www.thessalonikibiennale.gr

H 3η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης υποδέχεται για τρίτη χρονιά τους φίλους και επισκέπτες της από τις 18 Σεπτεμβρίου έως τις 18 Δεκεμβρίου 2011. Με γενικό τίτλο «Παλιές Διασταυρώσεις- Make it new» και την προσοχή στραμμένη στη Μεσόγειο, τον πολιτισμό και τους ανθρώπους της, διυλισμένα από τη σύγχρονη εικαστική ματιά, η φετινή διοργάνωση αναπτύσσεται σε όλη την πόλη και αποτελείται από κεντρικό και παράλληλο πρόγραμμα, που περιλαμβάνουν εκθέσεις, διεθνές εργαστήριo νέων καλλιτεχνών, φεστιβάλ performance, συμπόσιο καθώς επίσης φιλοξενούμενες δράσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα. Η 3η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Μακεδονία-Θράκη 2007-2013 του ΕΣΠΑ, με τελικό δικαιούχο το ΚΜΣΤ και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης). Κύριος διοργανωτής είναι το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, μέσα από την «Κίνηση των 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης» - 5Μ (Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών - ΑΠΘ) και σε συνεργασία με τον Δήμο Θεσσαλονίκης και άλλους φορείς. Στην ιστοσελίδα www.thessalonikibiennale.gr παρουσιάζεται το πλήρες πρόγραμμα της Μπιενάλε με όλες τις εκθέσεις και τις δράσεις που πραγματοποιούνται στην πόλη. Καλώς ήρθατε στη 3η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης! The 3rd Thessaloniki Biennale of Contemporary Art is welcoming its friends and visitors, from September 18 till December 18, 2011. Under the general title Old Intersections-Make it New and focused on the Mediterranean region, the culture and the people, viewed through a contemporary visual outlook, this year s Biennale is building up in every part of the city and is comprises a main and a parallel programme including exhibitions, an international young artists workshop, a performance festival, a symposium, along with guest events and educational programmes. The State Museum of Contemporary Art is the main organiser of the Biennale, under the 5 Museums Movement in Thessaloniki (5M) (Archaeological Museum of Thessaloniki, Museum of Byzantine Culture, Macedonian Museum of Contemporary Art, Teloglion Foundation of Art AUTh and in collaboration with the Municipality of Thessaloniki and other organizations. In the website www.thessalonikibiennale.gr one can find the full programme of the Biennale with all the exhibitions and happenings that will take place in the city. Welcome to the 3rd Thessaloniki Biennale of Contemporary Art! www.thessalonikibiennale.gr

Κίνηση 5 Μουσείων Θεσσαλονίκης 5 Museums Movement in Thessaloniki 3η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΙΝΗΣΗ 5 Museums of 5 Thessaloniki ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Movement Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ Διευθύντρια Κατερίνα Κοσκινά Υπεύθυνη έργου Αθήνα Ιωάννου Τεχνικός Σύμβουλος Κώστας Βλάχος KPMG ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ Α.Ε. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΜΣΤ Πρόεδρος: Κατερίνα Κοσκινά Αντιπρόεδρος: Αναστασία Σαλή Γραμματέας: Αρσέν Καλφαγιάν Μέλη: Μανόλης Γιανναδάκης, εκπρόσωπος του ΕΕΤΕ Ματθίλδη Καράσσο-Καββασιάδη Χάρης Σαββόπουλος Μάτα Τσολοσίδη-Ζησιάδου Θεόδωρος Φιλάρετος ΕΝ ΙΑΜΕΣΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΙΝΗΣΗ 5 ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 9η ΕΦΟΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Α.Ε. 3rd ΦΕΣΤΙΒΑΛ THESSALONIKI ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ BIENNALE OF ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ CONTEMPORARY ΜΕΓΑΡΟΥ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ART ΚΕΝΤΡΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ORGANISING ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ INSTITUTION ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ/ BOARD OF TRUSTEES SMCA STATE ΓΑΛΛΙΚΟ MUSEUM ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ OF ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ CONTEMPORARY ART President: Katerina Koskina Vice President: Anastasia Sali GOETHE-INSTITUT ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ORGANISATION Secretary: Arsen Kalfayan 5 ΙΤΑΛΙΚΟ MUSEUM S ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ MOVEMENT ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ IN ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Members: THESSALONIKI ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ Ί ΡΥΜΑ THΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ (ΜΙΕΤ) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ Theodoros ΚΕΝΤΡΟ Filaretos ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Archaeological Museum of Thessaloniki Matthildi Karasso-Kavvasiadi ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΟΧΑΜΕΤ ΑΛΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΑΡΑ ΟΣΗΣ ΚΑΒΑΛΑ (IMARET) Museum of Byzantine Culture Harris Savvopoulos Macedonian ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΝΗΣ Museum ΛΑΖΑΡΙΣΤΩΝ of Contemporary Art Mata Tsolozidi-Zissiadou State ΕΒΡΑΪΚΟ Museum ΜΟΥΣΕΙΟ of ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Contemporary Art Manolis Yiannadakis, representative Teloglion Foundation of Art AUTh of the Chamber of Fine Arts of Greece ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΛΙΜΕΝΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ Director Katerina Koskina Project Manager Athina Ioannou Project Managment Consultants Kostas Blahos KPMG ADVISORS S.A. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΙΟΙΚΗΣΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ - ΘΡΑΚΗΣ ΕΝ ΙΑΜΕΣΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΙΝΗΣΗ 5 ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 9η ΕΦΟΡΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΗΜΟΣ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΜΕΝΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Α.Ε. ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΜΕΓΑΡΟΥ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΕΝΤΡΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ/ ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ GOETHE-INSTITUT ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΤΑΛΙΚΟ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΟΡΦΩΤΙΚΟ Ί ΡΥΜΑ THΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ (ΜΙΕΤ) ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΜΟΧΑΜΕΤ ΑΛΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΈΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΑΡΑ ΟΣΗΣ ΚΑΒΑΛΑ (IMARET) ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΜΟΝΗΣ ΛΑΖΑΡΙΣΤΩΝ ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΛΙΜΕΝΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ HELLINIC MINSTRY OF CULTURE AND TOURISM REGION OF CENTRAL MACEDONIA DECENTRALIZED ADMINISTRATION OF MACEDONIA - THRACE INTERMEDIARY MANAGING AUTHORITY OF CENTRAL MACEDONIA 5 MUSEUMS MOVEMENT IN THESSALONIKI CITY OF THESSALONIKI 9th EPHORATE OF BYZANTINE ANTIQUITIES ARISTOTLE UNIVERSITY OF THESSALONIKI MUNICIPALITY PAVLOS MELAS THESSALONIKI PORT AUTHORITY S.A. THESSALONIKI FILM FESTIVAL THESSALONIKI CONCERT HALL THESSALONIKI HISTORY CENTRE CONSULAT GENERAL DE FRANCE A THESSALOQUE / INSTITUT FRANCAIS DE THESSALONIQUE GOETHE-INSTITUT THESSALONIKI INSTITUTO ITALIANO DI CULTURA DI SALONICCO NATIONAL BANK OF GREECE CULTURAL FOUNDATION THESSALONIKI CENTRE INSTITUTE MOHAMED ALI FOR THE RESEARCH OF THE EASTERN TRADITION KAVALA, GREECE (IMARET) FESTIVAL OF MONI LAZARISTON JEWISH MUSEUM OF THESSALONIKI THESSALONIKI MUSEUM OF PHOTOGRAPHY INTERNATIONAL AIRPORT OF THESSALONIKI MAKEDONIA

