Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους

Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους Ο θεμελιωτής της θεωρίας χωροθέτησης της βιομηχανίας ήταν ο Alfred Weber, την οποία αρχικά παρουσίασε ο μαθηματικός Laundhart (1885). Ο A. Weber (1868-1958) ήταν Γερμανός οικονομολόγος, κοινωνιολόγος και θεωρητικός του πολιτισμού. Το έργο του είχε σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη της σύγχρονης οικονομικής γεωγραφίας. Η βασική επιδίωξη είναι η εύρεση του σημείου στο χώρο όπου ελαχιστοποιείται το συνολικό κόστος προμήθειας και μεταφοράς όλων των υλικών, των προϊόντων και των υπηρεσιών που συμμετέχουν στη διαδικασία παραγωγής και διανομής του παραγόμενου προϊόντος, όπως πρώτες ύλες ενέργεια, τελικά προϊόντα, εργατικό δυναμικό και οικονομίες συγκέντρωσης. Ο Weber υπέθεσε ότι η επιχείρηση ορίζεται ως μεμονωμένο σημείο στο χώρο και, σύμφωνα με τη βασική μακροοικονομική υπόθεση, επιδιώκει τη μεγιστοποίηση των κερδών της. Σελ. 1

Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους Η προσέγγισή του Weber βασίσθηκε σε υποθέσεις, με τις οποίες επιχείρησε να περιορίσει την πολυπλοκότητα της πραγματικότητας, όπως: (α) Θεωρείται δεδομένη η γεωγραφική κατανομή των πρώτων υλών. (β) Η θέση και το μέγεθος των τόπων κατανάλωσης του παραγόμενου υπό της επιχείρησης προϊόντος, καθώς η τεχνολογία παραγωγής είναι δεδομένα. (γ) Το κόστος παραγωγής και η τιμή πώλησης του προϊόντος είναι δεδομένα και δεν μεταβάλλονται στις διάφορες τοποθεσίες, ενώ οι παραγωγικοί συντελεστές έχουν καθορισμένη αναλογία συμμετοχής στην παραγωγική διαδικασία. (δ) Το εργατικό δυναμικό βρίσκεται σε συγκεκριμένες περιοχές, δεν μετακινείται, υπάρχει σε απεριόριστο αριθμό και έχει ένα δεδομένο επίπεδο μισθών, ενώ το επίπεδο της φορολογίας και των επιτοκίων δεν επιδρά στην επιλογή του τόπου εγκατάστασης. (ε) Στην περιοχή επικρατούν συνθήκες τέλειου ανταγωνισμού και κάθε επιχείρηση έχει μία απεριόριστη αγορά. (στ) Υπάρχει ομοιομορφία οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών συνθηκών σε όλες τις τοποθεσίες. Σελ. 2

Η θεωρία Weber Προσέγγιση του ελάχιστου κόστους M 1 M 3 d 3 K d 2 d 1 M 2 Το τρίγωνο του Weber Τα Μ 1 και Μ 2 είναι σημεία παραγωγής των πρώτων υλών και το σημείο Μ 3 είναι η αγορά, στην οποία πωλείται το παραγόμενο προϊόν. Το Κ είναι η θέση όπου εγκαθίσταται η επιχείρηση, στην οποία ελαχιστοποιεί το συνολικό κόστος μεταφοράς. Μ 1, Μ 2 = σημεία παραγωγής των προϊόντων 1 και 2, πρώτες ύλες για την παραγωγή του προϊόντος 3. Μ 3 = η αγορά όπου πωλείται το παραγόμενο προϊόν d 1, d 2, d 3 = αντίστοιχα οι αποστάσεις ανάμεσα στα σημεία Μ 1, Μ 2 και Μ 3 και το σημείο Κ, όπου εγκαθίσταται η επιχείρηση. Τα υπόλοιπα στοιχεία είναι: m 1, m 2 και m 3 το βάρος των εισροών των πρώτων υλών 1, 2 και του προϊόντος 3. t 1, t 2, t 3 = το μετ. κόστος ανά μονάδα βάρους των πρώτων υλών και του παραγόμενου προϊόντος. p 1, p 2 p 3 = τιμές ανά μονάδα βάρους των πρώτων υλών και του παραγόμενου προϊόντος. Η άριστη θέση βρίσκεται εκεί όπου ελαχιστοποιείται το συνολικό κόστος μεταφοράς Σελ. 3

