ΕΚΦΩΝΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ (µεγάλες τάξεις ηµοτικού) Σχεδιασµός σεναρίου µε θέµα «Η γη από το διάστηµα» µε τη χρήση λογισµικών γενικής χρήσης, οπτικοποίησης, διαδικτύου και λογισµικών εννοιολογικής χαρτογράφησης.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ 1. Τίτλος Όταν κοιτάς από ψηλά Σχήµα-Ανάγλυφο της Γης 2. Εµπλεκόµενες γνωστικές περιοχές Γεωγραφία-Γλώσσα. Το σενάριο απευθύνεται σε µαθητές της Στ τάξης του ηµοτικού σχολείου. Η δραστηριότητα είναι πλήρως συµβατή µε το Α.Π.Σ. καθότι περιέχεται στο εγχειρίδιο της Γεωγραφίας της Στ τάξης. Είναι συµβατό µε το ΕΠΠς, αφού ο κεντρικός άξονας του σεναρίου αφορά σε ενότητες που διδάσκονται στην ΣΤ τάξη. 3. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των µαθητών Οι µαθητές έχουν διαµορφωµένο το νοητικό µοντέλο για το σχήµα της Γης. Γνωρίζουν για τα ηµισφαίρια της Γης και το βόρειο και νότιο πόλο. Μπορούν να προσανατολίζουν ένα χάρτη, γνωρίζουν τα 4 σηµεία του ορίζοντα. Έχουν αποκτήσει δεξιότητες χρήσης του λογισµικού Google Earth. Μπορούν να χειρίζονται και να χρησιµοποιούν το εργαλείο αισθητικής έκφρασης και ανάπτυξης Tux Pait. Έχουν γνώσεις χειρισµού του επεξεργαστή κειµένου και του λογισµικού παρουσίασης. Έχουν αποκτήσει δεξιότητες πλοήγησης και αναζήτησης στο διαδίκτυο. Έχουν αποκτήσει βασικές δεξιότητες στο λογισµικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Cmap Tools.
4. Σκοπός και στόχοι A. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ Οι µαθητές να αποσαφηνίσουν το σχήµα της Γης και να αναγνωρίζουν βασικά στοιχεία από το ανάγλυφό της. Να αποσαφηνίσουν µερικές βασικές έννοιες σχετικά µε το σχήµα της Γης. Να ανακαλύψουν, διακρίνουν και αναγνωρίσουν βασικά χαρακτηριστικά της επιφάνειάς της. Β. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ Οι ΤΠΕ σήµερα δίνουν νέες δυνατότητες στους µαθητές όπως: Να εξοικειωθούν µε το ενεργητικό και διερευνητικό µοντέλο µάθησης. Να αποκτήσουν δεξιότητες συνεργατικής µάθησης. Να προσεγγίσουν τις ΤΠΕ ως εργαλεία και πηγές µάθησης. Να εξασκηθούν σε δεξιότητες που χρησιµοποιούνται στην επιστηµονική έρευνα όπως παρατήρηση, επιλογή και καταγραφή χρήσιµων πληροφοριών, σύγκριση και ερµηνεία, εµβάθυνση και διερεύνηση. Γενικότερα οι µαθητές πρέπει να καταλάβουν τη χρηστικότητα του υπολογιστή και του σχετικού λογισµικού ως µέσο διδασκαλίας ή ακόµα και χωρίς να είναι αναγκαίο ως γνωστικό αντικείµενο (το ίδιο το λογισµικό δηλαδή), µέσα από απλές δραστηριότητες. Έτσι µπορεί να επιτευχθεί η σύνδεση της παιδαγωγικής διάστασης της διδασκαλίας µε την τεχνολογική. Γ. ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΑΘΗΣΙΑΚΗ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Να οικοδοµήσουν τη γνώση αναλαµβάνοντας κεντρικό και ενεργητικό ρόλο. Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργατικής µάθησης Να καλλιεργήσουν κριτική και δηµιουργική σκέψη Να µάθουν ενεργώντας και διερευνώντας µέσω κριτικής αναζήτησης στο ιαδίκτυο και λογισµικά Να εξοικειωθούν µε τη διερεύνηση και επιλογή πληροφοριών µέσα από το πλούσιο υλικό του διαδικτύου ή µέσα από το πληροφοριακό υλικό που παρέχουν λογισµικά Να δραστηριοποιηθούν στο πλαίσιο της διερευνητικής-βιωµατικής µάθησης.
