Προς Υπουργό Οικονομίας, Ανάπτυξης & Τουρισμού κον Γ. Σταθάκη Υπουργό Υποδομών, Μεταφορών & Δικτύων κον Χ. Σπίρτζη Κοινοποίηση: Γ.Γ. Υποδοµών Κον Γ. Δέδε Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. Υπ όψη κου Προέδρου & κας Αντιπροέδρου Αρ. Πρωτ. 366 Αθήνα, 26 Ιουλίου 2016 Θέμα: ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ της Πανελλήνιας Ένωσης Συνδέσμων Εργοληπτών Δημόσιων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) επί του σχεδίου νόμου για τις «ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΈΡΓΩΝ, ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (προσαρμογή στις οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» Κύριοι Υπουργοί, Με την παρούσα, Σας υποβάλλουμε τις παρατηρήσεις της Ομοσπονδίας μας, Πανελλήνιας Ένωσης Συνδέσμων Εργοληπτών Δημόσιων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ), για το σχέδιο νόμου για τις «ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΈΡΓΩΝ, ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ (προσαρμογή στις οδηγίες 2014/24/ΕΕ και 2014/25/ΕΕ)» και παρακαλούμε να τις λάβετε υπ όψην Σας. Θα πρέπει να επισημάνουμε, ότι ο χρόνος που διατέθηκε στους εμπλεκόμενους φορείς από την ανακοίνωση της κατάθεσης του σχεδίου νόμου στην Βουλή στις 20/07/2016, μέχρι την συζήτησή του στις Επιτροπές της Βουλής στις 26 & 27/07/2016 για ένα τόσο σημαντικό νομοθέτημα, υπήρξε ελάχιστος. Παρατήρηση στο άρθρο 2, παρ. 1, αριθ. 7: «Ορισμοί» Παρακαλούμε να προστεθεί και η φράση «Ως έργο νοείται και η αποκατάσταση λειτουργίας έργου που ανατέθηκε σύμφωνα με τον παρόντα Νόμο». Παρατήρηση στο άρθρο 50 παρ.1: «Δημόσιες συμβάσεις έργων με αξιολόγηση μελέτης» Δεν θεωρούμε σκόπιμη την επέκταση του συστήματος της «Μελετοκατασκευής» Μ-Κ σε όλα τα είδη έργων. Παρατήρηση στο άρθρο 53, παρ. 7β: «Ελάχιστο περιεχόμενο εγγράφων της σύμβασης» Παρακαλούμε να προστεθεί και η λέξη «αιτιολογημένη» και το εδάφιο να διαμορφωθεί ως εξής: «Με αιτιολογημένη απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, που εκδίδεται μετά από αίτημα της Αναθέτουσας Αρχής και ύστερα από γνώμη του Τμήματος Κατασκευών του Συμβουλίου Δημόσιων Έργων της Γ.Γ.Υ, μπορεί να προστίθενται στη διακήρυξη επιπλέον όροι, που αφορούν τεχνική Σελίδα 1 από 5
και οικονομική ικανότητα όταν τούτο ενδείκνυται από το είδος ή την πολυπλοκότητα του προς ανάθεση έργου». Παρατήρηση στο άρθρο 53, παρ. 7ι: «Ελάχιστο περιεχόμενο εγγράφων της σύμβασης» «Σε έργα που η προμέτρηση των εργασιών είναι δύσκολη ή αδύνατη, όπως σε περιπτώσεις έργων συντήρησης, και για ύψος προϋπολογισμού έως 250.000 ευρώ χωρίς Φ.Π.Α., μπορεί ο προϋπολογισμός να μην περιλαμβάνει ποσότητες των επιμέρους εργασιών αλλά μόνο την κατ εκτίμηση δαπάνη του συνόλου κάθε ομάδας ομοειδών εργασιών και το γενικό σύνολο» Παρακαλούμε να απαλειφθεί η ως άνω δυνατότητα, διότι εφαρμόζεται κατά συρροή, προκειμένου οι φορείς να αποφεύγουν την προμέτρηση των εργασιών και να κατασκευάζεται το έργο κατά βούληση και ανάλογα με τον ανάδοχο και πόσο αρεστός (ή διαπλεκόμενος) είναι. Εάν κριθεί σκόπιμο να