THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ NICOLA GIAMMARIOLI MISSION CHIEF FOR GREECE, EUROPEAN STABILITY MECHANISM (ESM) TO THE 20 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: SHAKEN AND STIRRED? GREECE: A SKILFUL ACORBAT? ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016
THE ECONOMIST ΟΜΙΛΙΑ NICOLA GIAMMARIOLI MISSION CHIEF FOR GREECE, EUROPEAN STABILITY MECHANISM (ESM) TO THE 20 th ROUNDTABLE WITH THE GOVERNMENT OF GREECE EUROPE: SHAKEN AND STIRRED? GREECE: A SKILFUL ACORBAT? ΤΕΤΑΡΤΗ 22 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 Ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. Θα ήθελα να σχολιάσω κυρίως το θέμα της ελάφρυνσης του χρέους το οποίο η Delia ήδη ανέφερε πιο πριν. Εμείς στον πρώην EFCF και στον ESM μας ενδιέφερε πάρα πολύ αυτή η συζήτηση παίζουμε σημαντικό ρόλο διότι έχουμε εκταμιεύσει 170 δις στην Ελλάδα, το οποίο σημαίνει πάνω από 50% του συνόλου του ελληνικού χρέους που, όπως αναφέρθηκε ήταν κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ στο παρελθόν και οι όροι του δανεισμού, μακροπρόθεσμη περίοδος ωρίμανσης, χαμηλά επιτόκια και η περίοδος χάριτος, όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά στοιχεία και επιβεβαιώνουν την αλληλεγγύη της Ευρώπης προς την Ελλάδα. Όσον αφορά το χρέος, θα ήθελα να επιστρέψω στις 25 Μαΐου όταν μετά το Eurogroup μπήκαμε σε μια διαδικασία τριών βημάτων για το ζήτημα της ελάφρυνσης του χρέους. Οφείλω να ομολογήσω ότι όταν πήγα στη συνάντηση τότε δεν ήμουν και τόσο αισιόδοξος για το αποτέλεσμα,
θεώρησα ότι το αποτέλεσμα ήταν κάτι ριζοσπαστικό, κάτι καταπληκτικό στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας. Ο τίτλος λοιπόν της συνεδρίας μας αυτή τη στιγμή αφορά το επόμενο βήμα, τι θα γίνει μετά. οι επόμενοι μήνες λοιπόν θα είναι κομβικής σημασίας. Θα έλεγα λοιπόν ότι ήταν ένα πολύ καλό αποτέλεσμα διότι δώσαμε πολύ σκληρά με τους συναδέλφους μας από άλλους φορείς, είχαμε πολύ καλές στατιστικές αναλύσεις, αναλύσεις βιωσιμότητας, μελέτες για την ελάφρυνση του χρέους, έγιναν πολλές συζητήσεις με τα κράτη μέλη σε επίπεδο αναπληρωτών υπουργών, εκείνες τις νύχτες του Μαΐου. Η αίσθηση λοιπόν που είχα τότε ήταν ότι δεν ήμαστε έτοιμοι, όμως η συνάντηση διήρκεσε όλο το βράδυ, ήταν πολύ μακρά, στο τέλος όμως πετύχαμε ένα αποτέλεσμα. Αν μπορώ να κάνω λίγη πλάκα είναι ότι το κομβικό σημείο ήταν όταν τελείωσε το φαγητό, δεν είχαμε άλλα σαντουιτσάκια οπότε εκείνη τη στιγμή οι υπουργοί άρχισαν ν αλλάζουν τη στάση τους, έβλεπα τη γλώσσα του σώματος ν αλλάζει. Ο τρόπος με τον οποίο ο πρόεδρος του Eurogroup καθοδηγούσε τη συζήτηση άλλαξε και όταν ξεκίνησε η σύνταξη των τελικών σημείων και της συμφωνίας, θα έλεγα δεν πήγε και τόσο αργά. Θα ήθελα λοιπόν να διαβάσετε προσεκτικά τη δήλωση. Γνωρίζω ότι έχει υπάρξει έντονη κριτική, υπήρξαν πολλές ελπίδες σε κάποιους κύκλους για κούρεμα για εμπροσθοβαρή ανακούφιση χρέους, αλλά αν δούμε προσεκτικά τη δήλωση θα δούμε ότι υπάρχουν πολλά θετικά στοιχεία μέσα. Υπάρχει