος. Έτσι, ο δείκτης του κλάδου ανήλθε στο 104,1 τον Νοέμ. 09 (2005=100) από 64,3 τον Νοέμ. 08. Οικοδομική Δραστηριότητα: Βελτιώθηκε κάπως η εικόνα της οικοδομικής δραστηριότητας τον Οκτ. 09, αλλά εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Ειδικότερα, η πτώση του όγκου της οικοδομικής δραστηριότητας, με βάση τις οικοδομικές άδειες περιορίσθηκε στο 10μηνο. 09 κατά -28,8% σε ετήσια βάση, έναντι μείωσής του κατά - 29,5% το 9μηνο. 09 και -17,1% το 2008. Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι οι επενδύσεις σε οικοδομές θα είναι μειωμένες και το 2010, τουλάχιστον κατά -18%. Σημειώνεται, ότι, σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕλλάδος οι αγοραπωλησίες κατοικιών μειώθηκαν στο 9μηνο 09 κατά -47,9% έναντι -14,6% στο 9μηνο. 08. Περιορίσθηκε επίσης και η πτώση της παραγωγής σκυροδέματος στο -23,6% στο 11μηνο. 09 από -24,5% στο 10μηνο. 09, έναντι -11,2% στο 11μηνο. 08. Πίνακας: Αριθμός Οικοδομικών Αδειών Κατοικιών 2009 2008 2007 2006 Ιαν. 4.379 6.429 7.938 6.617 Φεβ. 4.851 6.817 7.988 9.648 Μαρτ. 5.488 5.052 10.054 12.750 Απρ. 4.805 7.523 8.987 11.006 Μάιος 5.086 7.083 10.096 12.796 Ιουν. 5.671 7.889 9.931 13.103 Ιουλ. 7.272 9.746 11.168 14.125 Αυγ. 3.196 3.972 5.774 6.899 Σεπτ. 4.981 6.502 7.085 9.530 Οκτ. 6.691 9.054 9.108 Νοε. 6.159 8.656 9.607 Δεκ. 5.617 7.134 10.081 Έτος 79.480 103.865 125.270 Πηγή: ΕΣΥΕ Στον Πίνακα παρουσιάζεται ο αριθμός των αδειών για κατασκευή κατοικιών τα τελευταία έτη. Στο 9μηνο. 09 (τελευταίο διαθέσιμο στοιχείο), ο αριθμός των εκδοθεισών αδειών για κατοικίες ήταν κατά -15.284 μικρότερος έναντι του 9μηνου. 08. Με βάση τις τελευταίες εξελίξεις, οι επενδύσεις σε κατοικίες σημείωσαν πτώση το 2009 κατά -22,0% σε σταθερές τιμές, μετά την πτώση τους κατά -29,1% το 2008 και -6,8% το 2007. 4

Ευνοϊκά εξελίσσεται το κατασκευαστικό κόστος κατασκευής κατοικιών, το οποίο στο 11μηνο. 09 μειώθηκε κατά -0,9% σε ετήσια βάση (11μηνο. 08: +6,6%). Παράλληλα, η διατήρηση των επιτοκίων των στεγαστικών δανείων σε χαμηλά επίπεδα αποτελεί παράγοντα που μπορεί να συμβάλει τελικά στην ανάκαμψη των συναλλαγών και στην αγορά ακινήτων όταν οι προσδοκίες των νοικοκυριών πάψουν να επηρεάζονται αρνητικά από τις δυσμενείς εξελίξεις στον τομέα της διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών της χώρας. Δείκτες Οικονομικού Κλίματος ΙΟΒΕ: Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ΙΟΒΕ) σημείωσε περαιτέρω πτώση στο 64,2 τον Δεκ. 09 από 66,4 τον Νοέμ. 09, έναντι ωστόσο 49,5 τον Μάρτ. 09 και 57,9 τον Δεκ. 08. Η μείωση του δείκτη αυτού προήλθε κυρίως από τις συνεχιζόμενες αρνητικές εξελίξεις στον τομέα της διαχείρισης των δημοσίων οικονομικών της χώρας που επηρεάζουν αρνητικά τις προσδοκίες των νοικοκυριών, καθώς και τις επιχειρηματικές προσδοκίες στις κατασκευές, στο λιανικό εμπόριο και τη μεταποιητική βιομηχανία. Ωστόσο οι περισσότεροι δείκτες επιχειρηματικής εμπιστοσύνης διαμορφώθηκαν τον Δεκ. 09 σε επίπεδο ανώτερο του μέσου όρου του 2009. α) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη Βιομηχανία μειώθηκε στο 71,0 τον Δεκ. 09 από 74,8 τον Νοέμ. 09, έναντι 63,8 τον Μάρτ. 09 και 69,4 τον Δεκ. 08. Η εξέλιξη τον Δεκ. 09 αποδίδεται στην επιδείνωση των προβλέψεων για τις πωλήσεις στους προσεχείς 3-4 μήνες (Δεκ. 09: -11, Νοέμ. 09: -1, Οκτ. 09: +11), στη μείωση των παραγγελιών και της ζήτησης από το εξωτερικό (Δεκ. 09: -49, από -43 τον Νόέμ. 09 και -35 τον Οκτ. 09), στη μείωση των μηνών εξασφαλισμένης παραγωγής (Δεκ. 09: 4,3, Νοέμ. 09: 4,6, Οκτ. 09: 4,7) και στη μείωση του βαθμού χρήσης του εργοστασιακού δυναμικού (Δεκ. 09: 69,2%, Νοέμ. 09: 70,4%, Οκτ. 09: 71,4%). Αντίθετα, ο δείκτης των υπευθύνων προμηθειών (PMI) παρουσίασε άνοδο στο 48,8 τον Δεκ. 09, από 47,3 τον Νοέμ. 09 και 48 τον Οκτ. 09. β) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Κατασκευές μειώθηκε τον Δεκ. 09 στο 68,1 από 72,4 τον Νοέμ. 09, 52,8 τον Μάρτ. 09, σημειώνοντας όμως επίδοση υψηλότερη του μέσου όρου του 2009 (65,5). Η εξέλιξη στον Δεκ. 09 προήλθε από: 1) Την πτώση των προσδοκιών στην κατασκευή Δημοσίων Έργων (Δεκ. 09: 72,3, Νοεμ. 09: 79,1). 2) Την οριακή μείωση των προσδοκιών των επιχειρήσεων στο σύνολο των ιδιωτικών κατασκευών (Δεκ. 09: 59,6, Νοέμ. 09: 59,9, Οκτ. 09: 57,7), αποτέλεσμα της μείωσης των προσδοκιών των κατασκευαστών των «λοιπών ιδιωτικών κτιρίων» (Δεκ. 09: 70,3, Νοέμ. 09: 71,0), η οποία δεν αντισταθμίστηκε από την μικρή άνοδο των προσδοκιών στις κατασκευές κατοικιών (Δεκ. 09: 33,7, Νοέμ. 09: 33,3). 