ισχύσει η ως άνω διάταξη, τουλάχιστον παρακαλούμε να περιορισθεί το ανώτατο ύψος προϋπολογισμού στο όριο του πρόχειρου διαγωνισμού, δηλαδή στις 60.000 ευρώ (αντί των 250.000). Παρατήρηση στο άρθρο 67, παρ. 3: «Ηλεκτρονική διάθεση των εγγράφων της σύμβασης» Παρακαλούμε να διαγραφεί η παρ. 3: «3. Το παρόν άρθρο δεν εφαρμόζεται στις δημόσιες συμβάσεις κάτω των ορίων» Παρατήρηση στο άρθρο 68, παρ. 1: «Διαβούλευση επί των δημοσιευμένων εγγράφων σύμβασης έργων» «μπορεί να ορίζεται,» να αντικατασταθεί: «ορίζεται» Η «διαβούλευση» επί της μελέτης, μπορεί να είναι σημαντικό εργαλείο για την βελτίωση των μελετών και τον περιορισμό των εκπτώσεων. Συνεπώς προτείνουμε η χρήση της διάταξης να είναι υποχρεωτική και όχι δυνητική πλην των συμβάσεων ήσσονος αξίας». Παρατήρηση στο άρθρο 76, παρ. 2: «Καλούμενοι Οικονομικοί Φορείς» Παρακαλούμε να προστεθεί στο τελευταίο εδάφιο και οι λέξεις «αιτιολογημένη» και το εδάφιο να διαμορφωθεί ως εξής: «Κατόπιν αιτήματος της αναθέτουσας αρχής, με αιτιολογημένη απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων,». Παρατήρηση στο άρθρο 76, παρ. 2: «Καλούμενοι Οικονομικοί Φορείς» Το εδάφιο «Ενώσεις οικονομικών φορέων εγγεγραμμένων στην ίδια τάξη και κατηγορία έργου του Μ.Ε.ΕΠ. μέχρι και την Πέμπτη τάξη, επιτρέπεται να αναλάβουν έργα εκτιμώμενης αξίας μεγαλύτερης από το ανώτατο όριο της τάξης τους μέχρι το είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) της διαφοράς μεταξύ του ανώτατου ορίου της τάξης τους και του ανώτατου ανώτατου ορίου της επόμενης τάξης,», προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις Δημόσιες συμβάσεις, προτείνεται η τροποποίηση ως εξής: «Ενώσεις οικονομικών φορέων εγγεγραμμένων στην ίδια ή διαφορετική τάξη και κατηγορία έργου του Μ.Ε.ΕΠ., επιτρέπεται να αναλάβουν έργα εκτιμώμενης αξίας μεγαλύτερης από το ανώτατο όριο της τάξης τους, αθροίζοντας τα επαγγελματικά και οικονομικά τους μεγέθη και όρια συμμετοχής» Παρατήρηση στο άρθρο 78, παρ. 3: «Στήριξη στις ικανότητες άλλων φορέων» Παρακαλούμε να προστεθεί, ως τελευταίο εδάφιο η φράση: «Οι διατάξεις του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται στις διαδικασίες σύναψης συμβάσεων άνω του κοινοτικού ορίου εφαρμογής της οδηγίας». Παρατήρηση στο άρθρο 95 παρ. 2γ: «Τρόπος σύνταξης και υποβολής οικονομικών προσφορών» Σελίδα 2 από 5
Παρακαλούμε για τροποποίηση του εδαφίου: «Με τα έγγραφα της σύμβασης μπορεί να ζητείται και ανάλυση Η υπόψη ανάλυση υποβάλλεται σε κλειστό σφραγισμένο φάκελο ο οποίος φυλάσσεται στην Προϊσταμένη Αρχή και ανοίγεται μόνο όταν,», ως εξής: «Η υπόψη ανάλυση υποβάλλεται σε κλειστό σφραγισμένο φάκελο ο οποίος ανοίγεται μαζί με την οικονομική προσφορά και αποτελεί στοιχείο αυτής.» Παρατήρηση στο άρθρο 105 παρ. 3: «Κατακύρωση σύναψη σύμβασης» Η διάταξη του πρώτου εδαφίου της παρ. 3 «Η απόφαση κατακύρωσης δεν παράγει τα έννομα αποτελέσματά της, εφόσον η αναθέτουσα αρχή δεν την κοινοποίησε σε όλους τους προσφέροντες» είναι υπερβολική. Παρακαλούμε να εξετάσετε τυχόν παρενέργειες από εκούσια ή/και ακούσια παράλειψη κοινοποίησης. Παρατήρηση στο άρθρο 127: «Ενστάσεις κατά τις διαδικασίες δημοπρασιών έργων και μελετών Παράβολο (συμβάσεις εκτιμώμενης αξίας κάτω από 60.000 Ευρώ προ Φ.