Η θεωρία Weber M 1 M 3 K 3 K 1 K 2 M 2 Το τρίγωνο του Weber διαφορετικό κόστος μεταφοράς Αν το βάρος της πρώτης ύλης m 1 είναι μεγάλο η επιχείρηση θα χωροθετηθεί πλησίον του σημείου Κ 1, αν το βάρος της πρώτης ύλης m 2 είναι μεγάλο η επιχείρηση θα χωροθετηθεί πλησίον του σημείου Κ 2 και αν το βάρος m 3 μιας μονάδας παραγόμενου προϊόντος είναι μεγάλο η επιχείρηση θα χωροθετηθεί στη θέση Κ 3. Εάν η επιχείρηση χρησιμοποιεί πρώτες ύλες βάρους m 1, m 2, αλλά m 1 > m 2 η επιχείρηση θα τοποθετηθεί πλησιέστερα της θέσης Μ 1, στο σημείο Κ 1. Αν m 2 > m 1 η επιχείρηση θα επιλέξει θέση πλησίον του Μ 2 ώστε να ελαχιστοποιείται το συνολικό μεταφορικό κόστος. Τέλος, αν m 3 > m 1 και m 2 η επιχείρηση θα επιλέξει τη θέση Κ 3, η οποία βρίσκεται πλησίον της αγοράς Μ 3. Σελ. 4

Η θεωρία Weber M 1 M 3 K d 3 d 1 d 2 40 30 20 10 Το τρίγωνο του Weber και οι καμπύλες ίσων δαπανών Οι ομόκεντροι κύκλοι με κέντρο την άριστη θέση της επιχείρησης Κ, είναι κύκλοι ίσης δαπάνης και συνδέουν όλα τα σημεία θέσης της επιχείρησης, στα οποία σημειώνεται η ίδια αύξηση του συνολικού μεταφορικού κόστους σε σχέση με το σημείο Κ. M 2 Ι 1 Ι 2 Ι 3 Ι 4 Ν Σχεδιάζουμε τους ομόκεντρους κύκλους, με κέντρο την άριστη θέση της επιχείρησης Κ, που ονομάζονται κύκλοι ίσης δαπάνης και συνδέουν τα σημεία θέσης της επιχείρησης, με την ίδια αύξηση του συνολικού μετ. κόστους σε σχέση με το Κ. Π.χ. αν η επιχείρηση μεταφερθεί στα σημεία του κύκλου Ι 1, θα αυξηθεί το συνολικό μεταφορικό της κόστος κατά 10, εάν μεταφερθεί στα σημεία του κύκλου Ι 3 θα αυξηθεί το συνολικό μεταφορικό της κόστος κατά 30, κ.ο.κ. Οι θέσεις πέραν του Κ θα είναι λιγότερο αποτελεσματικές για την επιχείρηση, επειδή θα μειώνει τα επίπεδα της κερδοφορίας της. Κάθε μεγαλύτερη απομάκρυνση της επιχείρησης από τη θέση Κ θα προκαλέσει μεγαλύτερη αύξηση του μεταφορικού κόστους των εισροών ή του προϊόντος της. Σελ. 5