3) Τη μείωση των μηνών εξασφαλισμένης παραγωγής (σύνολο κατασκευών Δεκ. 09: 12,1, Νοέμ. 09: 15,4, κατοικίες Δεκ. 09: 4,7, Νοέμ. 09: 10,3, άλλα κτίρια Δεκ. 09: 7,8, Νοέμ. 09: 9,1 και δημόσια έργα, Δεκ. 09: 14,3, Νοέμ. 09: 18,3). 4) Τη σημαντική μείωση του προγράμματος εργασιών προς εκτέλεση ιδίως στις κατοικίες (Δεκ. 09: -71, Νοέμ. 09: -68) και λιγότερο στα άλλα κτίρια (Δεκ. 09: -38, Νοέμ. 09: - 41). γ) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο σημείωσε πτώση τον Δεκ. 09 στο 81,0 από 91,1 τον Νοέμ. 09 και 66,5 τον Δεκ. 08, παραμένοντας οριακά υψηλότερος του μέσου όρου του 2009 (80,5). Ειδικότερα, καταγράφηκε τον Δεκ. 09 πτώση των εκτιμήσεων των επιχειρήσεων για την πορεία των πωλήσεων (Δεκ. 09: -14, Νοέμ. 09: +1), ενώ οι προβλέψεις για τις παραγγελίες στο επόμενο 3μηνο ήταν οριακά δυσμενέστερες (Δεκ. 09: -9, Νοέμ.09: -10). Όσον αφορά τους επιμέρους κλάδους του λιανικού εμπορίου σημειώνεται ότι: Στον κλάδο «Τρόφιμα- Ποτά-Καπνός» οι επιχειρηματικές προσδοκίες μειωθήκαν τον Δεκ. 09 στο 103,5 από 107,6 τον Νοέμ. 09 παραμένοντας έτσι σε υψηλό επίπεδο σημειώνοντας και επίδοση ανώτερη του 2009 (100,5). Μικρή κάμψη σημειώθηκε στις προσδοκίες στα Πολυκαταστήματα (Δεκ. 09: 113,5, Νοέμ. 09: 115,2) παραμένουν όμως και αυτές σε υψηλό και ανώτερο επίπεδο από την επίδοση του 2009 (99,8). Οι πωλήσεις των Πολυκαταστημάτων βελτιώθηκαν τον Δεκ. 09, καθώς ο σχετικός δείκτης ανήλθε στο +47 από +42 τον Νοέμ. 09, ενώ ενθαρρυντικό στοιχείο συνιστά ότι τέσσερεις στις πέντε επιχειρήσεις του κλάδου αναμένουν άνοδο των πωλήσεων στο επόμενο 3μηνο. Επίσης στον κλάδο «Υφάσματα-Ένδυση-Υπόδηση» οι προσδοκίες ενισχύθηκαν στο 95,4 τον Δεκ. 09 από 93,4 τον Νοέμ. 09 και διαμορφώθηκαν σε ανώτερο επίπεδο του μέσου όρου του 2009 (90,6) και του 2008 (87,5). Αντίθετα, στα «Είδη Οικιακού Εξοπλισμού» οι προσδοκίες σημείωσαν σημαντική υποχώρηση (Δεκ. 09: 65,7, Νοέμ. 09: 83,2), όπως και στα «Οχήματα-Ανταλλακτικά» όπου σημειώθηκε έντονη πτώση των επιχειρηματικών προσδοκιών (Δεκ. 09: 62,1,Νοέμ. 09: 84,8), εξαιτίας της αναστολής του μέτρου της απόσυρσης παλαιών αυτοκινήτων. δ) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Υπηρεσίες σημείωσε μικρή μείωση στο 70,6 τον Δεκ. 09, από 71,8 τον Νοέμ. 09, έναντι 65,7 τον Δεκ. 08 και διαμορφώθηκε σε επίπεδο ίσο του μέσου όρου του 2009. Ο δείκτης για τις προοπτικές της ζήτησης στο επόμενο 3μηνο υποχώρησε τον Δεκ. 09 στο -12 από -8 τον Νοέμ. 09 και -7 τον Οκτ. 09. Όσον αφορά τους βασικούς κλάδους των Υπηρεσιών, ο δείκτης στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια», μειώθηκε τον Δεκ. 09 στο 78,4 από 82,4 τον Νοέμ. 09, έναντι ωστόσο 61,7 τον Δεκ. 08. Στα «Τουριστικά Πρακτορεία» οι εκτιμήσεις των επιχειρήσεων αυξήθηκαν οριακά τον Δεκ. 09 στο 74,9 από 73,7 τον Νοέμ. 09, έναντι 61,7 τον Νοέμ. 08. Οι ενθαρρυντικές σε γενικές γραμμές εξελίξεις στους τουριστικούς αυτούς δείκτες προσδοκιών κατά τους τελευταίους μήνες του 2009 προοιωνίζονται βελτίωση της τουριστικής κίνησης το 2010 έναντι του 2009. Στους «Ενδιάμεσους Χρηματοοικονομικούς 5

Οργανισμούς (εκτός τραπεζών)», ο δείκτης εμπιστοσύνης υποχώρησε τον Δεκ. 09 στο 78,4 από 86,6 τον Νοέμ. 09, σημειώνοντας εντούτοις αύξηση συνολικά το 2009 στο 72,4 από 50,6 το 2008. Τέλος, μείωση της εμπιστοσύνης σημειώθηκε στις «Υπηρεσίες Πληροφορικής και Ανάπτυξης Λογισμικού» (Δεκ. 09: 60,9, Νοέμ. 09: 65,8). Αντίθετα, ευμενής για την όλη οικονομική δραστηριότητα του 2010 ήταν η σημαντική βελτίωση του δείκτη στις «Διάφορες Επιχειρηματικές Δραστηριότητες» (εταιρίες συμβούλων, διαφημιστικές επιχειρήσεις κλπ) που ανήλθε τον Δεκ. 09 στο 76,5 από 65,6 τον Νοέμ. 09. Διευρύνεται επίσης το ποσοστό των επιχειρήσεων του κλάδου αυτού που δεν αντιμετωπίζει προβλήματα και βελτιώνονται οι προσδοκίες για την εξέλιξη της απασχόλησης. ε) Ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών επιδεινώθηκε περαιτέρω στο -44 το Δεκ. 09, από -38 τον Νοέμ. 09 έναντι όμως -56 τον Δεκ. 08. Ειδικότερα, επιδεινώθηκαν οι προβλέψεις των καταναλωτών για την εξέλιξη της ανεργίας, μειώθηκε περαιτέρω η πρόθεση των νοικοκυριών για αγορές επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κ.