ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΟ ΙΓΡΤΜΑ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΗ ΓΙΟΙΚΗΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΙΚΗ ΘΔΜΑ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ: ΤΓΚΡΙΣΙΚΗ ΜΔΛΔΣΗ ΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ ΣΩΝ ΠΟΛΔΩΝ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ ΤΠΟΒΛΗΘΔΙΑ ΣΗΝ ΚΑΘΗΓΗΣΡΙΑ ΦΛΩΡΟΤ ΓΙΑΝΝΟΤΛΛΑ ΔΠΙΜΔΛΗΣΗ: ΦΟΤΛΙΓΗ ΜΑΡΙΟ Α.Μ.: 7766 ΠΑΡΑΓΟΗ: 10/10/2008 ΚΑΒΑΛΑ 2008

Πεξηερφκελα ει. Ππόλογορ 4 1. Διζαγωγή Ση είλαη νηθνλνκηθή Αλάπηπμε; 5 Βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά νηθνλνκηθήο Αλάπηπμεο. 5 2. Η Κύππορ 6 Κππξηαθή Οηθνλνκία 7 Οηθνλνκηθέο εμειίμεηο θαηά ην 2006 8 εκεξηλή θαηάζηαζε ηεο Οηθνλνκίαο 9 Πξννπηηθέο 11 Πιεζπζκφο 12 Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ 13 Καηά Κεθαιή ΑΔΠ 14 Πιεζσξηζκφο 15 Αγνξά εξγαζίαο 17 Γηάξζξσζε ηεο Οηθνλνκίαο 18 Σνπξηζκφο 21 Δμσηεξηθφ εκπφξην ηεο Κχπξνπ 24 Δκπνξηθφ ηζνδχγην ηεο Κχπξνπ 24 Δμαγσγέο 25 Δηζαγσγέο 26 3. Πόλειρ ηηρ Κύππος Λεπθσζία 27 Βηνκεραλία 28 Σνπξηζκφο 28 Γεσξγία 28 Λεκεζφο 29 Αζρνιίεο θαηνίθσλ 30 Γεσξγία 30 Σνπξηζκφο 30 Βηνκεραλία 31 Δκπφξην 32 Ληκάλη 32 Δηζαγσγέο 33 Λάξλαθα 34 Βηνκεραλία-Βηνηερλία 34 Σνπξηζκφο 35 Γεσξγία 35 2

Πάθνο 36 Σνπξηζκφο 38 Γεσξγία 38 Βηνκεραλία-Βηνηερλία 39 Μαξίλα Πάθνπ 39 4.Γςναηά-Αδύναηα ζημεία, εςκαιπίερ και απειλέρ ηων πόλεων ηηρ Κύππος. 4.1 Λεπθσζία 4.1.1 Γπλαηά ζεκεία 41 4.1.2 Αδχλαηα ζεκεία 42 4.1.3 Δπθαηξίεο 42 4.1.4 Απεηιέο 43 4.2 Λεκεζφο 4.2.1 Γπλαηά ζεκεία 43 4.2.2 Αδχλαηα εκεία 45 4.2.3 Δπθαηξίεο 46 4.2.4 Απεηιέο 46 4.3 Λάξλαθα 4.3.1 Γπλαηά ζεκεία 47 4.3.2 Αδχλαηα ζεκεία 47 4.3.3 Δπθαηξίεο 48 4.4 Πάθνο 4.4.1 Γπλαηά ζεκεία 48 4.4.2 Αδχλαηα ζεκεία 49 4.4.3 Δπθαηξίεο 50 4.4.4 Απεηιέο 50 5 Πίνακερ-σεδιαγπάμμαηα ζύγκπιζηρ Πόλεων ηηρ Κύππος. 52 6 Δπίλογορ - ςμπεπάζμαηα 64 Βιβλιογπαθία 67 3

Ππόλογορ ηελ πην θάησ εξγαζία ζα δνχκε ηε δηαδηθαζία αχμεζεο ηεο θαηά θεθαιή παξαγσγήο ηεο Κχπξνπ, αιιά θαη ηε ζχγθξηζε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ησλ πφιεσλ ηεο Κχπξνπ. Ζ Κχπξνο είλαη θξάηνο ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ θαη είλαη ην ηξίην ζε κέγεζνο λεζί. Μεηά ηελ ηνχξθηθε εηζβνιή ην 1974 ε νηθνλνκία ηεο Κχπξνπ πέξαζε έλα κεγάιν πιήγκα πνπ ρξφλν κε ην ρξφλν ζεκείσζε άλνδν θαη ηψξα ε Κχπξνο δηαζέηεη έλα απφ ηα πςειφηεξα θαηά θεθαιή εηζνδήκαηα. ηελ κειέηε απηή ζα παξαθνινπζήζνπκε επίζεο ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ πφιεσλ ηεο Κχπξνπ (Λεπθσζία, Λεκεζφο, Λάξλαθα, Πάθνο), ηα δπλαηά θαη αδχλαηα ζεκεία γηα ηελ θάζε πφιε, θαη ηνπο ζρεηηθνχο πίλαθεο πνπ αθνινπζνχλ. Σέινο ζα θαηαιήμνπκε ζε θάπνηα ζπκπεξάζκαηα, γηα ηελ Οηθνλνκηθή Αλάπηπμε ησλ πφιεσλ ηεο Κχπξνπ. 4

1.Διζαγωγή 1.1. Τι είναι Οικονομική Ανάπτςξη? Οηθνλνκηθή Αλάπηπμε κηαο ρψξαο είλαη ε δηαδηθαζία αχμεζεο ηεο θαηά θεθαιή παξαγσγήο ηεο. Οξηζκέλνη ζπγγξαθείο νξίδνπλ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε σο ηε δηαδηθαζία κεηαβνιήο ηεο ηερλνινγηθήο δνκήο θαη ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ηεο νηθνλνκίαο πνπ νδεγεί ζε νηθνλνκηθή κεγέζπλζε. Ζ ζεσξία ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο είλαη ν θιάδνο ηεο νηθνλνκηθήο επηζηήκεο πνπ κειεηά ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ησλ ρσξψλ θαζψο θαη ηηο πνιηηηθέο γηα ηελ πξνψζεζε ηεο. 1.2. Βασικά σαπακτηπιστικά τηρ Οικονομικήρ Ανάπτςξηρ 1. Σν πξντφλ αλά εξγαδφκελν απμάλεη δηαξθψο. 2. Σν θπζηθφ θεθάιαην αλά εξγαδφκελν απμάλεη δηαξθψο. 3. Ο ιφγνο θεθαιαίνπ-πξντφληνο παξακέλεη ζηαζεξφο. 4. Σν πνζνζηφ απφδνζεο ηνπ θεθαιαίνπ παξακέλεη ζηαζεξφ. 5. Σα κεξίδηα ηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηνο πνπ αληηζηνηρνχλ ζην θεθάιαην θαη ηελ εξγαζία παξακέλνπλ ζηαζεξά. 6. Τπάξρνπλ κεγάιεο δηαθνξέο κεηαμχ ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο απφ ρψξα ζε ρψξα. 7. Όπσο πξνθχπηεη απφ κειέηεο δηαζηξσκαηηθψλ ζηνηρείσλ, ν κέζνο φξνο ηνπ ξπζκνχ νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο δελ ζπζρεηίδεηαη κε ην θαηά θεθαιή εηζφδεκα. Οη θησρέο ρψξεο έρνπλ ηνπο ρακειφηεξνπο ξπζκνχο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, νη πινχζηεο έρνπλ ηνπο επφκελνπο κεγαιχηεξνπο ξπζκνχο, ελψ νη ρψξεο κέζνπ εηζνδήκαηνο έρνπλ ηνπο πςειφηεξνπο ξπζκνχο. 5

2. Η Κύππορ Ζ Κχπξνο είλαη λεζησηηθφ θξάηνο ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ ζάιαζζαο, ην ηξίην ζε κέγεζνο, θαη βξίζθεηαη 100 πεξίπνπ ρηιηφκεηξα λφηηα ηεο Σνπξθίαο θαη 120 ρηιηφκεηξα δπηηθά ηεο πξίαο. Γεσγξαθηθά ε Κχπξνο αλήθεη ζηελ λνηηνδπηηθή Αζία. Χζηφζν, επεηδή ηζηνξηθά, πνιηηηζηηθά θαη νηθνλνκηθά ε Κχπξνο έρεη δεζκνχο κε ηελ Δπξψπε θαη ηδηαίηεξα κε ηελ Διιάδα, κπνξεί λα ζεσξείηαη κέξνο ηεο Γχζεο θαη ηεο Δπξψπεο. Ζ Κχπξνο, επίζεκα Κππξηαθή Γεκνθξαηία ηδξχζεθε ην 1960, ζηε βάζε ησλ πκθσληψλ Επξίρεο-Λνλδίλνπ πνπ πξνέβιεπαλ ηελ αλεμαξηεηνπνίεζε ηεο Κχπξνπ απφ ηε Βξεηαλία, απνηθία ηεο νπνίαο απνηεινχζε πξηλ. Σν 1963 κε αθνξκή ηηο πξνηάζεηο γηα ηξνπνπνηήζεηο ηνπ πληάγκαηνο ησλ ζπκθσληψλ Επξίρεο νη Σνπξθνθχπξηνη απνζχξζεθαλ ζε θιεηζηνχο εδαθηθνχο ζχιαθεο. Μεηά ηε Σνπξθηθή εηζβνιή ζηελ Κχπξν (αθνξκή ηεο νπνίαο απεηέιεζε ην θαζηζηηθφ πξαμηθφπεκα ηεο ειιαδηθήο Υνχληαο θαη ηεο θππξηαθήο Δ.Ο.Κ.Α. Β ) θαη θαηνρή ηνπ 1974 ε Κππξηαθή Γεκνθξαηία πξαθηηθά ειέγρεη κφλν ηα δχν ηξίηα ηνπ λεζηνχ ελψ ην βφξεην ηξίην θαηέρεηαη παξάλνκα απφ ηελ Σνπξθία. Σν 1983 ε Σνπξθία αλαθήξπμε ηα θαηερφκελα ζε θξάηνο, νλνκάδνληάο ην «Σνπξθηθή Γεκνθξαηία ηεο Βνξείνπ Κχπξνπ». Ζ ελέξγεηα απηή θαηαδηθάζηεθε απφ ην πκβνχιην Αζθαιείαο ηνπ Ο.Ζ.Δ. Σν ςεπδνθξάηνο αλαγλσξίδεηαη ζήκεξα κφλν απφ ηελ Σνπξθία. ηηο δεθαεηίεο πνπ αθνινχζεζαλ ηελ εηζβνιή νη ελαπνκείλαληεο εγθισβηζκέλνη Διιελνθχπξηνη εθδηψρζεθαλ θαη 120 ρηιηάδεο έπνηθνη απφ ηελ Σνπξθία κεηαθέξζεθαλ ζην βφξεην κέξνο ηεο Κχπξνπ. Δπίζεο ακέζσο κεηά ηελ εηζβνιή νη πεξηζζφηεξνη Σνπξθνθχπξηνη κεηαθηλήζεθαλ ζην θαηερφκελν κέξνο. Σν απνηέιεζκα είλαη ζήκεξα ην θαηερφκελν κέξνο λα θαηνηθείηαη θπξίσο απφ Σνχξθνπο (ηνπο ελαπνκείλαληεο Σνπξθνθχπξηνπο θαη δεθάδεο ρηιηάδεο επνίθνπο). Απφ ηελ άιιε, ην ειεχζεξν κέξνο θαηνηθείηαη θπξίσο απφ Διιελνθχπξηνπο, έηζη ην λεζί είλαη δηρνηνκεκέλν. Σν Ζλσκέλν Βαζίιεην θαηέρεη εδάθε ζηελ Κχπξν, ζαλ βάζεηο. Με ηελ ζπκθσλία εγθαζίδξπζεο ηεο Κππξηαθήο Γεκνθξαηίαο, ην Ζλσκέλν Βαζίιεην θξάηεζε δχν πεξηνρέο ηεο Κχπξνπ, ζηε Γεθέιεηα θαη ην Αθξσηήξη. Οη Βξεηαληθέο βάζεηο είλαη θπξίαξρεο κφλν ζαλ ζηξαηησηηθέο βάζεηο. Οη βάζεηο 6

ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηε Βξεηαληθή ζηξαηησηηθή παξνπζία ζηελ αλαηνιηθή Μεζφγεην, αιιά θαη γηα θαηαζθνπεπηηθνχο ζθνπνχο, ζαλ κέξνο ηνπ παγθφζκηνπ ζπζηήκαηνο παξαθνινχζεζεο Έζεινλ. Σν 2004 ε Κχπξνο εληάρζεθε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε κε έλα κέξνο ηεο λα βξίζθεηαη ππφ μέλε θαηνρή. Απηφ ζεκαίλεη φηη ην θνηλνηηθφ θεθηεκέλν εθαξκφδεηαη κφλν ζην ειεχζεξν κέξνο ηεο Κχπξνπ. Γειαδή, ε ζπκθσλία έληαμεο πξνλνεί ηελ έληαμε νιφθιεξεο ηεο Κχπξνπ, αιιά ππάξρεη πξφλνηα ψζηε ην θνηλνηηθφ θεθηεκέλν λα εθαξκφδεηαη κφλν ζηηο ειεχζεξεο πεξηνρέο, δηφηη απηέο είλαη πνπ ειέγρεη ε θππξηαθή θπβέξλεζε. Ζ κή εθαξκνγή ηνπ θνηλνηηθνχ θεθηεκέλνπ ζην βφξεην ηξίην ηνπ λεζηνχ έρεη γεσγξαθηθή ηζρχ θαη φρη θνηλσληθή, θαη ε Σνπξθηθή κεηνλφηεηα ηεο Κχπξνπ απνιακβάλεη φια ηα δηθαηψκαηα ηεο έληαμεο. 2.1. Κςππιακή Οικονομία Ηζηνξηθά κηα γεσξγηθή ρψξα κε ειάρηζηνπο θπζηθνχο πφξνπο ε Κχπξνο κεηαηξάπεθε απφ αγξνηηθή ζε νηθνλνκία κε ειαθξά βηνκεραλία ηε δεθαεηία ηνπ 70-80 θαη ζε νηθνλνκία ππεξεζηψλ ηε δεθαεηία ηνπ 90. Ζ ηνπξθηθή εηζβνιή ζηελ Κχπξν, ελψ ήηαλ έλα κεγάιν πιήγκα, αθνχ ηα εδάθε πνπ ζθεηεξίζηεθε 7

ν Σνπξθηθφο ζηξαηφο ζπλεηζέθεξαλ ην 75% ηνπ ΑΔΠ ηνλ ηφηε θαηξφ, δελ θαηάθεξε λα αλαθφςεη ηελ αλνδηθή νηθνλνκηθή πνξεία ηνπ λεζηνχ πνπ ζηεξίδεηαη θπξίσο ζηηο ππεξεζίεο (ηνπξηζκφ, λαπηηιία, ρξεκαηννηθνλνκηθέο ππεξεζίεο) νη νπνίεο ζπλεηζθέξνπλ θαηά 76% ζην Αθαζάξηζην Δγρψξην πξiφλ (ΑΔΠ). Ζ Κππξηαθή νηθνλνκία ραξαθηεξίδεηαη απφ ζεκαληηθφ βαζκφ αλάπηπμεο θαη πςειφ αλά θεθαιή εηζφδεκα. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πεξηφδνπ 2000-2005, ν πξαγκαηηθφο ξπζκφο αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ ηεο Κππξηαθήο νηθνλνκίαο ζεκείσζε θαηά κέζν φξν άλνδν ηεο ηάμεο ηνπ 3,6% πνπ ζπγθξίλεηαη επλντθά κε ηνλ κέζν φξν ηεο αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ. Σν κεγάιν έιιεηκκα ζην εκπνξηθφ ηζνδχγην θαιχπηεηαη απφ ηα έζνδα απφ ηνλ ηνπξηζκφ θαη ηηο μέλεο εηαηξείεο πνπ εδξεχνπλ ζηελ Κχπξν. 2.2. Οικονομικέρ εξελίξειρ κατά το 2006 Σν δηεζλέο πεξηβάιινλ είρε ζεηηθφ αληίθηππν ζηελ Κππξηαθή νηθνλνκία αθνχ ηφζν ε παγθφζκηα φζν θαη ε νηθνλνκία ηεο ΔΔ αλαπηχρζεθαλ κε ηθαλνπνηεηηθνχο ξπζκνχο, παξά ηηο πξνθιήζεηο απφ ην ςειφ ελεξγεηαθφ θφζηνο θαη ηελ αλαηίκεζε ηνπ επξψ ζηηο δηεζλνχο νηθνλνκίεο. Ζ Κππξηαθή νηθνλνκία θαηέγξαςε ξπζκφ αλάπηπμεο ηεο ηάμεο ηνπ 3,8% (πνζνζηφ κεηαβνιήο ζε ζηαζεξέο ηηκέο), πνζνζηφ πνιχ ςειφηεξν απφ ην κέζν φξν ηεο Δπξσδψλεο (2,7%). Σν ΑΔΠ αλήιζε ζε 8.361,7 εθ. ιίξεο (14,286.8 εθ. επξψ) ζε ηξέρνπζεο ηηκέο ην 2006. Κπξηφηεξνη παξάγνληεο ψζεζεο ηεο αλάπηπμεο ήηαλ νη απμεκέλεο θαηαλαισηηθέο δαπάλεο θαη ε ζεκαληηθή αχμεζε ζηηο επελδχζεηο. Σν δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα θπκάλζεθε γχξσ ζην 1,5% ηνπ ΑΔΠ σο απνηέιεζκα ηεο απνηειεζκαηηθήο δεκνζηνλνκηθήο εμπγίαλζεο ε νπνία νδήγεζε ζηε κείσζε ηνπ δεκνζίνπ ρξένπο ζην 65,3% ηνπ ΑΔΠ, ζεκεηψλνληαο κείσζε θαηά 3,9 πνζνζηηαίεο κνλάδεο απφ ην 2005. Σν έιιεηκκα ηνπ ηζνδπγίνπ Σξερνπζψλ πλαιιαγψλ ηνπ Ηζνδπγίνπ Πιεξσκψλ θπκάλζεθε γχξσ ζην 5,9% ηνπ ΑΔΠ ην 2006, ζε ζρέζε κε 5,6% 8

ηνπ ΑΔΠ ην 2005, θπξίσο σο απνηέιεζκα ηνπ απμεκέλνπ θφζηνπο εηζαγσγήο πεηξειαηνεηδψλ. Σν πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο αλήιζε ζην 4,2% (16000 άηνκα ζχκθσλα κε ηελ έξεπλα ηεο ηαηηζηηθήο Τπεξεζίαο) ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ ζε ζχγθξηζε κε 5,2% ην 2005 (19000 άηνκα). Ζ απαζρφιεζε ησλ αιινδαπψλ ζπλερίζηεθε λα απμάλεηαη αλεβάδνληαο ην ζχλνιν ησλ απαζρνινχκελσλ αιινδαπψλ ην 2006 ζην 16% ηνπ ζπλφινπ ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Δπίζεο, ζηηο ειεχζεξεο πεξηνρέο απαζρνινχληαη πεξίπνπ 2.700 Σνπξθνθχπξηνη, δειαδή πεξίπνπ 1% ηνπ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Ο πιεζσξηζκφο ήηαλ 2,49% ζε ζρέζε κε 2,56% ην 2005. Ζ παξαγσγηθφηεηα δηεπξχλζεθε κε ξπζκφ 2,2% ζε ζχγθξηζε κε 1,2% ην 2005, αληηθαηνπηξίδνληαο ηελ πνξεία ζηαδηαθήο αλάθακςεο ηεο νηθνλνκίαο. Σν εξγαηηθφ θφζηνο απμήζεθε θαηά 2,8% ζε ζρέζε κε 4,2% ην 2005. Ζ ηδησηηθή θαηαλαισηηθή δήηεζε δηεπξχλζεθε κε ξπζκφ 3,7%, ζε πξαγκαηηθνχο φξνπο, ζε ζρέζε κε 4,7% ην 2005. To 2006 επηζθέθζεθαλ ηελ Κχπξν 2,4 εθ. ηνπξίζηεο ζε ζρέζε κε 2,5 εθ. ην 2005. 2.3. Σημεπινή κατάσταση τηρ οικονομίαρ Ζ ζεκεξηλή θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο ραξαθηεξίδεηαη απφ επξσζηία κε έληνλν δπλακηζκφ. O ξπζκφο αλάπηπμεο ηνπ ΑΔΠ θαηά ηνπο πξψηνπο έμη κήλεο ηνπ 2007 ππνινγίδεηαη ζε 3,84% ζε ζχγθξηζε κε ην αληίζηνηρν εμάκελν ηνπ 2006. ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2007 ν ξπζκφο κεγέζπλζεο ηεο νηθνλνκίαο ππνινγίδεηαη ζε 3,7%. Πην θάησ αλαθέξνληαη ελδεηθηηθά ζρεηηθνί δείθηεο γηα ηηο επηδφζεηο δηαθφξσλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2007 σο πξνο ην αληίζηνηρν ηνπ 2006: φγθνο παξαγσγήο κεηαπνίεζεο +2,4%, αθίμεηο ηνπξηζηψλ -3,3%, έζνδα απφ ηνπξηζκφ (Απξ-Μάηνο) +3,1%, άδεηεο νηθνδνκήο (Απξ-Μάηνο) +4,2% ζε εκβαδφλ, θχθινο εξγαζηψλ ιηαληθνχ εκπνξίνπ +6,7%, δείθηεο θχθινπ εξγαζηψλ ηαρπδξνκείσλ θαη ηειεπηθνηλσληψλ +7,9%, θχθινο 9

εξγαζηψλ αεξνπνξηθψλ κεηαθνξψλ -9,7%, φγθνο παξαγσγήο ειεθηξηζκνχ +2,9%, ππεξεζίεο ρξεκαηνπηζησηηθήο δηακεζνιάβεζεο +25,0%, εηζαγσγέο αγαζψλ +8,7%, εμαγσγέο αγαζψλ +6,6%, εγγξαθέο κεραλνθηλήησλ νρεκάησλ +34,4%. Ο πιεζσξηζκφο ηνπ Γείθηε Σηκψλ Καηαλάισζεο (ΓΣΚ) παξέκεηλε ζε πεξηνξηζκέλα επίπεδα ζηηο αξρέο ηνπ 2007 αιιά απμήζεθε θαηά ηνλ Ηνχιην (2,3%) θαη Αχγνπζην (2,2%) ζε ζρέζε κε ηνπο αληίζηνηρνπο κήλεο πέξζη. Ο κέζνο φξνο ΓΣΚ ζηελ ΔΔ 27 γηα ηελ ίδηα πεξίνδν ήηαλ 2,0% θαη 1,7% αληίζηνηρα. Σν Μάην ε Κχπξνο βξηζθφηαλ κεηαμχ ησλ 4 θξαηψλ κειψλ ηεο ΔΔ κε ηελ ρακειφηεξε αλεξγία ε νπνία αλήιζε ζην 4,2% ζε ζρέζε κε ηνλ κέζν φξν 7% ζηελ ΔΔ. Ζ θαιχηεξε επίδνζε ζεκεηψζεθε απφ ηελ Οιιαλδία (3,2%), ηε Γαλία, (3,3%) θαη ηελ Ηξιαλδία (4,1%). Οη ζπλνιηθέο εηζαγσγέο πξνηφλησλ γηα ην πξψην εμάκελν ηνπ 2007 ππνινγίδνληαη ζην 1,7 δηο. ( 2,9 δηο.) ζε ζρέζε κε 1,6 δηο. ( 2,8 δηο) ην 2006. Οη ζπλνιηθέο εμαγσγέο ππνινγίδνληαη ζηα 336 εθ. ( 575 εθ.) ζε ζρέζε κε 344 εθ. ( 588 εθ.) ην 2006. Καηά ηελ πεξίνδν Ηαλ-Ηνπλ. 2007 ην 72% ησλ εμαγσγψλ πξνηφλησλ είραλ πξννξηζκφ ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ φπσο θαη θαηά ην 2006. Καηά ηελ ίδηα πεξίνδν ην 70% ηνπ ζπλφινπ ησλ εηζαγσγψλ πξνήιζαλ απφ ρψξεο ηεο ΔΔ ζε ζρέζε κε 68% θαηά ην 2006. Οη ηνπξηζηηθέο αθίμεηο ζηελ Κχπξν είλαη κεησκέλεο θαηά 1,7% ζην πξψην επηάκελν. Σα έζνδα απφ ηνλ ηνπξηζκφ θαηά ηελ πεξίνδν Ηαλνπαξίνπ - Ηνπλίνπ 2007 ζεκείσζαλ αχμεζε 2,3% θαη αλέβεθαλ ζηα 395,9 εθ. έλαληη 387,1 εθ. ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2006. Ζ κέζε δαπάλε γηα ην ζχλνιν ηνπ ηαμηδηνχ απμήζεθε ηνπο πξψηνπο πέληε κήλεο θαηά 6,2%, παξά ην γεγνλφο φηη ε κέζε δηάξθεηα παξακνλήο κεηψζεθε. Απηφ κπνξεί λα νθείιεηαη ζε απμήζεηο ηηκψλ ζηελ Κχπξν γηα δηακνλή, δηαηξνθή, ςπραγσγία, κεηαθνξέο θαη αγνξέο, θαζψο θαη ζε απμήζεηο ησλ λαχισλ. Δηδηθά, γηα φζνπο δελ αγφξαζαλ παθέην νξγαλσκέλεο εθδξνκήο, ε αχμεζε ησλ λαχισλ ήηαλ κεγαιχηεξε. Ζ αχμεζε ηεο δαπάλεο κπνξεί λα νθείιεηαη θαη ζην γεγνλφο φηη απμήζεθε ν αξηζκφο εθείλσλ πνπ έκεηλαλ ζε μελνδνρεία 5 αζηέξσλ ηελ ίδηα πεξίνδν. 10

