γ κ α ζ ο χ ώ ρ ι δ υ ν α μ ι κ ή ε ξ έ λ ι ξ η ή ρ ο μ α ν τ ι κ ή α ν ά μ ν η σ η

γ κ α ζ ο χ ώ ρ ι ` δ υ ν α μ ι κ ή ε ξ έ λ ι ξ η ή ρ ο μ α ν τ ι κ ή α ν ά μ ν η σ η

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Με την ανακήρυξη της Αθήνας ως πρωτεύουσα το 1833,αρχίζει μια νέα εποχή για τον Κεραμεικό. Καθοριστική ήταν η πρόταση των Κλεάνθη και Schaubert με την χάραξη του γνωστού τριγώνου και την τοποθέτηση των ανακτόρων στην Ομόνοια, καθώς και η πρόταση του Leon Von Klenze όπου περιελάμβανε την χωροθέτηση τους στην περιοχή του Κεραμεικού. Και στις δύο περιπτώσεις το σοβαρό ενδεχόμενο ανάπτυξης της περιοχής προσέλκυσε το ενδιαφέρον πολλών εύπορων Ελλήνων επενδυτών. Τελικά με την τοποθέτηση των ανακτόρων αντιδιαμετρικά του τριγώνου, διεκόπη η προδιαγεγραμμένη θετική εξέλιξη της περιοχής. Σταθμός στην διαμόρφωση του χαρακτήρα της περιοχής ήταν η ίδρυση του εργοστασίου μεταξουργείου το 1852 αρχικά από αγγλική εταιρεία, η λειτουργία του οποίου πέρασε στα χέρια του Αθ.Δουρούτη το 1854.Έκτοτε ο μικροαστικός χαρακτήρας της περιοχής εξελίσσεται χάρις στην εγκατάσταση εργοστασίων κι εργαστηρίων με σημαντικότερο εκείνο του φωταερίου. Κατά τα τέλη του 19ου αι. Παρατηρείται μεγάλη εισροή μεταναστών οι οποίοι ασκούν παραγωγικές δραστηριότητες σχετικά με τα μηχανουργεία (φθηνά εργατικά χέρια). Στις αρχές του 20ου αι. η περιοχή χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία χρήσεων γης (κατοικία,εμπόριο,παραγωγή). Η σταδιακή υποβάθμιση της περιοχής ξεκινά κατά την περίοδο του μεσοπολέμου και στην συνέχεια εντείνεται κατά τις δεκαετίες 50-60 όπου παρατηρείται η βίαιη αστικοποίηση της Αθήνας. Παράλληλα, αναδύονται έντονα περιβαλλοντικά προβλήματα και προβλήματα σε σχέση με το κακό κτιριακό δυναμικό της περιοχής, γεγονός που απομακρύνει τους παλιούς κατοίκους, οι οποίοι αντικαθίστανται από τους ξένους μετανάστες. Η φθίνουσα πορεία που διαγράφεται από τότε, επιχειρείται να ανατραπεί με την εφαρμογή αναπλάσεων που ξεκίνησαν στα τέλη της δεκαετίας του 90. Σήμερα, η ιδιαίτερη ταυτότητα της περιοχής χαρακτηρίζεται από Έλληνες, παλιούς κατοίκους και ξένους μετανάστες εκ των οποίων οι περισσότεροι είναι μουσουλμάνοι. Οι κάτοικοι ασκούν ποικίλες παραγωγικές δραστηριότητες και μένουν σε κτίρια διαφόρων χρονολογιών αντιπροσωπευτικών της ιστορίας της συνοικίας. Παρά τα προβλήματα που παρουσιάζει η περιοχή και αφορούν κυρίως το φυσικό και δομημένο περιβάλλον, την κοινωνική σύνθεση και τις ασυμβίβαστες με την κατοικία δραστηριότητες μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία ζωντανή περιοχή, η οποία παρέχει δυνατότητες αναμόρφωσης. Η τάση αυτή έχει ήδη αρχίσει να διαγράφεται με την εγκατάσταση χώρων τέχνης και ψυχαγωγίας, η οποία ωστόσο αναζητά να ενταχθεί σε ένα πρωτοποριακό και δυναμικό πλαίσιο ανάπτυξης.

