ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΥΠΑΤΗ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Βρυξέλλες, 17.12.2015 JOIN(2015) 35 final 2015/0303 (NLE) Κοινή πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της συμφωνίας συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν EL EL
1. ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η προτεινόμενη απόφαση συνιστά τη νομική πράξη που επιτρέπει την υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν («η συμφωνία»). Τον Ιούλιο του 2011, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων εξέφρασε την προθυμία του «να διαπραγματευτεί μια φιλόδοξη και ισορροπημένη συμφωνία ΕΕ-Αφγανιστάν που θα αντανακλά τη μακροχρόνια δέσμευσή του στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας καθώς και τις αρχές και τις προϋποθέσεις στις οποίες θα βασιστεί η μελλοντική εταιρική σχέση». Κάλεσε την ΕΥΕΔ και την Επιτροπή να εκπονήσουν διαπραγματευτική εντολή με σκοπό τη σύναψη συμφωνίας συνεργασίας πριν από τη διάσκεψη της Βόννης 1, που πραγματοποιήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2011. Τον Νοέμβριο του 2011, το Συμβούλιο εξέδωσε απόφαση με την οποία εξουσιοδοτούνταν η Επιτροπή και η Ύπατη Εκπρόσωπος να διαπραγματευθούν συμφωνία συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη (CAPD) με το Αφγανιστάν 2. Κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους πραγματοποιήθηκαν τρεις γύροι διαπραγματεύσεων (με τον τελευταίο να ολοκληρώνεται τον Νοέμβριο του 2012). Μετά από διακοπή άνω των δύο ετών, οι συνομιλίες επαναλήφθηκαν το 2015, με τη νέα αφγανική κυβέρνηση. Ο τέταρτος και τελευταίος γύρος διαπραγματεύσεων πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες στις 29 Απριλίου 2015 και ολοκληρώθηκε επιτυχώς. Οι δύο πλευρές μονογράφησαν τη συμφωνία στην Καμπούλ στις 2 Ιουλίου 2015 παρουσία του Προέδρου Ghani. Η συμφωνία είναι η πρώτη συμβατική σχέση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Αφγανιστάν και αποτελεί τη βάση της δέσμευσης της ΕΕ να στηρίξει τη μελλοντική ανάπτυξη του Αφγανιστάν κατά τη διάρκεια της «δεκαετίας του μετασχηματισμού» του, που συμφωνήθηκε στη διάσκεψη της Βόννης το 2011. Με την ενίσχυση του πολιτικού διαλόγου και τη βελτίωση της συνεργασίας σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, η συμφωνία παγιώνει τη δέσμευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Αφγανιστάν. Αναγνωρίζει τα αποτελέσματα των διεθνών διασκέψεων για το Αφγανιστάν που διεξήχθησαν στη Βόννη, το Σικάγο, την Καμπούλ, το Τόκιο και το Λονδίνο. Η συμφωνία περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με τον πολιτικό διάλογο και τη συνεργασία σε ένα ευρύ φάσμα τομέων. Βασίζεται στις τυποποιημένες πολιτικές ρήτρες της ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και περιλαμβάνει δεσμεύσεις σχετικά με τα δικαιώματα των γυναικών και των παιδιών. Η συμφωνία βασίζεται στις αρχές της αμοιβαίας λογοδοσίας και επαναλαμβάνει τη βούληση των μερών να ανταποκριθούν σε κοινές ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένων των εξής: 1) καταπολέμηση της τρομοκρατίας, του διεθνούς εγκλήματος και της παράνομης διακίνησης 2) μη διάδοση, αφοπλισμός και πυρηνική ασφάλεια 3) όπλα μαζικής καταστροφής (ΟΜΚ) 4) φορητά όπλα και ελαφρύς οπλισμός (ΦΟΕΟ) και 5) καταπολέμηση των ναρκωτικών. Οι διατάξεις σχετικά με τη συνεργασία καλύπτουν τους ακόλουθους τομείς: ανάπτυξη υποδομών, ενέργεια, μεταφορές, υγεία, φυσικοί πόροι, φορολογία, εκπαίδευση και πολιτισμός, απασχόληση και κοινωνικές υποθέσεις, επιστήμη και τεχνολογία, και περιβάλλον και κλιματική αλλαγή. Η συμφωνία υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της νομικής συνεργασίας και επιβεβαιώνει τη δέσμευση των μερών για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος, της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και της διαφθοράς. 1 2 Συμπεράσματα του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων της 18ης Ιουλίου 2011 (έγγρ. st 12865/11). Αποφάσεις του Συμβουλίου της 10ης Νοεμβρίου 2011 (έγγρ. st 16146/11 και st 16147/11). EL 2 EL