Να αναπτύξουν αυτενέργεια και να µάθουν να οικοδοµούν µόνοι τους τη γνώση. 5. Κατηγορία λογισµικού συνδυασµός κατηγοριών λογισµικού Για την υλοποίηση του σεναρίου, θα χρησιµοποιηθεί Λογισµικό εννοιολογικής χαρτογράφησης, προκειµένου να ανιχνευθούν οι προϋπάρχουσες απόψεις των µαθητών. Αυτό, γιατί η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι µια ειδική τεχνική οπτικοποίησης των σχέσεων ανάµεσα σε διάφορες έννοιες. Αποτελεί επίσης µια ιδιαίτερη κατηγορία συστηµάτων εκπαιδευτικού λογισµικού µε ανοικτό χαρακτήρα, που επιτρέπει τη διερεύνηση των εννοιών µεταξύ τους, κι αυτό βοηθά στο να µετατραπεί η δηλωτική γνώση σε διαδικαστική γνώση, και µπορεί πρακτικά να χρησιµοποιηθεί από µικρές ηλικίες. Σαν λογισµικό εννοιολογικής χαρτογράφησης θα χρησιµοποιηθεί το Cmap tools. Ανήκει στα λογισµικά επιµέρους γνωστικών αντικειµένων, είναι πολυµεσικό και υπερµεσικό εργαλείο και βασίζεται στη θεωρία της δραστηριότητας. Λογισµικό προσοµοίωσης και οπτικοποίησης Google Earth. Ανήκει στα περιβάλλοντα µάθησης µέσω διαδικτύου. Το λογισµικό µαυτό παρέχει δορυφορικές εικόνες µεγάλης ευκρίνειας για όλη τη Γη. Οι εικόνες αυτές συνδυάζονται µε χάρτες και διάφορες άλλες πληροφορίες. Ο χρήστης µπορεί να πλοηγηθεί σε όλο τον πλανήτη. ιαδίκτυο: όχι απλά αναζήτηση της πληροφορίας αλλά κριτική επεξεργασία της πληροφορίας. Επεξεργαστής κειµένου Word. Είναι µια ειδική κατηγορία λογισµικού που χρησιµοποιείται για την παραγωγή, τροποποίηση, σελιδοποίηση και επικοινωνία κειµένων µε ψηφιακή µορφή. Στο εννοιολογικό επίπεδο, η επεξεργασία κειµένου συνιστά µία νέα µέθοδο γραφής, η οποία είναι ποιοτικά διαφορετική από τη γραφή που λαµβάνει χώρα µε χαρτί και µολύβι. Είναι υπερµεσικό και ευνοεί την πολυτροπικότητα. Λογισµικό παρουσίασης PowerPoint. Πολυµεσικό και υπερµεσικό εργαλείο. Η δηµιουργία υπερµέσων ενθαρρύνει τη χρήση πολλαπλών τρόπων αναπαράστασης σε αντίθεση µε την παραδοσιακή εκπαίδευση που
χαρακτηρίζεται από το λογοκεντρισµό και την έµφαση που προσδίδει στο γραπτό και προφορικό λόγο. 6. ιάρκεια Υπολογίζεται ότι θα χρειαστούν 4 διδακτικές ώρες. 7. Οργάνωση τάξης & απαιτούµενη υλικοτεχνική υποδοµή Οι µαθητές θα χωριστούν σε οµάδες των τριών ατόµων. Απαιτείται ο κατάλληλος αριθµός σταθµών εργασίας. Απαιτείται η ύπαρξη βιντεοπροβολέα. Οι υπολογιστές πρέπει να έχουν δυνατότητα σύνδεσης στο διαδίκτυο σε όλη τη διάρκεια του µαθήµατος, συνιστάται ευρυζωνική σύνδεση τουλάχιστο 1mbps, καθώς και εγκατεστηµένα τα λογισµικά Google Earth, Cmap tools, Word, PowerPoint. Επίσης ο φυλλοµετρητής Mozilla Firefox, η µηχανή αναζήτησης Google. Θα δοθούν φύλλα εργασίας. 8. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου Η αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία ευνοεί την αλλαγή του παραδοσιακού διδακτικού µοντέλου και µτη χρήση σύγχρονων διδακτικών προσεγγίσεων. Με τη χρήση λογισµικών και κατάλληλων φύλλων εργασίας αναδεικνύεται το µαθητοκεντρικό µοντέλο της διερευνητικής µάθησης µέσα από την αναζήτηση της γνώσης στις πηγές. Τα λογισµικά Google Earth, Cmap tools, Word, PowerPoint µε τα φύλλα εργασίας ενισχύουν συνεργατικά σχήµατα, την αλληλεπίδραση των µαθητών µε το µέσο διδασκαλίας και µάθησης και την αυτενέργειά τους, αναδεικνύοντας τα οφέλη της τεχνολογίας στην σχολική τάξη.
Τα φύλλα εργασίας δίνονται σε κάθε µαθητή ξεχωριστά, δουλεύονται όµως από όλη την οµάδα. Ο ρόλος του δασκάλου όσο οι µαθητές δουλεύουν σε οµάδες είναι υποστηρικτικός, (καθοδηγητικός) δίνει σαφείς οδηγίες όπου και αν χρειαστούν και ενηµερώνει για το χρόνο που έχουν στη διάθεσή τους οι µαθητές για να ολοκληρώσουν την εργασία τους. Σε ερωτήσεις των µαθητών µπορεί να απαντά επίσης µε ερωτήσεις που να οδηγούν σε παραπέρα διερεύνηση. Επίσης έχει ρόλο εµψυχωτικό. Η διδασκαλία ακολουθεί τη δοµή και το περιεχόµενο των φύλλων εργασίας. Εκτός από τις πληροφορίες που δίδονται στα φύλλα εργασίας οι µαθητές µπορούν να συµβουλευτούν και το σχολικό εγχειρίδιο. 9. Φύλλα εργασίας 1 η διδακτική ώρα. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 1. Από τα Προγράµµατα ανοίξτε το πρόγραµµα εννοιολογικής χαρτογράφησης CmapTools και µε τη µέθοδο του καταιγισµού των ιδεών δηµιουργήστε εννοιολογικό χάρτη σχετικό µε το σχήµα και το ανάγλυφο της γης. 2. Μορφοποιήστε τα κείµενα στους κόµβους και στις συνδέσεις. 3. Αποθηκεύστε το αρχείο που δηµιουργήσατε στην επιφάνεια εργασίας µε όνοµα «Σχήµα_Ανάγλυφο_Γης» 2 η & 3η διδακτική ώρα. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2 1. Από το µενού «προγράµµατα» ανοίξτε το λογισµικό Google Earth. 2. Από τη γραµµή εργαλείων επιλέξτε εικόνα Γης από το διάστηµα. 3. Γράψτε τι παρατηρείτε για το σχήµα της Γης. 4. Παρατηρήστε τη γη από πάνω από το Βόρειο και Νότιο Πόλο. 5. Γράψτε τις παρατηρήσεις σας για το σχήµα της.