Η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης φιλοδοξεί να αποτελέσει θεσμό με στόχο να μελετήσει και να συμμετάσχει ενεργά στο νέο διεθνές καλλιτεχνικό στερέωμα, αλλά και να αναδείξει το ρόλο και την πολιτισμική ταυτότητα της πόλης. Με αφετηρία την 3η Μπιενάλε, η έρευνα θα επικεντρωθεί στη σύγχρονη καλλιτεχνική παραγωγή στη Μεσόγειο και ειδικά σε περιοχές που η συμμετοχή τους στο εικαστικό γίγνεσθαι είναι ανεπαρκώς γνωστή ή πιθανώς και άγνωστη. Αυτή η οργάνωση θα μας επιτρέψει να δούμε το σήμερα σε σύγκριση με το παρελθόν, αφού θα έχει έναν διευρυμένο, διαθεματικό και διεπιστημονικό χαρακτήρα, που οφείλεται στις ξεχωριστές εκθέσεις των Μουσείων και το εύρος και το περιεχόμενο του παράλληλου προγράμματος. Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη-ζωντανό μουσείο με εμφανείς μαρτυρίες της αρραγούς ιστορίας της από την αρχαιότητα έως σήμερα. Ίσως εξαιτίας αυτού του ιστορικού της πλούτου να επαναπαύτηκε ναρκισιστικά στο παρελθόν της και να ασχολήθηκε λιγότερο με το παρόν και το μέλλον της. Για το λόγο αυτό, το άνοιγμά της στο σύγχρονο κόσμο, με όχημα την καλλιτεχνική έκφραση στη συγκεκριμένη περίπτωση, είναι μια υπόθεση αναγκαία που μας αφορά όλους. Κατερίνα Κοσκινά Πρόεδρος ΔΣ του ΚΜΣΤ Διευθύντρια 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης Οι αριθμοί δίπλα στους χώρους και τα ονόματα των καλλιτεχνών αντιστοιχούν στον χάρτη στη σελ. 22 ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Catherine David Maria Rosa Girace Pieralisi Jessica Morgan Γιάννης Κουνέλλης Ντένης Ζαχαρόπουλος

Στις τρέχουσες συνθήκες της αυξανόμενης αστάθειας που εγκυμονούν υποσχέσεις και κινδύνους, ο τίτλος του κεντρικού προγράμματος της 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης Ο Γκρεμός και το Ρέμα αποκτά μία ιδιάζουσα δυναμική. Συλλαμβάνει την αίσθηση του εύθραυστου και του επικίνδυνου, χαρακτηριστικά που κυριαρχούν στις ευρύτερες πολιτικές που ασκούνται στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου αλλά και στην ψυχολογία του ίδιου του ατόμου. Υπό την επίδραση του υποβόσκοντα κινδύνου και μίας «Αμλετικού» τύπου αμφιβολίας, σύγχρονοι καλλιτέχνες παράγουν έργα, τα οποία συχνά χαρακτηρίζονται από μία αμυντική, ειρωνική διάθεση. Ξεπερνώντας τις ισχυρές, εικονικές χειρονομίες και τις υπεραπλουστευμένες πολιτικές δηλώσεις του παρελθόντος, η ενότητα των εκθέσεων με τίτλο Ο Γκρεμός και το Ρέμα εξετάζει τις αλλαγές, τις μεταστροφές και τη διαφορετική οπτική 50 και πλέον καλλιτεχνών, εστιάζοντας ιδιαίτερα στην ανατολική Μεσόγειο. Σε επαφή με την ιστορική φυσιογνωμία των εκθεσιακών χώρων και της ίδιας της πόλης -ένα χωνευτήρι πολιτισμών στο πέρασμα των αιώνων- η Μπιενάλε διερευνά μία ευρεία κλίμακα θεμάτων τοπικού χαρακτήρα που συνδέονται με τους ευρύτερους προβληματισμούς που προκύπτουν στον χώρο της ανατολικής Μεσογείου, από τις κοινωνικές διαφορές έως τα διλήμματα του ατόμου σε μία περίοδο οικονομικής και υπαρξιακής κρίσης. Απόσπασμα από το ιδεολογικό πλαίσιο των επιμελητών Μάρτιος 2011 ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ Paolo Colombo Mahita El Bacha Urieta Μαρίνα Φωκίδη ΒΟΗΘΟΙ ΕΠΙΜΕΛΗΤΕΣ Δόμνα Γούναρη Άννα Μυκονιάτη ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ Ανδρέας Αγγελδάκης ΔΙΑΡΚΕΙΑ 18.09-18.12 ΧΩΡΟΙ* 01 Αλατζά Ιμαρέτ 02 Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης 03 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού 04 Γενί Τζαμί (παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο) 05 Επταπύργιο 06 Κάζα Μπιάνκα 07 Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης 08 Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης 09 Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης 10 Μπέη Χαμάμ (Λουτρά Ο Παράδεισος) 11 Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ 12 Dynamo Project Space ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ Συναυλία-performance: Σόλων Λέκκας / 18.09 / Αλατζά Ιμαρέτ / 21:30 Παρουσίαση: Documenta (13) Notebook series 100 Notes 100 Thoughts 19.09/ Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης / 13:30 Συζήτηση: Chus Martinez, Γιάννης Σταυρακάκης / Συντονισμός: Μαρίνα Φωκίδη Performance: Yasmine Eid-Sabbagh, Re-immersion (working title) 19 & 20/09 / Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / 15:30 & 19:15 Προβολή ταινίας: Μαχμούντ Κααμπούρ «Γιαγιά, Χίλιες Φορές» ( Teta, Alf Marra ) 30.10 / Μπέη Χαμάμ 12:00 Performance: Κώστας Τσιούκας, DEAD OR ALIVE, 9 &.11 / Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / 20:00 Performance: Alexandra Bachzetsis, A piece danced alone, 13.11 / Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / 21:00 Προβολή ταινίας: Emmanuel Finkiel, Voyages, 13.11 / Αρχαιολογικό Μoυσείο Θεσσαλονίκης / 12:00 Καλλιτέχνες (σε αλφαβητική σειρά) 98 Weeks 10 Mounira Al Solh 4 Arab Image Foundation 10 Archive (Francesca Boenzi Paolo Caffoni, Chiara Figone, Ignas Petronis) 10 Francis Alys 8 Rasheed Araeen 8 Alexandra Bachzetsis 9 (Νοε) Manfredi Beninati 6 Christoph Büchel 8 Pierpaolo Campanini 6 Spartacus Chetwynd 7 Cinemathèque de Tanger 10 Keren Cytter 9 Thomas Dworzak 11 e-flux projects (Julieta Aranda & Anton Vidokle) 12 Yasmine Eid-Sabbagh 7 (19-20/09) mounir fatmi 8,9 Emmanuel Finkiel 2 (Νοε) Steven C. Harvey 7 IKONOTV 10 Mahmoud Kaabour 10 (Οκτ) Ali Kazma 7 William Kentridge 6 Alexander Kluge 7 Nikolaj B.S. Larsen 4 Katariina Lillqvist 3 Zeina Maasri 10 Margherita Manzelli 6 Moataz Nasr 4 Bruce Nauman 2 Olaf Nicolai 1,2,4,5,6,7,8,9,10,11 Jockum Nordström 6 Alessandro Pessoli 2 PRISM TV (Νίκος Κατσαούνης & Νίνα Πασχαλίδου) 10 *ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Κάθε Τετάρτη στις 12:30: Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης / Γενί Τζαμί Κάθε Πέμπτη στις 12:30: Αλατζά Ιμαρέτ / Κάζα Μπιάνκα / Μπέη Χαμάμ Imran Qureshi 6 Jean-Marc Rochette 6 Marwan Sahmarani 4 Hrair Sarkissian 7 Yehudit Sasportas 9 Alberto Savinio 6 Tayfun Serttas 11 Ahlam Shibli 7 Slavs and Tatars 1 NaoKo TakaHashi 4 Ryan Trecartin 1 Pae White 1 Κατερίνα Αθανασοπούλου 3 Αθανάσιος Αργιανάς 2 Ανδρέας Βάης 6 Νάνος Βαλαωρίτης 6 Κωστής Βελώνης 7 Πηνελόπη Γεωργίου 1 Χριστίνα Δημητριάδη 2 Ανδρέας Εμπειρίκος 6 Διονύσης Καβαλλιεράτος Βλάσης Κανιάρης 2,3 5 Πάνος Κουτρουμπούσης 1 Σόλων Λέκκας 1 Σήφης Λυκάκης 2 Ειρήνη Μίγα 7 Κωνσταντίνος Ξενάκης 6,8 Παύλος Νικολακόπουλος 6 Παντελής Παντελόπουλος 9 Άγγελος Πλέσσας 8 Μιχαήλ Πυργελής 7 Γιώργος Σαπουντζής 1 Χριστιάνα Σούλου 6 Σωκράτης Σωκράτους 11 Κώστας Τσιούκας 9 (Νοε) Γιαννούλης Χαλεπάς 6 Eπιλεγμένα αρχεία 10 του Ε.Λ.Ι.Α. ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ - «Η Μπιενάλε πάει σχολείο!» - Προγράμματα στους χώρους του κεντρικού προγράμματος της 3ης Μπιενάλε - Τετράδιο εκπαιδευτικής δράσεις για οικογένειες Πληροφορίες: Εύη Παπαβέργου, Κατερίνα Παρασκευά T: +30 2310589222, education@greekstatemuseum.com