2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΩΝ ΜΕ ΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Το Συμβούλιο τηρήθηκε ενήμερο σε όλα τα στάδια των διαπραγματεύσεων. Συμμετείχε σε τακτικές διαβουλεύσεις με την αρμόδια ομάδα εργασίας για την Ασία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τηρήθηκε επίσης πλήρως ενήμερο σε όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, και η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας («Ύπατη Εκπρόσωπος») απέστειλε αντίγραφο της μονογραφηθείσας συμφωνίας στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου την.... Η Ύπατη Εκπρόσωπος και η Επιτροπή θεωρούν ότι οι στόχοι που έθεσε το Συμβούλιο στις διαπραγματευτικές οδηγίες του έχουν επιτευχθεί και ότι το σχέδιο συμφωνίας μπορεί να υποβληθεί προς υπογραφή. 3. ΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Νομική βάση Κατά πάγια νομολογία, η επιλογή της νομικής βάσης πρέπει να στηρίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία επιδεχόμενα δικαστικό έλεγχο, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται ο σκοπός και το περιεχόμενο της πράξεως αυτής. Σκοπός της συμφωνίας, όπως περιγράφεται στο άρθρο 2 Φύση και πεδίο εφαρμογής, είναι η σύναψη εταιρικής σχέσης μεταξύ των μερών που να στηρίζεται σε μια προσέγγιση πολλαπλών πυλώνων, προκειμένου να ενισχυθεί ο διάλογος και η συνεργασία. Η συμφωνία καλύπτει την πολιτική συνεργασία (τίτλος II), την αναπτυξιακή συνεργασία (τίτλος III), τη συνεργασία στους τομείς του εμπορίου και των επενδύσεων (τίτλος IV), τη συνεργασία σε θέματα ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης (τίτλος V), την τομεακή συνεργασία (τίτλος VI) και την περιφερειακή συνεργασία (τίτλος VII). Επιπλέον, η συμφωνία περιλαμβάνει διατάξεις σχετικά με το θεσμικό πλαίσιο (τίτλος VIII) και τελικές διατάξεις (τίτλος IX). Λεπτομερής ανάλυση του σκοπού και του περιεχομένου της συμφωνίας δείχνει ότι ορισμένες από τις διατάξεις της συμφωνίας εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας και ότι ορισμένα άλλα στοιχεία εμπίπτουν στο πλαίσιο της εμπορικής πολιτικής, καθώς και της πολιτικής αναπτυξιακής συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από περαιτέρω ανάλυση προκύπτει ότι κανένα από τα στοιχεία αυτά δεν μπορεί να θεωρηθεί επικουρικού χαρακτήρα σε σχέση με κάποιο από τα άλλα αναφερθέντα στοιχεία και κανένα από τα τρία αναφερθέντα στοιχεία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως κύριο στοιχείο. Κατά συνέπεια, η πρόταση θα πρέπει να βασίζεται σε πολλαπλές νομικές βάσεις, και συγκεκριμένα στο άρθρο 37 της ΣΕΕ και στα άρθρα 207 και 209 της ΣΛΕΕ. Νομική φύση Οι νομικές βάσεις που αναφέρονται ανωτέρω παρέχουν στην ΕΕ την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες με τρίτα μέρη στους τομείς που καλύπτει η συμφωνία. Ειδικότερα: Το άρθρο 37 της ΣΕΕ παρέχει στην ΕΕ την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες με τρίτα μέρη στον τομέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας. Το άρθρο 207 της ΣΛΕΕ παρέχει στην ΕΕ την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες στον τομέα της κοινής εμπορικής πολιτικής. Το άρθρο 3 παράγραφος 1 της ΣΛΕΕ παρέχει στην ΕΕ αποκλειστική αρμοδιότητα σε αυτόν τον τομέα. Το άρθρο 209 της ΣΛΕΕ παρέχει στην ΕΕ την εξουσία να συνάπτει συμφωνίες με τρίτα μέρη στον τομέα της κοινής πολιτικής συνεργασίας για την ανάπτυξη. EL 3 EL