2.4. Πποοπτικέρ Οη πξννπηηθέο γηα ην 2007 παξνπζηάδνληαη επνίσλεο. Σν ΑΔΠ αλακέλεηαη λα απμεζεί θαηά 3,9% ην 2007, θαηά 3,8% ην 2008 θαη λα ζηαζεξνπνηεζεί ζην 4,1% ηνπ ΑΔΠ θαηά ηελ πεξίνδν 2008-2010. Οη ηνκείο ησλ ππεξεζηψλ ζα ζπλερίδνπλ λα παίδνπλ ηνλ πξσηαξρηθφ ξφιν ζηελ αλάπηπμε θαη δεκηνπξγία ζέζεσλ εξγαζίαο. εκαληηθφ ζηνηρείν απνηειεί ε αλακελφκελε επηηάρπλζε ηνπ ξπζκνχ βειηίσζεο ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαηά πεξίπνπ 2,7%, κε επαθφινπζν ηελ ζπγθξάηεζε ηνπ εξγαηηθνχ θφζηνπο αλά κνλάδα παξαγσγήο ζην 2,4%. Σν δεκνζηνλνκηθφ έιιεηκκα εθηηκάηαη φηη ζα θπκαλζεί γχξσ ζην 1,6% ηνπ ΑΔΠ θαη ν πιεζσξηζκφο ζην 2,5%. Πίλαθαο 1: Ρπζκφο Οηθνλνκηθήο Αλάπηπμεο ζηελ ΔΔ Ρπζκφο αλάπηπμεο (%) 2006 Δπξσδψλε 2.7 Κχπξνο 3.8 Φηιαλδία 5.5 Ηξιαλδία 6.0 ινβελία 5.2 Ηζπαλία 3.9 Διιάδα 4.2 Απζηξία 3.1 Βέιγην 3.2 Οιιαλδία 2.9 Γεξκαλία 2.8 Γαιιία 2.0 Ηηαιία 1.9 Πνξηνγαιία 1.3 Λνπμεκβνχξγν 6.2 Ζλσκέλν Βαζίιεην 2.8 Πεγή:Eurostat 11

2.5. Πληθςσμόρ Ο πιεζπζκφο ηεο Κχπξνπ απνηειεί πνζνζηφ 0.2% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο Δπξψπεο ησλ 25. Ζ Κχπξνο είλαη ε ηξίηε πην κηθξή ζε πιεζπζκφ ρψξα κεηά ηελ ζεηή Μάιηα θαη ην Λνπμεκβνχξγν. Σν 2006, ν ζπλνιηθφο πιεζπζκφο ππνινγίδεηαη φηη παξνπζίαζε αχμεζε θαηά 2.3% ζε ζρέζε κε ην 2005, πνζνζηφ πνπ απνηειεί θαη ην κεγαιχηεξν κεηαμχ ησλ 25 ρσξψλ ηεο ΔΔ θαζψο νθείιεηαη ζηελ ηδηαίηεξα ζεκαληηθή ζεηηθή θαζαξή κεηαλάζηεπζε. Σν πνζνζηφ γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ γηα ηελ Κχπξν, δειαδή ην πνζνζηφ πέξαλ ησλ 65 εηψλ ζην ζχλνιν, θπκάλζεθε ζην 11.4% ην 2005 θαη 2006, θαη απνηειεί έλα απφ ηα πςειφηεξα πνζνζηά γήξαλζεο ηνπ πιεζπζκνχ αλάκεζα ζηηο ρψξεο κέιε ηεο ΔΔ. Ζ ζχλζεζε ηνπ πιεζπζκνχ, ζχκθσλα κε ηελ ηειεπηαία δεκνγξαθηθή έθζεζε ηνπ 2005 θαηά θχιν, δείρλεη απμεκέλν ην πνζνζηφ ησλ γπλαηθψλ (50.7%), γεγνλφο πνπ εμεγείηαη θπξίσο απφ ηε ζρεηηθά κεγαιχηεξε πιεηνςεθία ησλ αιινδαπψλ γπλαηθψλ (56%) έλαληη ησλ μέλσλ αλδξψλ (49.2%), αιιά θαη απφ ηε καθξνβηφηεηα ησλ γπλαηθψλ ζε ζρέζε κε ηνπο άλδξεο. Ζ εμέιημε ηνπ πιεζπζκνχ ηεο Κχπξνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη σο εμήο: Πίλαθαο 2: ΔΣΟ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ΠΛΖΘΤΜΟ 697,5 705,5 715,1 730,4 737,3 754,4 766,4 χκθσλα κε ηελ ίδηα έθζεζε ηνπ 2005, ζεκαληηθά απμεκέλνο είλαη ν πιεζπζκφο ησλ κε Κχπξησλ κφληκσλ θαηνίθσλ, ν νπνίνο ην 2005 αλεξρφηαλ ζε 12.9% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. Οη Έιιελεο πνιίηεο θαηέρνπλ ηε πξψηε ζέζε κεηαμχ ησλ κε κφληκσλ θαηνίθσλ (26,9%) κε δεχηεξνπο ηνπο Βξεηαλνχο (18,3%). Σέινο θαηά ηελ απνγξαθή ηνπ 2001 πξνέθπςε κηα ηάζε αζηηθνπνίεζεο ηνπ πιεζπζκνχ. Σελ κεγαιχηεξε πιεζπζκηαθή αχμεζε ζηελ παξειζνχζα δεθαεηία παξνπζίαζαλ νη επαξρίεο ηεο Ακκνρψζηνπ θαη ηεο Πάθνπ 12

Πίλαθαο 3: Πληθςζμόρ %Γ 1992/2006 Δπωνςμία Πφιε Δπαξρία Πφιε Δπαξρία Λεςκωζία 224.500 302.600 23,1 20,4 Λεμεζόρ 172.500 219.900 22,9 23,1 Λάπνακα 77.000 128.100 23,0 23,7 Πάθορ 51.300 73.600 53,1 36 Αμμόσωζηορ 0 42.200 0,0 21,8 ύνολο 505.900 766.400 16,6 14,4 2.6. Ακαθάπιστο Δγσώπιο Πποϊόν Σν Αθαζάξηζην Δγρψξην Πξντφλ ηεο Κχπξνπ απμάλεηαη ζηαζεξά κε ξπζκφ πνιχ κεγαιχηεξν απ απηφλ ησλ ρσξψλ κειψλ ηεο ΔΔ. Σν 2006 ην Κππξηαθφ ΑΔΠ ππνινγίδεηαη φηη αλήιζε ζε 14,2 δηο επξψ πεξίπνπ, παξνπζηάδνληαο ξπζκφ αλάπηπμεο 3,8% ζε πξαγκαηηθέο (ζηαζεξέο) ηηκέο έλαληη ηνπ 2005. εκεηψλεηαη φηη νη πςεινί ξπζκνί αλάπηπμεο θαη ησλ δχν εηψλ θαηαγξάθεθαλ παξά ηηο πεξαηηέξσ ζεκαληηθέο απμήζεηο ζηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ δηεζλψο. Ο ξπζκφο αλάπηπμεο ηνπ ΑΔΠ ζα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζζεί σο εμαηξεηηθή επίδνζε ηεο νηθνλνκίαο, θαηαηάζζνληαο ηελ Κππξηαθή Οηθνλνκία θαη ην 2006 αλάκεζα ζηηο ηαρχηεξα αλαπηπζζφκελεο νηθνλνκίεο ησλ ρσξψλ ηεο ΔΔ. Ζ εμέιημε ηνπ Κππξηαθνχ ΑΔΠ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη σο εμήο:. 13

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Πίλαθαο4: Έηνο 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ε ηξέρνπζεο ηηκέο(εθαη. Δπξψ) 9608.5 10175.9 10677.6 11289.9 12212.8 13248.6 13248.6 % κεηαβνιή ζε ηξέρνπζεο ηηκέο 9,7 6,4 5,4 5,7 8,2 8,5 7,2 ρεδηάγξακκα 1: % κεηαβνιή ζε ηξέρνπζεο ηηκέο 13248.6 7,2 13248.6 12212.8 8,5 8,2 11289.9 10677.6 5,7 5,4 % κεηαβνιή ζε ηξέρνπζεο ηηκέο 10175.9 6,4 9608.5 9,7 0 2 4 6 8 10 2.7. Κατά Κευαλή ΑΔΠ Ζ Κχπξνο δηαζέηεη έλα απφ ηα πςειφηεξα θαηά θεθαιήλ εηζνδήκαηα κεηαμχ ησλ ρσξψλ κειψλ ηεο Δ.Δ., ην νπνίν αληηζηνηρεί ζην 89% πεξίπνπ ηνπ θνηλνηηθνχ κέζνπ φξνπ (88 ην 2005 θαη 85 ην 2003). 14

Όζνλ αθνξά ζην θαηά θεθαιήλ ΑΔΠ, ζχκθσλα κε ηα πξφζθαηα ζηνηρεία ηεο EUROSTAT, ε Κχπξνο θαηαιακβάλεη ηελ 14ε ζέζε αλάκεζα ζηα 25 θξάηε κέιε ηεο ΔΔ, γεγνλφο πνπ ππνγξακκίδεη ηελ κεγάιε αγνξαζηηθή δχλακε ησλ Κππξίσλ θαηαλαισηψλ. εκεηψλεηαη φηη, είλαη πςειφηεξν απηνχ ηεο Διιάδαο θαη ηεο Πνξηνγαιίαο, ελψ ζα κπνξνχζε λα ζπγθξηζεί αληίζηνηρα κε απηφ ηεο Ηζπαλίαο. Σν 2006. ην θαηά θεθαιήλ εηζφδεκα ησλ Κππξίσλ ζεκείσζε κηθξή άλνδν ζε ζρέζε κε ην 2005 θαη αλήιζε ζηηο 10.859. Ζ εμέιημε ηνπ θαηά θεθαιή Κππξηαθνχ ΑΔΠ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη σο εμήο: Πίνακαρ 5 Έηνο 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 ε Κππξηαθέο Λίξεο 7.966 8.383 8.781 9.164 9.477 10.455 10.859 ε Δπξψ 13.853 14.513 15.218 15.809 16.339 17.774 18.640 2.8. Πληθωπισμόρ Καηά ην 2006 ν πιεζσξηζκφο ζηελ Κχπξν, φπσο ππνινγίδεηαη απφ ηελ πνζνζηηαία κεηαβνιή ηνπ Δζληθνχ Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή, επηβξαδχλζεθε νξηαθά ζεκεηψλνληαο αχμεζε 2.5% ζε ζχγθξηζε κε 2.6% ην 2005, παξά ηηο πεξαηηέξσ ζεκαληηθέο απμήζεηο ζηηο ηηκέο ηνπ πεηξειαίνπ. Μεγάιε επίδξαζε ζηε δηακφξθσζε ηνπ πιεζσξηζκνχ, ζην ππφ επηζθφπεζε έηνο, είρε ν εληνλφηεξνο αληαγσληζκφο ζην ιηαληθφ εκπφξην, πνπ θαίλεηαη λα εληζρχζεθε ηδηαίηεξα κεηά ηελ έληαμε ηεο Κχπξνπ ζηελ ΔΔ θαη ηελ πεξαηηέξσ θηιειεπζεξνπνίεζε ησλ εηζαγσγψλ, ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ εληνλφηεξν αληαγσληζκφ ζην δηεζλέο εκπφξην. εκεηψλεηαη αθφκα φηη ε ζπγθξηηηθά κεγαιχηεξε επίδξαζε ηεο αχμεζεο ησλ ηηκψλ ησλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ ζηνλ πιεζσξηζκφ, αληηζηαζκίζηεθε απφ ηελ επηβξάδπλζε ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ησλ ηηκψλ ησλ ππεξεζηψλ. Δίλαη ζεκαληηθφ επίζεο λα αλαθεξζεί φηη παξά ηελ δηαηήξεζε ηεο ηηκήο ηνπ πεηξειαίνπ ζε πςειά επίπεδα ην 2006, ν ελαξκνληζκέλνο δείθηεο 15

πιεζσξηζκνχ πεξηνξίζζεθε ζην 2,2%, ρακειφηεξν δειαδή απφ ην ζρεηηθφ θξηηήξην ηνπ Μάαζηξηρη πνπ ππνινγίδεηαη ζην 2,9% γηα ην Γεθέκβξην ηνπ 2006. Αλαιπηηθφηεξα νη ηηκέο ηνπ Γείθηε Σηκψλ Καηαλαισηή ζηελ θαηεγνξία ησλ εγρψξησλ πξντφλησλ απμήζεθαλ θαηά 4,4% ην 2006 ζε ζχγθξηζε κε άλνδν 1,8% ην 2005. Ζ ελ ιφγσ επηηάρπλζε νθείιεηαη ζηελ άλνδν ηνπ ξπζκνχ αχμεζεο ησλ ηηκψλ ησλ εγρψξησλ βηνκεραληθψλ πξντφλησλ, ησλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ηνπ ειεθηξηζκνχ. Αληίζεηα, νη ηηκέο ησλ εηζαγνκέλσλ πξντφλησλ κεηψζεθαλ θαηά 1,1 % ην 2006 ζε ζχγθξηζε κε 2,5% ην 2005. Οη θαηαγξαθφκελεο κεηψζεηο αληαλαθινχλ ηφζν ηελ ελδπλάκσζε ηεο θππξηαθήο ιίξαο φζν θαη ηνλ εληνλφηεξν αληαγσληζκφ ζην ιηαληθφ εκπφξην ιφγσ αθελφο ηεο κεγαιχηεξεο θηιειεπζεξνπνίεζεο ησλ εηζαγσγψλ θαη αθεηέξνπ ηνπ εληνλφηεξνπ αληαγσληζκνχ δηεζλψο. Οη ηηκέο ησλ πεηξειαηνεηδψλ επηβξαδχλζεθαλ, ζεκεηψλνληαο αχμεζε 8,1% ηπ 2006 έλαληη 14,8% ην 2005. Οη ηηκέο ησλ ππεξεζηψλ απμήζεθαλ θαηά 2,6% ην 2006 ζε ζρέζε κε ην 3,3% ην 2005. Ζ επηβξάδπλζε ησλ ηηκψλ ζην ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ παξαηεξήζεθε ζηνπο ηνκείο ηεο πγείαο, ηεο εθπαίδεπζεο, ησλ αζθαιεηψλ, ηεο ζπληήξεζεο θαη επηζθεπήο θαηνηθηψλ, ησλ ελνηθίσλ, ησλ ππεξεζηψλ απφ θξαηηθνχο θνξείο, ησλ πξνζσπηθψλ θαη νηθηαθψλ ππεξεζηψλ θαη εζηηαηνξίσλ θαη μελνδνρείσλ, ελψ ε κηθξή πηψζε ζεκεηψζεθε ζηνπο ηνκείο ησλ επηθνηλσληψλ. Αληίζεηα νη ηηκέο ζηηο κεηαθνξέο θαηέγξαςαλ επηηάρπλζε. Ζ εμέιημε ηνπ πιεζσξηζκνχ ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη σο εμήο: Πίλαθαο 6: Έηνο 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Πνζνζηφ 4,1 2,0 2,8 4,1 2,3 2,5 2,2 16