2 18.09.2011 30.09.2012 Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης Μ. Ανδρόνικου 6 Δευ 10:30-17:00 / Τρ-Κυ 08:30-15:00 T: +30 2310 830538 ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΚΙΝΗΣΗΣ 5 ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΒΡΑΙΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. ΑΝΕΞΙΤΗΛΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ. Η έκθεση «Οι Εβραίοι στη Θεσσαλονίκη. Ανεξίτηλα σημάδια στον χώρο» επιχειρεί να ανασυνθέσει το παλίμψηστο της μεγαλύτερης εβραϊκής κοινότητας της Ελλάδας, με οδηγούς τα απτά ή λανθάνοντα «ανεξίτηλα σημάδια» της πολύχρονης εβραϊκής παρουσίας στην πόλη. Μέσα σε τέσσερις εκθεσιακές ενότητες παρουσιάζεται η ιστορία της εβραϊκής κοινότητας, ως μια «αρχαιολογική» αναζήτηση, από την ελληνιστική εποχή, όπου ανιχνεύονται οι απαρχές της παρουσίας της, μέχρι την τραγική εξόντωσή της κατά τη διάρκεια του Β Παγκόσμιου Πολέμου. Ένα ταξίδι στο χώρο και στον χρόνο μέσα από την ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης που μας αποκαλύπτει μια ακόμη ιστορία της πόλης. Μια διαδρομή στην πόλη με σταθμούς τοπόσημα που αποτυπώνουν τη θρησκευτική, κοινωνική, οικονομική και πνευματική υπόσταση της εβραϊκής κοινότητας. Αντικείμενα, πλούσιο εποπτικό και οπτικοαουστικό υλικό, στο οποίο περιλαμβάνονται και ανέκδοτα κείμενα, φωτογραφίες, χάρτες, αφηγήσεις και ηχητικά ντοκουμέντα, θα πλαισιώσουν τις θεματικές ενότητες. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Πολυξένη Αδάμ-Βελένη Ευαγγελία Στεφανή Ελευθερία Ακριβοπούλου Αγγελική Κουκουβού ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας-Θράκης Εβραϊκό Μουσείο Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης Οι αριθμοί δίπλα στους χώρους αντιστοιχούν στον χάρτη στη σελ. 22

3 14.10.2011-31.01.2012 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Λεωφ. Στρατού 2 Δευ 10:30-17:00 Τρ-Κυ 08:30-15:00 T: +30 2313 306400 7 18.09-18.12 Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κολοκοτρώνη 21, Μονή Λαζαριστών Τρ-Κυ 10:00-18:00 / Δευτέρα κλειστά Τ: +30 2310 589141 & 143 ΒΥΖΑΝΤΙΟ & ΑΡΑΒΕΣ Στην έκθεση «Βυζάντιο & Άραβες» παρουσιάζονται οι σχέσεις και αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στο Βυζάντιο και τους Άραβες από τον 7ο αι. μ.χ. έως το 1453 (άλωση της Κωνσταντινούπολης) με στόχο την ανάδειξη πτυχών και των δυο πολιτισμών. Σε θεματικές ενότητες θα παρουσιαστεί η ταυτότητα των Αράβων, η γέννηση της νέας θρησκείας του Ισλάμ και τα χαλιφάτα, η εξάπλωσή τους στην αραβική χερσόνησο και στη Μεσόγειο, οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης και η άλωση της Θεσσαλονίκης το 904. Θα θιγούν επίσης θέματα, όπως οι μάχες με τους Άραβες και η δημιουργία της ακριτικής παράδοσης με αναφορά στο Διγενή Ακρίτα. Ταυτόχρονα θα παρουσιαστούν οι ειρηνικές συναλλαγές και οι αλληλεπιδράσεις των δυο πολιτισμών στους τομείς των γραμμάτων, των επιστημών και της τέχνης. Η έκθεση θα περιλαμβάνει πάνω από 100 έργα, όπως εικόνες, χειρόγραφα, κοσμήματα, νομίσματα, κεραμικά και γλυπτά, από τις συλλογές του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού και επιλεγμένα αντικείμενα από δημόσια και ιδιωτικά μουσεία και Εφορείες αρχαιοτήτων της Ελλάδας και θα πλαισιώνεται από εποπτικό υλικό. ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΩΣΤΑΚΗ ΤΟΥ ΚΜΣΤ Στη Μονή Λαζαριστών, έδρα της συλλογής Κωστάκη, παρουσιάζονται έργα ρωσικής πρωτοπορίας που αναπτύσσονται σε θεματικές ενότητες. Στους δύο ορόφους του Μουσείου έργα της ρωσικής πρωτοπορίας παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες και σε συνδυασμό με έργα των καλλιτεχνών του κεντρικού προγράμματος. Στο ισόγειο λειτουργούν δωμάτια αφιερωμένα στα κινήματα της πρωτοπορίας, ενώ ταυτόχρονα τονίζεται η συνέργεια των άλλων τεχνών με τις εικαστικές τέχνες (Ποίηση, Θέατρο, Μουσική, Κινηματογράφος, Αρχιτεκτονική). Με τον τρόπο αυτό παρουσιάζεται το φαινόμενο της οργανικής σύνθεσης των τεχνών που χαρακτηρίζει ευρέως την εποχή της ρωσικής πρωτοπορίας και τονίζεται η ανεξάντλητη έμπνευση, η διαχρονικότητα και η διαρκής επικαιρότητα της τέχνης αυτής της περιόδου. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μαρία Τσαντσάνογλου Αγγελική Χαριστού ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Σταμάτιος Χονδρογιάννης ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ 4η ΕΒΑ 6η ΕΒΑ 7η ΕΒΑ 9η ΕΒΑ 10η ΕΒΑ 12η ΕΒΑ 23η ΕΒΑ 25η ΕΒΑ ΙΖ ΕΠΚΑ Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης-Μουσείο Μπενάκη Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης Νομισματικό Μουσείο ΝΟΗΣΙΣ - Κέντρο Διάδοσης Eπιστημών & Μουσείο Τεχνολογίας Κεντρική Βιβλιοθήκη ΑΠΘ Για το πρόγραμμα των παράλληλων δράσεων, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του μουσείου www.mbp.gr. 13 18.09-18.12 Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης-Κτίριο M2 25ης Μαρτίου & Παραλία Δευ-Κυ 12:00-20:00 Τ: +30 2310 895800, 2310 589141 & 143 JAN FABRE: BRAIN MODELS AND DRAWINGS Με αφορμή τη συμμετοχή του ΚΜΣΤ στην παρουσίασα της μνημειακής εγκατάστασης του Jan Fabre στην 54η Μπιενάλε της Βενετίας με τίτλο Pietas, πραγματοποιείται έκθεση, στην οποία παρουσιάζονται μακέτες, σχέδια και οπτικοακουστικό υλικό από την πολύχρονη έρευνα του καλλιτέχνη που οδήγησε στην ενότητα Pietas. Μέσα από το συγκεκριμένο υλικό, ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να εξερευνήσει την πορεία του καλλιτέχνη προς την προκλητική εκδοχή της Pietà του Μιχαήλ Αγγέλου, που έχει τίτλο Merciful Dream (Pietà V), ένα έργο «γλυπτό- περφόρμανς» που αιτεί την εν σώματι και εν νου συμμετοχή των θεατών. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Κατερίνα Κοσκινά ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Οργανισμός Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης

18.09.2011 8.01.2012 9 Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Εγνατία 154 Τρ-Πε-Σα 10:00-18:00, Τε 10:00-22:00 Πα 10:00-19:00, Κυ 11:00-15:00 Τ: +30 2310 240002 / 2310 251928 ROAMING IMAGES. ΔΙΑΣΤΑΥΡΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΑΡΑΒΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ Το Roaming Images εξερευνά την έννοια της εικόνας και τις υλικές καταγραφές της πολιτισμικής παραγωγής σε σημαντικούς τόπους του Αραβικού κόσμου, δίνοντας έμφαση στον τρόπο που αυτές σχετίζονται με τη μνήμη και την πολιτική των ημερών μας. Αποτελείται από μια έκθεση σύγχρονης τέχνης και μια σειρά από project σε διάφορες πόλεις-σταθμούς που συνδέουν τη Μέση Ανατολή με τη Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με επιλεγμένους επιμελητές και τοπικούς φορείς. Και τα δύο αυτά «κεφάλαια» του project παρουσιάζονται στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Το project περιλαμβάνει επίσης την παράλληλη έκθεση «Η φωτογραφία ως μέσο δημιουργίας ή ανατροπής στερεοτύπων» (διάρκεια: 3.114.12.2011) στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης 17, που παρουσιάζει έργα φοιτητών από την Ελλάδα και τη Μέση Ανατολή. ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΤΟΥ PROJECT Χρήστος Σαββίδης ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Roaming Images - Exhibition : Iara Boubnova Roaming Images - Routes : Σωτήρης Μπαχτσετζής «Η Φωτογραφία ως Μέσο Δημιουργίας ή Ανατροπής Στερεοτύπων»: Λένα Αθανσοπούλου ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Roaming Images Exhibition: Adel Abdessemed, Mounira Al Sohl, Lida Abdul, Luchezar Boyadjiev, Babak Golkar, Bouchra Khalili, Eleni Mylonas, Natascha Sadr Haghigian, Panayiotis Michael, Leila Pazooki, Kiril Prahskov, Aidan Salakhova, Kalin Serapionov, Wael Shawky Roaming Images Routes: Ebtisam Abdulaziz, Khalil Abdulwahid, Haig Aivazian, Ammar Mohammed Al Attar, Tarek Al Ghoussein, Maisoon Al SAleh, Ziad Antar, Κλίτσα Αντωνίου, Mouna Atassi, Marwa and Mirene Arsanios, Amna Badawy, Salma Badawy, Rabia Buchari, Wissam Charaf, Sherif El-Azma, Rami Farah, Ala Farhat, Zlatan Filippovic, George Haddad, Raya Haddad, Raafat Hatab, Fahed Halabi, Eman Hamdy, Ayla Hibri, Mahmoud Hojeij, George Katodrytis, Dalia Khamissy, Rola Khayyat, Van Leo, Rania Matar, Tim Kennedy, Fassih Keiso, Hassan Meer, Roy Samaha, Mark Pilkington, Copti Scandar, Wael Shawky, Zena Takieddine, Tanya Trabulsi, Elias Zayat ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Λυδία Χατζηιακώβου ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης (ΜΙΕΤ) - Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης Ινστιτούτο Μοχάμετ Άλι για την Έρευνα της Ανατολικής Παράδοσης Καβάλα (IMARET). www.roamingimages.org 4.11.2011-31.01.2012 11 Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Αγ. Δημητρίου 159Α Τρ-Πε-Πα 9:00-14:00 Τετ 9:00-14:00 & 17:00-21:00 Σάβ-Κυ 10:00-18:00 / Δευτέρα κλειστά Τ: +30 2310 991610, 2310 991613 ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΠΑΡΑΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΟΥΣΤΑΤΗ ΙΣΛΑΜΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΥΠΤΟ, 8ος - 14ος ΑΙΩΝΑΣ ΣΥΛΛΟΓΕΣ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ Η Φουστάτη, η οποία αποτελεί σήμερα τμήμα του παλαιού Καΐρου υπήρξε η πρώτη πρωτεύουσα της Αιγύπτου την περίοδο της κυριαρχίας των Αράβων (7ος αιώνας), και ήκμασε ως τον 12ο αιώνα. Είναι επίσης γνωστή για τα αρχαιολογικά κατάλοιπα που ήρθαν στο φως τα τελευταία εκατό χρόνια. Τα ευρήματα αυτά, που προέρχονται από τους πλούσιους αποθέτες της, προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες για το ένδοξο παρελθόν της πόλης. Τα αντικείμενα που εκτίθενται αποτελούσαν τμήμα της περίφημης συλλογής του Αντώνη Μπενάκη και σήμερα ανήκουν στο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης Μουσείο Μπενάκη. Τα ιδιαίτερα αυτά έργα τέχνης πλαισιώνονται με έπιπλα και μικροαντικείμενα από τη συλλογή των Νέστωρα και Αλίκης Τέλλογλου διαμορφώνοντας μια έκθεση που ζητά να αναδείξει ζητήματα όπως η αξία του θραύσματος ως τεκμηρίου πολιτισμού και οι επιλογές των Ελλήνων συλλεκτών. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Ροζάννα Μπαλλιάν (Μουσείο Μπενάκη Αθήνα) Παναγιώτης Μπίκας (Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών, ΑΠΘ) ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης Μουσείο Μπενάκη

19-25.09 Thessaloniki Performance Festival Το Φεστιβάλ Performance αποτελεί μια διεθνή συνάντηση αυτής της ιδιότυπης και ρηξικέλευθης καλλιτεχνικής πρακτικής στο πλαίσιο της 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης. Όπως και στην πρώτη του εμφάνιση (Μάιος 2009) το Φεστιβάλ επικεντρώνεται εξ ολοκλήρου στην τέχνη της performance και επιδιώκει να αποτελέσει τόπο συνάντησης και πλατφόρμα δράσης Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών που εξερευνούν την υπέρτατη αξία του ανθρώπινου σώματος ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο του, και υπογραμμίζουν την κοινωνικόπολιτική εμβέλεια της συγκεκριμένης έκφρασης. Στόχος του Φεστιβάλ και φέτος είναι να συγκεντρώσει και να προβάλει όλα τα ετερόκλητα στοιχεία που απαρτίζουν την τέχνη της performance και να παρουσιάσει τις κάθε είδους διαστάσεις της έτσι ώστε οι πτυχές και οι έννοιές της να αρχίσουν να διερευνώνται πιο διεξοδικά. Πέρα από τις ζωντανές δράσεις, στο φεστιβάλ εντάσσονται ποικίλες εκδηλώσεις, όπως προβολές, masterclasses, εργαστήρια, αφιερώματα, διαλέξεις, συναυλίες και μία έκθεση, που προσεγγίζουν την έννοια, το ιστορικό υπόβαθρο και την εξέλιξη της performance στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Nisrine Boukhari Silvio De Gracia Nezaket Ekici HOPE Regina José Galindo Alastair MacLennan Mohammad (Νίκος Βελιώτης, Coti K, ILIOS) Liza Morozova Kira O Reilly Luigi Presicce Wafaa Yasin Χριστίνα Γεωργίου Μιχαήλ Καρίκης Έφη Μπίρμπα & Άρης Σερβετάλης Γεωργία Σαγρή Εύη Τζώρτζη ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ & ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Ειρήνη Παπακωνσταντίνου ΤΙΜΩΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ORLAN Προβολές: 19-30.09 / Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης-κτίριο Μ2 Παρουσίαση-Συζήτηση: 19.09 / Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκηςκτίριο Μ2 / 18:00 ΑΦΙΕΡΩΜΑ Θόδωρος Παρουσίαση-Συζήτηση: 24.09 / Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / 20:00 ΑΛΛΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΕΣ 16 7.10-7.11.2011 πρώην Στρατόπεδο Παύλου Μελά Τρ-Κυ 10:00-18:00 Δευτέρα κλειστά Τ: 2310589141 & 143 DOMINO ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΝΕΩΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ Το 3ο Διεθνές Εργαστήριο Νέων Καλλιτεχνών εστιάζεται στη σύγχρονη εικαστική πειραματική παραγωγή, με κύριο στόχο την ανάδειξη της Θεσσαλονίκης σε ένα ιστορικό -και όχι μόνοσταυροδρόμι πολιτισμών. Το εργαστήριο μπορεί να λειτουργήσει σαv μία προσωρινή αυτόνομη ζώνη σε ένα μεσογειακό περιβάλλον με οικονομικές και κοινωνικές συγκρούσεις, ανακατατάξεις και αναταραχές, γι αυτό και επιλέχθηκε ο τίτλος Domino που παραπέμπει στη γνωστή -και ιδιαίτερα επίκαιρη σήμερα τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά- θεωρία του «φαινόμενου Ντόμινο». Με βάση τη λογική του εργαστηρίου αυτού, αλλά και με τη συνολική κατεύθυνση της 3ης Μπιενάλε, οι καλλιτέχνες προέρχονται από χώρες της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής Το εργαστήριο ξεκίνησε στις 18.9.2011 στις εγκαταστάσεις του στρατοπέδου Παύλου Μελά, με την ευγενική υποστήριξη του Δήμου Παύλου Μελά, και ολοκληρώθηκε με τα εγκαίνια της έκθεσης των έργων που παράχθηκαν στο διάστημα το οποίο διέμειναν στην πόλη οι καλλιτέχνες. ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ Nadia Ayari Sirine Fatouh The Fleetgroup Andre Gonçalves Nader Sadek Δημήτρης Αμελαδιώτης Ελίνα Ιωάννου ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Αρετή Λεοπούλου Θοδορής Μάρκογλου ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΦΟΡΕΙΣ Δήμος Παύλου Μελά Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση «ΙΡΙΣ» ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ Γενικό Προξενείο της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη -Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης MASTERCLASS Γεωργία Σαγρή 24.09 / Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης / 11:00-12:30 WORSKHOP PERFORMANCE NOW V.2: ΣΩΜΑ/ΧΩΡΟΣ. Αγγελική Αυγητίδου Αλίκη Δουρμάζερ Φωτεινή Καλλέ