Σύμφωνα με τη νομολογία, το ζήτημα του κατά πόσο μια διάταξη συμφωνίας «εμπίπτει στην αρμοδιότητα της [Ένωσης] ανάγεται στην εκχώρηση και συνακόλουθα στην ίδια την ύπαρξη της δοτής αρμοδιότητας και όχι στον αποκλειστικό ή συντρέχοντα χαρακτήρα της». Ως εκ τούτου, και στον βαθμό που οι Συνθήκες έχουν παράσχει αρμοδιότητα στην Ένωση σε τομέα πολιτικής, η Ένωση μπορεί να ασκεί τέτοια αρμοδιότητα σε εξωτερικό επίπεδο. Σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 2 της ΣΛΕΕ, η ΕΕ έχει επίσης αποκλειστική αρμοδιότητα για τη σύναψη διεθνούς συμφωνίας «κατά το μέτρο που [η σύναψη αυτή] ενδέχεται να επηρεάσει τους κοινούς κανόνες ή να μεταβάλει την εμβέλειά τους». Το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι οι διαπραγματεύσεις δύνανται να επηρεάσουν τους κοινούς κανόνες ή να μεταβάλουν την εμβέλειά τους στον βαθμό που το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων [ ] «εμπίπτει σε τομέα που καλύπτεται ευρέως από κοινούς κανόνες της Ένωσης»... «Επομένως, οι εν λόγω διαπραγματεύσεις εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ένωσης». Πρόσφατη νομολογία διευκρινίζει επίσης ότι κάθε ανάλυση αρμοδιότητας, ιδίως αποκλειστικής αρμοδιότητας, πρέπει να λαμβάνει υπόψη όχι μόνο τους υφιστάμενους κανόνες της Ένωσης αλλά και «τις προβλέψιμες προοπτικές εξελίξεως [...] αυτών των κανόνων». Οι Συνθήκες έχουν, επομένως, παράσχει στην ΕΕ αρμοδιότητα να ενεργεί σε όλους τους τομείς που καλύπτονται από τη συμφωνία. Άλλα νομικά ζητήματα Η συμφωνία θεσπίζει θεσμικό πλαίσιο που αποτελείται από τη μεικτή επιτροπή (βλ. τίτλο VIII, άρθρο 49 Θεσμικό πλαίσιο). Η μεικτή επιτροπή δύναται να συστήνει ειδικές επιτροπές ή ομάδες εργασίας που την επικουρούν στην επιτέλεση των καθηκόντων της. Το άρθρο 54 Εκπλήρωση υποχρεώσεων καθορίζει επίσης διαδικασία επίλυσης διαφορών, η οποία πρέπει να χρησιμοποιείται σε περίπτωση που ένα μέρος δεν εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που υπέχει δυνάμει της συμφωνίας. Η συμφωνία ισχύει για αρχική περίοδο δέκα ετών. Θα παρατείνεται αυτομάτως για επόμενες διαδοχικές περιόδους πέντε ετών, εκτός εάν, έξι μήνες πριν από τη λήξη ισχύος της, ένα από τα μέρη ενημερώσει το άλλο εγγράφως για την πρόθεσή του να μην την παρατείνει. Η συμφωνία μπορεί να καταγγελθεί με εξάμηνη προειδοποίηση. EL 4 EL
Κοινή πρόταση 2015/0303 (NLE) ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την υπογραφή, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της συμφωνίας συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση, και ιδίως το άρθρο 37, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως τα άρθρα 207 και 209, σε συνδυασμό με το άρθρο 218 παράγραφος 5 και το άρθρο 218 παράγραφος 8 δεύτερο εδάφιο, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ύπατης Εκπροσώπου της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας, Εκτιμώντας τα ακόλουθα: (1) Τον Νοέμβριο του 2011, το Συμβούλιο εξουσιοδότησε την Επιτροπή και την Ύπατη Εκπρόσωπο της Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας να αρχίσουν διαπραγματεύσεις με την Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν για συμφωνία συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη 3. (2) Οι διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία συνεργασίας ήταν επιτυχείς και η συμφωνία μονογραφήθηκε στις 2 Ιουλίου 2015 στην Καμπούλ. (3) Η συμφωνία θα πρέπει, επομένως, να υπογραφεί εξ ονόματος της ΕΕ, με την επιφύλαξη της σύναψής της σε μεταγενέστερη ημερομηνία, ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Η υπογραφή της συμφωνίας συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν εγκρίνεται εξ ονόματος της Ένωσης, με την επιφύλαξη της σύναψης της εν λόγω συμφωνίας. Το κείμενο της συμφωνίας επισυνάπτεται στην παρούσα απόφαση. Άρθρο 2 Η Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου καταρτίζει την πράξη εξουσιοδότησης του(των) προσώπου(-ων) που θα ορίσουν οι διαπραγματευτές της συμφωνίας για την υπογραφή της συμφωνίας, με την επιφύλαξη της σύναψής της. 3 Αποφάσεις του Συμβουλίου της 10ης Νοεμβρίου 2011 (έγγρ. st 16146/11 και st 16147/11). EL 5 EL
Άρθρο 3 Η παρούσα απόφαση αρχίζει να ισχύει την επόμενη ημέρα από την έκδοσή της. Βρυξέλλες, Για το Συμβούλιο Ο Πρόεδρος EL 6 EL