η μ ε λ έ τ η τ η ς π ε ρ ι ο χ ή ς μ α ς ο μ ά δ α 7 ο ι κ ο δ ο μ ι κ ά τ ε τ ρ ά γ ω ν α Π46 Π47 Π48

Κ Α Τ Α Σ Κ Ε Υ Η Οπλισμένο σκυρόδεμα Λιθόκτιστα Σύμμεικτα Μεταλλικά

Κ Α Τ Α Σ Κ Ε Υ Η Οπλισμένο σκυρόδεμα Λιθόκτιστα Σύμμεικτα Μεταλλικά 1 : 2000 πλειοψηφία κτιρίων από οπλισμένο σκυρόδεμα, χαρακτηριστικό της χρονολογίας κατασκευής. Τα λιθόκτιστα αποτελούν μία ρομαντική ανάμνηση του παρελθόντος. Τα μεταλλικά στεγάζουν εφήμερες ανάγκες αναψυχής

Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ Η Καλή Κακή Μέτρια

Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ Η Καλή Κακή Μέτρια 1 : 2000 παρατηρείται καλή κατάσταση κτιριακού δυναμικού χαρακτηριστικό των ενεργειών ανάπλασης γύρω από την πλατεία τις τελευταίες δεκαετίες.

Ο Ρ Ο Φ Ο Ι Ισόγειο Διώροφο Τριώροφο Τετραώροφο και πλέον

Ο Ρ Ο Φ Ο Ι Ισόγειο Διώροφο Τριώροφο 1 : 2000 Τετραώροφο και πλέον απομακρυνόμενοι από την πλατεία παρατηρούμε μείωση των υψών των κτιρίων.

ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑ Μετά το 1985 1950-1985 1920-1950 Πριν το 1920

Π Α Λ Α Ι Ο Τ Η Τ Α Μετά το 1985 1950-1985 1920-1950 1 : 2000 σε αντίθεση με το υπόλοιπο γκαζοχώρι, η περιοχή γύρω από την πλατεία χαρακτηρίζεται από νεότερο κτιριακό δυναμικό, χαρακτηριστικό της ανάπλασης της περιοχής.

Χ Ρ Η Σ Ε Ι Σ Ι Σ ΟΓ Ε Ι Ο Υ Κατοικία Λιανικό-τοπικό εμπόριο Εστίαση αναψυχή ΕργαστήριαΣυνεργεία ΑποθήκεςΜεταφορές

Χ Ρ Η Σ Ε Ι Σ Ι Σ Ο Γ Ε Ι Ο Υ Κατοικία Λιανικό-τοπικό εμπόριο Εστίαση αναψυχή Εργαστήρια- Συνεργεία 1 : 2000 Αποθήκες- Μεταφορές ενδιαφέρουσα και ισομοιρασμένη ανάμειξη κατοικιών και χώρων αναψυχής.

Χ Ρ Η Σ Ε Ι Σ Ο Ρ Ο Φ Ο Υ Κατοικία Λιανικό-τοπικό εμπόριο Εστίαση αναψυχή ΕργαστήριαΣυνεργεία ΑποθήκεςΜεταφορές

Χ Ρ Η Σ Ε Ι Σ Ο Ρ Ο Φ Ο Υ Κατοικία Εστίαση αναψυχή 1 : 2000 Αποθήκες- Μεταφορές παρά τις ασυμβίβαστες με την κατοικία δραστηριότητες, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια ζωντανή περιοχή, η οποία αναζητά τον χαρακτήρα της μέσα σε ένα δυναμικό πλαίσιο ανάπτυξης.