Η θεωρία Weber / καμπύλη ισορροπίας εισροών Κόστος εισροών 10 20 30 40-12 -15-18 Καμπύλη ισορροπίας εισροών Ι 4 Ι 3 Ι 2 Ι 1 Κ Ι 1 Ρ Ι 2 Ι 3 Ι 4 Απόσταση Καμπύλη ισορροπίας εισροών Η καμπύλη ισορροπίας εισροών δίνει για κάθε γεωγραφική θέση το ποσό μείωσης του συνολικού κόστους των εισροών της επιχείρησης ως προς τη θέση Κ, ώστε να συμφέρει η μετακίνηση της επιχείρησης στην εν λόγω γεωγραφική θέση. Για τη μελέτη της σχέσης του κόστους των εισροών με την γεωγραφική απόσταση κατασκευάζουμε το διπλανό Σχήμα που αντιστοιχεί στις τιμές του προηγούμενου Σχήματος. Απεικονίζεται η καμπύλη ισορροπίας εισροών που δίνει για κάθε θέση το ποσό μείωσης του συνολικού κόστους των εισροών της επιχείρησης ως προς τη θέση Κ, ώστε να συμφέρει η μετακίνηση της επιχείρησης στην εν λόγω γεωγραφική θέση. Π.χ. η μετακίνηση της επιχείρησης από τη θέση Κ σε μια θέση επί της καμπύλης Ι 4 προϋποθέτει τη μείωση του συνολικού κόστος των εισροών στη νέα θέση μεγαλύτερη των 40. Σελ. 6

Η θεωρία Weber 40 30 20 10 Ι 1 Ι 2 Ι 3 Ι 4 M 1 M 3 d 1 K Το τρίγωνο του Weber και νέες αγορές Η μετακίνηση της επιχείρησης από τη θέση Κ στις θέσεις Ρ και Ν είναι δυνατόν να τις εξασφαλίσει εισροές χαμηλότερου κόστους και να διευρύνει τις αγορές του παραγόμενου προϊόντος της, καθιστώντας έτσι πιο συμφέρουσα τη χωροθέτηση της επιχείρησης στις θέσεις αυτές. d 3 d2 Ρ M 2 Μ 5 Ν Μ 4 Έστω η επιχείρηση μετακινείται από τη θέση Κ στη θέση Ρ λόγω χαμηλότερου κόστους εισροών στη θέση αυτή. Στη θέση Ρ, η επιχείρηση είναι δυνατόν να αντικαταστήσει τις εισροές που λαμβάνει από τη θέση Μ 2 με εισροές από τη θέση Μ 4 λόγω χαμηλότερου κόστους. Μπορεί στη θέση Μ 4 να υπάρχουν προμηθευτές που μπορούν να ανταγωνισθούν εκείνους της θέσης Μ 2, γεγονός που επηρεάζει τη θέση της επιχείρησης. Εφόσον η επιχείρηση μπορεί να επιλέξει τις εισροές της από τις θέσεις Μ 1, Μ 2 και Μ 4, μπορεί να προκύψει μια άλλη άριστη θέση. Η θέση αυτή είναι η Ν, όπου οι εισροές που εξασφαλίζουν το μικρότερο κόστος προέρχονται από τις θέσεις Μ 2 και Μ 4. Επί πλέον, για τη θέση Ν η επιχείρηση εξασφαλίζει μια νέα περιοχή διάθεσης του προϊόντος της τη Μ 5. Στη νέα θέση της Ν η επιχείρηση έχει ως σημεία αναφοράς τα Μ 2, Μ 4 και Μ 5. Σελ. 7