Π.Α.)» «απαιτείται, με την κατάθεση της ένστασης, η καταβολή παραβόλου υπέρ του Δημοσίου ποσού ίσου με το ένα τοις εκατό επί της εκτιμώμενης αξίας της σύμβασης.» Είναι προφανές, ότι το παράβολο ύψους 1% είναι δυσανάλογα υψηλό σε σχέση με το ύψος της σύμβασης (έως 60.000 ), ενώ η σκοπιμότητα της επιβολής του είναι αμφίβολη και επιζήμια για την έκβαση του διαγωνισμού. Οι ενστάσεις ενώπιον της επιτροπής διαγωνισμού, εκδικάζονται γρήγορα και δεν παρακωλύουν την διαδικασία ανάδειξης αναδόχου, ενώ σε πλείστες όσες περιπτώσεις λειτουργούν υποβοηθητικά προς την επιτροπή διαγωνισμού, υποδεικνύοντας τυχόν λάθη που υπεισήλθαν κατά την διαδικασία. Συνεπώς προτείνουμε την πλήρη απαλοιφή της παραγράφου ή σε κάθε περίπτωση την μείωση του παραβόλου σε συμβολικά επίπεδα, πχ 0,1%. Παρατήρηση στο άρθρο 131, παρ. 3: «Υπεργολαβία» «Οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να προβλέπουν στα έγγραφα της σύμβασης.» Προτείνεται η υποχρεωτικότητα της πρόβλεψης: «Οι αναθέτουσες αρχές προβλέπουν στα έγγραφα της σύμβασης.» Παρατήρηση στο άρθρο 136, παρ. 2: «Διοίκηση του έργου Επίβλεψη» «Για την παραλαβή των αφανών εργασιών και τη σύνταξη των σχετικών πρωτοκόλλων ορίζει επίσης τριμελή επιτροπή τεχνικών υπαλλήλων. Όταν για οποιοδήποτε λόγο δεν είναι δυνατός ο ορισμός τριμελούς επιτροπής τεχνικών υπαλλήλων, αυτή η επιτροπή δύναται να συγκροτηθεί από (2) δύο υποχρεωτικά μέλη τεχνικούς υπαλλήλους και τον επιβλέποντα.» Η ως άνω πρόβλεψη έχει ήδη προκαλέσει διαδικαστικά προβλήματα στις διαδικασίες επίβλεψης, αλλά και δυσκολίες στην επάνδρωση των επιτροπών. Θεωρούμε σκόπιμο, τουλάχιστον για τα έργα προϋπολογισμού κάτω του ορίου της οδηγίας, η επιτροπή να συγκροτείται από τον επιβλέποντα και ένα επιπλέον μέλος τεχνικό υπάλληλο. Παρατήρηση στο άρθρο 150, παρ. 1: «Προκαταβολές» «Εφόσον προβλέπεται στα έγγραφα της σύμβασης, χορηγείται στον ανάδοχο προκαταβολή» Ως γνωστόν, στα έργα που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ, προβλέπεται η χορήγηση προκαταβολής, ενώ στα έργα που χρηματοδοτούνται από αμιγώς Εθνικούς πόρους, δεν υπάρχει παρόμοια πρόβλεψη. Θεωρούμε ότι η χορήγηση προκαταβολής θα διευκολύνει την εκτέλεση των έργων που χρηματοδοτούνται από Εθνικούς πόρους και θα επιφέρει ισονομία και ισοπολιτεία. Συνεπώς προτείνουμε η πρόβλεψη χορήγησης προκαταβολής να μην είναι δυνητική, αλλά να είναι υποχρεωτική, Σελίδα 3 από 5
ανεξαρτήτως πηγής χρηματοδότησης. Προτείνεται η διατύπωση: «Στα έγγραφα της σύμβασης προβλέπεται προκαταβολή» Παρατήρηση στο άρθρο 151 παρ. 2: «Επιμετρήσεις» «Η διευθύνουσα υπηρεσία, μέσα σε τρεις μήνες από την υποβολή των επιμετρήσεων από τον ανάδοχο, έχει την υποχρέωση να προβεί σε έλεγχο και διόρθωση των υπολογισμών, να εγκρίνει τις επιμετρήσεις και να κοινοποιήσει στον ανάδοχο τις επιμετρήσεις που έχουν ελεγχθεί και διορθωθεί. Η κοινοποίηση αυτή θεωρείται πράξη της διευθύνουσας υπηρεσίας