σαφής οδικός χάρτης για την ελάφρυνση του χρέους, υπάρχουν συγκεκριμένες αρχές που έχουν τεθεί στο πλαίσιο αυτής της δήλωσης. Οι αρχές αυτές έχουν να κάνουν με το στόχο της ελάφρυνσης του χρέους, τον οποίο δεν πρέπει να ξεχνούμε. Ο πρωτεύον στόχος είναι να βοηθήσομε την Ελλάδα να επαναποκτήσει πρόσβαση στις αγορές. Αυτό πρέπει να το κάνουμε έναν τρόπο που θα παρέχει τα σωστά κίνητρα στην Ελλάδα προκειμένου να υλοποιήσει το πρόγραμμα και πέραν της διάρκειας ζωής του προγράμματος και εδώ θα ήθελα να πω στο Γιώργο, αναφορικά με τους στόχους: Όντως οι στόχοι του προγράμματος είναι 3,5% όσον αφορά το πρωτογενές πλεόνασμα του 2018, όμως η δέσμευση είναι να διατηρηθούν αυτά τα επίπεδα και μεσοπρόθεσμα. 3
Και αυτό δηλώνεται μέσα στη δήλωση της Συνόδου Κορυφής. Μπορούμε να συζητάμε βεβαίως για το θέμα του μεσοπρόθεσμου, 5 χρόνια, 6 χρόνια, 7 χρόνια, 10, 4.. Δε θέλω να μπω σ αυτή την κουβέντα. Όμως η δέσμευση έχει καταγραφεί τόσο για την περίοδο του προγράμματος όσο και μετά τη λήξη του προγράμματος. Αυτό που είναι επίσης σημαντικό στη δήλωση αυτή, είναι αυτό το οποίο υπονόησε η Delia. Υπήρξε μια αλλαγή στο πώς προσεγγίζαμε το θέμα της βιωσιμότητας του χρέους στην Ελλάδα. Από το επίπεδο του στο κράτος, του συνόλου του χρέους, προς τις μικτές χρηματοδοτικές ανάγκες. Ο ESM και συγκεκριμένα ο Klaus Regling πίεζε πολύ υπέρ της αλλαγής αυτού τού πλαισίου διότι το ελληνικό χρέος είναι διαφορετικό από ένα κανονικό χρέος λόγω των πολύ ευνοϊκών όρων και της μακροπρόθεσμης προοπτικής κι αυτό είναι τεράστιο επίτευγμα. Όλα τα μέτρα ανακούφισης του χρέους δείχνουν το δρόμο για την επίτευξη του 15% κάλυψης των χρηματοδοτικών αναγκών μέχρι το 20%. Υπάρχουν μέτρα βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα. Ως προς τα βραχυπρόθεσμα, δουλεύουμε επ' αυτών, σύντομα θ ανακοινωθούν, καθώς αυτό συμφωνήθηκε. Τα περισσότερα απαιτούν κάποιες διαχειριστικές αποφάσεις σ επίπεδο ESM, σ επίπεδο ευρωπαϊκού μηχανισμού σταθερότητας, προκειμένου ν αποφύγουμε μακροχρόνιες διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Τι σημαίνει αυτό; Σύντομα, όπως αυτό μπορεί να εννοηθεί θα έχουμε ολοκληρώσει τη διαδικασία. Υπάρχουν στόχοι μεσοπρόθεσμοι οι οποίοι δεν έχουν ποσοτικοποιηθεί αλλά έχουν προσδιοριστεί οπότε ξέρουμε τι προσπαθούμε να κάνουμε. Οπότε τις επόμενες εβδομάδες θα δούμε με τους συναδέλφους μας στο ΙMF, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τις μελέτες βιωσιμότητας για να δούμε ποια μέτρα ταιριάζουν καλύτερα για την επίτευξη του στόχου που έχουμε θέσει. Και υπάρχει και μια τρίτη δέσμη μέτρων, ένας μηχανισμός έκτακτης ανάγκης. Για να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχει βιωσιμότητα του χρέους μακροπρόθεσμα, σχεδιάσαμε ένα σύστημα το οποίο θα μπαίνει σε λειτουργία, εάν για παράδειγμα η ανάπτυξη παρεκκλίνει από την πορεία της. Βεβαίως πρέπει να είμαστε προσεκτικοί να μην παράγουμε συναγερμούς