λπ., στο προσεχές 12μηνο, ενώ εντάθηκαν οι αρνητικές εκτιμήσεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας και αυξήθηκε το ποσοστό των νοικοκυριών που δήλωσαν ότι «μόλις τα βγάζουν πέρα» (Δεκ. 09: 52%, Νοέμ. 09: 49%). Εμπορευματικές Συναλλαγές (ΕΣΥΕ): Συνεχίσθηκε και τον Νοέμ. 09 η πτώση των εξαγωγών αγαθών κατά -15,3% σε ετήσια βάση, με μικρότερη αυτή τη φορά πτώση των εισαγωγών αγαθών κατά -14,0%. Ως εκ τούτου, οι συνολικές εξαγωγές αγαθών (με πετρελαιοειδή και πλοία) μειώθηκαν το 11μηνο. 09 κατά -18,4% σε ετήσια βάση έναντι της μεγάλης πτώσης των αντιστοίχων εισαγωγών κατά -36,2%. Διεθνής Οικονομία ΗΠΑ: Η πτώση της απασχόλησης στον μη αγροτικό τομέα επιδεινώθηκε απρόσμενα τον Δεκ. 09 και διαμορφώθηκε στα -85 χιλ. άτομα, ενώ τον Νοέμ. 09 καταγράφηκε για πρώτη φορά αύξηση της απασχόλησης κατά 4 χιλ. άτομα (από -11 χιλ. άτομα που ήταν η αρχική εκτίμηση). Τέλος, τον Οκτ. 09 αναθεωρήθηκε η πτώση της απασχόλησης στα -127 χιλ. άτομα (από -111 χιλ.). Οι εξελίξεις αυτές διατήρησαν το ποσοστό ανεργίας στο 10,0% του εργατικού δυναμικού τον Δεκ. 09 όπως και τον Νοέμ. 09, από 10,1% τον Οκτ. 09 και 9,8% τον Σεπτ. 09. Για να γίνει αυτό, όμως, εξήλθαν από το εργατικό δυναμικό (έπαψαν να αναζητούν εργασία) άνω των 600 χιλ. ατόμων. Οι ανωτέρω εξελίξεις ήταν μάλλον απογοητευτικές και περιορίζουν κάπως τις προοπτικές που υπήρχαν για σχετικά υψηλή ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ το 2010, με συμβολή και από την ικανοποιητική αύξηση και της ιδιωτικής κατανάλωσης. Η ανάκαμψη αναμένεται τώρα να είναι περισσότερο αργή και σταδιακή. Η απασχόληση στις ΗΠΑ θα ανακτήσει την αυξητική πορεία της, ωστόσο θα πρέπει να μεσολαβήσει μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι να δημιουργηθούν και πάλι εύρωστες συνθήκες στην αγορά εργασίας. Πολλοί αναλυτές θεωρούν ότι τα κέρδη των επιχειρήσεων δεν συνιστούν ακόμη πρόσφορο έδαφος για εντατικοποίηση των προσλήψεων, ενώ παράλληλα οι επιχειρηματίες εστιάζουν την προσοχή τους στην αύξηση της παραγωγικότητας του υπάρχοντος προσωπικού. Επιπρόσθετα, οι αυστηρές χρηματοπιστωτικές συνθήκες, αποτρέπουν πολλές μικρές επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους και ως εκ τούτου να αυξήσουν το εργατικό τους δυναμικό. Τέλος, η αβεβαιότητα σχετικά με την τροποποίηση της νομοθεσίας σχετικά με το φορολογικό σύστημα και το σύστημα υγείας, αποτελεί επίσης αρνητικό παράγοντα. Η πτώση της απασχόλησης τον Δεκ. 09 οφείλεται κυρίως στη μείωση της απασχόλησης στον κλάδο παραγωγής αγαθών (-81 χιλ) και τον κατασκευαστικό κλάδο (-53 χιλ). 600 400 200 0-200 -400-600 -800 ΗΠΑ: Μεταβολή της Απασχόλησης (σε χιλ, κινητός μέσος 3 μηνών) 2000 2003 2006 2009 Οι αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας σημείωσαν μικρή αύξηση κατά 1.000 άτομα στις 434 χιλ. την εβδομάδα που έκλεισε την 02.01.2010 σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ ο μέσος 4 εβδομάδων διαμορφώθηκε στις 450,25 χιλ. Η διατηρήσιμη ανάκαμψη της οικονομίας συνδυάζεται με πτώση των αιτήσεων για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας κάτω των 400 χιλ. και με αύξηση της απασχόλησης κατά 100 χιλ. ή περισσότερο μηνιαίως. Στους επόμενους μήνες δεν μπορεί να αποκλεισθεί η συνέχιση της πτωτικής πορείας της απασχόλησης, Πολλά θα εξαρτηθούν από την βιωσιμότητα της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία αναμένεται τώρα να στηριχθεί περισσότερο στην εγχώρια ζήτηση στις πλεονασματικές χώρες (ήδη λαμβάνονται σημαντικά μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση στην Ιαπωνία και την Κίνα) και λιγότερο στην εγχώρια ζήτηση στις ΗΠΑ. Ήδη η μεγάλη αύξηση των εισαγωγών της Κίνας τον Νοέμ. 09 και τον Δεκ. 09 αποτελεί ελπιδοφόρο μήνυμα για την παγκόσμια ανάκαμψη Σημειώνεται επίσης ότι τον Δεκ. 09 ο όγκος των εμπορευμάτων που διακινήθηκε με container στα λιμάνια της Βόρειας Αμερικής ήταν για πρώτη φορά αυξημένος κατά 1,7% σε ετήσια βάση, μετά από 2,5 έτη πτωτικής πορείας. Τέλος, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι ένα μεγάλο μέρος του δημοσιονομικού πακέτου των ΗΠΑ θα δαπανηθεί το 2010, ενώ δεν αποκλείονται και επιπλέον ενισχύσεις, ιδιαίτερα όσον αφορά την 6