σεδιάγπαμμα 2 Δξέλιξη Πληθωπιζμού 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2.9. Αγοπά επγασίαρ Ζ αγνξά εξγαζίαο ζηελ Κχπξν, γηα ζεηξά εηψλ, ραξαθηεξίδεηαη απφ ζπλζήθεο πςειήο απαζρφιεζεο. Ζ αλεξγία πνπ εκθαλίδεηαη κπνξεί λα ραξαθηεξηζζεί σο αλεξγία ηξηβήο. Δληφο ησλ πιαηζίσλ απηψλ, νη εηήζηεο κεηαβνιέο ζηελ αγνξά εξγαζίαο δελ είλαη ζεκαληηθέο. Ζ δπλακηθή πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηελ αγνξά εξγαζίαο, θπξίσο ιφγσ ηεο απαζρφιεζεο μέλσλ εξγαηψλ, έρεη ζπκβάιεη ζηελ αχμεζε ηνπ δπλεηηθνχ ξπζκνχ αχμεζεο ηνπ ΑΔΠ θαζψο θαη ζηε ζπγθξάηεζε ηεο αλεξγίαο. ηελ αξρή ηνπ 2006 ην πνζνζηφ ηεο αλεξγίαο είρε παξνπζηάζεη κηθξή αχμεζε θαη θπκαηλφηαλ ζην 5%, θαηά ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2006 κεηψζεθε ζεκαληηθά θαη έθηαζε ζην 4,1% ζε ζχγθξηζε κε ην 5,4% ηελ αληίζηνηρε πεξίνδν ηνπ 2005. πλνιηθά ε αλεξγία γηα ην 2006 κεηψζεθε απφ 3,7% ην 2005 ζην 3,4%. Ο αξηζκφο ησλ εγγεγξακκέλσλ αλέξγσλ επίζεο παξνπζηάδεη ηάζε κείσζεο, γεγνλφο πνπ επηβεβαηψλεη ηελ βειηησκέλε θαηάζηαζε ζηελ αγνξά εξγαζίαο. Σν πνζνζηφ αλεξγίαο γηα ηνπο λένπο 15-24 εηψλ ζεκείσζε ζεκαληηθή κείσζε θαη πεξηνξίζηεθε ζην 8,7% ηνπ αληίζηνηρνπ εξγαηηθνχ 17

δπλακηθνχ ην δεχηεξν ηξίκελν ηνπ 2006, ζε ζχγθξηζε κε ην 12,7% ην αληίζηνηρν ηξίκελν ηνπ πξνεγνχκελνπ ρξφλνπ. Ο κέζνο φξνο ησλ εγγεγξακκέλσλ αλέξγσλ ην 2006 αλήιζε ζε 12.824 άηνκα ζε ζχγθξηζε κε 13.153 αλέξγνπο ην 2005 ή κείσζε 2,5%. Ζ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. Σέινο, ε πξνζθνξά εξγαζίαο απφ αιινδαπνχο ζε επαγγέικαηα ρακειήο εμεηδίθεπζεο, έρεη ζπκβάιιεη ζεηηθά ζηε ζπγθξάηεζε ησλ κηζζψλ ζε επαίζζεηνπο ηνκείο πνπ απαζρνινχληαη μέλνη εξγάηεο (γεσξγία, θαηαζθεπέο, ηνπξηζκφ). Ζ ζεκαληηθή παξνπζία ησλ μέλσλ εξγαηψλ έρεη νδεγήζεη ζηε δεκηνπξγία δχν παξάιιεισλ αγνξψλ κε δηαθνξεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. ην θαηψηεξν επίπεδν ηεο κηζζνινγηθήο θιίκαθαο απαζρνινχληαη θπξίσο μέλνη εξγάηεο, ησλ νπνίσλ νη ρακεινί κηζζνί επεξεάδνπλ ζεηηθά ηελ αληαγσληζηηθφηεηα ηνπ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ησλ θαηαζθεπψλ. Πίνακαρ 7 Έηνο 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Πιεζπζκφο 690,5 697,5 705,5 715,5 730,4 730,4 745,4 766,4 Οηθνλνκηθά Δλεξγφο Πιεζπζκφο 318,2 324,9 329,9 335,5 340,1 340,1 337,7 342,7 Άλεξγνη 11,4 10,9 9,5 10,6 12 12,2 13,3 12,8 Άλεξγνη σο % ηνπ ΔΠ 3,6 3,4 2,9 3,2 3,5 3,6 3,7 3,4 2.10. Γιάπθπωση τηρ οικονομίαρ Ζ Κππξηαθή νηθνλνκία παξνπζηάδεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ηάζε ζπγθέληξσζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ (ηξηηνγελή). Ζ ηάζε απηή ζπλερίζζεθε θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2006. Ζ ζπκβνιή ηνπ πξσηνγελνχο ηνκέα ζηε δεκηνπξγία ηνπ ΑΔΠ πεξηνξίδεηαη ζην 3,2% ην 2006. Απηφο ν πεξηνξηζκφο νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηε ζηαδηαθή ζπξξίθλσζε ηνπ γεσξγηθνχ ηνκέα. Παξά ην γεγνλφο φηη κέρξη ζήκεξα νη εθάζηνηε θππξηαθέο θπβεξλήζεηο επηδίσμαλ κε δηάθνξα κέηξα θαη κε ηζρπξή πξνζηαηεπηηθή πνιηηηθή ησλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ λα 18

εληζρχζνπλ ηνλ αγξνηηθφ ηνκέα, ν ιφγνο ηνπ πεξηνξηζκνχ ηνπ είλαη αληηθεηκεληθφο θαη δηαθεχγεη ησλ επηινγψλ ηεο πνιηηηθήο θαζψο ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο κνλαδηθήο, νπζηαζηηθά, πεδηάδαο ηεο Κχπξνπ, ηεο Μεζαξίαο, βξίζθεηαη ππφ ηνπξθηθή θαηνρή. Χο ζπλέπεηα, ε φπνηα γεσξγηθή παξαγσγή κπνξεί λα αλαπηπρζεί κφλνλ ζηηο ζηελέο παξαιηαθέο πεδηάδεο θαη ε απνδνηηθφηεηα απηψλ είλαη πνιχ κεγαιχηεξε αλ αμηνπνηεζνχλ ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα, απ φηη ζηνλ πξσηνγελή. Αλάινγα ηζρχνπλ θαη γηα ηνλ δεπηεξνγελή ηνκέα, ν νπνίνο πεξηνξίδεηαη ζην 18,6%. Απηφο ν πεξηνξηζκφο νθείιεηαη θαηά θχξην ιφγν ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο βηνκεραληθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη δεπηεξεπφλησο ζηνλ πεξηνξηζκφ ησλ θαηαζθεπψλ. ε πξαγκαηηθνχο φξνπο, νη δεπηεξνγελείο ηνκείο ηεο νηθνλνκίαο, ην ππφ επηζθφπεζε έηνο, παξνπζίαζαλ ελ γέλεη επηηάρπλζε (κεηαπνίεζεειεθηξηζκφο). Ζ πξνζηηζέκελε αμία ζηε κεηαπνίεζε απμήζεθε θαηά 0,3% ην 2006 ζε ζχγθξηζε κε κείσζε 0,3% ην 2005, ν δε ηνκέαο ηνπ ειεθηξηζκνχ ζεκείσζε άλνδν θαηά 3,9% έλαληη αλφδνπ 3,4% ην πξνεγνχκελν έηνο. Παξάιιεια, ζεκαληηθή άλνδνο (5,1% ζε πξαγκαηηθέο ηηκέο) ζεκεηψζεθε ζηηο θαηαζθεπέο έλαληη ηνπ 2005, γεγνλφο πνπ ππνδεηθλχεη φηη ε αλάπηπμε ζηνλ ηνκέα απηφ εμαθνινπζεί λα παξακέλεη ζεκαληηθή αλ θαη επηβξαδπλφκελε (ην 2005 είρε απμεζεί θαηά 5,3% έλαληη ηνπ 2004). Ζ πνξεία ηνπ δείθηε εκβαδνχ αδεηψλ νηθνδνκήο θαη νη πσιήζεηο ηζηκέληνπ ζηελ εγρψξηα αγνξά επηβεβαηψλνπλ, επίζεο απηή ηελ επηβξάδπλζε ζε πην έληνλν ξπζκφ. Οη ηνκείο ησλ ππεξεζηψλ παξνπζίαζαλ ζπλνιηθά επηηάρπλζε θαηά ην 2006. πγθεθξηκέλα, ν ηνκέαο ηνπ ρνλδξηθνχ θαη ιηαληθνχ εκπνξίνπ θαηέγξαςε αχμεζε θαηά 6,0% ζε ζχγθξηζε κε αχμεζε θαηά 3,4% ηνλ πξνεγνχκελν ρξφλν, αληαλαθιψληαο θπξίσο ηελ επηηάρπλζε ηεο ηδησηηθήο θαηαλάισζεο. Ο ηνκέαο ησλ μελνδνρείσλ θαη εζηηαηνξίσλ ζεκείσζε άλνδν ηεο ηάμεο ηνπ 1,7% θαηά ην 2006 ζε ζχγθξηζε κε άλνδν 1,0% ηνλ πξνεγνχκελν ρξφλν. Σφζν ε εγρψξηα δήηεζε φζν θαη ε εμσηεξηθή, φπσο απηή αληαλαθιάηαη ζηελ αχμεζε ησλ δαπαλψλ ησλ ηνπξηζηψλ θαηά ην 2006, επεξέαζαλ ηηο εμειίμεηο ζηνλ ηνκέα απηφ. Ο ηνκέαο ησλ ελδηάκεζσλ ρξεκαηννηθνλνκηθψλ νξγαληζκψλ παξνπζίαζε κεγάιε άλνδν ηεο ηάμεο ηνπ 8,9% αληηθαηνπηξίδνληαο ηελ έληνλε 19

δξαζηεξηφηεηα ζηνλ ηξαπεδηθφ ηνκέα. Δπίζεο, ν ξπζκφο αλάπηπμεο ηνπ ηνκέα δηαρείξηζεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο, εθκίζζσζεο θαη επηρεηξεκαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ εμαθνινχζεζε λα παξακέλεη ζε πςειά επίπεδα, παξά ηελ επηβξάδπλζε πνπ άξρηζε λα παξαηεξείηαη ζηνλ ηνκέα ηνλ θαηαζθεπψλ. Ο ηξηγελήο ηνκέαο ζπλέβαιε θαηά 78,1% ζηνλ ζρεκαηηζκφ ηνπ ΑΔΠ ην 2006, απφ ην 76,8% ην 2005. Χζηφζν, ε ζπκκεηνρή ηνπ ζην ΑΔΠ δελ είλαη ηζφξξνπε. πγθεθξηκέλεο ππεξεζίεο εκθαλίδνπλ ηδηαίηεξε ηάζε ζπγθέληξσζεο ηεο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζε βάξνο άιισλ ππεξεζηψλ. Οη παξαπάλσ «εζσηεξηθέο» ηάζεηο ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα είλαη ζπλέπεηα ζπγθεθξηκέλεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο, πνπ ζηνρεχεη ζηελ κεηεμέιημε θη αλάδεημε ηεο Κχπξνπ ζε δηεζλέο επηρεηξεκαηηθφ θέληξν θαη θπςέιε παξνρήο ππεξεζηψλ πςειήο πνηφηεηαο. Ζ πξνζπάζεηα φκσο λα θαηαζηεί ε Κχπξνο δηεζλέο επηρεηξεκαηηθφ θέληξν, ζα πξέπεη λα ζπλδπαζηεί κε ηελ βειηίσζε θαη επέθηαζε ησλ ππνδνκψλ ηεο (ιηκάληα, αεξνδξφκηα, ηειεπηθνηλσλίεο, ιηκεληθέο δηεπθνιχλζεηο, ζπγθνηλσλίεο, κέηξα γηα ηελ απαζρφιεζε ηνπ αιινδαπνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ). χκθσλα δε, κε ηνπο νηθνλνκηθνχο αλαιπηέο, ε θνξνινγηθή επηβάξπλζε ζε ρακειά επίπεδα ηεο ηάμεο ηνπ 10% πνπ επηβάιιεηαη ζε θέξδε εηαηξεηψλ δελ επαξθεί. Παξά ηαχηα, ε επλντθή θνξνινγηθή κεηαρείξηζε ησλ εηαηξεηψλ δηεζλψλ δξαζηεξηνηήησλ νδήγεζε πνιιέο επξσπατθέο θπξίσο εηαηξείεο αιιά θαη ξσζηθέο λα επηιέμνπλ πξσηίζησο λα κεηαθέξνπλ ζηε Κχπξν ηνπο ινγαξηαζκνχο ηνπο θαη δεπηεξεπφλησο ηελ έδξα ηνπο, ιφγσ αζχκθνξνπ θφζηνπο ιεηηνπξγίαο. Οη πεξηζζφηεξεο εηαηξείεο δηεζλψλ δξαζηεξηνηήησλ είλαη επελδπηηθέο εηαηξείεο πνπ αλνίγνπλ ινγαξηαζκνχο ζηελ Κχπξν, γηα δηεθπεξαίσζε ησλ δηαθφξσλ ππνζέζεσλ ηνπο αιιά θαη γηα ηε δηαθίλεζε ησλ κεξηζκάησλ απφ ηηο ζπλδεδεκέλεο θαη ζπγαηξηθέο εηαηξείεο ηνπο. Οη εμειίμεηο απηέο, ζχκθσλα κε ηνπο ίδηνπο θχθινπο, ζεσξνχληαη επίζεο ηδηαίηεξα επλντθέο θαζψο απμάλεηαη ν θχθινο εξγαζηψλ ησλ ηξαπεδψλ, ησλ δηθεγνξηθψλ γξαθείσλ, ησλ ειεγθηηθψλ θαη ινγηζηηθψλ νίθσλ. Ζ εμέιημε ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δζληθνχ Πξντφληνο θαηά νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα, ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη σο εμήο: 20