2 & 3.12 (ο χώρος διεξαγωγής και το πλήρες πρόγραμμα θα ανακοινωθούν στα μέσα Νοεμβρίου) ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Το Μεσογειακό Συμβούλιο Πολιτισμού συστάθηκε στο Στρασβούργο τον Ιούνιο του 2008 από τον Michelangelo Pistoletto και με τη συμμετοχή εκπροσώπων από πολλούς πολιτιστικούς φορείς χωρών της περιοχής της Μεσογείου. Στην πρώτη συνεδρίαση τα μέλη συμφώνησαν για τον όρο ARTIVISM, με τον οποίο οι τέχνες και ο πολιτισμός είναι οι βασικοί παράγοντες κοινωνικών μεταβολών στην περιοχή. Το Μεσογειακό Συμβούλιο Πολιτισμού στοχεύει στην ανταπόκριση όλων όσων αντιλαμβάνονται τις πολιτικές δράσεις ως τον τρόπο αναζήτησης του κοινού καλού και όσων εργάζονται με κατεύθυνση την κινητικότητα, διευρυμένη μέσω ιδιωτικών και δημοσίων ευθυνών. Το Κοινοβούλιο βασίζει τη δραστηριότητά του στις αρχές της ενσωμάτωσης και της κατανόησης, ενώ εμπνέεται και οργανώνει τις δράσεις του μέσα από εμπειρίες στο πλαίσιο των τεχνών και του πολιτισμού. Μετά από πρόταση του ΚΜΣΤ στην τελευταία συνάντηση των μελών του στη Μασσαλία τον Μάιο του 2011, το Μεσογειακό Συμβούλιο Πολιτισμού θα συνέλθει στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του παράλληλου προγράμματος της 3ης Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης, περιλαμβάνοντας συσκέψεις και σειρά από ομιλίες, ανοιχτές στο κοινό, σχετικές με τους στόχους και τις δράσεις του. ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ Κατερίνα Κοσκινά Κατερίνα Μαυρομιχάλη ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΗΣ Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης 14 15 18 7 22.09-15.11 ΕΒΡΑΪΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ Με την υποστήριξη του Zone D της Γκαλερί Ζουμπουλάκη www.jmth.gr 18.09-03.11 ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ FACING MIRRORS / ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΚΑΘΡΕΦΤΗ www.thmphoto.gr 28.11-31.12 ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΞΕΝΙΟ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - ΓΑΛΛΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ LE TEMPS SPECTACULAIRE (Η ΘΕΑΜΑΤΙΚΗ ΕΠΟΧΗ) VIDEO ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΜΠΑΛΑΣΚΑ www.ift.gr 12.2011-02.2012 ΚΡΑΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΔΙΑΝΟΟΥΜΕΝΟΙ - LITERATΙ - KNIZHNIKI Σε συνεργασία με το STELLA ART FOUNDATION www.greekstatemuseum.com www.safmuseum.org Οι αριθμοί δίπλα στους χώρους αντιστοιχούν στον χάρτη στη σελ. 22

ΧΩΡΟΙ / ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Οι αριθμοί δίπλα στους χώρους αντιστοιχούν στον χάρτη Αλατζά Ιμαρέτ 1 Κασσάνδρου 91-93 Τρ-Κυ 10:00-18:00 Δευτέρα κλειστά T: +30 2310 278587, 2310 589141 & 143 Αρχαιολογικό Μουσείο 2 Θεσσαλονίκης Μ. Ανδρόνικου 6 Δευ 10:30-17:00 / Τρ-Κυ 08:30-15:00 T: +30 2310 830538 Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Λεωφ. Στρατού 2 Δευ 10:30-17:00 Τρ-Κυ 08:30-15:00 T: +30 2313 306400 Γενί Τζάμι 4 (παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο) Αρχαιολογικού Μουσείου 30 Τρ-Κυ 10:00-18:00 Δευτέρα κλειστά T: +30 2310 857978, 2310 589141 & 143 Επταπύργιο 5 Τρ-Κυ 08:30-15:00 / Δευτέρα κλειστά T: +30 2310 589141 & 143 Κάζα Μπιάνκα 6 Βασ. Ολγας 180 Τρ-Κυ 10:00-18:00 / Δευτέρα κλειστά T: +30 2310.427555, 2310 589141 & 143 Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης 7 Τέχνης Κολοκοτρώνη 21, Μονή Λαζαριστών Τρ-Κυ 10:00-18:00 / Δευτέρα κλειστά Τ: +30 2310 589141 & 143 Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης 8 Θεσσαλονίκης Αποθήκη Β1, Λιμάνι Θεσσαλονίκης Τρ-Κυ 10:00-18:00 / Δευτέρα κλειστά Τ: +30 2310 593270, 2310 546683 Μακεδονικό Μουσείο 9 Σύγχρονης Τέχνης Εγνατίας 154 (εντός ΔΕΘ-HELEXPO) Τρ-Πε-Σα 10:00-18:00 / Τε 10:00-22:00 Πα 10:00-19:00 / Κυ 10:00-15:00 Δευτέρα κλειστά Τ: +30 2310 240002, 2310 240403, 2310 251928 3 Μπέη Χαμάμ 10 (Λουτρά Ο Παράδεισος) Εγνατία & Αριστοτέλους Τρ-Κυ 08:30-15:00 / Δευτέρα κλειστά T: +30 2310 589141 & 143 Τελλογλείο Ίδρυμα Τεχνών του Α.Π.Θ. 11 Αγ. Δημητρίου 159Α Τρ-Πε-Πα 9:00-14:00 Τετ 9:00-14:00 & 17:00-21:00 Σάβ-Κυ 10:00-18:00 / Δευτέρα κλειστά Τ: +30 2310 991610, 2310 991613 DYNAMO project Space 12 (έως 18.11) Δευ-Τρ κλειστά Τε-Πε-Σα 17:00-21:00 / Πα 19:00-23:00 Τ: +30 2310 522672 Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης 13 25ης Μαρτίου & Παραλία Δευ-Κυ 12:00-20:00 Τ: +30 2310 895800, 2310 589141 & 143 Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης Αγίου Μηνά 13 Κυ-Τρ-Πα 11:00-14:00 Τε-Πε 11:00-14:00 & 17:00-20:00 Δευτέρα & Σάββατο κλειστά Τ: +30 2310250406 Μουσείο Φωτογραφίας 15 Θεσσαλονίκης Αποθήκη Α, Λιμάνι Τρ-Τε-Πε-Κυ 11:00-19:00 / Πα-Σα 11:00-21:00 Δευτέρα κλειστά Τ: +30 2310 566716 πρώην στρατόπεδο 16 «Παύλος Μελάς» πρωινές ώρες (οι ακριβείς ώρες της έκθεσης θα ανακοινωθούν κοντά στην ημερομηνία εγκαινίων 7/10) Οδός Λαγκαδά. Τ: +30 2310 589141 & 143 Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής 17 Τραπέζης (ΜΙΕΤ) - Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης Βίλα Καπαντζή Λεωφ. Βασ. Όλγας 108 Τρ 09:00-16:00, Τε-Πε 14:00-21:00 Πα-Σα-Κυ 10.00-18.00, Δευτέρα: κλειστά T: +30 2310 295149 Γενικό Προξενείο της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη / Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης Λεωφόρος Στρατού 2α Δε-Πα 10:00-13:00 & 17:00-20:00 Σα 10:00-13:00, Kυριακή κλειστά Τ: +30 2310 821231 14 18 VENUES / OPENING HOURS Alatza Imaret 1 91-93, Kassandrou Str Tue-Sun 10:00-18:00 Monday closed T: +30 2310 278587, 2310 589141 & 143 Archaeological Museum 2 of Thessaloniki 6th Manoli Andronikou Str. Mon 10:30-17:00 / Tue-Sun 08:30-15:00 T: +30 2310 830538 Museum of Byzantine Culture 2 Stratou Avenue Mon 10:30-17:00 Tue-Sun 08:30-15:00 T: +30 2313 306400 Jeni Tzami 4 (ex Arcaheological Museum) 30, Archaeological Museum Str. Tue-Sun 10:00-18:00 Monday closed T: +30 2310 857978, 2310 589141 & 143 Eptapyrgio 5 Tue-Sun 08:30-15:00 / Monday closed T: +30 2310 589141 & 143 Casa Bianca 6 180, Vas. Olgas Str. Tue-Sun 10:00-18:00 / Monday closed T: +30 2310.427555, 2310 589141 & 143 State Museum 7 of Contemporary Art Kolokotroni Str, Moni Lazariston Tue-Sun 10:00-18:00 / Monday closed Τ: +30 2310 589141 & 143 Contemporary Art Center 8 of Thessaloniki Warehouse B1, Thessaloniki Port Tue-Sun 10:00-18:00 / Monday closed Τ: +30 2310 593270, 2310 546683 Macedonian Museum of 9 Contemporary Art Egnatia 154 (on the grounds of the Thessaloniki International Fair) Tue-Thu-Sat 10:00-18:00 Wed 10:00-22:00 / Fri 10:00-19:00 Sun 10:00-15:00 / Monday closed Τ: +30 2310 240002, 2310 240403, 2310 251928 3 Bey Hamam (Loutra/ Baths 10 Paradisos) Egnatia & Aristotelous Str. Tue-Sun 08:30-15:00 / Monday closed T: +30 2310 589141 & 143 Teloglion Foundation 11 of Art - AUTh 159A Ag. Dimitriou Str. Tue-Thu-Fri 9:00-14:00 Wed 9:00-14:00 & 17:00-21:00 Sat-Sun 10:00-18:00 Monday closed Τ: +30 2310 991610, 2310 991613 DYNAMO project Space (till 18.11) 5th Typou Str Mon-Tue closed We-Thu-Sat 17:00-21:00 / Fri 19:00-23:00 Τ: +30 2310 522672 Thessaloniki Concert Hall 13 25th Martiou & Paralia Mon-Sun 12:00-20:00 Τ: +30 2310 895800, 2310 589141 & 143 Jewish Museum of Thessaloniki 14 13th Agiou mina Str. Sun-Tue-Fri 11:00-14:00 Wed-Thu 11:00-14:00 & 17:00-20:00 Monday & Saturday closed Τ: +30 2310250406 Thessaloniki Museum of Photography Warehouse A, Port Tue-Wed-Thu-Sun 11:00-19:00 / Fri-Sat 11:00-21:00 Τ: +30 2310 566716 ex camp Pavlos Melas morning hours (the exact opening hours for the exhibition will be announced close to the exhibition opening 7/10) Lagkada Ave Τ: +30 2310 589141 & 143 15 16 National Bank of Greece Cultural 17 Foundation - Thessaloniki Center Villa Kapandji - 108, Vassilissis. Olgas Avenue Tue-Wed-Thu-Sun 11:00-19:00 / Fri-Sat 11:00-21:00 Monday closed T: +30 2310 295149 Consulat General de France à 18 Thessalonique / Institut Français de Thessalonique 2a Leoforos Stratou Mon-Fri 10:00-13:00 & 17:00-20:00 Sat 10:00-13:00, Sunday closed Τ: +30 2310 821231 12