ενίσχυση της απασχόλησης όπου αυτό θεωρηθεί αναγκαίο. Ζώνη του Ευρώ: Επιβεβαιώθηκε τελικά η αύξηση του ΑΕΠ το 3 ο 3μηνο. 09 κατά +0,4% σε 3μηνιαία βάση, ενώ η πτώση του ΑΕΠ σε ετήσια βάση αναθεωρήθηκε ελαφρά προς τα κάτω στο -4,0%, έναντι -4,8% το 2 ο 3μηνο. 09, ενώ στο 9μηνο. 09 η πτώση του ΑΕΠ ανήλθε στο -4,6%. Ειδικότερα, η αύξηση του ΑΕΠ στο 3 ο 3μηνο. 09 οφείλεται στη μεγάλη αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας κατά 0,7%, στην ικανοποιητική αύξηση του ΑΕΠ της Ιταλίας κατά 0,6% και στην περιορισμένη αύξηση του ΑΕΠ της Γαλλίας κατά 0,3% σε 3μηνιαία βάση. Μεγαλύτερη της αρχικής εκτίμησης αύξηση του ΑΕΠ παρατηρείται και στην Ολλανδία, κατά 0,5% σε 3μηνιαία βάση, ενώ εξακολουθεί η πτώση του ΑΕΠ στην Ισπανία και την Ελλάδα. % μεταβολή ΑΕΠ στη ΖτΕ και σε επιλεγμένες οικονομίες 3μηνιαία βάση ετήσια βάση 3ο 3μηνο 2ο 3μηνο 1ο 3μηνο 3ο 3μηνο 2ο 3μηνο 1ο 3μηνο ΖτΕ 0,4-0,1-2,5-4,0-4,8-5,0 Γερμανία 0,7 0,4-3,5-4,8-5,8-6,7 Γαλλία 0,3 0,3-1,4-2,3-2,8-3,5 Ιταλία 0,6-0,5-2,7-4,6-5,9-6,0 Ισπανία -0,3-1,1-1,6-4,0-4,2-3,2 Ελλάδα -0,4-0,1-0,5-1,7-1,2-0,5 Πορτογαλία 0,7 0,5-2,0-2,5-3,7-4,0 Ην. Βασίλειο -0,2-0,7-2,5-5,1-5,8-5,2 ΗΠΑ 0,6-0,2-1,6-2,6-3,8-3,3 Πηγή: EuroStat Η αύξηση του ΑΕΠ της ΖτΕ σε 3μηνιαία βάση το 3 ο 3μηνο. 09 προσδιορίζεται κυρίως από τους εξής παράγοντες: α) Από νέα την πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά -0,1% σε 3μηνιαία βάση, μετά την μικρή αύξηση κατά +0,1% στο 2 ο 3μηνο. 09, εξέλιξη που επιβεβαιώνει την αδυναμία της κατανάλωσης, λόγω και των δυσμενών συνθηκών της αγοράς εργασίας. Χωρίς δε τα δημοσιονομικά πακέτα τόνωσης της οικονομίας και κυρίως της αυτοκινητοβιομηχανίας η μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης θα ήταν πολύ μεγαλύτερη στο 3μηνο αυτό, ιδιαίτερα στη Γερμανία. Σημειώνεται ότι οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας στη ΖτΕ εξακολουθούν να είναι αρνητικές και να αποτελούν τον πιο ισχυρό παράγοντα που αποτρέπει τη διαμόρφωση προσδοκιών για διατηρήσιμη ανάκαμψη της οικονομίας σε πολλές χώρες. Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ και σε επιλεγμένες οικονομίες Νοέμ. 09 Οκτ. 09 Σεπτ. 09 Αύγ. 09 Ιαν. 09 ΖτΕ 10,0 9,9 9,8 9,6 8,5 Γερμανία 7,6 7,6 7,6 7,6 7,2 Γαλλία 10,0 9,9 9,7 9,6 8,6 Ισπανία 19,4 19,3 19,1 18,7 15,6 Ιρλανδία 12,9 12,5 12,4 12,1 9,4 Ολλανδία 3,9 3,8 3,7 3,6 2,8 Πηγή: Eurostat Το ποσοστό ανεργίας ανήλθε σε υψηλό επίπεδο 11 ετών στο 10,0% τον Νοέμ. 09, από 9,9% τον Οκτ. 09 και 9,8% τον Σεπτ. 09. Άνοδος του ποσοστού ανεργίας παρατηρείται σε όλες τις επιμέρους οικονομίες, εκτός της Γερμανίας, όπου το ποσοστό παρέμεινε στο 7,6% (σύμφωνα με τη μέτρηση της Eurostat), ενώ σύμφωνα με την εθνική στατιστική υπηρεσία παρατηρείται βελτίωση στον συγκεκριμένο τομέα, με τον αριθμό των ανέργων να μειώνεται και τον Δεκ.09. Αξιοσημείωτη είναι η συνεχής άνοδος του ποσοστού ανεργίας στην Ισπανία στο 19,4% τον Νοέμ. 09, από 19,3% τον Οκτ. 09, αλλά και την Ιρλανδία στο 12,9% τον Νοέμ. 09, ενώ αντίθετα, το ποσοστό ανεργίας διατηρείται σε χαμηλό επίπεδο, 3,9% (αν και σταδιακά αυξάνεται), στην Ολλανδία. Επιπλέον, οι λιανικές πωλήσεις στη ΖτΕ μειώθηκαν περισσότερο του αναμενομένου τον Νοέμ. 09, κατά - 1,2% σε μηνιαία βάση, έναντι αύξησής τους κατά 0,2% τον Οκτ. 09, ενώ σε ετήσια βάση οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά -4,0%, από -1,2% τον Οκτ. 09. Πτώση των πωλήσεων σε μηνιαία βάση σημειώθηκε στη Γερμανία (Νοέμ. 09: -1,1%, Οκτ. 09: 0%) και την Ισπανία (Νοέμ. 09: -1,0%). Στη Γαλλία, η μείωση ήταν περιορισμένη κατά -0,1%, έναντι αύξησής τους κατά 0,4% τον Οκτ. 09. Οι παραπάνω εξελίξεις, σε συνδυασμό με την ελαφρά πτώση και του δείκτη ΡΜΙ στις υπηρεσίες (όπως αναλύεται στη συνέχεια) επιβεβαιώνουν την εκτίμηση για νέα αρνητική εξέλιξη ή για στασιμότητα της ιδιωτικής κατανάλωσης και στα επόμενα 3μηνα. β) Στην περιορισμένη μείωση (αν και μεγαλύτερη της αρχικής εκτίμησης) κατά -0,8% σε 3μηνιαία βάση, των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, μετά την μεγάλη πτώση τους κατά -1,6% το 2 ο 3μηνο. 09 και -5,4% το 1 ο 3μηνο. 09. Η εξέλιξη αυτή συμβαδίζει με την σημαντική βελτίωση των δεικτών ΡΜΙ στην μεταποίηση, αν και η σταθεροποίηση του δείκτη τον Δεκ. 09 προοιωνίζεται μικρή μόνο ανάκαμψη των επενδύσεων τα επόμενα 3μηνα. Επιπλέον, από νεότερα στοιχεία προκύπτει μείωση των βιομηχανικών παραγγελιών της ΖτΕ κατά -2,2% σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 09, έναντι αύξησης +1,7% τον Σεπτ. 09, λόγω της μείωσης των παραγγελιών κεφαλαιουχικών προϊόντων κατά -4,6%. Σε ετήσια βάση ωστόσο η μείωση των παραγγελιών περιορίσθηκε κατά -14,5%, από -16,3% τον Σεπτ. 09. Μείωση των παραγγελιών σε μηνιαία βάση τον Οκτ. 09 παρατηρείται στη Γερμανία (-2,6%), τη Γαλλία, όπου οι παραγγελίες μειώθηκαν κατά -9,2%, έναντι αύξησης +4,9% τον Σεπτ. 09, ενώ περιορισμένη μείωση παρατηρείται στην Ισπανία, κατά -0,2%, από -0,9% τον Σεπτ. 09. γ) Στην ικανοποιητική αύξηση των εξαγωγών στο 3 ο 3μηνο. 09, έναντι της μεγάλης μείωσής τους το 1 ο 6μηνο. 09, λόγω κυρίως της αύξησης των εξαγωγών της Γερμανίας. Η ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου και η εφαρμογή φορολογικών μέτρων ενίσχυσης των πωλήσεων αυτοκινήτων συνέβαλε σε αυτή την εξέλιξη. Από την άλλη πλευρά, και οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 3,0% τελικά, έναντι μείωσής τους κατά -2,8% το 2 ο 3μηνο. 09, με αποτέλεσμα ο εξωτερικός τομέας να συμβάλει θετικά στην αύξηση του ΑΕΠ κατά +0,1 π.μ. στο 3 ο 3μηνο. 09, από -0,6 π.μ. το 2 ο 3μηνο. 09. Η εξέλιξη αυτή σημειώθηκε παρά την αρνητική συμβολή του εξωτερικού τομέα στη Γερμανία στο 3 ο 3μηνο. 09, κατά -0,5 π.μ. Πάντως, οι καθαρές εξαγωγές θα έχουν σημαντική θετική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας στο 4 ο 3μηνο. 09. 7

