Ενότητα 4: Προσδιορισμός του εθνικού εισοδήματος H περίπτωση της κλειστής ή ανοικτής οικονομίας με κυβέρνηση Τμήμα Λογιστικής-Χρηματοοικονομικής
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοπός Η κατανόηση της διαδικασίας προσδιορισμού του εισοδήματος ισορροπίας και της πολλαπλασιαστικής διαδικασίας δημιουργίας εισοδήματο 4
Άσκηση[1] Δίνεται η συνάρτηση κατανάλωσης C=200+ 0.8Y και η συνολική επένδυση στο επίπεδο 100μον. Να βρεθεί η συνάρτηση αποταμίευσης, & το εισόδημα ισορροπίας. Τι μεταβολή θα υπάρξει στο εισόδημα αν η επένδυση αυξηθεί κατά 50 μον.; Ποιος είναι ο πολ/στης εισοδήματος; 5
Διεύρυνση του απλού υποδείγματος: εισαγωγή δημόσιου τομέα σε κλειστή οικονομία Το δημόσιο και οι αποφάσεις του αλληλεπιδρούν με την συμπεριφορά των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Το δημόσιο δαπανά για αγαθά & υπηρεσίες (ποσό G) και φορολογεί νοικοκυριά και επιχειρήσεις (ποσό T). Οι φόροι που επιβάλει είναι α) έμμεσοι (Τi) πχ ΦΠΑ ή β) άμεσοι στο εισόδημα (Τd) πχ φόρος εισοδήματος ή κερδών επιχειρήσεων Τα συνολικά έσοδα φόρων Τ = Τi + Τd 6
Αποταμίευση δημόσιου τομέα Αποταμίευση δημόσιου τομέα είναι τα φορολογικά έσοδα του δημοσίου μείον τις δημόσιες δαπάνες. Αποταμίευση δημόσιου = T - G 7
Έλλειμμα Πλεόνασμα Δημόσιου τομέα Πλεόνασμα Δημόσιου τομέα αν T>G, δηλαδή φορολογικά έσοδα του δημοσίου μεγαλύτερα από τις δημόσιες δαπάνες. Έλλειμμα Δημόσιου τομέα αν T<G, δηλαδή φορολογικά έσοδα του δημοσίου μικρότερα από τις δημόσιες δαπάνες. Δημόσιο χρέος: ορισμός; 8
Δημοσιονομική πολιτική Ορισμός: Η πολιτική που με τις αποφάσεις της μεταβάλλει τα δημόσια έσοδα και έξοδα και καθορίζει τον τρόπο χρηματοδότησης του δημοσίου ελλείμματος και εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Με την δημοσιονομική πολιτική η κυβέρνηση επηρεάζει την οικονομική δραστηριότητα Σε περιόδους οικονομικής ύφεσης, η κυβέρνηση ασκεί επεκτατική Δημοσιονομική πολιτική: μειώνει τους φόρους και αυξάνει τις δαπάνες αρα αυξάνει το έλλειμμα. Σε περιόδους υπερβολικά αυξημένης δραστηριότητας και πληθωριστικών πιέσεων, η κυβέρνηση ασκεί συσταλτική Δημοσιονομική πολιτική: αυξάνει τους φόρους και μειώνει τις δαπάνες άρα μειώνει το έλλειμμα. 9
Δημοσιονομική πολιτική και συνολική ζήτηση Η συνολική ζήτηση σε κλειστή οικονομία με δημόσιο τομέα είναι ίση με: AE = C + I + G Το G είναι το σύνολο των κυβερνητικών δαπανών και στην Κεϋνσιανή θεωρία υποτίθεται ότι είναι ανεξάρτητο από το εισόδημα (αυτόνομο) 10
Δημοσιονομική πολιτική και συνολική ζήτηση- Διάγραμμα 11
Φορολογία και εισόδημα Οι φόροι Τ = (Τi + Τd ) μειώνουν το διαθέσιμο εισόδημα Υδ Άρα Υδ = Υ Τ. Η κυβέρνηση μπορεί να επηρεάσει το ποσοστό φορολογίας (φ) βάσει εισοδήματος Τότε Τ= φυ Σημείωση: για λόγους απλότητας και χωρίς να αλλάζει η ουσία θεωρούμε ότι έμμεσοι και άμεσοι φόροι εξαρτώνται από Υ (Τ = φυ) και επομένως Υδ = Υ φυ = (1-φ)Υ 12
Προσδιορισμός Εισοδήματος με δημόσιο τομέα Κατανάλωση τώρα είναι συνάρτηση του διαθέσιμου εισοδήματος Y δ C = a + by δ = a+b(y-t) Η επένδυση Ι = αυτόνομη Δημόσιες Δαπάνες G = αυτόνομες Φόροι Τ =φυ επομένως Y δ = (Υ-φΥ)= (1-φ)Υ Αρα η Συνολική ζήτηση ειναι: ΑD = C+I+G = a + b(1-φ)y + I + G Συνθήκη ισορροπίας Υ= C+I+G Αφαιρώντας το Τ στα 2 μέλη και θέτοντας S= Υ-Τ- C Υ-Τ - C = I + G T (S-I) = (G-T) 13