The Thessaloniki Biennale of Contemporary Art aspires to be an institution that will study and actively participate in the new international art scene and showcase the role and cultural identity of the city of Thessaloniki. Taking the 3rd Biennale as a starting point, the research focuses on the modern artistic production in the Mediterranean, especially in regions whose contribution to the art scene is not well (if at all) known. This event will allow us to examine the present in comparison to the past, as it will encompass a broader, inter-thematic, and interdisciplinary character, set off by the separate exhibitions of the Museums and by the breadth and content f the parallel programme. Thessaloniki is a living, breathing city-museum, boasting an array of prominent testaments of its long, uninterrupted history that stretches back to antiquity. Possibly due to this rich cultural past, the city narcissistically rested on the laurels of its past, neglecting its present and future. For this reason, opening up the city to the modern world, in this case through artistic expression, is a goal worth the effort of each and every one of us. Katerina Koskina SMCA President Director of the 3rd Thessaloniki Biennale of Contemporary Art The numbers next to the venues and the artists names correspond to the map on page 22 INTERNATIONAL ADVISORY COMMITTEE Catherine David Maria Rosa Girace Pieralisi Jannis Kounellis Jessica Morgan Denys Zacharopoulos

In the current climate of gathering instability that holds great promise as well as danger, this title, A Rock and a Hard Place, resonates powerfully. It captures the sense of fragility and jeopardy that looms over the wider politics of the Mediterranean and the psychology of the individual. Affected by a sense of impending danger and Hamletic doubt, contemporary artists produce work that is often characterised by a defensive, ironic stance. Leaving behind the strong, iconic gestures and sweeping political statements of the past, A Rock and a Hard Place examines the changes, the shifts, and the different perspectives of more than 50 artists with a special focus on the Eastern Mediterranean. Engaging with the historical significance of the venues and of Thessaloniki -- a crucible of cultures during the centuries- the Biennial explores a number of topical issues ranging from social conflict to the quandaries of the individual caught in an economic and existential crisis in the context of the Eastern Mediterranean. Exrtact from the curators main concept March 2011 CURATORS Paolo Colombo Mahita El Bacha Urieta Marina Fokidis ASSISTANT CURATORS Domna Gounari Anna Mykoniati ARCHITECT Andreas Aggelidakis DURATION 18.09-18.12 VENUES* 01 Alatza Imaret 02 Archaeological Museum of Thessaloniki 03 Museum of Byzantine Culture 04 Jeni Tzami (ex Arcaheological Museum) 05 Eptapyrgio 06 Casa Bianca 07 State Museum of Contemporary Art 08 Contemporary Art Centre of Thessaloniki 09 Macedonian Museum of Contemporary Art 10 Bey Hamam (Loutra/ Baths Paradisos) 11 Teloglion Foundation of Art-AUTh 12 Dynamo Project Space SPECIAL EVENTS Concert-performance: Solon Lekkas / 18.09 / Aladja Imaret / 21:30 Presentation: Documenta (13) Notebook series 100 Notes 100 Thoughts 19.09/ Archaeological Museum of Thesslaoniki / 13:30 Discussion: Chus Martinez, Yannis Stavrakakis / Coordination: Marina Fokidis Performance: Yasmine Eid-Sabbagh, Re-immersion (working title) 19 & 20/09 / State Museum of Contemporary Art / 15:30 & 19:15 Screening: Maahmoud Kaabour ( Teta, Alf Marra ) 30.10 / Bey Hamam / 12:00 Performance: Kostas Tsioukas, DEAD OR ALIVE, 9 &.11 / Macedonian Museum of Contemporary Art / 20:00 Performance: Alexandra Bachzetsis, A piece danced alone, 13.11 / Macedonian Museum of Contemporary Art / 21:00 Screening: Emmanuel Finkiel, Voyages, 13.11 / Archaelogical Museum of Thessaloniki / 12:00 Artists (in alphabetical order) 98 Weeks 10 Mounira Al Solh 4 Arab Image Foundation 10 Archive (Francesca Boenzi Paolo Caffoni, Chiara Figone, Ignas Petronis) 10 Francis Alys 8 Rasheed Araeen 8 Alexandra Bachzetsis 9 (Nov) Manfredi Beninati 6 Christoph Büchel 8 Pierpaolo Campanini 6 Spartacus Chetwynd 7 Cinemathèque de Tanger 10 Keren Cytter 9 Thomas Dworzak 11 e-flux projects (Julieta Aranda & Anton Vidokle) 12 Yasmine Eid-Sabbagh 7 (19-20/09) mounir fatmi 8,9 Emmanuel Finkiel 2 (Nov) Steven C. Harvey 7 IKONOTV 10 Mahmoud Kaabour 10 (Octi) Ali Kazma 7 William Kentridge 6 Alexander Kluge 7 Nikolaj B.S. Larsen 4 Katariina Lillqvist 3 Zeina Maasri 10 Margherita Manzelli 6 Moataz Nasr 4 Bruce Nauman 2 Olaf Nicolai 1,2,4,5,6,7,8,9,10,11 Jockum Nordström 6 Alessandro Pessoli 2 PRISM TV (Nikos Kotsaounis & Nina Paschalidou) 10 *GUIDED TOURS AT THE MAIN PROGRAMME VENUES Every Wednesday at 12:30: State Museum fo Contemporary Art / Contemporary Art Center of Thessaloniki / Yeni Tzami Every Thursday at 12:30: Alatza Imaret / Casa Bianca / Bey Hamam Imran Qureshi 6 Jean-Marc Rochette 6 Marwan Sahmarani 4 Hrair Sarkissian 7 Yehudit Sasportas 9 Alberto Savinio 6 Tayfun Serttas 11 Ahlam Shibli 7 Slavs and Tatars 1 NaoKo TakaHashi 4 Ryan Trecartin 1 Pae White 1 Katerina Athanopoulou 3 Athanasios Argianas 2 Andreas Vais 6 Nanos Valaoritis 6 Kostis Velonis 7 Penelope Georgiou 1 Christina Dimitriadis 2 Andreas Embirikos 6 Dionisis Kavallieratos Vlasis Kaniaris 2,3 5 Panos Koutrouboussis 1 Solon Lekkas 1 Sifis Lykakis 2 Ειρήνη Μίγα / Irini Miga 7 Constantin Xenakis 6,8 Pavlos Nikolakopoulos 6 Pantelis Pantelopoulos 9 Angelo Plessas 8 Michail Pirgelis 7 Yorgos Sapountzis 1 Christiana Soulou 6 Socratis Socratous 11 Κostas Tsoukas 9 (Nov) Yiannoulis Halepas 6 Selected 10 archives of The Hellenic Literary and Historical Archive EDUCATIONAL PROGRAMMES - The Biennale goes to school! -Programmes at main programme venues -Family kit Information Evi Papavergou Katerina Paraskeva T. +30 2310 589222, education@greekstatemuseum.com