Η προσέγγιση του Weber αγνοεί βασικά ζητήματα τα οποία έχουν σημασία για τη χωροθέτηση μιας επιχείρησης, όπως είναι ο ανταγωνισμός στο χώρο μεταξύ των επιχειρήσεων και η χωρική διάσταση των αγορών. Με δεδομένο ότι οι καταναλωτές των προϊόντων που παράγουν οι επιχειρήσεις είναι κατανεμημένοι σε όλο το γεωγραφικό χώρο, οι επιχειρήσεις επιδιώκουν να εγκατασταθούν σε διάφορες περιοχές, έτσι ώστε να ελέγχουν άσο δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής της αγοράς. Η υπόθεση αυτή, οδηγεί τις επιχειρήσεις να μελετούν τις αντιδράσεις των επιχειρήσεων του ιδίου κλάδου, οι οποίες τις ανταγωνίζονται και συναρτούν τις χωροθετικές τους επιλογές από τις επιλογές των ανταγωνιστριών επιχειρήσεων. Μεταξύ των βασικών θεωρητικών της προσέγγισης αυτής συγκαταλέγονται οι Hotelling (1929), Polander (1935) και Losch (1954). Υποθέτουμε ότι C p είναι το κόστος παραγωγής για μια επιχείρηση, t είναι το μεταφορικό κόστος ανά μονάδα προϊόντος και μοναδιαία απόσταση και d είναι η απόσταση μεταφοράς. Η τιμή αγοράς ενός προϊόντος από έναν καταναλωτή, ο οποίος βρίσκεται σε απόσταση d από την επιχείρηση θα ισούται με το άθροισμα του κόστους παραγωγής C p με το κόστος μεταφοράς C T. Δηλαδή: T=C p +C T = C p +td. Σελ. 8

T A T A =C pa +t A d A T B = C pβ +t Β d Β A A d A Περιοχή αγοράς Α D A S F F C T =t A d A C pa db B Β Περιοχή αγοράς Β Η σχέση κόστους παραγωγής, κόστους μεταφοράς και έκτασης περιοχής αγοράς Το κόστος παραγωγής και μεταφοράς του παραγόμενου προϊόντος καθορίζει την έκταση της περιοχής αγοράς της επιχείρησης, καθώς επίσης και το συνολικό όγκο των πωλήσεών της. Αν 2 επιχειρήσεις Α και Β παράγουν το ίδιο προϊόν, η καθεμία με διαφορετικό κόστος παραγωγής και μεταφοράς και ο καταναλωτής είναι διατεθειμένος να πληρώσει το ίδιο χρηματικό ποσόν T για την αγορά του παραγόμενου από τις 2 επιχειρήσεις προϊόντος, δηλαδή T A =T B, τότε: T A =T B =C p A+t A d A = C p B+t B d B Το κόστος παραγωγής και μεταφοράς σε συνδυασμό με το ποσό T που διαθέτει κάθε καταναλωτής για την αγορά του προϊόντος, καθορίζουν την έκταση της αγοράς κάθε επιχείρησης. Στο σημείο Α, ο καταναλωτής πληρώνει ποσό C A η ζήτηση είναι D, σε ένα ενδιάμεσο σημείο η ζήτηση ισούται με S, ενώ σε απόσταση d A η ζήτηση μηδενίζεται. Περιστρέφοντας τη γραμμή ζήτησης δημιουργείται τρισδιάστατος κώνος, που δείχνει το συνολικό όγκο των πωλήσεων Σελ. 9

T B =C pb +t B d B 0 A Χ B K X 1 X Αγορά της Α X 3 T A =C pa +t A d A Αγορά της Β Προσδιορισμός μεγέθους αγοράς επιχειρήσεων d A Το μέγεθος της αγοράς των επιχειρήσεων εξαρτάται από το κόστος παραγωγής και το κόστος μεταφοράς του παραγόμενου προϊόντος και τα θέση της επιχείρησης στο χώρο. d B X 2 Αν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στις θέσεις Α και Β έχουν ένα συγκεκριμένο μέγεθος αγοράς που ορίζεται από την τιμή που διαθέτουν το παραγόμενο προϊόν τους στους καταναλωτές Η τιμή ισούται με: C pa +t A d A για την Α και C pb +t B d B για την Β. Το σημείο Χ, τομή των ευθειών T A = C pa +t A d A και T B =C pb +t B d B, είναι το σημείο αδιαφορίας για τον καταναλωτή, αφού στο σημείο αυτό αγοράζει το προϊόν στην ίδια τιμή. Κάθε καταναλωτής που βρίσκεται αριστερά του Χ αγοράζει το προϊόν από την Α σε τιμή μικρότερη από την τιμή που το αγοράζει από τη Β. Για κάθε σημείο αριστερά του Χ ισχύει: C pa +t A d A <C pb +t B d B. Κάθε καταναλωτής που βρίσκεται δεξιότερα του Χ, αγοράζει το προϊόν από τη Β σε τιμή μικρότερη της τιμής με την οποία το αγοράζει από την Α και ισχύει: C pa +t A d A > C pb +t B d B. Σελ. 10