δ) Στην μεταβολή των αποθεμάτων, η οποία συνέβαλε θετικά στην αύξηση του ΑΕΠ κατά +0,5 π.μ. στο 3 ο 3μηνο. 09, έναντι -0,6 π.μ. το 2 ο 3μηνο. 09. Η αύξηση αυτή υπερ-αντιστάθμισε την αρνητική συμβολή της κατανάλωσης κατά -0,1 π.μ. Λαμβάνοντας υπόψη τα νεότερα στοιχεία της οικονομικής συγκυρίας, προβλέπεται ότι το ΑΕΠ της ΖτΕ θα αυξηθεί στο 4 ο 3μηνο. 09 κατά 0,35% περίπου σε 3μηνιαία βάση. Συνεπώς, εκτιμάται τώρα ότι η πτώση του ΑΕΠ της ΖτΕ θα διαμορφωθεί στο -4,0% το 2009, ενώ το 2010 εκτιμάται αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,3%. Η εκτίμηση αυτή στηρίζεται στην υπόθεση ότι δεν θα υπάρξει εσπευσμένος περιορισμός των δημοσιονομικών και νομισματικών μέτρων ενίσχυσης των οικονομιών στις χώρες της ΖτΕ. ZτΕ: ΑΕΠ (% μεταβολή) 3ο 3μηνο 3μηνιαία βάση 2ο 3μηνο 1ο 3μηνο 3ο 3μηνο ετήσια βάση 2ο 3μηνο 1ο 3μηνο ΑΕΠ 0,4-0,1-2,5-4,0-4,8-5,0 Ιδιωτική Κατανάλωση -0,1 0,1-0,4-1,0-0,9-1,3 Κεφαλαιακές Επενδύσεις -0,8-1,6-5,4-11,4-11,7-11,5 Εξαγωγές 3,1-1,2-8,6-13,5-17,2-16,6 Εισαγωγές 3,0-2,8-7,4-11,8-14,3-12,8 Πηγή: Eurostat Η αναπτυξιακή πορεία της ΖτΕ στο 4 ο 3μηνο. 09 επιβεβαιώνεται και από την δημοσίευση των ακόλουθων στοιχείων: Ο δείκτης Οικονομικού Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αυξήθηκε και πάλι περισσότερο του αναμενομένου, στο 91,3 τον Δεκ. 09, από 88,8 τον Νοέμ. 09 και 64,6 τον Μάρτ. 09. Η εξέλιξη αυτή δείχνει ότι η βελτίωση σε πολλούς δείκτες της οικονομικής συγκυρίας που παρατηρείται τους τελευταίους μήνες και η έξοδος της οικονομίας από την ύφεση στο 3 ο 3μηνο. 09, συμβάλλουν στη βελτίωση του οικονομικού κλίματος μεταξύ των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Ειδικότερα, βελτίωση αν και μικρή, παρουσιάζει και ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης στο -16 τον Δεκ. 09, από -17 τον Νοέμ. 09 και -34 τον Μάρτ. 09, ωστόσο, ο δείκτης αυτός παραμένει σε χαμηλό επίπεδο, αντικατοπτρίζοντας την συγκρατημένη αισιοδοξία των καταναλωτών, κυρίως λόγω των δυσμενών συνθηκών στην αγορά εργασίας. Επιπρόσθετα, μετά την περιορισμένη βελτίωση του δείκτη ΡΜΙ στη μεταποίηση τον Δεκ. 09, ο δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στις υπηρεσίες μειώθηκε ελαφρά σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις τον ίδιο μήνα. Ειδικότερα, ο δείκτης αυξήθηκε στο 53,6 τον Δεκ. 09, από 53,0 τον Νοέμ. 09 (υψηλό επίπεδο 25 μηνών) και 52,6 τον Οκτ. 09. Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών στις Υπηρεσίες Δεκ. 09 Νοέμ. 09 Οκτ. 09 Σεπτ. 09 Ιαν. 09 ΖτΕ 53,6 53,0 52,6 50,9 42,2 Γερμανία 52,7 51,4 50,7 52,1 45,2 Γαλλία 58,7 60,9 57,7 53,2 42,6 Ιταλία 53,9 49,8 52,2 48,5 41,1 Ισπανία 45,0 46,1 47,7 46,4 31,8 Πηγή: Reuters Η μικρή βελτίωση προήλθε από την ανάκαμψη του τομέα στη Γερμανία ενώ στη Γαλλία ο αντίστοιχος δείκτης χειροτέρευσε σε σχέση με τον Νοέμ. 09, αν και εξακολουθεί να διαμορφώνεται σε πολύ υψηλό επίπεδο. Στην Ιταλία, ο δείκτης διαμορφώθηκε άνω του 50 για πρώτη φορά από τον Ιούλ. 07, ενώ αντίθετα στην Ισπανία, ο δείκτης σημείωσε νέα πτώση. Γερμανία: Από τα στοιχεία αυτής της εβδομάδας προκύπτει η ικανοποιητική αύξηση του ΑΕΠ και στο 4 ο 3μηνο. 09, η οποία ωστόσο οφείλεται κυρίως και πάλι στην θετική συμβολή του εξωτερικού τομέα και λιγότερο στην τόνωση της εγχώριας ζήτησης. Πιο συγκεκριμένα, οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν απροσδόκητα κατά -1,1% σε μηνιαία βάση τον Νοέμ. 09, έναντι μηδενικής μεταβολής τον Οκτ. 09, ενώ σε ετήσια βάση η πτώση ήταν -2,8%. Πάντως, ενθαρρυντική είναι η βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας, καθώς συνεχίζει να μειώνεται ο αριθμός των ανέργων και τον Δεκ. 09, ενώ το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο 7,6% τον ίδιο μήνα. Ωστόσο, τα μηνύματα που προκύπτουν από τον τομέα της βιομηχανίας της Γερμανίας δεν είναι και τόσο ενθαρρυντικά, καθώς περιορισμένη είναι η αύξηση των νέων βιομηχανικών