ε λ ε ύ θ ε ρ ο ι χ ώ ρ ο ι κ α ι π ρ ά σ ι ν ο υ π ά ρ χ ο υ σ ε ς χ ρ ή σ ε ι ς κ α ι π ρ ο τ ά σ ε ι ς γ ι α τ ο μ έ λ λ ο ν

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΣΕ ΜΙΑ ΠΡΩΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Στην Αθήνα του 21 ου αι. η παρουσία του πρασίνου και του αδόμητου αστικού περιβάλλοντος θα λέγαμε ότι είναι το λιγότερο ελλιπής και προβληματική μιας και αντικατοπτρίζει την δυσαρμονία συνεννόησης του κοινωνικού συνόλου εκφρασμένη στον χώρο. Η πρόταξη των ατομικών κερδοσκοπικών συμφερόντων έναντι στα συλλογικά, στάση που χαρακτήριζε το ελληνικό αστικό τοπίο από τις απαρχές της δημιουργίας του, σήμερα μοιάζει εντονότερη από ποτέ και τα κατάλοιπα μιας παλιάς εγκαταλελειμμένης βιομηχανικής συνύπαρξης με το φυσικό στοιχείο, μοιάζουν να έχουν στιγματίσει την πόλη. Η αδυναμία αφομοίωσης αυτών των στοιχείων μέσα σε ένα πλαίσιο δυναμικής ανάπτυξης αποτελεί σημαντική ένδειξη απουσίας πολεοδομικού σχεδίου για το μέλλον και η μόνη λύση που διαφαίνεται, είναι βασισμένη στην ατομική πρωτοβουλία. Η βιομηχανία εκφράζει κάτι, το οποίο ο άνθρωπος θεωρεί ότι ελέγχει απόλυτα και βασίζεται σε αρχές ορθολογισμού και αιτιοκρατίας. Η αδυναμία κατανόησης ότι η φύση, με τη μορφή που εκφράζεται στον αστικό χώρο, δεν υπακούει στους νόμους της μηχανής και του βιομηχανικού ορθολογισμού, ίσως εξηγεί τις δυσαρμονίες που παρατηρούμε. Ο τρόπος με τον οποίο έχει αναπτυχθεί η πόλη στην περιοχή του Γκαζοχωρίου φανερώνει ότι ο άνθρωπος έχει χάσει την βιωματική του σχέση με την φύση λόγω της απουσίας χώρων μέσα στους οποίους το πράσινο μπορεί να αναπτυχθεί. Είναι πλέον προφανές ότι η σχέση του Αθηναίου με το πράσινο έχει καταντήσει να είναι μάλλον μία ανάμνηση, ένα αίσθημα που κάπου στην πορεία από τα μεταπολεμικά χρόνια στο σήμερα χάθηκε. Σε επίπεδο μικροκλίμακας η αυλή του λαϊκού χαμόσπιτου, που τόσο εξυμνήθηκε από τους ιστορικούς όσο και από τον Άρη Κωνσταντινίδη στο βιβλίο του «τα παλιά αθηναϊκά σπίτια» ως ανάμνηση μιας χαμένης κοινωνικής συνύπαρξης, μάλλον εκλείπει σήμερα ή έχει απομείνει ως ο γνωστός ακάλυπτος της εργολαβικής πολυκατοικίας. Η ύπαρξη πάρκων και χώρων πρασίνου που να κατανέμονται ομοιόμορφα στο λεκανοπέδιο και να αντιστοιχούν σε συγκεκριμένο αριθμό πολιτών δεν εντάχθηκε ποτέ στα πολεοδομικά σχέδια της πολιτείας και σε αυτό συνέβαλε η απουσία κάθε ελέγχου χρήσεων γης από το κράτος.