2 18.09.2011 30.09.2012 Archaeological Museum of Thessaloniki 6th, Monoli Andronikou Str. Mon 10:30-17:00 Tue-Sun 08:30-15:00 T: +30 2310 830538 EXHIBITIONS BY THE 5 MUSEUMS MOVEMENT OF THESSALONIKI THE JEWS IN THESSALONIKI. INDELIBLE MARKS IN SPACE The exhibition The Jews in Thessaloniki. Indelible marks in space is an attempt towards the recomposition of the palimpsest of the major Jewish community in Greece, guided by the tangible or intangible indelible marks of the Jewish presence in the city in the course of time. Through four exhibition sections the history of the Jewish Community is presented as an archaeological search, from the Hellenistic period, when the first signs of its presence are traced, till the tragic annihilation during the WWII; a journey in time and place through the history of the Jews of Thessaloniki revealing another story of the city; a course through the city history with stations-landmarks that reflect the religious, social, economical and spiritual dimension of the Jewish Community. Objects, rich audiovisual material, which includes unpublished documents, photos, maps, narratives and testimonies, accompany the thematic unities. CURATORS Polyxeni Adam-Veleni Evangelia Stefani Eleftheria Akrivopoulou Angeliki Koukouvou IN COOPERATION WITH 9th Ephorate of Byzantine Antiquities Museum of Byzantine Culture Folklife and Ethnological Museum of Macedonia-Thrace Jewish Museum of Thessaloniki Jewish Community of Thessaloniki Museum for the Macedonian Struggle Thessaloniki History Centre The numbers next to the venues correspond to the map on page 22

3 14.10.2011-31.01.2012 Museum of Byzantine Culture 2nd, Leoforos Stratoy Mo 10:30-17:00 Tu-Su 08:30-15:00 T: +30 2313306400 7 18.09 18.12 State Museum of Contemporary Art 21st Kolokotroni Str. Stavroupoli Tu-Sun 10:00-18:00 / Monday closed T: +30 2310589141 & 143 BYZANTIUM AND THE ARABS The exhibition Byzantium and the Arabs present the relations and interactions that were developed between the Byzantium and the Arabs from the 7th century A.D. till 1453 (fall of Constantinople by the Ottomans) aiming at the revelation of characteristic aspects of both cultures. The thematic sections will present the identity of the Arabs, the birth of the new religion of Islam and the caliphates, the great expansion across the Arabic peninsula and the Mediterranean region, the sieges of Constantinople and the fall of Thessaloniki in 904.The battles with the Arabs, as well as the emergence of the tradition of the Akrites and especially of Digenis Akritas will also be among the topics of the exhibition. The interaction of both cultures in the fields of letters, science and art will also be depicted. The exhibition will include over a hundred objects, such as icons, manuscripts, jewellery, coins, ceramics, and sculptures, from the collections of the Museum of Byzantine Culture, as well as from collections of public and private museums and Ephorates of Antiquities in Greece, and will be supported by visual material. SELECTIONS FROM THE SMCA COSTAKIS COLLECTION At Moni Lazariston, the home of the Costakis Collection, works of the Russian Avant-Garde are presented in the two central exhibition halls, into thematic sections, and in accordance with a selection of works of the artists participating in the main programme. In the basement, two rooms are devoted to the various movements of the Russian Avant-Garde art, while at the same time the interaction of other expressions of art -poetry, theatre, music, cinema, architecture- with the visual arts is pointed out. Within this framework the phenomenon of the organic composition of the arts, characterizing broadly the period of the Russian Avant-Garde, is presented together with the inexhaustible inspiration, the dominant and perpetual character of the art of this period. CURATORS Maria Tsantsanoglou Angeliki Charistou CURATOR Stamatios Chondrogiannis IN COOPERATION WITH 4th Ephorate of Byzantine Antiquities 6th Ephorate of Byzantine Antiquities 7th Ephorate of Byzantine Antiquities 9th Ephorate of Byzantine Antiquities 10th Ephorate of Byzantine Antiquities 12thEphorate of Byzantine Antiquities 23rd Ephorate of Byzantine Antiquities 25th Ephorate of Byzantine Antiquities IZ Ephorate of Prehistoric and Classical Antiquities National Archaeological Museum Byzantine and Christian Museum Benaki Museum of Islamic Art Historical Museum of Crete Numismatic Museum, Science Centre and Technology Museum NOESIS Library AUTh For the full programme of the parallel events, please visit the museum s website www.mbp.gr 18.09-18.12 13 Thessaloniki Music Hall-Building M2 25 Martiou str. & Paralia Mon-Su 12:00-20:00 Τ: +30 2310 895800, 2310 589141 & 143 Accrochage: JAN FABRE, PIETΑS On the occasion of the participation of the SMCA in the presentation of Jan Fabre monumental installation in the 54th Venice Biennale, this is an exhibition in which one can see models and films from the long time research of the artist that resulted to the Pietas unit. Through this material, the visitor artist s route to an unprecedented reinterpretation of Michelangelo s Pietà, entitled Merciful Dream (Pietà V)., a performance sculpture that invites the public to participate physically and intellectually in it. CURATOR Katerina Koskina COLLABORATING INSTITUTION Thessaloniki Concert Hall