κατά την έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 188 και ο ανάδοχος, εάν δεν αποδέχεται τις διορθώσεις, μπορεί να ασκήσει το προβλεπόμενο δικαίωμα της ένστασης. Εάν οι υποβαλλόμενες επιμετρήσεις παρουσιάζουν ελλείψεις, που καθιστούν αδύνατο τον έλεγχο ή τη διόρθωσή τους, η Διευθύνουσα Υπηρεσία επιστρέφει τις επιμετρήσεις στον ανάδοχο μέσα στην πιο πάνω τρίμηνη προθεσμία και τον καλεί για την συμπλήρωση των συγκεκριμένων ελλείψεων. Τα στοιχεία που λείπουν και κρίνονται απαραίτητα από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία πρέπει να αναφέρονται στην πρόσκληση συγκεκριμένα και αριθμημένα. Ο ανάδοχος μέσα σε ένα μήνα υποχρεούται να επανυποβάλλει τις επιμετρήσεις συμπληρώνοντας όλα τα στοιχεία που του ζητήθηκαν με την πρόσκληση. Μετά την πιο πάνω επανυποβολή των επιμετρήσεων, η Διευθύνουσα Υπηρεσία δεν μπορεί να τις επιστρέψει εκ νέου στον ανάδοχο προς συμπλήρωση, αλλά υποχρεούται μέσα σε ένα μήνα να τις ελέγξει, να τις διορθώσει, να τις εγκρίνει και να τις κοινοποιήσει στον ανάδοχο.» Η μέχρι τούδε εμπειρία της εφαρμογής των ως άνω διατάξεων είναι η εξής: εάν οι επιμετρήσεις έχουν πρόβλημα (πραγματικό ή όχι), απαιτούνται πέντε (5) ολάκεροι μήνες για να οριστικοποιηθούν σύμφωνα με τα διαλαμβανόμενα ή τρεις (3) μήνες εάν δεν έχουν κανένα μα κανένα πρόβλημα. Δηλαδή σύμφωνα με το πνεύμα των υπηρεσιών όπως έχει καλλιεργηθεί, ο επιβλέπων του έργου την ενενηκοστή ημέρα (90) από την υποβολή των επιμετρήσεων, ή αποδέχεται ή επιστρέφει τις επιμετρήσεις! Και έχουμε ήδη συμπληρώσει τέσσερις (4) μήνες τουλάχιστον αφού για να υποβάλει κάποιος τις πρώτες επιμετρήσεις πρέπει να δουλέψει τουλάχιστον ένα (1) μήνα. Δηλαδή στην χειρότερη περίπτωση θα διατρέξουμε πλέον έξι (6) μήνες από την έναρξη των εργασιών και τέσσερις (4) μήνες στην καλύτερη περίπτωση, προκειμένου να επιτραπεί στον ανάδοχο να υποβάλει τον 1ο λογαριασμό. Θεωρούμε τις ως άνω διαδικασίες απαράδεκτες και «τριτοκοσμικές» και μόνο σε «ομηρία» του αναδόχου από κακόπιστες Υπηρεσίες, μπορούν να οδηγούν, πολύ δε περισσότερο όταν τα χρονοδιαγράμματα των περισσότερων «μικρών» έργων είναι της τάξης των ολίγων μηνών. Προτείνουμε να καταργηθεί η δυνατότητα «επιστροφής των επιμετρήσεων». Οι επιμετρήσεις, εφ όσον απαιτείται, να διορθώνονται από τον επιβλέποντα εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας «δι ερυθράς» και να εγκρίνονται «ως διορθώθηκαν», ενώ ο ανάδοχος θα έχει το δικαίωμα της ένστασης, ως προβλέπεται (όμως οι διορθωμένες και εγκεκριμένες επιμετρήσεις θα μπορούν να συμπεριληφθούν σε λογαριασμό). Περαιτέρω δε, κρίνουμε σκόπιμο, τουλάχιστον για τα έργα προϋπολογισμού μικρότερου του ορίου της οδηγίας και λαμβανομένου υπόψη ότι πλέον οι επιμετρήσεις παραδίδονται σε ηλεκτρονικά αρχεία (excel dwg κλπ), των οποίων η επαλήθευση έλεγχος είναι υπόθεση ολίγων λεπτών, η προθεσμία ελέγχου των επιμετρήσεων να περιορισθεί σε ένα (1) μήνα (από τρείς). Παρατήρηση στο άρθρο 152 παρ. 8: «Λογαριασμοί - Πιστοποιήσεις» «Οι λογαριασμοί υποβάλλονται στη διευθύνουσα υπηρεσία που τους ελέγχει και