Τελικά η πόλη της Αθήνας, ειδικά σε περιοχές όπως το Γκάζι, όπου παρουσιάζεται έλλειψη πολεοδομικού σχεδιασμού, έχει αναπτύξει δυσανάλογα τον δομημένο χώρο της σε σχέση με τον μη δομημένο. Επομένως το θέμα το οποίο θέτουμε στο επίκεντρο της μελέτης μας, δηλαδή η ύπαρξη πρασίνου στην περιοχή είναι πολύ καίριο. Αφού γύρω μας η πόλη έχει αναπτύξει το δομημένο χώρο επαρκώς, εμείς πρέπει να προσπαθήσουμε να αναδείξουμε τον ΜΗ δομημένο χώρο μέσα στην πόλη, σχεδιάζοντάς τον. Ίσως τελικά ο ρόλος ενός αρχιτέκτονα σε μία πόλη όπως η Αθήνα είναι να μελετά και να σχεδιάζει το κενό. Κατ επέκταση ίσως να έπρεπε μέσα στην μελέτη του να προτείνει το ΜΗ δομημένο, δηλαδή αυτό που δεν πρέπει να υπάρχει στην πόλη. Σύμφωνα με τον Δ.Καρύδη η σχέση της πόλης με τον φυσικό της περίγυρο ήταν μάλλον αρμονική στα τέλη του 19 ου αι. και στις αρχές του 20 ου αι. Η χαμηλή πυκνότητα δόμησης ακόμη και στο κέντρο της πόλης, η ύπαρξη κήπων ή αυλών σε όλους τους τύπους κατοικίας, η ήπια συνύπαρξη του δομημένου αστικού χώρου με τις ειδυλλιακές τοποθεσίες στα βόρεια και στα νότια προάστια, συνέβαλαν καθοριστικά στη διαμόρφωση ενός υψηλού αστικού βιοτικού επιπέδου. Η σταδιακή ανάπτυξη της πόλης πέρα από τα πλαίσια του λεκανοπεδίου, η δημιουργία των πρώτων συνοικισμών κυρίως για τους πρόσφυγες του 22 και η συνεχώς αυξανόμενη αστικοποίηση άρχισαν να διαταράσσουν την ομαλή σχέση της πόλης με το φυσικό στοιχείο, και σύντομα τα πρώτα προβλήματα υγιεινής έγιναν αισθητά. Η βίαιη αστικοποίηση της Αθήνας που εμφανίστηκε κυρίως τις δεκαετίες 60 και 70, η οποία ενθαρρύνθηκε από το κράτος προκειμένου να αναθερμανθεί η οικονομία, διατάραξε καθοριστικά αυτή τη σχέση με τη φύση και έχει διαμορφώσει σε έναν μεγάλο βαθμό την εικόνα της πόλης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Η σχέση του Αθηναίου με το αδόμητο περιβάλλον περιορίστηκε, στις πλέον καθιερωμένες αστικές πολυκατοικίες της αντιπαροχής, στην ύπαρξη ακαλύπτου χωρίς ιδιαίτερη χρήση. Οι μικροϊδιοκτήτες γης αδιαφορούσαν σχεδόν παντελώς για την ύπαρξη πρασίνου ή κενών οικοπέδων, για χάρη της κερδοσκοπίας και το κράτος φάνηκε αδύναμο να διαφυλάξει τον δημόσιο χώρο και να διαχωρίσει με σαφήνεια τις χρήσεις γης μέσα την πόλη.