9 18.09.2011 8.01.2012 Macedonian Museum of Contemporary Art 154th Egnatia Str. Tue-Thu-Sat 10:00-18:00, Wed 10:00-22:00 Fri 10:00-19:00, Su 11:00-15:00 Τ: +30 2310 240002 / 2310 251928 ROAMING IMAGES. CROSSROADS OF GREEK AND ARAB CULTURE THROUGH THE EYES OF CONTEMPORARY ARTISTS Roaming Images investigates the concept of the image and the material registers of the cultural production of significant places of the Arab world, focusing on the way they relate to memory and its politics in our day. It consists of an exhibition of contemporary art and a series of projects in various cities/stations, linking the Middle East to Thessaloniki, in collaboration with correspondent curators and local institutions. Both these chapters of the project are presented at the Macedonian Museum of Contemporary Art. The project also includes the parallel exhibition Photography as a means of creating or subverting stereotypes (duration: 3.11-4.12.2011) at the National Bank of Greece Cultural Foundation in Thessaloniki 17, which presents works by students from Greece and the Middle East. PROJECT LEADER Christos Savvidis CURATORS Roaming Images - Exhibition : Iara Boubnova Roaming Images - Routes : Sotirios Bahtsetzis Means of Creating or Subverting Stereotypes : Lena Athanasopoulou ARTISTS Roaming Images Exhibition: Adel Abdessemed, Mounira Al Sohl, Lida Abdul, Luchezar Boyadjiev, Babak Golkar, Bouchra Khalili, Eleni Mylonas, Natascha Sadr Haghigian, Panayiotis Michael, Leila Pazooki, Kiril Prahskov, Aidan Salakhova, Kalin Serapionov, Wael Shawky Roaming Images Routes: Ebtisam Abdulaziz, Khalil Abdulwahid, Haig Aivazian, Ammar Mohammed Al Attar, Tarek Al Ghoussein, Maisoon Al SAleh, Ziad Antar, Klitsa Antoniou, Mouna Atassi, Marwa and Mirene Arsanios, Amna Badawy, Salma Badawy, Rabia Buchari, Wissam Charaf, Sherif El-Azma, Rami Farah, Ala Farhat, Zlatan Filippovic, George Haddad, Raya Haddad, Raafat Hatab, Fahed Halabi, Eman Hamdy, Ayla Hibri, Mahmoud Hojeij, George Katodrytis, Dalia Khamissy, Rola Khayyat, Van Leo, Rania Matar, Tim Kennedy, Fassih Keiso, Hassan Meer, Roy Samaha, Mark Pilkington, Copti Scandar, Wael Shawky, Zena Takieddine, Tanya Trabulsi, Elias Zayat 4.11.2011-31.01.2012 11 Teloglion Foundation of Arts AUTh 159 A Agiou Dimitriou Str. Tu-Su 10:00-14:00 Wed & Sat 10:00-14:00 / 18:00-22:00 Monday closed Τ: +30 2310247111 PIECES AND FRAGMENTS FROM FUSTAT. ISLAMIC ART FROM EGYPT, 8th - 14th C. BENAKI MUSEUM COLLECTIONS Fustat, part of old Cairo now, was the first capital of Egypt during the period of Arab dominion (7th century A.D.) and flourished till the 12th century A.D. Fustat is also known for the archaeological remains discovered during the last hundred years. These finds, from the rich repositories, offer significant information on the glorious past of the city. The objects in exhibit consisted part of the well-known collection of Antonis Benakis and today are part of the Benaki Museum of Islamic Art Collection in Athens. These special works of art accompany furniture and small objects from the collection of Nestor and Alice Teloglou aiming at an exhibition which searches to highlight issues such as the value of the fragment as a record of culture, as well as the selections of Greek collectors. CURATORS Rosanna Ballian (Benaki Museum-Athens) Panagiotis Bikas (Teloglion Foundation of Arts, AUTh) IN COOPERATION WITH Benaki s Museum of Islamic Art GENERAL COORDINATION Lydia Chatziiakovou IN COOPERATION WITH Aristotle University of Thessaloniki - School of Architecture National Bank of Greece Cultural Foundation - Thessaloniki Centre Institute Mohamed Ali for the Research of the Eastern Tradition Kavala, Greece (IMARET) www.roamingimages.org

19-25.09 OTHER PRODUCTIONS Thessaloniki Performance Festival The Performance Festival constitutes an international meeting of this rather radical and unconventional artistic practice within the framework of the 3rd Thessaloniki Biennale of Contemporary Art. As in its emergence, in May 2009, the Festival focuses utterly on the art of performance, aiming at evolving into a meeting place and an interactive platform of Greek and foreign artists that search for the ultimate value of the human body, in terms of its form and content, and set off the socialpolitical dimension of this particular expression of art. The aim of the Festival is to collect and to present all the heterogeneous elements that make up performance art and to portray all the possible dimensions for a thorough exploration of all the pertinent aspects, meanings and ideas. Alongside the live performances, the festival encompasses lectures, masterclasses, screenings, workshops, concerts, tributes and an exhibition, in an attempt to approach the meaning, the history and the development of performance in Greece and abroad. ARTISTS Nisrine Boukhari Efi Birba & Aris Servetalis Nezaket Ekici Regina José Galindo Evi Georgi Christina Georgiou Silvio De Gracia HOPE Mikhail Karikis Alastair MacLennan Mohammad [Nikos Veliotis, Coti K. ILIOS] Liza Morozova Kira O Reilly Luigi Presicce Georgia Sagri Wafaa Yasin CURATOR & COORDINATOR Eirini Papakonstantinou GUEST OF HONOUR ORLAN Screenings 13-30.09 / Thessaloniki Concert Hall - Building M2 Presentation discussion: Thessaloniki Concert Hall - Building M2 / 18:00 TRIBUTE Theodoros Presentation discussion: 24.09 / State Museum of Contemporary Art / 20:00 7.10-7.11.2011 16 ex Pavlos Melas Camp Tu-Sun: 10:00-18:00 Monday closed Τ: +30 2310589141 & 143 DOMINO INTERNATIONAL VENUE ARTIST WORKSHOP The 3rd International Young Artists Workshop is focusing on the contemporary experimental art, highlighting a characteristic dimension of Thessaloniki, as a cultural crossroad with historical and broader dimensions. The workshop could function as a temporary autonomous zone within the Mediterranean environment and its economical and political conflicts, realignment and unrest. In this framework, the title Domino was selected, as a reference to the known and dominant -on a political and economical level- theory of the Domino effect. Based on the central idea of the 3rd Thessaloniki Biennial and the workshop s concept, all the participating artists come from the Mediterranean and the Middle East regions. The workshop began on the 18.09.2011, at the former army camp Pavlos Melas, with the kind support of the Municipality of Pavlos Melas. It was complited on October the 7th, with the opening of the exhibition of all the works produced during the artists stay. ARTIST Dimitris Ameladiotis Nadia Ayari Sirine Fattouh The Fleetgroup Andre Gonçalves Elina Ioannou Nader Sadek CURATORS & COORDINATORS Areti Leopoulou Theodore Markoglou COLLABORATING INSTITUTION Pavlou Mela Municipality Municipal Social Welfare Organisation IRIS SUPPORTER Consulat General de France à Thessalonique / Institut Français de Thessalonique MASTERCLASS Georgia Sagri 24.09 / State Museum of Contemporary Art / 11:00-12:30 WORSKHOP PERFORMANCE NOW V.2: BODY/SPACE Angeliki Avgitidou Aliki Dourmazer Fotini Kalle

2 & 3.12 (the exact venue and the full programme will be announced in mid November) GUEST EVENTS MEDITERRANEAN CULTURAL PARLIAMENT The Mediterranean Cultural Parliament was founded in Strasbourg in June 2008 by Michelangelo Pistoletto and with the participation of many representatives from art institutions from countries all over the Mediterranean. In that first session, ARTIVISM was first launched according to which arts and culture are the key agents for social transformation in the region. The Mediterranean Cultural Parliament is aiming to gather all those who understand political actions as the search for a common good and who are working towards a mobilisation broadened by individual and collectives responsibilities. The Parliament bases its action on the principles of inclusion and hearing, withdrawing its inspiration and constructing its activities based on the experiences carried out within the sector of arts and culture. During the last meeting of the Parliament in Marseille on May 2011 and the relevant suggestion by the State Museum of Contemporary Art, the next Mediterranean Cultural Parliament will be held in Thessaloniki, in the framework of the parallel programme of the 3rd Thessaloniki Biennale of Contemporary Art, with a series of meetings and speeches, open to the public, according to its aims and actions. COORDINATION Katerina Koskina Katerina Mavromichali SUPPORTER Istituto Italiano di Cultura di Salonicco 14 15 18 22.09-15.11 JEWISH MUSEUM OF THESSALONIKI REFERENCE REPRESENTATION Within the framework of Zone D by Zoumboulakis Galleries www.jmth.gr 18.09-03.11 THESSALONIKI MUSEUM OF PHOTOGRAPHY FACING MIRRORS www.thmphoto.gr 28.11-20.12 CONSULAT GENERAL DE FRANCE A THESSALONIQUE / INSTITUT FRANCAIS DE THESSALONIQUE LE TEMPS SPECTACULAIRE VIDEO AND INSTALLATIONS BY BILL BALASKAS www.ift.gr 7 12.2011-02.2012 STATE MUSEUM OF CONTEMPORARY ART LITERATI KNIZHNIKI In collaboration with the Stella Art Foundation www.greekstatemuseum.com www.safmuseum.org The numbers next to the venues correspond to the map on page 22