τους διορθώνει μέσα σε ένα μήνα. Αν ο λογαριασμός που έχει υποβληθεί έχει ασάφειες ή ανακρίβειες, σε βαθμό που να είναι δυσχερής η διόρθωσή του, η διευθύνουσα υπηρεσία, με εντολή της προς τον ανάδοχο, επισημαίνει τις ανακρίβειες ή ασάφειες που διαπιστώθηκαν από τον έλεγχο και παραγγέλλει την ανασύνταξη και επανυποβολή του. Στην περίπτωση αυτή η οριζόμενη μηνιαία προθεσμία για τον έλεγχο του λογαριασμού αρχίζει από την επανυποβολή, ύστερα από την ανασύνταξη από τον ανάδοχο.» Δηλαδή και σε συνδυασμό με το προηγούμενο άρθρο, προκειμένου να εγκριθεί ένας λογαριασμός, απαιτούνται στην καλύτερη περίπτωση τέσσερις (4) μήνες για τον έλεγχο των επιμετρήσεων και ένας (1) μήνας για την έγκριση του λογαριασμού, δηλαδή πέντε (5) μήνες και στην χειρότερη δε περίπτωση πάνω από οκτώ (8) μήνες, έξι (6) δηλαδή για τις επιμετρήσεις, έναν (1) μήνα για τον έλεγχο του λογαριασμού και το ελάχιστο έναν (1) μήνα για την επανυποβολή και τον επανέλεγχό του. Σελίδα 4 από 5
Επαναλαμβάνουμε ότι θεωρούμε τις ως άνω διαδικασίες απαράδεκτες και μόνο σε «ομηρία» του αναδόχου από κακόπιστες Υπηρεσίες, μπορούν να οδηγούν, πολύ δε περισσότερο όταν τα χρονοδιαγράμματα των περισσότερων «μικρών» έργων είναι της τάξης των ολίγων μηνών. Προτείνουμε να καταργηθεί η δυνατότητα «επιστροφής του λογαριασμού». Ο λογαριασμός, εφ όσον απαιτείται, να διορθώνεται από τον επιβλέποντα εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας «δι ερυθράς» και να εγκρίνεται «ως διορθώθηκε», ενώ ο ανάδοχος θα έχει το δικαίωμα της ένστασης, ως προβλέπεται. Περαιτέρω δε, κρίνουμε σκόπιμο, τουλάχιστον για τα έργα προϋπολογισμού μικρότερου του ορίου της οδηγίας και λαμβανομένου υπόψη ότι πλέον οι λογαριασμοί παραδίδονται σε ηλεκτρονικά αρχεία (excel κλπ), των οποίων η επαλήθευση έλεγχος είναι υπόθεση ολίγων λεπτών, η προθεσμία ελέγχου των λογαριασμών να περιορισθεί σε δεκαπέντε (15) ημέρες (από ένα μήνα). Παρατήρηση στο άρθρο 176, παρ. 1: «Διαιτητική επίλυση διαφορών» «Στα Έγγραφα της Σύμβαση, έπειτα από γνώμη του αρμόδιου τεχνικού συμβουλίου, μπορεί να εγκριθεί και περιληφθεί ρήτρα περί διαιτητικής επίλυσης κάθε διαφοράς που προκύπτει σχετικά με την εφαρμογή, την ερμηνεία ή το κύρος της Σύμβασης.» Θεωρούμε ότι η «ρήτρα διαιτησίας» πρέπει να περιλαμβάνεται υποχρεωτικά στα τεύχη δημοπράτησης όλων των έργων. Πλήθος αντιδικιών αναδόχων με τις Αρχές θα επιλύονται ταχύτερα από την δικαστική οδό. Συνεπώς προτείνουμε η «ρήτρα περί διαιτητικής επίλυσης» να είναι υποχρεωτική και όχι δυνητική. Περαιτέρω οι όροι της διαιτησίας πρέπει να είναι ίδιοι για όλα τα έργα. Συνεπώς οι διαδικασίες και η συγκρότηση των διαιτητικών οργάνων πρέπει να ορίζονται με απόφαση Υπουργού ή/και Περιφερειάρχη. Θα πρέπει, τέλος, να προβλέπεται ότι ορίζεται ως επιδιαιτητής δικαστικός λειτουργός. Παρακαλούμε να λάβετε υπ όψη Σας τις παραπάνω προτάσεις της Ομοσπονδίας μας και παραμένουμε στην διάθεσή Σας. Με τιμή Για την Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε. Ο Πρόεδρος Ο Γενικός Γραµµατέας Γιώργος Γάγαλης Ευάγγελος Γαλάνης Σελίδα 5 από 5