Πίνακαρ 8 Έηορ 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Ππωηογενήρ Σομέαρ 4,1 4,3 4,4 4,1 3,9 3,8 3,3 Γεσξγία, Θήξα, Γαζνθνκία 3,6 3,8 3,9 3,6 3,4 3,2 2,7 Αιηεία 0,2 0,2 0,2 0,4 0,4 0,2 0,1 Οξπρεία & Λαηνκεία 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 0,3 Γεςηεπογενήρ Σομέαρ 20,1 19,9 20,0 18,7 19,6 19,7 18,6 Μεηαπνηεηηθέο Βηνκεραλίεο 10,6 10,2 9,9 9,1 8,9 9,1 8,4 Ζιεθηξηζκφο, Τγξαέξηα, & Νεξφ 2,2 2,2 2,2 2,2 2,1 2,5 2,4 Καηαζθεπέο 7,3 7,5 7,9 7,4 7,6 8,1 7,7 Σπιηογενήρ Σομέαρ 75,8 75,8 75,6 77,2 76,6 7,8 78,1 Δκπφξην(ρνλδξηθφ & ιηαληθφ) 12,9 13,0 13,0 11,2 12,4 12,2 13,9 Ξελνδνρείν & Δζηηαηφξηα 9,5 9,7 8,7 7,5 7,6 7,3 7,0 Μεηαθνξέο 5,9 5,9 5,5 7,8 8,0 8,2 10,1 Υξεκαηννηθνλνκηθέο ππεξεζίεο 7,4 6,7 6,4 5,6 6,6 6,6 7,1 Γηαρείξεζε αθίλεηεο πεξηνπζίαο 6,3 6,5 6,7 11,3 17,3 17,3 17,2 Γεκφζηα Γηνίθεζε & Άκπλα 9,3 9,1 9,5 9,4 10,2 10,1 9,1 Δθπαίδεπζε 5,1 5,2 5,4 5,5 5,8 5,8 6,1 Τγεία & Κνηλσληθή Μέξηκλα 3,5 3,6 3,8 3,7 3,8 3,8 3,4 Άιιεο Γεκφζηεο & Ηδησηηθέο Τπεξεζίεο 4,1 4,1 4,1 3,8 3,9 3,9 3,8 2.11. Τοςπισμόρ Ο ηνπξηζκφο απνηειεί ηε ξαρνθνθαιηά ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο. Απνηειεί ηελ θηλεηήξηα δχλακε ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ηεο Κχπξνπ. Δίλαη ε θππξηαθή βηνκεραλία ε νπνία θαη απαζρνιεί ην κεγαιχηεξν αξηζκφ ελεξγνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ. Γχξσ απ απηφλ αλαπηχζζνληαη ηνπξηζηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη εηζάγεηαη ζηνλ ηφπν μέλν ζπλάιιαγκα. Δπεηδή έρνπλ ινηπφλ επελδπζεί ηεξάζηηα θεθάιαηα γηα ηελ αλάπηπμή ηνπ θαη επεηδή ε αλάπηπμε θαη ε επξσζηία ηνπ επεξεάδεη νιφθιεξε ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε ηεο λήζνπ, ν θππξηαθφο ηνπξηζκφο ζα πξέπεη λα παξακείλεη ζηηο χςηζηεο πξνηεξαηφηεηεο ηνπ θξάηνπο. Ο ηνπξηζκφο είλαη ε πην ζεκαληηθή νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα ζηελ Κχπξν θαζψο απνθέξεη ζρεδφλ 1,9 δηο επξψ ζε μέλν ζπλάιιαγκα εηεζίσο. Σν πνζφ αληηπξνζσπεχεη πεξίπνπ 12% ηνπ Αθαζάξηζηνπ Δγρψξηνπ Πξντφληνο ηνπ 21

λεζηνχ. Με θάπνπ 93.500 αδεηνχρεο θιίλεο ζε φιεο ηηο θαηεγνξίεο δηακνλήο, ε Κχπξνο θηινμελεί πεξηζζφηεξνπο απφ 2,4 εθαηνκκχξηα ηνπξίζηεο θάζε ρξφλν. Σν 95% ησλ ηνπξηζηηθψλ αθίμεσλ πξνέξρεηαη απφ ηελ Δπξψπε, ελψ ην ππφινηπν πξνέξρεηαη απφ ην Ηζξαήι θαη γεηηνληθέο αξαβηθέο ρψξεο, ηηο ΖΠΑ, ηνλ Καλαδά, ηελ Απζηξαιία θαη ρψξεο ηεοάπσαλαηνιήο. Ζ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ζηνλ Κχπξν ππήξμε επηηαθηηθή αλάγθε. Ζ ηνπξθηθή εηζβνιή ηνπ 1974 είρε σο επαθφινπζν ηελ θαηνρή ηνπ 36.2% ηνπ εδάθνπο ηεο Γεκνθξαηίαο, (πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ δχν πιένλ αλαπηπγκέλσλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ ηεο λήζνπ, ηελ Ακκφρσζην θαη ηελ Κεξχλεηα) ηελ απψιεηα 65% ησλ δηαζέζηκσλ θιηλψλ θαζψο θαη ην κνλαδηθφ αεξνδξφκην ηνπ λεζηνχ. Ζ αλνηθνδφκεζε ησλ θηηξηαθψλ εγθαηαζηάζεσλ, ηεο ππνδνκήο θαη ππεξδνκήο ήηαλ ηφηε επείγνπζα αλάγθε ψζηε λα επηηεπρζεί ηαρεία αλάθακςε ηεο νηθνλνκίαο. Χο απνηέιεζκα ηεο ηδησηηθήο πξσηνβνπιίαο θαζψο θαη ηεο ζηήξημεο απφ ηνλ Κππξηαθφ Οξγαληζκφ Σνπξηζκνχ θαη ηελ Κπβέξλεζε, ε Κχπξνο πέηπρε απηφ πνπ νη εηδηθνί απνθαινχλ ζπρλά «νηθνλνκηθφ ζαχκα». Μηθξή αχμεζε θαηέγξαςαλ ζηελ Κχπξν νη αθίμεηο απφ ηε Γεξκαλία, ηε νπεδία θαη ηελ Διιάδα. χκθσλα, κάιηζηα, κε πξφζθαηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία, ε αχμεζε θπκάλζεθε απφ 1 έσο 3%. 22

2.12. Δξωτεπικό εμπόπιο τηρ Κύππος Σν εμσηεξηθφ εκπφξην ηεο Κχπξνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ρξφληα ειιεηκκαηηθφηεηα. Σν γεγνλφο απηφ είλαη απφιπηα ινγηθφ, αλ ιεθζεί ππφςε ε δηάξζξσζε ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο. χκθσλα κε ζηνηρεία ηεο θεληξηθήο Σξάπεδαο Κχπξνπ ην 2006, ν θχθινο εξγαζηψλ ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ απμήζεθε θαηά 4,1%. Δηδηθφηεξα ε ζπκβνιή ηνπ εκπνξίνπ (ρνλδξηθνχ-ιηαληθνχ) ζηε δηακφξθσζε ηνπ ΑΔΠ αληηπξνζσπεχεη πνζνζηφ χςνπο 13,9% θαη ζπληζηά ηνλ ζεκαληηθφηεξν θιάδν ηνπ ηξηηνγελνχο ηνκέα, κεηά ηνλ θιάδν ηεο δηαρείξηζεο αθίλεηεο πεξηνπζίαο, ν νπνίνο μεπέξαζε γηα άιιε κηα θνξά ηνλ θιάδν ησλ μελνδνρεηαθψλ θαη εζηηαηνξίσλ. Ζ δξαζηεξηνπνίεζε μέλσλ εηαηξεηψλ ζηελ Κχπξν, αιιά θαη ε επηζπκία ησλ Κππξίσλ εξγνδνηψλ γηα εμεχξεζε θνηλνηηθψλ ππαιιήισλ, νδήγεζαλ ζε άλνδν ηα γξαθεία εμεπξέζεσο πξνζσπηθνχ. Χζηφζν, νη παξερφκελεο ππεξεζίεο γεληθφηεξα δελ έρνπλ θζάζεη αθφκα ζ εθείλν ην επίπεδν, ην νπνίν λα επηηξέπεη ζηελ θππξηαθή νηθνλνκία λα κεηαηξέπεη ζε εμαγσγέα ππεξεζηψλ πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο, ηθαλψλ λα αλαηξέςνπλ ην κεγάιν έιιεηκκα ηνπ εκπνξηθνχ ηζνδπγίνπ. Δπηπιένλ, ζηε δηεχξπλζε ηνπ εκπνξηθνχ ειιείκκαηνο ζπλέβαιε απνθαζηζηηθά, ε ζπλερήο νηθνλνκηθή αλάπηπμε ε νπνία ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ ηδηαίηεξα κεγάιν αξηζκφ ηνπξηζηψλ ζπλεπάγεηαη ζπλαθφινπζε δηεχξπλζε ησλ θαηαλαισηηθψλ αλαγθψλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ 2006 ελψ ζπλερίζηεθε ε αχμεζε ζηηο εηζαγσγέο (θαηά 8,7% έλαληη ηνπ 2005) νη θππξηαθέο εμαγσγέο κεηψζεθαλ (θαηά 9,6% έλαληη ηνπ 2005) κε απνηέιεζκα, φπσο θαίλεηαη θαη απφ παξαθάησ πίλαθα, ηελ δηεχξπλζε ηνπ εκπνξηθνχ ειιείκκαηνο ηεο Κππξηαθήο νηθνλνκίαο θαηά 14%. 23

Πίνακαρ 9 Δμσηεξηθφ Δκπφξην ηεο Κχπξνπ ( εθαη. Δπξψ) Δμαγσγέο Δηζαγσγέο Έιιεηκκα Δ.Η. Όγθνο Δκπνξίνπ Έηνο Αμία %Γ Αμία %Γ Αμία %Γ Αμία %Γ 1 2 3=1-2 4=1+2 2000 1029,3 9,9 4177,0 22,9-3147,7 27,8 5206,3 20,1 2001 1087,4 5,7 437,5 4,8 649,9 4,6 1524,9 5,0 2002 886,1-18,5 4309,5-1,6-3423,4 4,0 5195,6-4,9 2003 810,3-6,7 3934,2-6,9-3123,9 11,2 4744,5-22,7 2004 931,4 14,9 4554,8 15,8-3623,4 16,0 5486,2 13,3 2005 1222,2 31,2 5043,5 10,7-3821,3 5,5 6265,7 14,2 2006 1106,0-9,6 5485,5 8,7-4379,5 14,0 6591,5 5,1 2.13. Δμποπικό ισοζύγιο τηρ Κύππος Σν 2006, νη εμειίμεηο ζην εκπνξηθφ ηζνδχγην ηεο Κχπξνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ αχμεζε ησλ ζπλνιηθψλ εηζαγσγψλ θαη ηελ κείσζε ησλ εμαγσγψλ. πγθεθξηκέλα, νη ζπλνιηθέο εηζαγσγέο αλήιζαλ ζηα 5.485,5 εθαη. Καη παξνπζίαζαλ αχμεζε ηεο ηάμεο ηνπ 8,7% έλαληη ηνπ 2005. Ζ ζπλερηδφκελε άλνδνο ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ζηηο δηεζλήο αγνξέο επεξέαζε ζεκαληηθά ηελ αχμεζε ησλ εηζαγσγψλ πεηξειαηνεηδψλ. Οη ζπλνιηθέο εμαγσγέο, αλήιζαλ ζηα 1.106 εθαη., παξνπζηάδνληαο κείσζε ηεο ηάμεο ηνπ 9,6% έλαληη ηνπ 2005. 24