T B =C pb +t B d B 0 A Χ B K X 1 X Αγορά της Α X 3 T A =C pa +t A d A Αγορά της Β Προσδιορισμός μεγέθους αγοράς επιχειρήσεων d A Το μέγεθος της αγοράς των επιχειρήσεων εξαρτάται από το κόστος παραγωγής και το κόστος μεταφοράς του παραγόμενου προϊόντος και τα θέση της επιχείρησης στο χώρο. d B X 2 Η περιοχή αγοράς της επιχείρησης Α εκτείνεται από το σημείο Ο έως το σημείο Χ και η αγορά της επιχείρησης Β εκτείνεται από το σημείο Χ έως το σημείο Κ. Για υπολογισμό της απόστασης του σημείου Χ από το σημείο Ο, (απόσταση Χ), θα εξισώσουμε τις τιμές πώλησης του προϊόντος, δηλαδή: C pa +t A d A = C pb +t B d B. Εάν υποθέσουμε ότι το κόστος παραγωγής είναι ίδιο για τις δυο επιχειρήσεις, δηλαδή C pa = C pb, τότε θα έχουμε: t A d A = t B d B. Θέτοντας d A =X-X 1 και d B =X 3 -X, αποκτούμε: t A (X-X 1 ) = t B (X 3 -X) t A X-t A X 1 = t B X 3 - t B X Χ(t A +t B ) = t A X 1 + t B X 3 X=(t A X 1 + t B X 3 )/(t A +t B ) Αν το μεταφορικό κόστος για τις δυο επιχειρήσεις είναι ίσο, δηλαδή t A = t B, τότε θα έχουμε: X=(X 1 + X 3 )/2. Σελ. 11

0 C A X A T max X B C B A Χ B K Αγορά της Α k Αγορά της Β Επιχειρήσεις με διαφορετικό μεταφορικό κόστος και κόστος παραγωγής Όσο μικρότερο είναι το κόστος μεταφοράς του παραγόμενου προϊόντος τόσο μεγαλύτερη είναι η έκταση της αγοράς της επιχείρησης και το αντίθετο. Το ίδιο ισχύει και για το κόστος παραγωγής Αν T max η τιμή που είναι διατιθέμενοι να πληρώσουν οι καταναλωτές για το προϊόν και η επιχείρηση Α έχει μικρότερο κόστος παραγωγής από τη Β και μεγαλύτερο μεταφορικό κόστος έναντι της επιχείρησης Β, όπως προκύπτει από την εντονότερη κλίση των γραμμών του μεταφορικού κόστους, τότε έχει μικρότερη αγορά, δηλαδή Χ Α <Χ Β. Η απόσταση μεταξύ των δυο επιχειρήσεων έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχει ένα κοινό τμήμα στις αγορές τους, το τμήμα K, το οποίο διανέμεται μεταξύ των επιχειρήσεων ανάλογα με τις κλίσεις των ευθειών συνολικού κόστους και του σημείου τομής τους Χ. Σελ. 12