παραγγελιών κατά +0,2% σε μηνιαία βάση τον Νοέμ. 09, από -1,9% τον Οκτ. 09, εξέλιξη που δείχνει στασιμότητα των παραγγελιών το 4 ο 3μηνο. 09. Πάντως, η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε αύξηση κατά +0,7% σε μηνιαία βάση τον Νοέμ. 09, μετά από σημαντική μείωση κατά -1,7% τον Οκτ. 09, ενώ και ο δείκτης ΡΜΙ στην μεταποίηση δείχνει τάση σταθεροποίησης, καθώς αυξήθηκε ελαφρά στο 52,7 τον Δεκ. 09. Γενικά, η δυνατότητα βιώσιμης ανάκαμψης της παραγωγής θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα επίτευξης μιας διατηρήσιμης αύξησης της εγχώριας καταναλωτικής δαπάνης και στη Γερμανία, κάτι που δεν φαίνεται στον ορίζοντα με τα σημερινά δεδομένα. Πάντως, η αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής αναμένεται να είναι μικρότερη από +3,6% που σημειώθηκε το 3 ο 3μηνο. 09, γεγονός που ενδέχεται να περιορίσει και την αύξηση του ΑΕΠ το 4 ο 3μηνο. 09 γύρω στο 0,45% σε 3μηνιαία βάση, από +0,7% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο 3μηνο. 09. Στον εξωτερικό τομέα, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου αυξήθηκε εκ νέου σε υψηλό επίπεδο 17 μηνών στα 17,2 δις τον Νοέμ. 09, από 12,7 δις τον Οκτ. 09 και 10,9 δις τον Νοέμ. 09. Η αύξηση του πλεονάσματος σε μηνιαία βάση οφείλεται στην αύξηση των εξαγωγών κατά 1,6% σε μηνιαία βάση (Οκτ. 09: 1,9%) και στη μείωση των εισαγωγών κατά -5,9% (Οκτ. 09: -2,9%). Πάντως, σε ετήσια βάση η μείωση των εξαγωγών περιορίσθηκε στο -5,0% τον Νοέμ. 09, από -16,1% τον Οκτ. 09, ενώ οι εισαγωγές εξακολουθούν να είναι σημαντικά μειωμένες τον Νοέμ. 09 κατά -15,8%. Σωρευτικά, το πλεόνασμα της Γερμανίας διαμορφώθηκε στα 122,9 δις το 11μηνο Ιαν.-Νοέμ. 09, έναντι 171,0 δις στο 11μηνο. 08, με πτώση των εξαγωγών κατά -19,9% σε ετήσια βάση και των εισαγωγών κατά -18,0%. Κίνα: Το εμπορικό πλεόνασμα διατηρείται σε υψηλό επίπεδο και τον Δεκ. 09, αν και μειώθηκε ελαφρά στα $ 18,4 δις, από $ 19.1 δις τον Νοέμ. 09, καθώς η αύξηση των εξαγωγών κατά 15% σε μηνιαία βάση τον Δεκ.09 ήταν μικρότερη από την αύξηση των εισαγωγών κατά 18,8%. Σε ετήσια βάση, οι εξαγωγές αυξήθηκαν τον 8

Δεκ. 09 κατά 17,7% (έναντι εκτιμήσεων για αύξηση μόλις 4,0%), ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 55,6%, έναντι επίσης μεγάλης αύξησης κατά 26,2% τον Νοέμ. 09. Συνεπώς, η αύξηση των εισαγωγών δείχνει ότι η αύξηση της εγχώριας ζήτησης είναι σημαντική και προκύπτει από την πολύ υψηλή πιστωτική επέκταση των τραπεζών και από το σημαντικό δημοσιονομικό πακέτο που εφαρμόζει η χώρα ύψους $ 586 δις μέχρι σήμερα. Επιπλέον, προσφάτως ανακοινώθηκε η συνέχιση της δημοσιονομικής επέκτασης και το 2010 που θα συνεχίσει να συμβάλλει θετικά στην αύξηση της εγχώριας ζήτησης και των εισαγωγών. Οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 15,9% σε ετήσια βάση τον Δεκ. 09, ενώ οι εξαγωγές προς της Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 10,2% αντίστοιχα. Η αύξηση του πλεονάσματος οδήγησε και σε αύξηση στα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας, τα οποία ανήλθαν σε νέο επίπεδο ρεκόρ στα $ 2,4 τρις στο τέλος του 2009, από $ 1,95 τρις στο τέλος του 2008. Το 2009 το εμπορικό πλεόνασμα της Κίνας μειώθηκε κατά -33,3% στα $ 198,15 δις, καθώς οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -15,9%, ενώ και οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά -11,3%. Τα παραπάνω αποτελούν εξελίξεις που είναι θετικές για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά η συνεχιζόμενη αύξηση των συναλλαγματικών διαθεσίμων της Κίνας επιβεβαιώνει την ανάγκη ανατίμησης του Yuan έναντι κυρίως του δολαρίου, προκειμένου να αποφευχθεί η υπερθέρμανση της οικονομίας. Ρουμανία: Το δημοσιονομικό έλλειμμα ανήλθε στα RON 29,7 δις ( 7,0 δις) ή 6% του ΑΕΠ στο 11μηνο. 09 έπειτα από επιβράδυνση της πτωτικής πορείας των φορολογικών εσόδων στο -8,8% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από -18% στο 3 ο 3μηνο. 09. Σύμφωνα δε με προκαταρκτικά στοιχεία το δημοσιονομικό έλλειμμα διαμορφώθηκε μεταξύ 7,2%-7,3% του ΑΕΠ το 2009 (από 4,9% του ΑΕΠ το 2008) εντός του ορίου για έλλειμμα 7,3% του ΑΕΠ που έχει θέσει το ΔΝΤ. Το κοινοβούλιο ξεκίνησε στις 11.01.2010 τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2010. Η ψήφιση του προϋπολογισμού για το 2010 θα ανοίξει το δρόμο για την εκταμίευση 3,3 δις από το ΔΝΤ και την ΕΕ. Στον πίνακα παρατίθενται οι προβλέψεις για τα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη από το Υπ. Οικονομικών για τα έτη 2009-2011. Βασικές υποθέσεις και προβλέψεις Υπ. Οικονομικών Ρουμανίας 2009 2010 2011 Δημόσια Έσοδα (% του ΑΕΠ) 30,7 31,3 31,3 Δημόσια Έξοδα (% του ΑΕΠ) 38,0 37,3 35,4 Δημοσιονομικό Έλλειμμα (% του ΑΕΠ) 7,3 5,9 4,1 Μεταβολή ΑΕΠ σε πραγματικές τιμές (%) -7,0 1,3 2,4 ΑΕΠ σε ονομαστικές τιμές (RSD δις) 497,3 538,9 - Πληθωρισμός 4,5 3,5 3,2 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% του ΑΕΠ) -4,6-5,1-5,3 Ποσοστό Ανεργίας 7,8 7,3 - Η κυβέρνηση έχει προγραμματίσει έκδοση ευρώομολόγου ύψους έως και 1,5 δις και χρέους προς την εγχώρια αγορά ύψους RSD 10-12 δις εντός του 1 ου 3μηνου. 