σεδιάγπαμμα 3 Δξωηεπικο Δμπόπιο 8000,0 6000,0 4000,0 2000,0 0,0-2000,0-4000,0-6000,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Δμαγσγέο Δηζαγσγέο Όγθνο Δκπνξίνπ Δκπνξηθφ Ηζνδχγην 2.14. Δξαγωγέρ Ζ αδπλακία ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο λα ηξνθνδνηήζεη ην θππξηαθφ εμαγσγηθφ εκπφξην είρε σο απνηέιεζκα ηε ζηαδηαθή κεηαηξνπή ηεο Κχπξνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα ζε θέληξν δηακεηαθνκηζηηθνχ εκπνξίνπ, κε ηηο επαλεμαγσγέο εμαγσγέο απφ ηελ Κχπξν εηζαγνκέλσλ πξντφλησλ μέλεο πξνέιεπζεο λα ππεξθαιχπηνπλ ηηο εμαγσγέο ησλ εγρψξηα παξαγνκέλσλ πξντφλησλ. Σν 2006, φπσο θαίλεηαη απφ ηνλ ζρεηηθφ πίλαθα, νη επαλεμαγσγέο ζπλερίζζεθαλ αιιά ήηαλ κεησκέλεο ζε ζρέζε κε ην 2005 θαηά 19,1%. Σν κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπο θαηεπζχλζεθε ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ ελψ κηθξφηεξν κεξίδην ζηηο ρψξεο ηεο κέζεο Αλαηνιήο θαη ηηο ππφινηπεο Δπξσπατθέο ρψξεο εθηφο ΔΔ. Οη ζπλνιηθέο εμαγσγέο ηεο θππξηαθήο νηθνλνκίαο, ζεκείσζαλ κείσζε θαηά 9,5% ην 2006 ζε ζρέζε κε ηηο εμαγσγέο ηνπ 2005, θαη αλήιζαλ ζηα 1.106 εθ. Δπξψ. Ζ κείσζε απηή νθείιεηαη θπξίσο ζηε ζεκαληηθή θάκςε ησλ επαλεμαγσγψλ, ινγηθφ επαθφινπζν κεηά ηελ ζεκαληηθή αχμεζε πνπ θαηέγξαςαλ ην 2005. Αληίζεηα νη εγρψξηεο εμαγσγέο ζεκείσζαλ αχμεζε θαηά 9,6% ζε ζχγθξηζε κε ην 2005. Δηδηθφηεξα ηελ κεγαιχηεξε αχμεζε ζηηο 25

εγρψξηεο εμαγσγέο θαηέγξαςαλ νη εμαγσγέο γεσξγηθψλ πξντφλησλ (23,8%), κεηάιισλ (87,2%), ζπζθεπψλ ήρνπ-εηθφλαο (50,5%). Όζνλ αθνξά ηελ δηάξζξσζε ησλ εγρψξησλ εμαγσγψλ ην ζεκαληηθφηεξν κεξίδην (22,7%) θαηέρνπλ νη εμαγσγέο ησλ πξντφλησλ ησλ ρεκηθψλ βηνκεραληψλ (θαξκαθεπηηθά πξντφληα, δηάθνξα πξντφληα ρεκηθψλ βηνκεραληψλ, παξαζθεπάζκαηα γηα πιχζηκν), αθνινπζνχκελεο απφ ηηο εμαγσγέο αθαηέξγαζησλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ (παηάηεο, θξέζθα ιαραληθά, εζπεξηδνεηδή, πνζνζηφ 20,2%) θαη ηηο εμαγσγέο (12,2%) δσληαλψλ δψσλ θαη βξσζίκσλ πξντφλησλ δσηθήο πξνέιεπζεο (φπσο γαιαθηνθνκηθά, κέιη θιπ.) Πίνακαρ 10 Δγρψξηεο Δπαλεμαγσγέο χλνιν Έηνο Αμία %Γ Αμία %Γ Αμία %Γ 5 6 1=5+6 2000 418,7 12,8 610,6 8,1 1029,3 9,9 2001 427,7 2,1 659,8 8,1 1087,5 5,7 2002 401,4-6,1 484,7-26,5 886,1-18,5 2003 365,5-7,2 444,8-6,3 810,3-8,6 2004 412,9 12,9 518,5 16,5 931,4 14,9 2005 404,7-2 817,5 57,6 1222,2 31,2 2006 444,2 9,9 661,8-19,1 1106-9,5 ΠΗΓΗ: ΕΘΝΙΚΗ ΣΑΣΙΣΙΚΗ ΤΠΗΡΕΙΑ ΚΤΠΡΟΤ 2.15. Δισαγωγέρ Οη ζπλνιηθέο εηζαγσγέο παξνπζίαζαλ αχμεζε, έλαληη ηνπ 2006, θαηά 8,7%. Δηδηθφηεξα παξαηεξήζεθαλ απμήζεηο ζηελ εηζαγσγή πεηξειαηνεηδψλ (21,6%), ιφγσ θαη ηεο αλφδνπ ηεο ηηκήο ηνπ αξγνχ πεηξειαίνπ ζηηο δηεζλήο αγνξέο θαζψο θαη ησλ θαηαλαισηηθψλ αγαζψλ (0,7%), ησλ ελδηάκεζσλ αγαζψλ (11,3%), ησλ θεθαιαηνπρηθψλ αγαζψλ (9,2%), ησλ νρεκάησλ θαη αληαιιαθηηθψλ απηψλ (10,1%) 26

3. ΠΟΛΔΙ ΣΗ ΚΤΠΡΟΤ 3.1. Λεςκωσία Ζ Λεπθσζία βξίζθεηαη ζην θέληξν ηεο Κχπξνπ ( ε νπνία βξίζθεηαη ζηε βνξεηναλαηνιηθή γσλία ηεο Μεζνγείνπ), θαη έρεη κηα πινχζηα ηζηνξία μεθηλψληαο απφ ηελ επνρή ηνπ ραιθνχ. Έγηλε ε πξσηεχνπζα ηνπ λεζηνχ ηνλ 11ν αηψλα Μ.Υ. Δίλαη ε κεγαιχηεξε πφιε ηεο ρψξαο κε ζρεδφλ 260.000 θαηνίθνπο, ζρεδφλ ην έλα ηξίην ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ. ήκεξα, ε Λεπθσζία είλαη κηα ζχγρξνλε θαη θνζκνπνιίηηθε πφιε, θέληξν επηρεηξήζεσλ θαη πνιηηηζηηθφ θέληξν. Δθηφο απφ ηα θπβεξλεηηθά γξαθεία ζηε Λεπθσζία βξίζθνληαη νη μέλεο δηπισκαηηθέο θαη άιιεο απνζηνιέο, φινη νη ρξεκαηνδνηηθνί νξγαληζκνί, νη εκπνξηθέο εθζέζεηο, ην θέληξν δηαιέμεσλ, θ.ιπ. Τπάξρνπλ ηξεηο βηνκεραληθέο πεξηνρέο ζηε Λεπθσζία, νη νπνίεο έρνπλ κηα εχθνιε πξφζβαζε ζην νδηθφ ζχζηεκα ηνπ λεζηνχ, ηνλ αεξνιηκέλα θαη ηνπο ζαιάζζηνπο ιηκέλεο θαη είλαη ζηελ εγγχηεηα πεγέο εηδηθεπκέλεο εξγαζίαο θαη πξψησλ πιψλ. Δπηπιένλ, δεθανρηψ βηνκεραληθέο δψλεο είλαη δηεζπαξκέλεο ζε φιε ηελ πεξηνρή ηεο Λεπθσζίαο, πνπ παξέρνπλ ζηνπο επελδπηέο θαη άιια πιενλεθηήκαηα φπσο ε εχθνιε πξφζβαζε ζηηο πξψηεο χιεο, ζε άιιεο ζρεηηθέο βηνκεραλίεο θ.ιπ. Ζ πφιε έρεη απνδεηρηεί έλα ηδαληθφ θέληξν γηα επελδπηέο θαη ηέιεηα ζέζε γηα ηελ θαζηέξσζε ησλ επηρεηξήζεψλ ηνπο. Ζ θεληξηθφηεηα ηεο γεσγξαθηθήο ζέζεο ηεο πφιεο ηεο Λεπθσζίαο θαη ηα εχθνξα εδάθε ηεο Μεζανξίαο θαη ηνπ Πεδηαίνπ ππήξμαλ νη ζεκαληηθφηεξνη παξάγνληεο ηεο αλάπηπμεο ηεο πφιεο. Ζ αλάπηπμε άξρηζε εληφο ηεο πεξηνξηζκέλεο πεξηνρήο πνπ φξηδαλ ηα Δλεηηθά ηείρε, κε δηάκεηξν 1,6ρηιηνκέηξσλ, θαη επεθηάζεθε εθηφο ησλ ηεηρψλ κεηά ηνλ 19ναηψλα. Ζ αζηηθνπνίεζε ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ γχξσ απφ ηα ηείρε εληάζεθε κεηά ηνλ Γεχηεξν Παγθφζκην Πφιεκν. Καηά ηελ πξψηε επίζεκε απνγξαθή πιεζπζκνχ ηνπ 1881, ε Λεπθσζία είρε πιεζπζκφ 11.536 άηνκα. Ζ πφιε γλψξηζε ζεκαληηθέο πιεζπζκηαθέο κεηαβνιέο, ηδηαίηεξα κεηά ηελ ηνπξθηθή εηζβνιή ηνπ 1974, κε ηελ αχμεζε ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο πεξηνρήο ηνπ Σνπηθνχ ρεδίνπ θαηά 40% πεξίπνπ κεηαμχ ησλ εηψλ 1973 θαη 1976. 27

3.1.1. Βιομησανία Ο ηνκέαο απηφο απνηειεί έλα απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ηνκείο απαζρφιεζεο θαη νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο φπνπ ε επαξρία πξέπεη λα εθκεηαιιεπηεί ηα πνιιά πιενλεθηήκαηα πνπ δηαζέηεη. Τπάξρνπλ ηξεηο βηνκεραληθέο πεξηνρέο θαη δεθανρηψ βηνκεραληθέο δψλεο φπνπ ππάξρεη κεγάιε βηνκεραληθή αλάπηπμε ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο επαξρίεο ηεο Κχπξνπ. Ηδηαίηεξε ζεκαζία απνδίδεηαη ζηελ αλάπηπμε Βηνκεραληψλ Τςειήο Σερλνινγίαο, γηα δεκηνπξγία επθαηξηψλ παξνρήο ππεξεζηψλ ηνπ αλαθεξφκελνπ ηνκέα, θαη νπζηαζηηθφ εθζπγρξνληζκφ ηνπ βηνκεραληθνχ ηνκέα. 3.1.2. Σοςπιζμόρ Ο ηνκέαο απηφο δελ είλαη πνιχ αλεπηπγκέλνο ζηελ επαξρία Λεπθσζίαο γηα ην ιφγν φηη δελ είλαη παξαιηαθή πεξηνρή. Με ζηαζηκφηεηα ζηηο αθίμεηο ηνπξηζηψλ, αιιά αχμεζε ησλ εζφδσλ σο απνηέιεζκα ηεο ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο. 3.1.3. Γεωπγία Ο ηνκέαο ηεο γεσξγίαο ζηελ επαξρία Λεπθσζίαο ζπκβάιιεη ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ζηε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ. Οη θπξηφηεξεο θαιιηέξγεηεο είλαη ακπέιηα, δηάθνξα ιαραληθά, νπσξνθφξα δέληξα, δηάθνξα φζπξηα θαη δεκεηξηαθά. 28

3.2. Λεμεσόρ Απφ αξραηνινγηθά θαηάινηπα απνδεηθλχεηαη φηη ε ηζηνξία ηεο Λεκεζνχ αλάγεηαη ζηηο αξρέο ηεο πξψηκεο επνρήο ηνπ ραιθνχ (2000-1900 π.υ.). Σν λεφηεξν φλνκα ηεο πφιεο παξνπζηάδεηαη σο Νέκεζνο θαη έηζη αλαθέξεηαη απφ ην δέθαην αηψλα. Σνλ πέκπην αηψλα (πξσηνβπδαληηλά ρξφληα) ε Λεκεζφο ήηαλ γλσζηή σο Θενδνζηάο ή Νεάπνιηο θαη είρε δηθφ ηεο επίζθνπν. Σν Κάζηξν πνπ είλαη ην παιηφηεξν θηίζκα ηεο πφιεο θαη αλάγεηαη ζηε Βπδαληηλή πεξίνδν, καδί κε ην παιηφ ςαξάδηθν ιηκάλη, απνηέιεζαλ ηνλ 3 ππξήλα ηεο ζχγρξνλεο πφιεο, ε νπνία νπζηαζηηθά αλαπηχρζεθε ηα ηειεπηαία εθαηφ ρξφληα. 29