6. Παρατηρώντας τη Γη στους πόλους και στον Ισηµερινό τα θα µπορούσατε να συµπεράνετε για το σχήµα της Γης; Γράψτε ένα µικρό κείµενο. 7. Αποθηκεύστε στην επιφάνεια εργασίας µε όνοµα «σχήµα Γης» 8. Αφού γράψετε το κείµενο ανοίξτε το φυλλοµετρητή Mozilla Firefox, ανοίξτε τη µηχανή αναζήτησης Google, επιλέξτε σύνθετη αναζήτηση και γράψτε «γεωειδές σχήµα» 9. Αντιγράψτε όσες πληροφορίες θεωρείτε χρήσιµες και αποθηκεύστε στην επιφάνεια εργασίας µε όνοµα «Γεωειδές σχήµα» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3 1. Από το µενού «προγράµµατα» ανοίξτε το λογισµικό Google Earth. 2. Περιηγηθείτε πάνω στην επιφάνεια της Γης. 3. Εντοπίστε ανωµαλίες στην επιφάνειά της. 4. Με το εργαλείο της καρφίτσας σηµειώστε τις µεγαλύτερες ανωµαλίες στην επιφάνειά της. 5. Εντοπίστε τις µεγαλύτερες επιφάνειες µε θαλασσινό νερό ανάµεσα σε ηπείρους. 6. Με το εργαλείο της καρφίτσας σηµειώστε τες. 7. Συγκρίνετε το στερεό ανάγλυφο µε το υγρό. 8. Τι παρατηρείτε; 9. Γράψτε τους µεγαλύτερους όγκους στο ανάγλυφο που έχετε σηµειώσει µε καρφίτσα. 10. Γράψτε τις µεγαλύτερες επιφάνειες θάλασσας ανάµεσα σε ηπείρους που έχετε σηµειώσει µε καρφίτσα. 11. Με το κατάλληλο εργαλείο δείτε το ανάγλυφο κάτω από τους υδάτινους όγκους. Τι παρατηρείτε; 12. Συγκρίνετε το χερσαίο και το υποθαλάσσιο ανάγλυφο. 13. Πατώντας το W οδηγηθείτε στο www.wikipedia.org και βρείτε πληροφορίες για κάποιο από τα σηµεία που επιλέξατε. 14. Αποθηκεύστε
4 η διδακτική ώρα ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4 1. ηµιουργήστε ένα εµπλουτισµένο κείµενο µε υπερσυνδέσεις που να περιέχει εικόνες, βίντεο, πληροφορίες ή ότι άλλο θεωρείτε ότι είναι χρήσιµο για το σχήµα και το ανάγλυφο της Γης. 2. ηµιουργήστε µια παρουσίαση. 10. Πρόσθετες πληροφορίες ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Τα συµπληρωµένα φύλλα αξιολόγησης του σεναρίου. εργασίας και η διαλογική συζήτηση δίνουν τους δείκτες Παρατήρηση: το σενάριο µπορεί να σχεδιαστεί µε τη χρήση κάποιου ή κάποιων από τα παρακάτω, που εσείς θεωρείτε κατάλληλο/α για την περίσταση: Α) ιαδίκτυο (ανίχνευση πληροφοριών / online δραστηριότητες) Β) λογισµικό ανάπτυξης δηµιουργικότητας και ζωγραφικής (αποτύπωση ιδεών / έκθεση υλικού) Γ) Λογισµικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (ανίχνευση ιδεών / ανάπτυξη θέµατοςεξακτίνωση / οµαδοποιήση / ταξινόµηση) ) Ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες (ανίχνευση / παρουσίαση υλικού) και λογισµικά οπτικοποίησης Ε) Λογισµικά γενικής χρήσης, όπως επεξεργασία κειµένου, λογιστικό φύλλο, λογισµικό παρουσίασης, κλπ. (π.χ. παραγωγή γραπτού λόγους, πίνακες διπλής εισόδου, κατασκευή παρουσίασης) ΣΤ) λογισµικά κλειστού τύπου