10 έναντι RSD 20,2 δις στο 1 ο 3μηνο. 09. Η έκδοση χρέους σε εγχώριο νόμισμα διαμορφώθηκε στα RSD 64,6 δις το 2009 σε πενταπλάσια δηλαδή επίπεδα από ό,τι το 2008. Σύμφωνα με το Υπ. Οικονομικών η άντληση κεφαλαίων από την εγχώρια αγορά θα καλύψει το 50% του δημοσιονομικού ελλείμματος (5,9% του ΑΕΠ) καθώς και σημαντικό μέρος (RON 25 δις) από το χρέος που θα λήξει εντός του έτους. Θετική εξέλιξη αποτελεί η επιβράδυνση του ρυθμού μειώσεως της πιστωτικής επέκτασης προς τον ιδιωτικό τομέα, αν και αυτή συνεχίζει να διαμορφώνεται σε αρνητικά επίπεδα (βάση Ευρώ), στο -8,6% τον Νοέμβ. 09 από - 11,2% τον Οκτ. 09 και -8,6% τον Σεπτ. 09, ενώ η πρόσφατη μείωση του βασικού επιτοκίου κατά 50 μ.β. στο 7,5% στις 5.01.10 και η μείωση των ελάχιστων υποχρεωτικών διαθεσίμων (σε ξένο νόμισμα) στο 25% από 30% στις 16.11.09 ενισχύουν την προοπτική για περαιτέρω βελτίωση. Οι πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις ήταν μειωμένες κατά -9,4% τον Νοέμ. 09, από -12,2% τον Οκτ. 09 και οι πιστώσεις προς τα νοικοκυριά κατά -7,7% από -10,2%. Ειδικότερα, η διολίσθηση της καταναλωτικής πίστης επιβραδύνθηκε στο -11,8% τον Νοέμ. 09 από -14,1% τον Οκτ. 09 ενώ ο ρυθμός αύξησης των στεγαστικών δανείων ανέκαμψε στο 8,0%, από 5,3%. Ο κύκλος εργασιών στο λιανικό εμπόριο μειώθηκε κατά -9,0% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από -11,9% τον Οκτ. 09 εν όψει της γιορτινής περιόδου. Στην αγορά εργασίας, το ποσοστό ανεργίας συνέχισε να αυξάνει και διαμορφώθηκε στο 7,8% τον Δεκ. 09 από 7,5% τον Νοέμβ. 09 και 4,4% τον Δεκ. 08. Εντούτοις το Υπ. Εργασίας εκτιμά ότι το ποσοστό ανεργίας θα διαμορφωθεί στο 7,3% στο τέλος του 2010. Ο μέσος καθαρός μισθός αυξήθηκε (σε ονομαστικές τιμές) μόλις 0,4% Νοέμ. 09 σε ετήσια βάση ενώ σε μηνιαία βάση μειώθηκε κατά -0,7%. Στο εξωτερικό εμπόριο, θετική εξέλιξη αποτελεί η αύξηση των εξαγωγών κατά 6,7% σε ετήσια βάση στον Νοέμ. 09 ενώ οι εισαγωγές συνέχισαν να μειώνονται κατά -18,4%. Στο 11μηνο. 09 οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -16% σε ετήσια βάση και οι εισαγωγές κατά -34,1% με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί εμπορικό έλλειμμα ύψους 8,7 δις (μειωμένο κατά -60% σε ετήσια βάση). Τέλος θετικά διαβλέπουν οι αγορές την πορεία της οικονομίας καθώς στην αγορά συναλλάγματος το εγχώριο νόμισμα (RON) έχει ισχυροποιηθεί κατά 2,7% έναντι του Ευρώ και κατά 4% έναντι του Δολαρίου από την αρχή του 2010. Βουλγαρία: Σύμφωνα με αναθεωρημένα στοιχεία, το δημοσιονομικό πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα BGN (εγχώριο νόμισμα) 47,4 εκατ. ( 24,2 εκατ.) τον Νοέμ. 09. Στο 11μηνο. 09 το δημοσιονομικό έλλειμμα περιορίσθηκε στα BGN 498,3 εκατ. ή 0,78% του ΑΕΠ από έλλειμμα 0,86% του ΑΕΠ στο 10μηνο. 10 και πλεόνασμα 6,9% του ΑΕΠ στο 11μηνο. 08. Τα δημόσια έσοδα μειώθηκαν κατά -10,8% σε ετήσια βάση (σε ονομαστικές τιμές) στο 11μηνο. 09 ενώ οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν κατά 11,6%, έχοντας επιβραδυνθεί από 17% στο 10μηνο. 09 και 24,6% στο 1 ο 6μηνο. 09. Το δημοσιονομικό αποθεματικό της κυβέρνησης (fiscal reserve) αυξήθηκε για τρίτο συνεχή μήνα κατά 3,9% σε μηνιαία βάση στα 4,14 δις στο τέλος του Νοέμ. 09. Σε ετήσια βάση η μείωση στο δημοσιονομικό αποθεματικό της κυβέρνησης 9