0 C A A B K Αγορά της Α Αγορά της Β Αγορά της Α Ανταγωνισμός μικρής και μεγάλης επιχείρησης Η αγορά της επιχείρησης Α διακόπτεται από την αγορά την επιχείρησης Β και συνεχίζεται πέραν αυτής, με αποτέλεσμα η μικρή επιχείρηση με τοπικό προσανατολισμό στη διάθεση του παραγόμενου προϊόντος της να επιτυγχάνει να δημιουργήσει ένα τοπικό μονοπώλιο. C B Η μεγάλη επιχείρηση Α έχει μικρότερο κόστος παραγωγής και μεταφοράς σε σχέση με την μικρή επιχείρηση Β. Η μικρή επιχείρηση επιτυγχάνει να δημιουργήσει μια μικρή τοπική αγορά, στην οποία το συνολικό κόστος διάθεσης του παραγόμενου προϊόντος της είναι μικρότερο από το κόστος της επιχείρησης Α. Η κατάσταση αυτή δημιουργείται λόγω του υψηλού κόστους παραγωγής και μεταφοράς της επιχείρησης Β σε συνδυασμό με την αξιοποίηση της μεγάλης απόστασής από την επιχείρηση Α. Σελ. 13

0 A Χ Γ B K Αγορά της Α τη χρονική στιγμή 1 Αγορά της Α τη χρονική στιγμή 2 Αγορά της Β τη χρονική στιγμή 1 Αγορά της Β τη χρονική στιγμή 2 Μακροχρόνια χωρική ισορροπία επιχειρήσεων Η επιδίωξη των επιχειρήσεων για μεγιστοποίηση των περιοχών αγοράς του προϊόντος τους τις οδηγεί σε μια διαδικασία των διαδοχικών μετακινήσεων έως ότου οι δυο επιχειρήσεις καταλήξουν στο σημείο Χ, Κάθε επιχείρηση επιδιώκει τη μεγιστοποίηση του κέρδους της. Αυτό επιτυγχάνεται με την αύξηση των πωλήσεων του παραγόμενου προϊόντος της επιχείρησης. Για την αύξηση των πωλήσεων της η επιχείρηση Α επιδιώκει την διεύρυνση της αγοράς όπου διαθέτει το προϊόν της, μετακινείται προς τα δεξιά και τοποθετείται στο σημείο Γ. Στη χρονική στιγμή 2, οι επιχειρήσεις Α και Β κατέχουν αντίστοιχα τις θέσεις Γ και Β, δηλαδή είναι τοποθετημένες η μια δίπλα στην άλλη και οι αγορές τους είναι οι ΟΓ και ΒΚ. Με τη μετακίνηση αυτή η αγορά της επιχείρησης Α έχει αυξηθεί με ανάλογη μείωση της αγοράς της επιχείρησης Β. Σελ. 14

0 A Χ Γ B K Αγορά της Α τη χρονική στιγμή 1 Αγορά της Α τη χρονική στιγμή 2 Αγορά της Β τη χρονική στιγμή 1 Αγορά της Β τη χρονική στιγμή 2 Μακροχρόνια χωρική ισορροπία επιχειρήσεων Η επιδίωξη των επιχειρήσεων για μεγιστοποίηση των περιοχών αγοράς του προϊόντος τους τις οδηγεί σε μια διαδικασία των διαδοχικών μετακινήσεων έως ότου οι δυο επιχειρήσεις καταλήξουν στο σημείο Χ, Η επιχείρηση Β υποθέτει ότι η επιχείρηση Α θα παραμείνει στο σημείο Γ. Στη χρονική στιγμή 3 επιλέγει να μετακινηθεί πιο αριστερά του σημείου Γ ανταγωνιζόμενη την επιχείρηση Α. Η διαδικασία των διαδοχικών μετακινήσεων θα συνεχισθεί, έως ότου οι επιχειρήσεις καταλήξουν στο σημείο Χ, το κεντρικό σημείο της αγοράς. Από το σημείο Χ καμιά επιχείρηση δεν θα μετακινηθεί, γιατί θα μείωνε το μερίδιο αγοράς σε σχέση με το σημείο Χ. Η μακροχρόνια ισορροπία θέλει τις δυο επιχειρήσεις να βρίσκονται στο κεντρικό σημείο Χ τοποθετημένες «πλάτη με πλάτη», μοιραζόμενες την αγορά. Σύμφωνα με τη θεωρία των παιγνίων του Nash, μια κατάσταση κατά την οποία καμιά επιχείρηση δεν έχει κίνητρο να μεταβάλλει τη θέση της ονομάζεται «ισορροπία κατά Nash». Σελ. 15