3.2.1. Αζσολίερ καηοίκων Οη θάηνηθνη ηεο αγξνηηθήο πεξηνρήο ηεο Λεκεζνχ αζρνινχληαη κε ηε γεσξγία, ηε θηελνηξνθία,ην ςάξεκα, ηνλ ηνπξηζκφ θαζψο επίζεο κε ηε βηνκεραλία θαη ηε ρεηξνηερλία. 3.2.2. Γεωπγία Οη θπξηφηεξεο θαιιηέξγεηεο πεξηιακβάλνπλ εζπεξηδνεηδή θαη νπσξνθφξα δέληξα φπσο θεξαζηέο αριαδηέο, ξνδαθηληέο, θνξκνδηέο, ζπθηέο, κπαλαληέο, βεξηθνθηέο, ξνδηέο, ειηέο, ακπγδαιηέο θαη θαξπδηέο. Καιιηεξγνχληαη επίζεο ακπέιηα, δηάθνξα ιαραληθά, παηάηεο, ληνκάηεο, θξεκκχδηα, θαξπνχδηα, πεπφληα θαξφηα, αγγνπξάθηα, παληδάξηα θαη δηάθνξα φζπξηα φπσο θαζφιηα, ινπβηά, ξεβίζηα, θαθέο θαη δεκεηξηαθά φπσο ζηηάξη, θξηζάξη θαη βξψκε. ΑΛΗΔΗΑ -ΦΑΡΔΜΑ Σν κεγάιν κήθνο ησλ αθηψλ ηεο επαξρίαο Λεκεζνχ νη νπνίεο θαηαιακβάλνπλ 80 ρηιηφκεηξα έρνπλε ζπλεηζθέξεη πάξα πνιχ ζηελ αλάπηπμε ηεο αιηείαο. ηελ πφιε ηεο Λεκεζνχ θαζψο επίζεο θαη ζηελ Απδήκνπ ππάξρνπλ εηδηθνί ρψξνη γηα ςάξεκα αθνχ έλαο αξθεηά κεγάινο αξηζκφο ησλ θαηνίθσλ ηεο πφιεο αζρνιείηαη κε ην ςάξεκα. Ο ηνκέαο ηεο γεσξγίαο πξέπεη σζηφζν λα πξνζηαηεπζεί θαη καδί κε απηφλ ε θαιή γεσξγηθή ή/θαη αξδεπφκελε γε, πνπ επέηξεςε ηελ αλάπηπμε ηεο εζπεξηδνθαιιηέξγεηαο θαη ηεο θαιιηέξγεηαο θεπεπηηθψλ. Ζ αλάπηπμε απηή ζπκβάιιεη ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, κε έκκεζα επεξγεηηθά απνηειέζκαηα ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ζηε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ θαη ζα παξάζρεη, επίζεο, πξφζζεηεο επθαηξίεο γηα αλαςπρή θαη ςπραγσγία 3.2.3. Σοςπιζμόρ Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ ζηε Λεκεζφ μεθίλεζε κεηά ην 1974 φηαλ νη Σνχξθνη θαηέιαβαλ ηελ Ακκφρσζην θαη ηελ Κεξχλεηα ηηο δχν δειαδή βαζηθέο 30

ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο ηεο Κχπξνπ. Ζ πφιε ηεο Λεκεζνχ έρεη πνιχ φκνξθεο, ακκψδεηο παξαιίεο, θαηάιιειεο γηα ειηνζεξαπεία θαη θνιχκπη.ζ Δπηζθνπή, ην Πηζζνχξη, ην Αθξσηήξη, ε Ακαζνχληα θαη ην Lady s Μile είλαη κεξηθέο απφ ηηο πην ζεκαληηθέο. Μηα παξαιία, ε νπνία απεπζχλεηαη ζε ινπφκελνπο, εθνδηαζκέλε κε φιεο ηηο απαξαίηεηεο αλέζεηο θαη νξγαλσκέλε απφ ηνλ Κ.Ο.Σ βξίζθεηαη ζηελ πεξηνρή Γαζνχδη ζηελ ηνπξηζηηθή πεξηνρή ηεο Λεκεζνχ. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ θαινθαηξηλψλ κελψλ παξαηεξείηαη κηα ηδηαίηεξε πξνηίκεζε γηα μελνδνρεία πνπ βξίζθνληαη ζε θαινθαηξηλά ζέξεηξα φπσο γηα παξάδεηγκα ην Σξνφδνο, νη Πιάηξεο, ν Πξφδξνκνο, ν Αγξφο, ην Πέξα Πέδη θαη ην Όκνδνο. Ο ηνκέαο ηνπ ηνπξηζκνχ αλακθηζβήηεηα απνηειεί κηα απφ ηηο ζεκαληηθφηεξεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηεο πφιεο ηεο Λεκεζνχ πνπ αλαπηχρζεθε ηδηαίηεξα θαηά ηελ ηειεπηαία εηθνζαεηία. ηνλ ηνκέα ηεο απαζρφιεζεο ν ηνπξηζκφο, κε φιεο ηηο ζπλαθείο ηνπ ππεξεζίεο (ηνκέαο μελνδνρείσλ θαη εζηηαηνξίσλ), απαζρνιεί ην κεγαιχηεξν αξηζκφ νηθνλνκηθά ελεξγνχ πιεζπζκνχ ζε ζχγθξηζε κε άιιεο αζηηθέο πεξηνρέο ηεο Κχπξνπ. ηνλ ηνκέα ηεο πξνζθνξάο ηνπξηζηηθψλ θιηλψλ ε Δπαξρία Λεκεζνχ έξρεηαη πνζνζηηαία ηξίηε θαηέρνληαο έλα κεξίδην ηεο ηάμεο ηνπ 20% ηεο παγθχπξηαο πξνζθνξάο θιηλψλ, ελψ θαηά ηα ηειεπηαία ρξφληα παξαηεξείηαη θάπνηα ζηαζηκφηεηα ζε λέεο αλαπηχμεηο. Ζ ζπγθέληξσζε φκσο ηεο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο, νπζηαζηηθά ζην αλαηνιηθφ παξαιηαθφ ηκήκα ηεο Πφιεο, πξνζδίδεη ζηηο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο έλα ηδηαίηεξα αζηηθνπνηεκέλν ραξαθηήξα πνπ ηηο θάλεη λα μερσξίδνπλ. 3.2.4. Βιομησανία Ζ Λεκεζφο είλαη γλσζηή γηα ηα εξγνζηάζηα θξαζηνχ ηεο.σα πην γλσζηά απφ απηά είλαη ηεο ΚΔΟ, ηεο ΛΟΔΛ, ηεο ΟΓΑΠ θαη ηεο ΔΣΚΟ. Σν θξαζί θαη ην θνληάθ (brandy) ηα νπνία παξάγνληαη θαη θαιιηεξγνχληαη ζηα γλσζηά θξαζνρψξηα είλαη εμαίξεηεο πνηφηεηαο θαη έρνπλ θεξδίζεη αξθεηά βξαβεία ζε δηεζλείο εθζέζεηο. Σφζν νη ληφπηνη φζν θαη νη μέλνη επηζθέπηεο θαηαλαιψλνπλ κηα αξθεηά κεγάιε πνζφηεηα θξαζηνχ. Μεγάιεο πνζφηεηεο εμάγνληαη επίζεο ζηελ Δπξψπε ελψ ην εξγνζηάζην ηεο ΚΔΟ παξάγεη θαη κία εμαίξεηεο 31

πνηφηεηαο κπχξα. Ζ πφιε ηεο Λεκεζνχ ζεσξείηαη ην κεγαιχηεξν βηνκεραληθφ θέληξν ηεο επαξρίαο. Τπάξρνπλ πεξίπνπ 350 βηνκεραληθέο κνλάδεο νη νπνίεο αζρνινχληαη κε ηελ παξαγσγή ξνχρσλ, επίπισλ, πνηψλ θαη θαγεηψλ, θαζψο επίζεο θαη κε ην ηχπσκα, ην κέηαιιν, ηηο ειεθηξηθέο ζπζθεπέο θαη ηα πιαζηηθά εκπνξεχκαηα. Ο επξχηεξνο βηνκεραληθφο ηνκέαο έρεη εμαηξεηηθά κεγάιε ζεκαζία γηα ηελ ελ γέλεη αλάπηπμε ηεο Λεκεζνχ, δεδνκέλνπ φηη ζε απηφλ απαζρνιείηαη ζεκαληηθφ πνζνζηφ ηνπ πιεζπζκνχ θαη δεκηνπξγεί ζεκαληηθή εηζξνή εηζνδεκάησλ ζπκβάιινληαο κε ηνλ ηξφπν απηφ ζηελ νηθνλνκηθή επξσζηία ηεο πεξηνρήο. Παξάιιεια ν δεπηεξνγελήο απηφο ηνκέαο ηεο ηνπηθήο νηθνλνκίαο ζπλαξηάηαη θαη κε ηηο εμαγσγηθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ ιηκαληνχ, γεγνλφο πνπ πξνζδίδεη ζην αζηηθφ ζπγθξφηεκα Λεκεζνχ ρσξνζεηηθά πιενλεθηήκαηα γηα εγθαηάζηαζε βηνκεραληψλ έλαληη άιισλ πεξηνρψλ ηεο Κχπξνπ. Ηδηαίηεξε ζεκαζία απνδίδεηαη ζηελ αλάπηπμε Βηνκεραληψλ Τςειήο Σερλνινγίαο, γηα δεκηνπξγία επθαηξηψλ παξνρήο ππεξεζηψλ ηνπ αλαθεξφκελνπ ηνκέα, θαη νπζηαζηηθφ εθζπγρξνληζκφ ηνπ βηνκεραληθνχ ηνκέα. 3.2.5. Δμπόπιο Ζ Λεκεζφο ζεσξείηαη έλα απφ ηα πην ζεκαληηθά εκπνξηθά θέληξα ηεο Κχπξνπ. ε απηφ έρνπλε παίμεη ζεκαληηθφ ξφιν νη Βξεηαληθέο βάζεηο ηεο Δπηζθνπήο θαη ηνπ Αθξσηεξίνπ, θαζψο επίζεο θαη ε αλαθαηάηαμε ηνπ πιεζπζκνχ ζηε Λεκεζφ κεηά ηε ηνπξθηθή εηζβνιή ην 1974. Οη έκπνξνη είλαη καδεκέλνη ζην θέληξν ηεο Λεκεζνχ θαη ζηελ ηνπξηζηηθή πεξηνρή θαηά κήθνο ηεο ζάιαζζαο, ε νπνία μεθηλά απφ ην παιηφ ιηκάλη θαη θαηαιήγεη ζηελ πεξηνρή ηεο Ακαζνχληαο.Σα πεξηζζφηεξα μελνδνρεία, εζηηαηφξηα, δαραξνπιαζηεία, δηζθνζήθεο θαη άιινη ρψξνη δηαζθέδαζεο βξίζθνληαη ζηελ ίδηα πεξηνρή. 3.2.6. Λιμάνι Ζ Λεκεζφο έρεη δπν ιηκάληα, ην παιηφ θαη ην θαηλνχξην. Σν θαηλνχξην έρεη ηε κεγαιχηεξε εκπνξηθή θαη επηβαηηθή θίλεζε θαη ζεσξείηαη ην κεγαιχηεξν 32

ιηκάλη ζηελ ειεχζεξε Κχπξν ελψ ην κηθξφ, ην νπνίν έρεη θπκαηνζξαχζηεο 250 κέηξα ρξεζηκνπνηείηαη ζπλήζσο απφ κηθξέο ςαξφβαξθεο. Σν λέν ιηκάλη, ην νπνίν έρεη 11 κέηξα βάζνο θαη θπκαηνζξαχζηεο 250 κέηξα κήθνο, είλαη ηθαλφ λα δερζεί 10 πινία βάζεη ηνπ κεγέζνπο ηνπο. Ζ εμαγσγή ζηαθπιηνχ, θξαζηνχ, ραξνππηψλ θαη εζπεξηδνεηδψλ θξνχησλ, θαζψο επίζεο ε εηζαγσγή δεκεηξηαθψλ, νρεκάησλ, κεραλψλ, πθαζκάησλ, γεσξγηθψλ θαξκάθσλ, ρεκηθψλ ιηπαζκάησλ θαη ζίδεξσλ επηηπγράλεηαη κέζσ απηψλ ησλ ιηκαληψλ. 3.2.7. Διζαγωγέρ Οη θχξηεο εηζαγσγέο είλαη πξψηεο χιεο, θαηαλαισηηθά θαη θεθαιαηνπρηθά αγαζά, κεηαθνξηθφο εμνπιηζκφο θαη θαχζηκα. Σν 2000 51.7% ησλ ζπλνιηθψλ εηζαγσγψλ ήηαλ απφ ρψξεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, θπξίσο ην Ζλσκέλν Βαζίιεην ( 10.8% ), ηελ Ηηαιία ( 8.8% ), ηελ Διιάδα ( 8.6% ), ηε Γεξκαλία ( 7% ) θαη ηε Γαιιία ( 4.4% ). Οη εηζαγσγέο απφ ηηο ΖΠΑ αλέξρνληαλ ζην 10.6% ηνπ ζπλφινπ, ελψ απφ ηελ Ηαπσλία ζην 5.8%. 33