Με ποιον τρόπο επαναφέρουμε το πράσινο σε μια τέτοια περιοχή; - Τα ερείπια: τα κτίρια που έχουν εγκαταλειφθεί ως ήταν, αφήνοντας τον χρόνο να τα φθείρει και την φύση να εισβάλει μέσα τους, έχουν σίγουρα ένα ρομαντικό στοιχείο ως ανάμνηση παρελθούσας ζωής, το οποίο δημιουργεί τη δική του αισθητική. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι τα πρώτα σημεία στα όποια μπορεί από μόνο του πράσινο να εμφανίζεται μέσα στην πόλη. Στόχος θα μπορούσε να είναι η διατήρηση των ερειπίων ως κελύφη, μέσα στα οποία θα μπορούσαν να σχεδιαστούν πάρκα ή παιδικές χαρές. Μπορούν να αποτελέσουν χώρους βιωματικούς, όπου η ιστορική μνήμη και η προβολή μιας παρελθοντικής νοσταλγίας να συνθέτουν έναν ενδιαφέρον πολιτιστικό ψηφιδωτό. - Οι ακάλυπτοι χώροι των οικοδομικών τετραγώνων θα μπορούσαν να αποτελέσουν χώρους καλλιέργειας και κήπων που να τους αξιοποιούν και συντηρούν οι κάτοικοι της περιοχής. Με αυτό τον τρόπο θα επαναφέρουμε μια βιωματική σχέση ανθρώπου και φύσης που θα αποτελεί μια υπενθύμιση της υπερβατικότητας της φύσης μέσα στην μηχανιστική αστική ζωή. Προχωρώντας ένα βήμα μπροστά από την αξιοποίηση του κάθε ακαλύπτου ξεχωριστά, θέλουμε να δούμε κατά πόσο είμαστε έτοιμοι να ενοποιήσουμε τον χώρο των ακάλυπτων στο εσωτερικό κάθε οικοδομικού τετραγώνου. Η ενοποίηση αφορά τη δημιουργία ενός χώρου κοινής χρήσης από τους κατοίκους των πολυκατοικιών που βλέπουν σε αυτόν. Με το άθροισμα των επιμέρους ακάλυπτων, ο κοινός χώρος που θα προκύψει θα έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη! Ένας ζωτικός χώρος στην καρδιά κάθε οικοδομικού τετραγώνου, που μπορεί να αποτελεί τη μικρή κλίμακα πρασίνου που λείπει. Μπορεί να αποτελεί τον χώρο συνάντησης, ξεκούρασης, παιχνιδιού, τον χώρο όπου γνωρίζεις τους γείτονές σου, ή μπορεί απλώς και μόνο να βελτιώσει το μικροκλίμα για κάθε διαμέρισμα που βλέπει σε αυτόν. Τα οφέλη εντοπίζονται δηλαδή τόσο στο επίπεδο της βελτίωσης του χώρου κατοίκησης όσο και στη δημιουργία και ενίσχυση κοινωνικών σχέσεων αλλά και του μικροκλίματος στις γειτονιές της Αθήνας. Στα πλαίσια ενός οράματος το οποίο αποσκοπεί σε μια πιο ποιοτική ζωή στην πόλη, είναι αναγκαίος ο συμβιβασμός με τις συνθήκες και τις απαιτήσεις της εποχής. Η οικονομική κατάσταση των πολιτών στην πλειονότητα τους δεν επιτρέπει αυτή τη στιγμή ενέργειες τέτοιου είδους οι οποίες κοστίζουν. Επομένως για να υπάρξει μία εκμετάλλευση των αδόμητων χώρων που μελετάμε και φιλοδοξούμε να δώσουμε έναν άλλον πιο ουσιαστικό χαρακτήρα, είναι αναγκαίο η πρόταση να απαιτεί όσο το δυνατόν λιγότερα χρήματα. Επίσης η οποιαδήποτε ενέργεια που ευελπιστούμε να γίνει απαιτεί την ενασχόληση και την συμβολή των ίδιων των κατοίκων των πολυκατοικιών που περιβάλλουν αυτά τα αδόμητα μέρη της πόλης. Αυτή η ενασχόληση τους εκτός από λόγους οικονομικούς προτείνουμε να γίνει και για λόγους προσωπικής έκφρασης και παρέμβασης καθώς και κατάθεσης ιδεών στον χώρο που πρόκειται να βελτιώσει την καθημερινότητά τους.

εργαστήριο - εμπόριο - αναψυχή