X 2 X 1 Περιοχή Β Περιοχή Α Y 2 0 A Χ Y 1 Γ B K Ε Κέρδος και απώλειες καταναλωτή για διαφορετικές θέσεις επιχειρήσεων Το κέρδος του καταναλωτή ισούται με το εμβαδόν της περιοχής Α όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στη θέση Χ και με το εμβαδόν των περιοχών Β, όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στις θέσεις Α και Β. Επειδή το εμβαδόν των περιοχών Β είναι μεγαλύτερο του εμβαδού της περιοχής Α, είναι πιο συμφέρουσα για την κοινωνική ευημερία η χωρική διασπορά των επιχειρήσεων σε σχέση με τη συγκέντρωση σε ένα σημείο. Δ Στο σημείο Χ η έκταση της αγοράς που έχει κάθε επιχείρηση είναι η ίδια με αυτή που αρχικά είχε. Η ικανοποίηση που απολαμβάνουν οι καταναλωτές είναι μικρότερη όταν αυτές βρίσκονται στο σημείο Χ, σε σχέση με την ικανοποίηση που απολάμβαναν όταν αυτές βρίσκονταν στα σημεία Α και Β. Ο καταναλωτής που βρίσκεται στο Δ, μπορεί να αγοράσει το παραγόμενο προϊόν στην τιμή Υ 1, όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στη θέση Χ και στην τιμή Υ 1 +Υ 2, όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στα σημεία Α και Β. Ο καταναλωτής βρίσκεται στο σημείο Ε, μπορεί να αγοράσει το παραγόμενο προϊόν στην τιμή Χ 1 +Χ 2 όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στη θέση Χ και στην τιμή Χ 1, όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στα σημεία Α και Β. Σελ. 16

X 2 X 1 Περιοχή Β Περιοχή Α Y 2 0 A Χ Y 1 Γ B K Ε Κέρδος και απώλειες καταναλωτή για διαφορετικές θέσεις επιχειρήσεων Το κέρδος του καταναλωτή ισούται με το εμβαδόν της περιοχής Α όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στη θέση Χ και με το εμβαδόν των περιοχών Β, όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στις θέσεις Α και Β. Επειδή το εμβαδόν των περιοχών Β είναι μεγαλύτερο του εμβαδού της περιοχής Α, είναι πιο συμφέρουσα για την κοινωνική ευημερία η χωρική διασπορά των επιχειρήσεων σε σχέση με τη συγκέντρωση σε ένα σημείο. Δ Το κέρδος του καταναλωτή ισούται με το εμβαδόν της περιοχής Α, όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στη θέση Χ και με το εμβαδόν της περιοχής Β, όταν οι επιχειρήσεις βρίσκονται στις θέσεις Α και Β. Το συνολικό εμβαδόν της περιοχής Β είναι μεγαλύτερο από το εμβαδόν της περιοχής Α, που σημαίνει ότι το κέρδος του καταναλωτή είναι μεγαλύτερο στην περίπτωση που οι επιχειρήσεις βρίσκονται στα σημεία Α και Β σε σχέση με την περίπτωση κατά την οποία οι επιχειρήσεις συγκεντρώνονται στο κεντρικό σημείο Χ. Σελ. 17