περιορίσθηκε στο -30% τον Νοέμ. 09 από -35,3% τον Οκτ. 09. Το δημοσιονομικό αποθεματικό ως ποσοστό του δημοσίου χρέους διαμορφώθηκε στο 86,3% στο τέλος του Νοεμ. 09 από 84,2% τον Οκτ. 09 και πάνω από 120% το 2008. Ειδικότερα το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 0,9% σε μηνιαία βάση ενώ μειώθηκε κατά -3,5% σε ετήσια βάση στα 4,8 δις στο τέλος του Νοέμ. 09, εκ των οποίων 31,5% αφορά εγχώριο χρέος. Ως ποσοστό του ΑΕΠ το συνολικό δημόσιο χρέος ανήλθε στο 14,7% στο τέλος του Νοεμ. 09 από 14,6% τον Οκτ. 09 και 15,8% τον Νοέμ. 08. Σύμφωνα με το Υπ. Οικονομικών η κυβέρνηση θα εκδώσει ευρώ-ομόλογα στην εγχώρια αγορά στις 1.02.2010 με χρονικό ορίζοντα τριάντα μηνών. Σημειώνεται τέλος ότι το δημόσιο ταμείο για τη Γεωργία πραγματοποίησε πληρωμές ύψους BGN 876,7 εκατ. ( 448,2 εκατ.) σε επιχορηγήσεις τοπικών επιχειρήσεων στο πλαίσιο του προενταξιακού προγράμματος SAPARD που λειτούργησε στην περίοδο 2000-2007. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 80,4% της συνολικής επιδότησης. Υπενθυμίζεται ότι τον Δεκ. 09 η κυβέρνηση αναθεώρησε την εκτίμηση για μεταβολή του ΑΕΠ το 2009 στο -4,9% σε ετήσια βάση από το αρχικό -6,3% και για το δημοσιονομικό ισοζύγιο, σε έλλειμμα ύψους 0,76% του ΑΕΠ από 0% του ΑΕΠ, ενώ εκτιμά δημοσιονομικό έλλειμμα ύψους 0,7% του ΑΕΠ το 2010 και 0,4% του ΑΕΠ το 2011 και 2012. Ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος μειώθηκε οριακά στο 5,4 στις αρχές του Δεκ. 09 από 5,5 τον προηγούμενο μήνα λόγω της επιδείνωσης του κλίματος στη μεταποίηση, στο λιανικό εμπόριο και στις υπηρεσίες, ενώ δεν υπήρξε μεταβολή στον κλάδο των κατασκευών. Στον κλάδο του τουρισμού οι επισκέπτες από το εξωτερικό μειώθηκαν κατά -8,9% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από -2,6% τον Οκτ. 09. Η τουριστική κίνηση προς το εξωτερικό μειώθηκαν κατά -21,8% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από - 19,8% τον Οκτ. 09 και -17,6% τον Σεπτ. 09. Η παραγωγή στον μεταλλουργικό κλάδο μειώθηκε κατά -30% το 2009 ενώ σε ορισμένες εταιρίες ανήλθε στο -50%. Η μεγάλη πτώση της παραγωγής οφείλεται στην οικονομική κρίση, ενώ πρόσθετα προβλήματα παραμένουν όσον αφορά την υποδομή της χώρας. Στον κλάδο του λιανικού εμπορίου, οι πωλήσεις μειώθηκαν κατά -10,1% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από -8,8% τον Οκτ. 09. Ο γενικός χρηματιστηριακός δείκτης για τις blue-chip επιχειρήσεις SOFIX αυξήθηκε κατά 19,1% στο 427,27 το 2009 έπειτα από διολίσθηση κατά -79,7% το 2008. Εντούτοις η χρηματιστηριακή αξία των εισηγμένων εταιριών μειώθηκε κατά -5,6% στα BGN 11,6 δις το 2009 καθώς και ο αριθμός των συναλλαγών μειώθηκε κατά -49,4%. Τέλος σημειώνεται ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα με την ΤτΒουλγαρίας αυξήθηκαν οριακά κατά 0,01% σε μηνιαία βάση στα 12,92 εκατ. στο τέλος του Δεκ. 09. Σερβία: Η πτώση της βιομηχανικής παραγωγής συνεχίζει να επιβραδύνεται στο -4,2% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από -5,8% τον Οκτ. 09. Ειδικότερα η παραγωγή στον κλάδο της μεταποίησης μειώθηκε κατά -5,4% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09, στον κλάδο της ηλεκτρική ενέργειας, φυσικού αερίου και παροχής νερού κατά -4,2%, ενώ στον κλάδο ορυχείων και λατομείων η παραγωγή αυξήθηκε κατά 9,4%. Σωρευτικά στο 11μηνο. 09 η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά -13,1%. Η επιβράδυνση της ύφεσης επιβεβαιώνεται και από την εξέλιξη του εξωτερικού εμπορίου, όπου διαφαίνεται σημαντική επιβράδυνση της μείωσης των εξαγωγών και εισαγωγών στο -2,4% και -8,2% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από -14,1% και -28,4% τον Οκτ. 09 αντίστοιχα. Σωρευτικά στο 11μηνο. 09 οι εξαγωγές και εισαγωγές παραμένουν σε σημαντικά πιο χαμηλά επίπεδα από το 11μηνο. 08, με πτώση κατά -20,9% και -28,9% αντίστοιχα, με αποτέλεσμα τη μείωση του εμπορικού ελλείμματος κατά -36,4% στα 4,7 δις την ίδια περίοδο. Εντούτοις η ύφεση στην αγορά εργασίας παραμένει έντονη καθώς το ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 16,6% τον Οκτ. 09 από 15,6% τον Απρ. 09 και 14% τον Οκτ. 08. Επιπλέον ο μέσος ακαθάριστος μισθός αυξήθηκε κατά 5,2% σε ετήσια βάση σε ονομαστικές τιμές όμως μειώθηκε οριακά κατά -0,6% σε πραγματικές τιμές. Η απόφαση της ΤτΣερβίας στις 29.12.09 για μείωση του βασικού επιτοκίου κατά 50 μ.β. στο 9,5% εκτιμάται ότι θα δώσει περαιτέρω ώθηση στην οικονομία μέσω της ενίσχυσης της ρευστότητας. Σύμφωνα με το διοικητή της ΤτΣερβίας η μείωση του βασικού επιτοκίου ήταν εφικτή λόγω της ανάκαμψης στις μεγάλες οικονομίες, της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής και της επιβράδυνσης του πληθωρισμού (βάση τον ΔΤΚ) στο 5,9% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09). Σωρευτικά το 2009 η ΤτΣερβίας μείωσε το βασικό επιτόκιο κατά 825 μ.β.. Τέλος διαφαίνεται ότι η πιστωτική επέκταση έχει αρχίσει σταδιακά να ανακάμπτει καθώς οι πιστώσεις προς τον ιδιωτικό τομέα (βάση Ευρώ) αυξήθηκαν κατά 6,7% σε ετήσια βάση τον Νοέμ. 09 από 2,9% τον Οκτ. 09. Οι πιστώσεις προς τις επιχειρήσεις αυξήθηκαν κατά 8,7% τον Νοέμ. 09 από 4,7% τον Οκτ. 09 και οι πιστώσεις προς τα νοικοκυριά αυξήθηκαν κατά 2,7% από -0,7%. 10