3.3. Λάπνακα Ζ Λάξλαθα έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζηε δεχηεξε ρηιηεηεξίδα π.υ. Ο αξρηθφο νηθηζκφο πνπ ήηαλ γλσζηφο σο Κίηην, αλεγέξζεθε πεξί ηα ηέιε ηεο δεχηεξεο ρηιηεηεξίδαο π.υ. ζην κπρφ ζηελφκαθξνπ θφιπνπ πνπ ζρεκάηηδε ε ηφηε αθηή, πάλσ ζε κηθξφ νξνπέδην χςνπο 10 πεξίπνπ κέηξσλ ζηελ πεξηνρή ηεο ζεκεξηλήο "Πακπνχιαο". Ο ζηελφκαθξνο θφιπνο επέηξεςε ηελ αλάπηπμε θπζηθνχ ιηκαληνχ, πξνθπιαγκέλνπ απφ ηνπο αλέκνπο. Ζ ζχγρξνλε πφιε αλαπηχρζεθε γχξσ απφ ηηο ζπλνηθίεο ηεο Λάξλαθαο θαη ηεο θάιαο νη νπνίεο κε ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ θάια θαη Λάξλαθα ελνπνηήζεθαλ θαη ζήκεξα παξνπζηάδνπλ έλα εληαίν αζηηθφ ζπγθξφηεκα. Ζ θάια, πνπ ην κεγαιχηεξν ηεο ηκήκα απνηεινχζε κέρξη ην 1974 ηελ ηνπξθνθππξηαθή ζπλνηθία θαη νη δχν παιηέο ζπλνηθίεο ηεο Λάξλαθαο δηαηεξνχλ αθφκε κηα ηδηφηππε γξαθηθφηεηα, κε ζηελά δξνκάθηα θαη ζπίηηα πνπ έρνπλ αθφκε μχιηλα θηφζθηα θαη παξάζπξα πξνθπιαγκέλα κε ζηαπξνεηδή μχιηλα θαθαζσηά. 3.3.1. Βιομησανία - Βιοηεσνία Ο ηνκέαο απηφο απνηειεί έλα απφ ηνπο ζεκαληηθφηεξνπο ηνκείο απαζρφιεζεο θαη νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηνλ νπνίν ε Λάξλαθα ζα πξέπεη λα επηθεληξσζεί θαη λα επελδχζεη, ψζηε λα εθκεηαιιεπηεί ηα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα πνπ ήδε δηαζέηεη, φπσο είλαη ε χπαξμε ηνπ Αεξνιηκέλα θαη ηνπ Ληκαληνχ θαη ε αλαβαζκηζκέλε ζπγθνηλσληαθή εμππεξέηεζε θαη ζχλδεζε ηεο ηφζν κε ην εμσηεξηθφ φζν θαη κε ηελ ππφινηπε Κχπξν, κέζσ ελφο ζχγρξνλνπ εζληθνχ νδηθνχ δηθηχνπ. Γηα ηνπο πην πάλσ ιφγνπο, νπζηψδεο ζηφρνο ηεο επαξρίαο είλαη ε δηαζθάιηζε θαη δηάζεζε επαξθνχο θαη θαηάιιειεο γεο γηα ρξήζε, απφ ηνπο αλαθεξφκελνπο ηνκείο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο. 34

Ηδηαίηεξε ζεκαζία απνδίδεηαη ζηελ αλάπηπμε Βηνκεραληψλ Τςειήο Σερλνινγίαο, γηα δεκηνπξγία επθαηξηψλ παξνρήο ππεξεζηψλ ηνπ αλαθεξφκελνπ ηνκέα, θαη νπζηαζηηθφ εθζπγρξνληζκφ ηνπ βηνκεραληθνχ ηνκέα. 3.3.2. Σοςπιζμόρ Ζ Λάξλαθα θαηαηάζζεηαη πέκπηε κεηά ηελ Πάθν, ηελ Αγία Νάπα, ηε Λεκεζφ θαη ην Παξαιίκλη ζε δπλακηθφηεηα θιηλψλ ζε Ξελνδνρεία θαη Σνπξηζηηθά Καηαιχκαηα. Ζ ζχλζεζε ηνπ μελνδνρεηαθνχ πξντφληνο ηεο Λάξλαθαο δηαθέξεη απφ άιιεο πεξηνρέο ζην φηη ζηε Λάξλαθα, ε αλαινγία θιηλψλ ζε ρακειφηεξεο ηάμεο/θαηεγνξίαο. ηνπξηζηηθά θαηαιχκαηα είλαη κεγαιχηεξε απφ άιιεο παξαιηαθέο πεξηνρέο. 3.3.3. Γεωπγία Ζ γεσξγία είλαη έλαο ζεκαληηθφο ηνκέαο νηθνλνκηθήο δξαζηεξηφηεηαο ζηελ πεξηνρή ηεο Λάξλαθαο, γηαηί ππάξρεη εχθνξε γε, επλντθφ θιίκα θαη ην Αεξνδξφκην παξέρνπλ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηεο γεσξγίαο. Ζ αλάπηπμε ηνπ ηνκέα ηεο γεσξγίαο ζα ζπκβάιεη ηφζν ζηελ αλαβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, κε έκκεζα επεξγεηηθά απνηειέζκαηα ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ, φζν θαη ζηε βειηίσζε ηνπ βηνηηθνχ επηπέδνπ θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ. 35

3.4. Πάυορ Ζ Νέα Πάθνο, κέξνο ηεο ζεκεξηλήο Κάησ Πάθνπ, θηίζζεθε ζχκθσλα κε ηελ παξάδνζε απφ ηνλ Αγαπήλνξα, βαζηιηά ησλ Αξθάδσλ. Ζ Παιαίπαθνο, δεθαπέληε πεξίπνπ ρηιηφκεηξα λνηηναλαηνιηθά ηεο Νέαο Πάθνπ θαη δίπια ζην ζεκεξηλφ ρσξηφ Κνχθιηα, ήηαλ ε πξσηεχνπζα ηνπ Βαζηιείνπ ηεο Πάθνπ θαη θέληξν ιαηξείαο ηεο ζεάο Αθξνδίηεο. Οη αξραηνινγηθέο αλαζθαθέο δελ θαίλεηαη λα επηβεβαηψλνπλ ηελ παξάδνζε γηα ίδξπζε ηεο Νέαο Πάθνπ απφ ηνλ Αγαπήλνξα. Αληίζεηα, ηα ηεθκήξηα απνδεηθλχνπλ φηη ηδξχζεθε απφ ηνλ ηειεπηαίν βαζηιηά ηεο Πάθνπ Νηθνθιή, πεξί ηα ηέιε ηνπ 4νπ αηψλα π.υ. Ζ πφιε γλψξηζε κεγάιε αθκή θαηά ηελ πεξίνδν ησλ Πηνιεκαίσλ, νπφηε ήηαλ πξσηεχνπζα νιφθιεξεο ηεο Κχπξνπ. Ο Γήκνο Πάθνπ, πνπ απνηειεί κηα απφ ηηο πην ειθπζηηθέο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο ηνπ λεζηνχ, ζεκεηψλεη ηα ηειεπηαία ρξφληα ξαγδαία αλάπηπμε. Ζ αλάπηπμε απηή, νθείιεηαη ζηε δξαζηεξηφηεηα ησλ ηνπηθψλ Αξρψλ αιιά θαη ζην ζχγρξνλν ηξφπν ζθέςεο θαη αληίιεςεο φισλ ησλ θαηνίθσλ αιιά θαη ηδίσο ησλ κειψλ ηνπ επηκειεηεξίνπ. Ζ αλάπιαζε ηνπ γξαθηθνχ ιηκαληνχ ηεο Πάθνπ θαη ηελ κεηαηξνπή ηνπ ζε ρψξν ηνπξηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο κε ηε δεκηνπξγία κηθξήο γξαθηθήο Μαξίλαο θαη αιηεπηηθνχ θαηαθπγίνπ ζα πξνζθέξεη ππεξεζίεο πςεινχ επηπέδνπ λαπηηθνχ ηνπξηζκνχ θαη αλαςπρήο. Ζ εθβάζπλζε ηνπ ιηκαληνχ κε ηξφπν ψζηε λα θαηαζηεί δπλαηή ε έιεπζε ζηελ Κάησ Πάθν θξνπαδηεξφπινησλ θαη ζθαθψλ αλαςπρήο, θαζψο θαη ε βειηίσζε ησλ γεληθφηεξσλ ζπλζεθψλ πνπ επηθξαηνχλ ζην ρεξζαίν θαη ζαιάζζην ρψξν ηνπ ιηκελίζθνπ απνηεινχλ αλαγθαηφηεηα γηα ηελ πξνβνιή ηεο Κάησ Πάθνπ σο ελφο γνεηεπηηθνχ πξννξηζκνχ, κε γξαθηθφηεηα θαη ραξαθηήξα. Σν αληαγσληζηηθφ δηεζλέο πεξηβάιινλ, ππνρξεψλεη ζην λα εθζπγρξνληζηεί ην ηνπξηζηηθφ πξντφλ θαη ηνλ ηξφπν πξνβνιήο ηνπ. Γη απηφ θαη ε Κπβέξλεζε έρεη θαζνξίζεη ηε ζηξαηεγηθή Σνπξηζηηθήο Αλάπηπμεο, ε νπνία ζηνρεχεη ζηνλ εκπινπηηζκφ, ηελ ελίζρπζε θαη ηνλ κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ παξαδνζηαθνχ κνληέινπ ηνπ ήιηνπ θαη ηεο ζάιαζζαο, ηελ αλάπηπμε λέσλ 36

κνξθψλ ηνπξηζκνχ θαη ηελ κεηαηξνπή ηεο Κχπξνπ ζε πξννξηζκφ γηα φιεο ηηο επνρέο. Ο εθζπγρξνληζκφο ηνπ αεξνδξνκίνπ ηεο Πάθνπ απφ ην ζηξαηεγηθφ επελδπηή, έλα απφ ηα βαζηθφηεξα έξγα ππνδνκήο γηα ηελ επαξρία Πάθνπ, θαη ε δξνκνιφγεζε απεπζείαο πηήζεσλ απφ πεξηζζφηεξεο επξσπατθέο θαη κεζαλαηνιηθέο ρψξεο ζα ζπκβάινπλ ζεηηθά ζηελ ηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηεο επαξρίαο ηεο Πάθνπ. Ζ θαηαζθεπή ηεο καξίλαο ηεο Πάθνπ ζα εκπινπηίζεη ηελ ηνπξηζηηθή ππνδνκή ηεο επαξρίαο θαη ζα δψζεη λέα δπλακηθή ζηελ αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ. Ζ δεκηνπξγία λέσλ γεπέδσλ γθφιθ θαη ε αλαβάζκηζε ησλ δχν πθηζηακέλσλ ζηελ επαξρία Πάθνπ, απνηεινχλ πξνηεξαηφηεηα γηα εκπινπηηζκφ ηνπ ηνπξηζηηθνχ πξντφληνο, ηελ πνηνηηθή αλαβάζκηζε ηνπ θαη ηελ επηκήθπλζε ηεο ηνπξηζηηθήο πεξηφδνπ. Οζνλ αθνξά ηελ ρξεκαηνδφηεζε ησλ πθηζηάκελσλ ή θαη ησλ λέσλ επηρεηξήζεσλ ηνπ ηνκέα θαη γηα ηελ ελζάξξπλζε ηεο επηρεηξεκαηηθφηεηαο, ην Τπνπξγείν θαηά ηελ πεξίνδν 2007-2013 ζα εθαξκφζεη ηα αθφινπζα ζρέδηα ηα νπνία ζα ζπγρξεκαηνδνηεζνχλ απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία ή απφ ην Γεσξγηθφ Σακείν ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο Ζ Πάθνο απνηειεί ην ζεκαληηθφηεξν αζηηθφ θέληξν ηεο δπηηθήο Κχπξνπ θαη γηα ην ιφγν απηφ ιεηηνπξγεί ζαλ ην θέληξν ηεο αλσηέξσ πεξηνρήο απφ φιεο ηηο απφςεηο. ηα βφξεηα θαη λφηηα ηεο πφιεο εθηείλνληαη εχθνξεο αξδεχζηκεο παξαιηαθέο πεδηάδεο, ελψ ζηα άγνλα πςψκαηα επηθξαηνχλ νη μεξηθέο θαιιηέξγεηεο θαη ε θηελνηξνθία. Ζ Πάθνο ζπγθεληξψλεη έλα δπλακηθφ ζχλνιν δξαζηεξηνηήησλ, ιεηηνπξγηψλ θαη ππεξεζηψλ, δεδνκέλνπ φηη: (α) Απνηειεί ην θέληξν κηαο γεσξγηθά πινχζηαο παξαιηαθήο δψλεο. (β) Γηαζέηεη Γηεζλέο Αεξνδξφκην. (γ) Παξνπζηάδεη ελζαξξπληηθέο ηάζεηο βηνκεραληθήο αλάπηπμεο. (δ) Γηαζέηεη ην ιηκαλάθη θαη ην Κάζηξν, κε εμαηξεηηθέο πξννπηηθέο πξνβνιήο θαη αμηνπνίεζεο, θαη πεξηβάιιεηαη απφ παξαιίεο, αξραηφηεηεο θαη θπζηθέο θαιινλέο πνπ ειθχνπλ κεγάιν αξηζκφ επηζθεπηψλ. Ο ξπζκφο αλάπηπμεο ηεο Πάθνπ επηηαρχλζεθε απφηνκα κε ηε ξαγδαία αχμεζε ηνπ αζηηθνχ πιεζπζκνχ πνπ ήηαλ απνηέιεζκα ησλ επηπηψζεσλ ηεο 37