0 C A C / A A B K Αγορά της Α Αγορά της Β Αγορά της Α Ανταγωνισμός μικρής και μεγάλης επιχείρησης Αν η επιχείρηση Α μειώσει το κόστος παραγωγής της και επιτύχει να μετατοπίσει τη γραμμή του συνολικού της κόστους κάτω της γραμμής συνολικού κόστους της επιχείρησης Β, τότε η επιχείρηση Β θα εκτοπισθεί από την αγορά και πιθανόν αναγκασθεί να τερματίσει την επιχειρηματική της δράση. C B Σε πολλές περιπτώσεις, οι μεγάλες επιχειρήσεις επιδιώκουν τη μείωση του κόστους παραγωγής, με σκοπό την αύξηση της περιοχής αγοράς τους. Π.χ. η επιχείρηση Α μπορεί να μειώσει το κόστος παραγωγής της από C A σε C / A, ώστε να ανταγωνισθεί τη μικρότερη επιχείρηση Β. Αν η επιχείρηση Α επιτύχει ώστε το συνολικό της κόστος (κόστος παραγωγής + κόστος μεταφοράς) είναι μικρότερο του κόστους παραγωγής της επιχείρησης Β, η γραμμή συνολικού κόστους της επιχείρησης Α θα είναι χαμηλότερα της γραμμής συνολικού κόστους της επιχείρησης Β και η επιχείρηση Β θα εκτοπισθεί από την αγορά και ίσως αναγκασθεί να τερματίσει τη δράση της. Σελ. 18

Αν η επιχείρηση Α μειώσει το κόστος μεταφοράς του παραγόμενου προϊόντος της η κλίση της γραμμής του συνολικού κόστους θα μειωθεί και είναι δυνατόν να κατέβει χαμηλότερα της γραμμής του συνολικού κόστους της επιχείρησης Β. 0 C A Α Αγορά της Α C B B K Αγορά της Β Αγορά της Α Σε αυτή την περίπτωση η επιχείρηση Β θα εκτοπισθεί από την αγορά και ίσως αναγκασθεί να τερματίσει τη δράση της δεχόμενη τον ανταγωνισμό της μεγαλύτερης επιχείρησης, η οποία επιτυγχάνει να διαθέσει το προϊόν στην αγορά σε τιμή χαμηλότερη από εκείνη της επιχείρησης Β. Ανταγωνισμός μικρής και μεγάλης επιχείρησης Αν η επιχείρηση Α μειώσει το κόστος μεταφοράς και επιτύχει να μειώσει την κλίση της γραμμής του συνολικού της κόστους, ώστε να βρίσκεται κάτω της γραμμής συνολικού κόστους της επιχείρησης Β, τότε η επιχείρηση Β θα εκτοπισθεί από την αγορά. Σελ. 19

P A Y B C A d C / A C B 0 A Χ B Χ / Y A Y / A Διάκριση τιμών στο χώρο Η επιχείρηση Α επιλέγει να μειώσει τις τιμές του προϊόντος της μόνο προς την κατεύθυνση που δέχεται τον ανταγωνισμό από την επιχείρηση Β αυξάνοντας έτσι την Η επιχείρηση Α είναι δυνατόν να διαθέτει το προϊόν της στην περιοχή που βρίσκεται δεξιά της, όπου δέχεται τον ανταγωνισμό από την επιχείρηση Β, σε τιμές μικρότερες από εκείνες που το διαθέτει στην περιοχή που βρίσκεται αριστερά της. Η διάκριση αυτή των τιμών οφείλεται στο γεγονός ότι αριστερά της δεν βρίσκεται άλλη ανταγωνιστική προς την Α επιχείρηση και συνεπώς η επιχείρηση Α έχει διασφαλίσει το μέγεθος της περιοχής όπου διαθέτει το προϊόν της. Αντίθετα, δεξιά της ανταγωνίζεται την επιχείρηση Β και η μείωση των τιμών του προϊόντος της επιχείρησης Α θα αυξήσει το μέγεθος της περιοχής αγοράς της κατά d και θα μειώσει ισόποσα το μέγεθος της περιοχής αγοράς της επιχείρησης Β. Σελ. 20