Άρα το Υ ισορροπίας είναι Υ*= (a+i+g) / (1 - b(1-φ)) Οριακή ροπή προς κατανάλωση από το διαθέσιμο εισόδημα Y δ είναι MPC=b Οριακή ροπή προς κατανάλωση από το εισόδημα Υ είναι Πολλαπλασιαστής εισοδήματος όταν υπάρχει δημόσιος τομέας MPC* = MPC (1-φ) = b (1-φ) Άρα ο πολλαπλασιαστής είναι ίσος με 1 / (1- MPC*) = 1 / (1 - b(1-φ)) 14
Άσκηση[2] Σε κλειστή οικονομία έχουμε: συνάρτηση κατανάλωσης C=100+0,9Yδ (Υδ: διαθέσιμο εισόδημα), ιδιωτική επένδυση 160, κυβερνητικές δαπάνες 300, και φορολογία 0.2 επί του εθνικού εισοδήματος Υ. Να υπολογιστεί α) το εθνικό εισόδημα ισορροπίας β) το επίπεδο της ιδιωτικής αποταμίευσης, της αυτόνομης ζήτησης, και το ύψος του δημοσίου ελλείμματος ή πλεονάσματος γ) έστω ότι υπάρχει ξαφνικά μια απόφαση της κυβέρνησης για αύξηση των δημοσίων δαπανών από 300 σε 342. Υπολογίστε τη μεταβολή που θα επέλθει στο εισόδημα ισορροπίας. 15
Οικονομία με εξωτερικό τομέα Υ=C+I+G +X-M (βασική σχέση ΑΕΠ) Υ=ΑΕΠ, C=κατανάλωση I=επένδυση G=Δημόσια έξοδα Χ= εξαγωγές Μ =εισαγωγές, Τ= φόροι δημοσίου Y-A=X-M όπου Α η εγχώρια απορρόφηση Υ Τ + Τ C I G = X-M και Υ-Τ-C =S Άρα η οικονομία σε ισορροπία θα έχει (S-I) + (T-G) = X - M Συμπέρασμα: το εμπορικό ισοζύγιο καθορίζεται από την εγχώρια καθαρή αποταμίευση S-I και το πλεόνασμα του δημόσιου τομέα T-G. Αν Χ-Μ >0 τότε Υ>Α (υπερβάλλουσα αποταμίευση), και η χώρα είναι διεθνής δανειστής. Αν Χ-Μ<0 η χώρα έχει Υ<Α (υπερβάλλουσα εθνική δαπάνη) και είναι δανειζόμενη διεθνώς. 16
Υπόδειγμα ανοικτής οικονομίας με κυβέρνηση Οι εξαγωγές δεν εξαρτώνται από το εθνικό εισόδημα αλλά από αυτό του εξωτερικού. Άρα μπορεί να θεωρηθούν αυτόνομες Οι εισαγωγές εξαρτώνται από το εγχώριο διαθέσιμο εισόδημα: έστω Μ=μΥδ, όπου μ η οριακή ροπή για εισαγωγές. Τότε Υ=C+I+G +X-M = (α+i+g+x) + byδ μυδ = =(α+i+g+x) + b(1-φ)y μ(1-φ)υ και επομένως Υ= (α+i+g+x) / [1-(b-μ)(1-φ)] 17
Τα μέρη του Ισοζυγίου Πληρωμών Εμπορικό Ισοζύγιο (Χ-Μ, αγαθά) +Ισοζύγιο υπηρεσιών +Ισοζύγιο εισοδημάτων +Ισοζύγιο μεταβιβάσεων = Ι ΣΟΖΥΓΙΟ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ + ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ =ΜΕΤΑΒΟΛΛΗ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΘΕΣΙΜΩΝ =ΔΣΔ Αν υιοθετούνται α) κυμαινόμενες ισοτιμίες τότε ΔΣΔ=0 καθώς δεν υπάρχει παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος β) διαχειριζόμενες συναλ/κες ισοτιμίες τότε ΔΣΔ>0 σημαίνει ότι η χώρα έχει πλεονασματικό ισοζύγιο και αν ΔΣΔ<0 σημαίνει ότι η χώρα έχει ελλειμματικό ισοζύγιο 18
Ισοζύγιο Εξωτερικών Συναλλαγών 19
Άσκηση για ανοικτή οικονομία Έστω ότι έχουμε μια οικονομία με τα αρχικά δεδομένα που δίνονται στην άσκηση της διαφάνειας 39. Η οικονομία αυτή ανοίγει τα σύνορα της στο εξωτερικό εμπόριο με αποτέλεσμα να εξάγει προϊόντα αξίας 100 μον. ενώ η συνάρτηση εισαγωγών είναι Μ=0,1Υδ. 1. Να βρεθεί το εισόδημα ισορροπίας 2. Να βρεθεί το έλλειμμα ή το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου σε συνθήκες ισορροπίας 3. Να υπολογιστεί ο πολλαπλασιαστής, να συγκριθεί με αυτόν στην άσκηση της διαφάνειας 39 και να εξηγηθεί η μεταβολή του. 20
Τέλος Ενότητας