κάθε τόσο και να μη δίνουμε λόγους και αφορμές στους Έλληνες να επιστρέψουν σε παλιές πρακτικές. Όμως σίγουρα ένα τέτοιο σύστημα θα υπάρχει το οποίο θα εντοπίζει τυχόν παρεκκλίσεις από τις μακροπρόθεσμες προοπτικές και θα καταγράφει αυτή την τάση. Συνολικά λοιπόν ο καθένας κάνει αυτό που πρέπει να κάνει, οι θεσμοί από την πλευρά τους, τα κράτη μέλη κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν απ την πλευρά τους και βεβαίως οι Έλληνες οφείλουν από την πλευρά τους να κάνουν ό,τι πρέπει να κάνουν προκειμένου ν αναπτύξουμε αυτή την αξιοπιστία, την εμπιστοσύνη που όπως είπε ο Γιώργος σήμερα θα το καταφέρουν αν κάνουν αυτό που έχω αναλάβει. Απαντήσατε σε δυο σημαντικά στοιχεία. το πρώτο ήταν ότι αν δώσεις λιγότερο φαγητό σ αυτές τότε θα καταλήξεις πιο γρήγορα σε συμπεράσματα. Το δεύτερο σημείο προφανώς ήταν η διαφορά, η κρίσιμη διαφορά μεταξύ μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου ελλείμματος. Ένα σύντομο σχόλιο όσον αφορά το χρέος. Πολλοί λίγοι διαφωνούν ότι η αναδιάρθρωση του χρέους θα έχει περισσότερα θετικά στοιχεία στην απαρχή του προγράμματος. Αλλά τώρα βρισκόμαστε εδώ που βρισκόμαστε. Είναι καλό που θέλουμε να κρατήσουμε το 15% ως προς τις ανάγκες μας, αλλά τώρα θέλουμε την ποσοτικοποίηση αλλά θέλουμε και τη δέσμευση για την ελάφρυνση του χρέους όσο το δυνατόν πιο σίγουρα και πιο γρήγορα και πιο σαφώς για να μπορούμε να εξυπηρετούμε το χρέος μας βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμα για να έχει η Ελλάδα καλύτερη πρόσβαση στις αγορές. Για το 3,5% πέραν του προγράμματος υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία ότι πολύ λίγες χώρες κατόρθωσαν να μεσοπρόθεσμα να διατηρήσουν αυτό το επίπεδο και ιδιαίτερα η Ελλάδα. Η Ελλάδα είναι μια οικονομία η οποία ξεκίνησε με τις δημόσιες επενδύσεις και χρειάζεται απεγνωσμένα να θέσει εταιρικούς φόρους βιωσιμότητας βεβαίως. Και υπάρχουν βέβαια και κίνδυνοι που ενέχονται. Γιατί οι μακροπρόθεσμες προβολές για την ανάπτυξη, καλύπτονται από ανασφάλεια. Οπότε αν έχουμε προ-κυκλικές προσεγγίσεις, και για όλους αυτούς τους λόγους θα πρέπει όλα τα πράγματα να είναι ξεκάθαρα. Και 5
χαίρομαι γιατί υπάρχει συναίνεση από την πλευρά μας που περνά σε όλα τα πολιτικά κόμματα και στους θεσμούς, να μειώσουμε κάτω από το 3,5% το στόχο, το μεσοπρόθεσμο στόχο για αποπληρωμή για πρωτογενές πλεόνασμα. Ξέρω ότι είπατε για τη ικανότητα να τηρήσετε τους λόγους σας. Καλό το ερώτημά σας αλλά θα ήθελα να επαναλάβω ότι πραγματικά θέλουμε να πετύχουμε τους πρωτογενείς δημοσιονομικούς στόχους για πρώτη φορά στο πρόγραμμα αλλά πέρα από αυτό θέλουμε να δούμε ότι το 2018 είναι αισιόδοξος στόχος. Αλλά θέλουμε να δούμε πιο ρεαλιστική προσέγγιση για την ελάφρυνση του χρέους. Διαφωνώ με τη έννοια, υπήρχε μια ακαδημαϊκή συζήτηση για τα ποσοστά αυτά. Αυτό που θα ήθελα όμως να υπογραμμίσω και το είπε και ο Πρόεδρος, είναι ότι η δέσμευση δεν είναι μόνο 3.5% για το 2018, είναι να υπάρξει δέσμευση, αυτό που μας ενδιαφέρει. Μπορούμε να ξεκινήσουμε τη διαπραγμάτευση τώρα και να έχουμε το αποτέλεσμα το 2018, αλλά πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι.