Ο.Π.Σ.Ν. Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου:Περίπτωση Γενικού Νοσοκομείου Σερρών

ΤΕΙ Καβάλας Σχολή Διοίκησης Και Οικονομίας Τμήμα Διαχείρισης Πληροφοριών Ο.Π.Σ.Ν. Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου:Περίπτωση Γενικού Νοσοκομείου Σερρών Εποπτης Καθηγητής: Βαλσαμίδης Σταύρος Ονοματεπώνυμο φοιτήτριας: Κολόκθα Σταυρούλα ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2012

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Στα χρόνια που μεσολάβησαν μεταξύ της μοντέρνας υπολογιστικής τεχνολογίας και θεωρίας, η Ιατρική Πληροφορική απέκτησε ένα σύνθετο περιεχόμενο. Μπορούμε να πούμε ότι Ιατρική Πληροφορική είναι η δομημένη αποθήκευση πληροφοριών ιατρικού ενδιαφέροντος που σχετίζονται με ιατρικό ιστορικό κάποιου ασθενούς. Τα δεδομένα αυτά είναι αποθηκευμένα σε ηλεκτρονική μορφή και είναι προσβάσιμα, σύμφωνα με τους κανόνες περί ιατρικού α πορρήτου, από εξειδικευμένο προσωπικό, είτε ανακαλώντας τα, από κάποια μεγαλύτερη βάση δεδομένων (ενδό-νοσοκομειακά) ή από μια ηλεκτρονική κάρτα την οποία κατέχει ο ασθενής και μπορεί να ανανεώνεται διαρκώς. Η Ιατρική Πληροφορική έχει κατά συνέπεια περιεχόμενο βασικής έρευνας, κλινικής ιατρικής, και οργάνωσης υπηρεσιών υγείας. Τα τελευταία χρόνια έχει ξεφύγει από τα στενά πλαίσια του σχεδιασμού και εφαρμογής πληροφοριακών συστημάτων και αποτελεί μια ολοκληρωμένη, αναλυτική, και ορθολογιστική μέθοδο προσέγγισης της ιατρικής έρευνας και πράξης. Σελίδα 1 από 87

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...1 Συντμήσεις... 4 Εισαγωγή... 6 1. Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών...7 1.1. Πληροφορία...7 1.2. Η Έννοια Του Συστήματος...7 1.2.1. Χαρακτηριστικά Συστημάτων... 8 1.2.2. Κατηγορίες Συστημάτων... 8 1.3. Πληροφοριακό Σύστημα...9 1.3.1. Σκοπός του Πληροφοριακού Συστήματος Υγείας... 9 2. Πληροφοριακά Συστήματα Υγείας... 11 2.1. Συστήματα Υγείας...11 2.2. Η Υποδομή Πληροφορικών Συστημάτων Υγείας (HCIS) Ενός Συστήματος Οργανωμένης Παροχής Υπηρεσιών... 11 2.3. Τάσεις στα Συστήματα Οργανωμένης Παροχής Υπηρεσιών Υγείας... 12 3. Πληροφοριακά Συστήματα Νοσοκομείου...15 3.1. Εισαγωγή... 15 3.2. Βασικοί Στόχοι Του Πληροφοριακού Συστήματος Νοσοκομείου... 15 3.3. Προϋποθέσεις και Απαιτήσεις ενός Ο.Π.Σ...20 3.3.1. Ασφάλεια... 20 3.3.2. Διαλειτουργικότητα Εφαρμογών και Συσ τημάτω ν...24 3.3.3. Φιλικότητα Γραφικού Π εριβάλλοντος... 25 3.3.4. Επεκτασιμότητα Συστήματος... 26 3.3.5. Τυποποίηση και Χρήση Π ροτύπ ω ν...27 3.4. Υποσυστήματα Πληροφοριακού Συστήματος Νοσοκομείου...28 3.4.1. Διοικητικό - Οικονομικό Υποσύστημα (ΕΚΡ)... 29 3.4.2. Υποσύστημα Διαχείρισης Ασθενών...33 3.4.3. Ιατρικό Υποσύστημα...35 3.4.4. Υποσύστημα Νοσηλευτικής Υπηρεσίας...37 3.4.5. Υποσύστημα Επιχειρηματικής Ευφυΐας...37 3.4.6. Υποσύστημα Διαχείρισης Βιοϊατρικής Τεχνολογίας...38 3.4.7. Πληροφοριακό Σύστημα Μηχανογράφησης Εργαστηρίων...40 3.5. Σημερινή Κατάσταση...53 3.5.1. Τα Νοσοκομειακά Πληροφοριακά Συστήματα στην Ελλάδα... 53 3.6. Μελλοντική Εξέλιξη...54 Σελίδα 2 από 87

4. Δομή Ο.Π.Σ...57 4.1. Αρχιτεκτονικές Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων...57 4.2. Δίκτυο...60 4.2.1. Στάνταρ και προδιαγραφές της δομημένης καλωδίωσης...62 4.2.2. Τοπολογία Αστέρα...65 4.2.3. Πιστοποίηση Λειτουργικότητας... 65 4.3. Συμβόλαιο Εξασφάλισης Επιπέδου Παρερχομένων Υπηρεσιών... 66 5. Ηλεκτρονική Μορφή - Δεδομένα...72 5.1. Ηλεκτρονικός Φάκελος ασθενούς (Electronic Medical Record)...72 5.1.1. Αυτοματοποιημένοι ιατρικοί φάκελοι (automated medical records)...72 5.1.2. Ψηφιοποιημένο σύστημα ιατρικού φακέλου (computerized medical record system)...72 5.1.3. Ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος (electronic medical record)... 72 5.1.4. Ηλεκτρονικό σύστημα φακέλου ασθενών... 74 5.2. Κάρτες Υγείας... 75 5.3. Έξυπνη Κάρτα Υγείας...76 5.4. Τηλεϊατρική... 77 5.4.1. Ορισμοί της τηλεϊατρικής... 78 5.4.2. Προέλευση της τηλεϊατρικής... 80 5.4.3. Χρήση των τηλεϊατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών τηλεϋγείας... 80 5.5. Η Τηλεϊατρική στην Ελλάδα...82 5.5.1. Πρόγραμμα Τηλεϊατρικής Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας... 83 Συμπεράσματα...84 Βιβλιογραφία...85 Σελίδα 3 από 87

ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ B.I. D.R.P. D.S.S. E.I.A E.M.R. E.R.P. F.T.P. H.C.I.S. H.I.S. Business Intelligence Disaster Recovery Plan Decision Support Systems Electronic Industry Association Electronic Medical Record Enterprise Resource Planning Foiled Twisted Pair Health Care Information Systems Health Information Systems H.L.7. Health Level 7 I.C.D. L.I.S. M.I.S. N.O.C. S.L.A. T.I.A. U.P.S. U.T.P. W.H.O. Ε.Σ.Υ. Κ.Ε.Κ. Κ.Π.Σ. Κ.τ.Π Μ.Ε.Θ. International Classification of Diseases Lab Information Systems Management Information Systems Network Operation Center Service Level Agreement Telecommunication Industry Association Unlimited Power Supply Unshielded Twisted Pair World Health Organization Εθνικό Σύστημα Υγείας Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης Κοινωνία της Πληροφορίας Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Σελίδα 4 από 87

Μ.Υ. Ο.Π.Σ. Ο.Π.Σ.Ν. Πε.Σ.Υ.Π. Π.Σ. Π.Σ.Υ. Τ.Π.Ε. Υπ.Υ.Π. Μονάδες Υγείας Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείων Περιφερειακό Σύστημα Υγείας και Πρόνοιας Πληροφοριακό Σύστημα Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας Τεχνολογικός Επικοινωνιακός Εξοπλισμός Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας Σελίδα 5 από 87

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εισβολή των νέων τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών στην καθημερινή μας ζωή, έχει επιδράσει θετικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του πολίτη, σε πολλούς τομείς. Ο τομέας της υγείας είναι ένας από τους σημαντικότερους. Πλέον με την χρήση των υπολογιστών και του διαδικτύου, υπάρχει ένα πολύτιμο εργαλείο - σύμμαχος σε ό, τι αφορά τις προσφερόμενες υπηρεσίες αλλά και την γενική οργάνωση του συστήματος Υγείας. Σκοπός αυτής της συνεργασίας είναι η μείωση του κόστους και του χρόνου καθώς και η αύξηση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πολίτες οποιουδήποτε κράτους. Σελίδα 6 από 87

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο 1. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ 1.1. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Πληροφορία είναι το αποτέλεσμα της κατανόησης, αξιολόγησης και συσχετισμού των διαφόρων δεδομένων μέσω της οποίας δίνεται η δυνατότητα να παρθούν αποφάσεις (Wikipedia, Πληροφορία, 2012). Για ένα νοσοκομείο, η πληροφορία αποτελεί ένα μέσο καταγραφής και μελέτης της λειτουργίας της «επιχείρησης» ώστε να μπορούν να γίνονται οι σωστοί και οι κατάλληλοι έλεγχοι για την εύρυθμη λειτουργία ολόκληρου του συστήματος. Είναι φανερό ότι η πορεία της εξέλιξης ενός συστήματος όπως το νοσοκομείο (με την έννοια της ανθρώπινης οργάνωσης) εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ποιότητα και ποσότητα των διατιθέμενων πληροφοριών. Ευθέως ανάλογη και εξίσου σημαντική είναι και η ποιότητα και ποσότητα των επεξεργασιών στις οποίες υπόκεινται οι πληροφορίες, ώστε να παραχθεί η απαιτούμενη τελική πληροφόρηση. Η πληροφόρηση λοιπόν βασίζεται στις πληροφορίες και οι πληροφορίες στα δεδομένα. Τα δεδομένα δεν είναι τίποτε άλλο από μη επεξεργασμένες πληροφορίες. Η διοίκηση λοιπόν ενός Νοσηλευτικού Ιδρύματος, χρειάζεται αξιόπιστες πληροφορίες κατάλληλα επεξεργασμένες με τρόπο τέτοιο ώστε να μπορεί να βασισθεί σε αυτές για την εκτέλεση όλων των σημαντικών λειτουργιών που έχουν να κάνουν με την αύξηση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας του Νοσοκομείου. 1.2. Η Έ ν ν ο ια Το υ Συ σ τ ή μ α τ ο ς Υπάρχουν πολλοί ορισμοί που έχουν κατά καιρούς προταθεί για την έννοια «σύστημα» (Wikipedia, Σύστημα, 2012). Το σίγουρο είναι ότι σε κάθε σύστημα έ χουμε δύο βασικά χαρακτηριστικά: A. Τα μέρη που αποτελείται είναι «διασυνδεδεμένα» μεταξύ τους υπό κάποια έννοια με αποτέλεσμα να εξαρτάται το ένα από το άλλο. B. Είναι σαφώς καθορισμένα όρια σε σχέση με το «περιβάλλον» του. Ορισμοί που έχουν δοθεί για την έννοια του συστήματος είναι ενδεικτικά παρακάτω: A. Σύστημα είναι ένα πλήθος στοιχείων. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να είναι άνθρωποι, υλικά, πληροφορίες, όντα, ιδέες, αξίες κλπ. Τα στοιχεία αυτά είναι οργανωμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να πετύχουν ένα συγκεκριμένο στόχο. Δηλαδή να κάνουν συγκεκριμένη δουλειά. Σελίδα 7 από 87

Β. Σύστημα ονομάζεται ένα οργανωμένο και ολοκληρωμένο σύνολο από αλληλεξαρτώμενα και αλληλεπιδρώντα συστατικά στοιχεία. 0. Σύστημα είναι ένα σύνολο στοιχείων, με κάποια συγκεκριμένη οργανωτική δομή το οποίο επιτελεί ή αναπτύσσει μια σειρά από δραστηριότητες και επιδιώκει την επίτευξη ενός προκαθορισμένου στόχου. Η συνλειτουργία, αλληλεξάρτηση, αλληλεπίδραση και συνοχή των στοιχείων του συστήματος είναι προκαθορισμένη από ένα πλαίσιο εσωτερικής οργάνωσης και δομής, με τον τελικό σκοπό να επιτυγχάνεται σε επίπεδο συνόλου. Τέτοια παραδείγματα συστημάτων είναι: 8. Ένας Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών (Νοσοκομείο, Κέντρο Υγείας) ο οποίος λειτουργεί με στοιχεία ανθρώπους και υλικά μέσα. Ένα τέτοιο σύστημα ονομάζεται μεικτό σύστημα. ό. Ένας ζων Οργανισμός (άνθρωπος) αποτελεί ένα φυσικό σύστημα ο. Μια Ηλεκτρονική Συσκευή (Ηλεκτρονικός Υπολογιστής) αποτελεί ένα τεχνικό σύστημα. 1.2.1. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Τα συστήματα έχουν ή αναζητούν αντικειμενικούς σκοπούς και στόχους που μερικές φορές είναι δύσκολο να παρατηρηθούν. Στην ορολογία των συστημάτων οι στόχοι αυτοί αποτελούν την έξοδο του συστήματος. Το σύστημα αποτελείται από πέντε βασικά στοιχεία. Όταν «κοιτάξουμε» το σύστημα με γνώμονα τα πέντε αυτά στοιχεία, αυτή η λειτουργία ονομάζεται συστηματική προσέγγιση. Τα στοιχεία αυτά είναι: 1. Είσοδος: με τι ή πάνω σε τι το σύστημα λειτουργεί. 2. Έξοδος: τι παράγει το σύστημα. 3. Επεξεργασία/ Διεργασία: τι κάνει το σύστημα στην είσοδο για να παραχθεί η έξοδος. 4. Έλεγχος: οι κανόνες με τους οποίους γίνεται η επεξεργασία. 5. Ανακύκλωση: πληροφόρηση σχετική με την έξοδο έρχεται πάλι στην είσοδο για να προσαρμοστεί η επεξεργασία ούτως ώστε να επιτευχθεί η ε πιθυμητή έξοδος. Το περιβάλλον ενός συστήματος περιλαμβάνει οτιδήποτε υπάρχει έξω από τον έλεγχο του. Πόροι είναι όλα τα μέσα (άνθρωποι και υλικά) που διαθέτει το σύστημα για την επίτευξη των στόχων του. 1.2.2. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Τα συστήματα διαιρούνται σε κατηγορίες ανάλογα με το κριτήριο κατηγοριοποίησής τους. Συγκεκριμένα: Α. Ανάλογα με τον τρόπο δημιουργίας τους: Σε φυσικά και τεχνητά. Β. Ανάλογα με το βαθμό αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον τους: Σε ανοικτά και κλειστά. Σελίδα 8 από 87

0. Ανάλογα με το βαθμό εξέλιξής τους στο χρόνο: Σε δυναμικά με ανθρώπινο έλεγχο, δυναμικά χωρίς ανθρώπινο έλεγχο (π.χ. τα καιρικά φαινόμενα) και σε στατικά (με πολύ αργή εξέλιξη για την ανθρώπινη αντίληψη του χρόνου). 1.3. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κάθε επιχείρηση μέσα στην οποία υπάρχει η ανάγκη για οργάνωση, ταξινόμηση και διαχείριση όλων των πόρων, χρησιμοποιεί ένα συγκεκριμένο λογισμικό το οποίο αναλαμβάνει να δώσει τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να γίνονται επιτυχώς όλες οι σχετικές ενέργειες. Αυτό ονομάζεται Πληροφοριακό Σύστημα ^ ΙΙ^νθ^ ν, 2011). Πληροφοριακό Σύστημα είναι ένα σύνολο λειτουργιών και δομών που δουλεύουν μαζί για τη συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διανομή της πληροφορίας με τελικό στόχο την δημιουργία πληροφοριών που είναι αναγκαίες και χρήσιμες στον οργανισμό/ επιχείρηση για να λειτουργεί σωστά. 1.3.1. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΥΓΕΙΑΣ Η ανάπτυξη και υποστήριξη λειτουργίας του ΠΣΥ θεωρείται πολύ σημαντική και μπορεί να επιτευχθεί με την ενσωμάτωση και ολοκλήρωση των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στους μηχανισμούς διοίκησης και στις μονάδες υγείας. Το ΠΣΥ θα συμβάλλει: άμεσα: στην υποστήριξη των θεσμικών και οργανωτικών παρεμβάσεων και μεταρρυθμίσεων έμμεσα: στην αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών στην αναδιοργάνωση των εσωτερικών διεργασιών και στην εξυπηρέτηση του πολίτη. Η ενδυνάμωση των θεσμικών και οργανωτικών μεταρρυθμίσεων επιτυγχάνεται με: Τη μηχανογραφική υποστήριξη των συγκεκριμένων διαδικασιών που α φορούν τις προμήθειες υλικών. Τη βέλτιστη διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού. Την διαχείριση των υλικών πόρων και του συνολικού κόστους. Τη συνεχή ποιοτική αναβάθμιση των παρεχομένων υγειονομικών υπηρεσιών με ταυτόχρονη μείωση του κόστους αυτών. Την ενδυνάμωση της υποδομής Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) με στόχο την παροχή πληρέστερων υπηρεσιών στον Πολίτη, και τη διαχείριση δεδομένων με τη χρήση τεχνολογιών επιχειρηματικής ευφυΐας με σκοπό την υποστήριξη αποφάσεων σε οικονομικά και διαχειριστικά αλλά και επιστημονικά θέματα. Τη μείωση της γραφειοκρατίας και αύξηση της ταχύτητας εξυπηρέτησης των εξεταζόμενων και νοσηλευόμενων με συνέπεια τη βελτίωση της πλη Σελίδα 9 από 87

ροφόρησης των συναλλασσόμενων και της ταχύτητας εξυπηρέτησής τους, και την ελαχιστοποίηση των λαθών. Πιο αναλυτικά, οι νοσοκομειακές μονάδες έχουν το μεγαλύτερο βαθμό πολυπλοκότητας καθώς και την υποχρέωση διεκπεραίωσης υψηλού επιπέδου κλινικού και νοσηλευτικού έργου. Προκειμένου να είναι σε θέση να προσφέρουν τις αναγκαίες αναβαθμισμένες υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας προς τον πολίτη, να ελέγξουν τις ταμειακές τους ροές, και να μειώσουν δραστικά τις μη αναγκαίες ιατρικές πράξεις και χορηγήσεις φαρμάκων, πρέπει να υποστηρίξουν τις επιχειρησιακές λειτουργίες τους με ένα ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα νοσοκομείου (ΟΠΣΝ) το οποίο αποτελείται από τα εξής: 1. Γενικό Σύστημα Διαχείρισης Πόρων, 2. Ιατρικό Υποσύστημα, 3. Διαχείριση Ασθενών. Απαραίτητο θεωρείται επίσης και το πληροφοριακό σύστημα εργαστηρίων, το οποίο είναι και ο βασικός τροφοδότης του κλινικού ιατρικού φακέλου του νοσοκομείου. Σελίδα 10 από 87

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο 2. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ 2.1. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Υ ΓΕΙΑΣ Ανεξάρτητα από την αξιοσημείωτη ανάπτυξη της βιομηχανίας ηλεκτρονικών υπολογιστών στον τομέα της υγείας και τις σημαντικές προσπάθειες που εστιάζουν στην εφαρμογή λύσεων που βασίζονται σε πληροφορικά συστήματα διαχείρισης της υγείας τα τελευταία χρόνια, αλλαγές χωρίς προηγούμενο στην οργάνωση της παροχής υπηρεσιών υγείας, νέα συστήματα αποζημίωσης και διαπραγματεύσεων για ιατρικές υπηρεσίες, καθώς και ένας αυξανόμενος ανταγωνισμός μεταξύ των προμηθευτών υπηρεσιών υγείας έχουν οδηγήσει σε μια ανάγκη ανανέωσης της τεχνολογίας πληροφορικών συστημάτων στον τομέα της υγείας (MCIS). Οι οργανισμοί προμηθευτών υπηρεσιών υγείας που περιλαμβάνουν νοσοκομεία, οργανισμούς διατήρησης της υγείας (ΗΜΟ), οργανισμούς επιλογής προμηθευτών (ΡΡΟ) καθώς και ανεξάρτητες ενώσεις άσκησης της ιατρικής πράξης (ΙΡΑ), θα κυριευθούν από τη χρήση της τεχνολογίας στα επόμενα χρόνια της έκρηξης της γνώσης. Οι McDonald και Blum προέβλεψαν ότι η αναπτυσσόμενη τεχνολογία της πληροφορικής θα είχε τεράστια επίδραση στο μεταβαλλόμενο τομέα των υπηρεσιών υγείας. Μια κίνηση η οποία θα βοηθούσε τους ιατρούς αλλά και τους συνεργάτες τους, θα ήταν η σύνδεση των οργανισμών παροχής υπηρεσιών υγείας σε ένα ενιαίο δίκτυο μέσω του οποίου θα πραγματοποιούνταν όλες οι αναγκαίες ιατρικές και επιστημονικές γενικά συνδέσεις ώστε να υπάρχουν συγκεντρωμένα τα δεδομένα καθώς και η αναγκαία πληροφορία. Και επίσης, πάνω σε αυτό θα υπήρχε μια γενική υποστήριξη των ιδρυμάτων και από άλλα ιδρύματα ώ στε να είναι πάντα ενημερωμένοι όλοι σε θέματα που αλλάζουν μέρα με τη μέρα. 2.2. Η Υ ΠΟΔΟΜΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ (HCIS) ΕΝΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ Υ ΠΗΡΕ ΣΙΩΝ Η ανασυγκρότηση στη βιομηχανία της υγείας, όπως ακριβώς και οι επαναστάσεις σε άλλες βιομηχανίες εντάσεως πληροφοριών, είναι πιθανό να επεκτείνει την ανάπτυξη της πληροφορικής και της τηλεματικής. Το 1996, οι συνολικές δαπάνες για την τεχνολογία της πληροφορικής, στα πλαίσια μόνο της βιομηχανίας υπηρεσιών υγείας είχε υπολογισθεί ότι κυμαίνονταν από $ 12 δισ. έως $ 16 δισ. Πράγματι, πολλοί επαγγελματίες του τομέα της υγείας και υπεύθυνοι πληροφορικής προβλέπουν σήμερα ότι αυτή η τάση είναι πιθανό να ενισχυθεί σημαντικά, λόγω του ισχυρού ενδεχόμενου μείωσης του κόστους των υπηρεσιών υγείας δια της τεχνολογίας της πληροφορικής, ενώ ταυτόχρο Σελίδα 11 από 87

να βελτιώνει την ποιότητα της παροχής υπηρεσιών υγείας. Αναφερόμενος στις προκλήσεις της τεχνολογίας της πληροφορικής για τους σημερινούς προμηθευτές υπηρεσιών υγείας, ο Reghupathi σημείωσε: «Υπό την οπτική γωνία ενός προμηθευτή, οι οργανισμοί διατήρησης της υγείας, που απέκτησαν εκατομμύρια ασθενών τα τελευταία χρόνια, χρειάζονται πληροφορίες προκειμένου να αναλύσουν τα αποτελέσματα και το κόστος διαφορετικών θεραπευτικών προγραμμάτων. Οι καινοτομίες ποικίλουν από τα συνηθισμένα συστήματα πληροφορικής στους χώρους των νοσοκομείου έως τα συστήματα υποστήριξης κλινικών αποφάσεων που βασίζονται σε μια εξελιγμένη τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ). Ταυτόχρονα, στη σημερινή κοινωνία έντονης διακίνησης πληροφοριών, οι καταναλωτές υπηρεσιών υγείας θέλουν να είναι καλύτερα πληροφορημένοι αναφορικά με τις υγειονομικές τους επιλογές και, επομένως, απαιτούν εύκολη πρόσβαση σε σχετικές πληροφορίες υγείας. Σε αυτά τα πλαίσια, το Intemet διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο. Η πρόκληση βρίσκεται στη χρήση της τεχνολογίας της πληροφορικής ποικίλων μορφών (ΙΤ) προκειμένου να οργανώνονται, αποθηκεύονται και παρουσιάζονται υγειονομικές πληροφορίες την κατάλληλη χρονική στιγμή και αποδοτικά, για την αποτελεσματική λήψη αποφάσεων που συνδέονται με την υγεία. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, συμπεριλαμβανομένων των κερδοσκοπικών και μη κερδοσκοπικών ενδιαφερομένων στον τομέα της υγείας, των προμηθευτών (όπως τα νοσοκομεία), των πληρωτών (όπως οι ασφαλιστικές εταιρείες), των εργοδοτών, των επαγγελματιών υγείας, των στελεχών δημοσίας υγείας και των εκπαιδευτών θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την πρόκληση του χειρισμού αυτών των νέων προσδοκιών.» Κατά την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων σε ένα οργανωτικό περιβάλλον πολλαπλών προμηθευτών, οι σημερινοί προμηθευτές υπηρεσιών υ γείας μπορεί να θεωρήσουν την έννοια μιας ολοκληρωμένης οργανωτικής υποδομής της πληροφορικής τεχνολογίας ως χρήσιμη προκειμένου να ιδωθούν, κατευθυνθούν και καθοδηγηθούν οι μελλοντικές εξελίξεις των HCIS. 2.3. ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ Υ ΠΗ ΡΕΣΙΩΝ Υ ΓΕΙΑΣ Ανεξαρτήτως της μεθόδου που χρησιμοποιείται για να προσδιορισθεί το μέγεθος (κλίμακα) του συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας - είτε οι ετήσιες δαπάνες υγείας ως ποσοστού του ακαθαρίστου εθνικού προϊόντος, ή ο α ριθμός των επαγγελματιών υγείας ανά 1.000 κατοίκους, ή ο αριθμός των οργανισμών προμηθευτών υπηρεσιών υγείας στα πλαίσια μιας συγκεκριμένης περιφέρειας ή το ποσό των υγειονομικών πόρων που απασχολούνται μέσα Σελίδα 12 από 87

σε μια δεδομένη περίοδο ή κάποια άλλη μέθοδος, η βιομηχανία υπηρεσιών υγείας έχει βιώσει έως σήμερα δραματική ανάπτυξη. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, οι δαπάνες υγείας το 1990 αντιπροσώπευαν άνω του 12% του ακαθαρίστου εθνικού προϊόντος, σε σύγκριση με το 4,6% που ίσχυε το 1950. Η αυξημένη συγκέντρωση και διαφοροποίηση εναλλακτικών μηχανισμών υπηρεσιών υγείας είναι εμφανείς σε πολλά πεδία. Πρώτον, είναι πιο συνηθισμένο σήμερα για τους ιατρούς να εργάζονται σε κλινικές πολλαπλών ειδικοτήτων. Δεύτερον, τα μεμονωμένα νοσοκομεία έχουν γίνει μεγαλύτερα, διότι τα μεμονωμένα τμήματα έχουν επεκταθεί και τα μικρότερα νοσοκομεία είναι περισσότερο πιθανό να αποτύχουν. Τρίτον, οι οργανισμοί υπηρεσιών υγείας σήμερα είναι περισσότερο πιθανό να λειτουργούν ως μέρος μιας εταιρείας ή ενός συνεταιρισμού, παρά μεμονωμένα: αυτή η τάση είναι περισσότερο εμφανής στις ΗΠΑ. Τέταρτον, τα συστήματα παροχής υπηρεσιών υγείας μπορούν να επεκταθούν μέσω της προσθήκης υπηρεσιών που είναι άμεσα συνδεδεμένες (π.χ. προγράμματα περιπατητικής ιατρικής) ή απλά ασύνδετες (π.χ. διαχείριση οικοπέδων). Τελικά, οι προμηθευτές υπηρεσιών υγείας (ιατροί, σχηματισμοί προμηθευτών υπηρεσιών υγείας) έχουν καταστεί πιο εξειδικευμένοι. Για παράδειγμα, ο αριθμός των αναγνωρισμένων ιατρικών ειδικοτήτων, όπως επίσης και η αναλογία των ειδικευμένων ιατρών πλήρους απασχόλησης, έχει αυξηθεί στη Βόρεια Αμερική, από τη δεκαετία του 1930. Οι εξειδικευμένες υποδομές έχουν, επίσης, πολλαπλασιασθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Οι σύνδεσμοι μεταξύ των οργανισμών παροχής υπηρεσιών υγείας έχουν αυξηθεί με πολλούς τρόπους. Μεγαλύτερος αριθμός νοσοκομείων διοικείται μέσω συμβολαίων, με πιο εξειδικευμένα συστήματα διαχείρισης. Διαφορετικοί τύποι ιδρυμάτων παροχής υγειονομικών υπηρεσιών έχουν αναπτύξει ποικίλες συμμαχίες προκειμένου να συντονίσουν συγκεκριμένες πτυχές των δραστηριοτήτων τους χωρίς να απεμπολούν την ανεξάρτητη υπόσταση τους. Οι ομοσπονδιακοί φορείς έχουν καθιερώσει και χρηματοδοτήσει αρκετά δίκτυα με προσανατολισμό την έρευνα προκειμένου να κατευθύνουν τις δραστηριότητες των ανεξάρτητων ιατρών και των προμηθευτικών οργανισμών υπηρεσιών υ γείας. Ο Κόλινς προέβλεψε ότι μαζί με αυτές τις μακρόπνοες αλλαγές στη βιομηχανία υπηρεσιών υγείας, η εναλλακτική ιατρική και οι υγειονομικές προσεγγίσεις, που εμπεριέχουν τόσο διαφοροποιημένα θέματα όπως η ολιστική ιατρική, η ιατρική βασισμένη στα βότανα, η θεραπεία μέσω της πίστης, ο βελονισμός, η φυσιοθεραπεία καθώς και οι τεχνικές ομοιοπαθητικής που διαφοροποιούνται από τις παραδοσιακές, «καθιερωμένες» ιατρικές τεχνολογίες, θα αποσπάσουν την προσοχή σε μεγαλύτερο βαθμό τα επόμενα χρόνια. Αυτές οι τεχνικές αναμένεται να παρέχουν εναλλακτικές και συμπληρωματικές προσεγγίσεις έναντι της παραδοσιακής ιατρικής, μειώνοντας έτσι περαιτέρω την Σελίδα 13 από 87

επιρροή των παραδοσιακών επαγγελματιών της υγείας. Σε εξατομικευμένο επίπεδο, αυτές οι εναλλακτικές προσεγγίσεις περιλαμβάνουν μια αυξημένη συναίσθηση της πρόληψης της ασθένειας και της σπουδαιότητας διατήρησης ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Από κοινού, αυτές οι τάσεις «έχουν λειτουργήσει προκειμένου να μειωθεί η μοναδικότητα των οργανωτικών συμφωνιών που διαχώριζαν για μεγάλο χρονικό διάστημα» τον τομέα της ιατρικής φροντίδας από άλλους οικονομικούς τομείς. Κατ' αυτήν την έννοια, καθώς προσεγγίζει τις επιχειρήσεις και άλλους οικονομικούς τομείς πιο στενά, ο τομέας της υγείας αρχίζει να εκλαμβάνει τα δεδομένα, τις πληροφορίες και τη γνώση ως ολοένα και πιο πολύτιμους εταιρικούς πόρους, παρά ως μεμονωμένες δεξαμενές ιδιωτικής επαγγελματικής ιδιοκτησίας. Η τεχνολογία, ιδιαίτερα η τεχνολογία της πληροφορικής, έχει καταστεί ένα στρατηγικό όπλο. Ένας νέος τύπος οργανωτικής υποδομής της τεχνολογίας της πληροφορικής εξελίσσεται σταδιακά προκειμένου να αντιμετωπίσει αυτές τις νέες προκλήσεις ένας τύπος που προάγει την ολοκλήρωση των συστημάτων και τη συμμετοχή στην πληροφόρηση. Σελίδα 14 από 87

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο 3. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζονται οι βασικοί στόχοι των Πληροφοριακών Συστημάτων Νοσοκομείου (ΠΣΝ) καθώς επίσης τα πλεονεκτήματα και τα ο φέλη ενός Πληροφοριακού Συστήματος. Επιπλέον παρουσιάζονται οι προϋποθέσεις και οι απαιτήσεις ενός Ο.Π.Σ.Ν και τέλος τα πιθανά υποσυστήματα που υπάρχουν στο ΠΣΝ ^ ιίφ ε^, Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου, 2010). Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου είναι το σύστημα το οποίο αναλαμβάνει να συντονίζει, να συλλέγει και να παρουσιάζει όλες τις πληροφορίες οργανωμένες για οποιαδήποτε μορφή πόρου, είτε αυτό είναι για το περιβάλλον του εξωτερικού χώρου, είτε είναι τα προσωπικά δεδομένα των ασθενών και τα φάρμακα που τους χορηγούνται. 3.2. Βα σ ικ ο ι Στ ο χ ο ι Το υ Πλ η ρ ο φ ο ρ ια κ ο ύ Συ σ τ ή μ α τ ο ς ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ Οι βασικότεροι στόχοι ενός Νοσοκομειακού Πληροφοριακού Συστήματος είναι: ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ Βασικός στόχος του συστήματος αυτού είναι η προώθηση και η ανάπτυξη του κοινωνικού έργου: η βελτίωση του επιπέδου ποιότητας υπηρεσιών στον πολίτη. Αυτό έχει ως επακόλουθο την βελτίωση των μετρήσιμων δεικτών ποιότητας που αντιλαμβάνεται ο πολίτης, όπως για παράδειγμα η ταχύτερη εξυπηρέτηση του (μείωση χρόνων αναμονής, αποφυγή περιττών γραφειοκρατικών ενεργειών, άμεση πληροφόρηση). Ένα Πληροφοριακό Σύστημα εξ ορισμού συνεισφέρει στον στόχο αυτόν. Επίσης, συμβάλλει και στη βελτίωση του επιπέδου ποιότητας σύμφωνο με ένα Σχέδιο Διασφάλισης Ποιότητας. Βασικές αρχές ενός Σχεδίου Διασφάλισης Ποιότητας είναι ο ορισμός ενός σαφούς οργανογράμματος, η τήρηση πρότυπων διαδικασιών, η τεκμηρίωση των διαδικασιών, η ανίχνευση των ενεργειών και η συνεχής καταγραφή μετρήσιμων ή/και ποιοτικών δεικτών επιπέδου ποιότητας. Η φιλοσοφία που διέπει τον σχεδιασμό του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, βασίζεται στις αρχές αυτές. Στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα οι ρόλοι, οι διαδικασίες και η (ηλεκτρονική ή έγγραφη) τεκμηρίωση των διαδικασιών προκαθορίζονται από την έναρξη της εγκατάστασης και πριν την θέση του Συστήματος σε λειτουργία. Οι λειτουργίες που παρέχονται από το Πληροφοριακό Σύστημα είναι προσανατολισμένες στην υποστήριξη ροών εργασίας, έχοντας ενσωμα Σελίδα 15 από 87

τωμένους ελέγχους, εγκρίσεις και επισημάνσεις, ώστε να είναι δυνατή η επιστημονική τεκμηρίωση και της ιατρικής υπηρεσίας. ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ Γ ΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑΣ Η χρήση ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος για αυτές τις περιπτώσεις συμβάλλει σημαντικά στην μείωση της γραφειοκρατίας. Η μείωση αυτή δεν επιτυγχάνεται βέβαια με την αντικατάσταση των παλιών καταγραφικών συστημάτων με κάποια άλλα ηλεκτρονικής μορφής. Η αντιμετώπιση του προβλήματος γίνεται με την δημιουργία νέων δομημένων μορφών διοίκησης και πληροφορικής, με την αλλαγή της νοοτροπίας του προσωπικού των νοσοκομείων και των λοιπών μονάδων υγείας. Το Πληροφοριακό Σύστημα προσφέρει σειρά εφαρμογών που απλοποιούν το έργο των υπηρεσιών στο λειτουργικό επίπεδο και εξασφαλίζουν μοναδική καταχώρηση των στοιχείων στο σύστημα. Το Δομημένο Σύστημα Διοίκησης και Πληροφορικής διαμορφώνει μια ενιαία βάση δεδομένων έτοιμη να εξυπηρετήσει τις ανάγκες πληροφόρησης όλων των επιπέδων διοίκησης. ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΑΠΟΡΡΗΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΩΝ ΔΕΔΟ ΜΕΝΩΝ Μέγιστη σημασία σε αυτά τα συστήματα έχει το ιατρικό απόρρητο που παρέχεται στους ασθενείς κατά την παροχή ιατρικών υπηρεσιών οποιασδήποτε μορφής. Τα δεδομένα του ιατρικού φακέλου ασθενή είναι προσβάσιμα μόνον από τον προσωπικό του ιατρό. Εάν ο ασθενής επισκεφθεί έναν άλλο ιατρό, θεωρείται ότι δίνει την συγκατάθεση του για την πρόσβαση σε δεδομένα του ιατρικού του φακέλου. Η μόνη μέθοδος που πιστοποιεί απόλυτα την συγκατάθεση του ασθενή είναι η χρήση της Έξυπνης Κάρτας Υγείας. Η αρχή αυτή ε πεκτείνεται σε ομάδα ιατρών όταν πρόκειται για οργανωμένη μονάδα παροχής υπηρεσιών υγείας (τμήμα νοσηλείας). Κανείς διοικητικός υπάλληλος δεν έχει δικαίωμα πρόσβασης σε δεδομένα Ιατρικού φακέλου ασθενή. Στο Πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείου οι κανόνες αυτοί εξασφαλίζονται με την α νάθεση συγκεκριμένων δικαιωμάτων πρόσβασης σε συγκεκριμένους ρόλους χρηστών. Ωστόσο, υπάρχουν μηχανισμοί που μπορούν να εξασφαλίσουν την ανωνυμία ή και να αποκρύψουν συγκεκριμένα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα. ΟΜΑΛΗ, ΣΥΝΕΧΗΣ ΚΑΙ ΑΠΡΟΣΚΟΠΤΗ Λ ΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η ομαλή λειτουργία του Π.Σ.Ν. ^ ί^ρθάΐθ, Ασφάλεια πληροφοριακών συστημάτων, 2012) συμπεριλαμβάνει την κατά το επιθυμητό και δυνατόν τήρηση των παρακάτω οδηγιών: Σωστή εγκατάσταση και παραμετροποίηση του εξυπηρετητή εφαρμογών. Για την επίτευξη των παραπάνω παρέχεται ένας αριθμός από βοηθητικό προγράμματα που αναλαμβάνουν την εγκατάσταση, παραμετροποίηση Σελίδα 16 από 87

και ρύθμιση τόσο κατά την αρχική φάση όσο και κατά την φάση λειτουργίας ταυ συστήματος. Η σωστή χρήση των εφαρμογών θα ελαχιστοποιήσει την παραγωγή τυχόν λαθών. Σε αυτό συμβάλλει η σωστή εκπαίδευση που θα πρέπει να προηγηθεί στους χρήστες του συγκεκριμένου συστήματος. Σημαντική θεωρείται η αδιάλειπτη παροχή ενέργειας στα μηχανήματα που θα φιλοξενήσουν την βάση δεδομένων και τον εξυπηρετητή εφαρμογών. Αυτό επιτυγχάνεται με την εγκατάσταση και παραμετροποίηση του κατάλληλου εξοπλισμού παροχής ενέργειας σε περίπτωση βλαβών όπως ειδικές μπαταρίες ή ακόμα και γεννήτριες οι οποίες προσφέρουν ενέργεια σε βασικές μονάδες του συστήματος. Η απρόσκοπτη λειτουργία του Π.Σ.Ν. συμπεριλαμβάνει την κατά το επιθυμητό και δυνατόν τήρηση των παρακάτω οδηγιών: o Περιορισμένη φυσική πρόσβαση στα βασικά μέρη του συστήματος, και μόνο σε συγκεκριμένα εξουσιοδοτημένα άτομα. o Αποφυγή φυσικής φθοράς των μηχανημάτων. o Αποφυγή ηλεκτρονικής φθοράς των ανωτέρω μηχανημάτων. Στην επίτευξη του σκοπού αυτού ενέχονται οι παρακάτω δραστηριότητες: Απόκρυψη μεταδιδόμενων δεδομένων με χρήση τεχνολογίας SSL. Αυθεντικοποίηση και ταυτοποίηση όλων των συγκεκριμένων χρηστών και διαχειριστών του database server και του application server. Εφαρμογή ενός σχήματος ασφαλείας εφαρμογών Εφαρμογή ενός σχήματος ασφαλείας βάσης δεδομένων Εφαρμογή ενός σχήματος ασφαλείας λειτουργικού συστήματος ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΠΡΟΣΦΕΡΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ Η καλύτερη ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας είναι συνάρτηση αφενός μεν της υλικοτεχνικής υποδομής, αφετέρου δε των ανθρώπινων πόρων και της διαχείρισης τους. Η αλματώδης εξέλιξη της Ιατρικής γνώσης και τεχνολογίας τα τελευταία χρόνια, απαιτεί υψηλή εξειδίκευση από πλευράς των επαγγελματιών της υγείας, συνεχή ενημέρωση και επανεκπαίδευση ανά τακτά χρονικό διαστήματα. Από την άλλη οι απαιτήσεις των πολιτών από τις υπηρεσίες υγείας είναι υψηλές. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον οι επαγγελματίες υ γείας έχουν ανάγκη από την πληροφορική η οποία θα στηρίζει την δράση τους και θα αυξάνει την απόδοση τους. Ο χώρος της υγείας χαρακτηρίζεται αυτή τη στιγμή από χαμηλή διείσδυση της πληροφορικής. Η εισαγωγή λοιπόν της πληροφορικής στο χώρο της υγείας για να αποδώσει τα μέγιστα πρέπει να είναι προγραμματισμένη και καθολική. Καθολική σημαίνει μεταξύ άλλων ότι η πληροφορία καταγράφεται στο χώρο που δημιουργείται. Στο ολοκληρωμένο σύστημα, η πληροφορία οπουδήποτε και αν καταγράφεται, είναι διαθέσιμη σε ένα η περισσότερα άλλα σημεία. Το σημαντικότερο είναι ότι η πληροφορία αυτή μπορεί να γίνει αντικείμενο επεξεργασίας. Μπορεί να εμφανιστεί είτε στην Σελίδα 17 από 87

αρχική της μορφή, είτε επεξεργασμένη με κάποια στατιστική μέθοδο που την συσχετίζει με άλλες πληροφορίες. Αυτό σημαίνει ότι οι γιατροί, το νοσηλευτικό και το λοιπό υγειονομικό προσωπικό, μιας μονάδας υγείας, εστιάζουν την εργασία τους σε αποφάσεις με βάση δομημένες πληροφορίες και όχι σε αναζήτηση, ταξινόμηση των πληροφοριών και μετά στις αποφάσεις. Το όφελος από αυτή την προσέγγιση είναι μεγάλο. Η δυνατότητα πρόσβασης του γιατρού σε πληροφορίες του ιατρικού φακέλου του ασθενούς, αυξάνει τις πιθανότητες για σωστή διάγνωση και κατά συνέπεια ορθή αντιμετώπιση. Επίσης ελαττώνει ή καταργεί τη επανάληψη των ίδιων εξετάσεων σε σύντομο χρονικό διάστημα. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΥΛΙΚΩΝ Η ανωτέρω διαδικασία αναφέρεται στην προληπτική εξέταση των ποιοτικών στοιχείων των υλικών, φαρμάκων, αντιδραστηρίων, τροφίμων κλπ. τα οποία παραγγέλνει ή παραλαμβάνει το Νοσοκομείο προκειμένου να διασφαλισθεί από τυχόν παρενέργειες οι οποίες μπορεί να προκύψουν από τα είδη που είναι εκτός τεχνικών προδιαγραφών ή ασφαλούς χρήσης. Πρόθεση είναι να εισαχθεί ένα επιστημονικό σύστημα προσδιορισμού και ελέγχου των τεχνικών προδιαγραφών το οποίο θα καθορίζει τη διαδικασία θέσεως και ελέγχου των προδιαγραφών ακολουθώντας τα ευρωπαϊκά standards και τις επιστημονικές μεθόδους. ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ Είναι πολύ σημαντικό για έναν οργανισμό, μια επιχείρηση ή ένα ίδρυμα να έχει στον έλεγχό του οτιδήποτε αφορά οικονομικές λειτουργίες, διαδικασίες και μεταφορές ώστε να μπορεί να λειτουργεί σωστά και να συνεχίσει να λειτουργεί. Για αυτόν τον σκοπό, το πληροφοριακό σύστημα αναλαμβάνει να εκτελεί όλες αυτές τις λειτουργίες και να αποθηκεύει όλα τα απαραίτητα δεδομένα που χρειάζονται για κάθε τομέα της οικονομικής και λογιστικής διαχείρισης του οργανισμού αυτού. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΩΝ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΩΝ Η διαδικασία αυτή θα πρέπει να νοηθεί σαν ένα συνολικό σύστημα παρακολούθησης των εισροών και των εκροών. Οι εισροές αφορούν το σύνολο των αγαθών, υπηρεσιών και κεφαλαίων που εισέρχονται στο Νοσοκομείο προκειμένου να αντιμετωπισθούν επαρκώς οι ανάγκες του. Οι εκροές αφορούν το σύνολο των υπηρεσιών τις οποίες προσέφερε το Νοσοκομείο και οι οποίες διαμορφώνουν απαιτήσεις έναντι ιδιωτών, ασθενών, ασφαλιστικών οργανισμών. Το σύστημα αυτό παρακολουθείται και ελέγχεται μέσα από μια σειρά ε φαρμογών πληροφορικής οι οποίες ενημερώνουν τη βάση δεδομένων. Από Σελίδα 18 από 87

τη βάση δεδομένων αντλούνται σύνθετες πληροφορίες - συγκεντρωτικές ή αναλυτικές- προκειμένου να χρησιμοποιηθούν κατά περίπτωση. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ Η διαδικασία λήψης αποφάσεων επεξηγεί ουσιαστικά τον τρόπο διοίκησης των Μονάδων Υγείας. Καθορίζει τις υπευθυνότητες και τις αρμοδιότητες πάνω στα κρίσιμα θέματα που απασχολούν τη λειτουργία των Νοσοκομείων. Η καθημερινή λειτουργία των υπηρεσιών είναι διαδικασία ρουτίνας και δεν απαιτείται η λήψη κάποιας απόφασης. Εφαρμόζονται απλώς οι διαδικασίες, εγκύκλιοι, η επιστημονική και επαγγελματική πρακτική. Αντίθετα για την αντιμετώπιση κρισίμων προβλημάτων που έχουν ιδιαίτερη διοικητική, επιστημονική ή διαχειριστική σημασία απαιτείται η λήψη αποφάσεων κάτω από ξεκάθαρες διαδικασίες. Η διαδικασία λήψεως αποφάσεων καθορίζει: 1. Τα αντικείμενα επί των οποίων απαιτείται η λήψη συλλογικής απόφασης. 2. Τη σύνθεση της ομάδας που λαμβάνει μέρος στη διαδικασία λήψεως της απόφασης. 3. Την απαιτούμενη τεκμηρίωση της απόφασης (έγγραφα, πρακτικά, νομοθεσία, αποφάσεις της ανωτέρας αρχής κλπ.) 4. Τα όρια δικαιοδοσίας των ατόμων που λαμβάνουν μέρος στη διαδικασία. 5. Τη διαδικασία κοινοποίησης της απόφασης στα εμπλεκόμενα μέρη από τα οποία ζητείται η εφαρμογή της καθώς επίσης και οι απαραίτητες γνωστοποιήσεις προς άλλες υπηρεσίες. Οι αποφάσεις καταχωρούνται κωδικοποιημένες κατά αντικείμενο και Διεύθυνση στο ηλεκτρονικό αρχείο και είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμες από τα αρμόδια στελέχη της Διοίκησης. Επίσης η διαδικασία κοινοποιήσεων, γνωστοποιήσεων εξυπηρετείται μέσα από το ηλεκτρονικό αρχείο και τα ανάλογα προγράμματα. Η διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι μια επί μέρους διαδικασία του «Δομημένου Συστήματος Διοίκησης». Δ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΟ Ι ΚΗΣΗΣ Η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος πληροφορικής προϋποθέτει τα παρακάτω: 1. Το σχεδιασμό του συστήματος. 2. Τον προσδιορισμό των αναγκών σε εξοπλισμό, λογισμικό συστήματος και εφαρμογών. 3. Την ανάπτυξη των εφαρμογών. 4. Την εγκατάσταση των εφαρμογών. 5. Την παραμετροποίηση και την διενέργεια ελέγχων. 6. Την εκπαίδευση του προσωπικού πάνω στη χρήση των εφαρμογών. 7. Την πλήρη λειτουργία. 8. Την τεχνική υποστήριξη. Σελίδα 19 από 87

Ο σχεδιασμός των εφαρμογών και οι πληροφορίες που παράγουν αυτές, πρέπει να καλύπτουν υπό μορφή πυραμίδας όλους τους τομείς και όλα τα ε πίπεδα της διοίκησης. 3.3. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ Α ΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΝΟΣ Ο.Π.Σ. Τα ιατρικά δεδομένα, στα οποία συγκαταλέγονται όλες οι πληροφορίες σχετικά με την υγεία του ασθενούς, αποτελούν - σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων - «ευαίσθητα» δεδομένα, τα οποία χρήζουν ιδιαίτερης προστασίας και κάθε επεξεργασία πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις αυστηρές προϋποθέσεις που θέτει η νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Επίσης, η επεξεργασία των ιατρικών δεδομένων πρέπει να μην προσβάλλει το ιατρικό απόρρητο. Ζητήματα ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων αποκτούν όλο και μεγαλύτερη σημασία στην κοινωνία της πληροφορίας. Για τον λόγο αυτό το σύστημα πρέπει να είναι ασφαλές, να συνδέεται με τις εφαρμογές, τα γραφικά του περιβάλλοντος να είναι φιλικά προς τον χρήστη και τέλος το σύστημα να είναι επεκτάσιμο και τυποποιημένο. 3.3.1. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Τα δεδομένα του ατόμου σχετικά με την υγεία του αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα τα οποία προστατεύονται στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς με ειδικές ρυθμίσεις. Έτσι τα ιατρικά δεδομένα δεν μπορούν να γίνουν αντικείμενο αυτοματοποιημένης επεξεργασίας χωρίς εγγυήσεις για την προστασία τους που πρέπει να ορίζονται με νόμο. ΠΛΗΡΕΣ ΣΧΕΔΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ Προκειμένου να επιτευχθεί ο μέγιστος δυνατός βαθμός προστασίας των δεδομένων ^ ί^ ρθάΐθ, Ασφάλεια πληροφοριακών συστημάτων, 2012), απαιτείται μία σειρά μελετών οι οποίες είναι: Αποτίμηση Επικινδυνότητας και Ανάπτυξη Σχεδίου Ασφάλειας Προστασία Προσωπικών Δεδομένων Τεχνικά Μέτρα Ασφάλειας Σχέδιο Ανάκαμψης από Καταστροφή Η ανάλυση και αποτίμηση επικινδυνότητας στηρίζεται στην εκτίμηση των απειλών που υφίσταται ένα Πληροφοριακό Σύστημα (ΠΣ) ή μια εγκατάσταση, των ευπαθειών του ΠΣ ή της εγκατάστασης αυτής, καθώς και των επιπτώσεων και των συνεπειών που θα υποστεί το σύστημα ή η εγκατάσταση σε περίπτωση περιστατικού παραβίασης της ασφάλειας. Το αποτέλεσμα της αποτίμησης επικινδυνότητας είναι ένα οργανωμένο σύνολο τεχνικό-οργανωτικών μέτρων ασφάλειας που πρέπει να ληφθούν, ώστε το πληροφοριακό σύστημα Σελίδα 20 από 87

ή η εγκατάσταση να προστατεύεται επαρκώς. Η αποτίμηση επικινδυνότητας αποτελεί το θεμέλιο λίθο στον οποίο στηρίζεται η ενσωμάτωση λειτουργιών ασφάλειας σε ένα ΠΣ ή μια εγκατάσταση. Τα ΠΣ που επεξεργάζονται προσωπικά ή ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα πρέπει να συμφωνούν με το ισχύον σχετικό κανονιστικό και θεσμικό πλαίσιο. Έτσι, πρέπει να προηγούνται συγκεκριμένες ενέργειες που έχουν καθοριστεί από το Νόμο (π.χ. αναγγελία επεξεργασίας, άδεια λειτουργίας / διασύνδεσης αρχείου / ων ευαίσθητων δεδομένων κλπ.). Επειδή η επεξεργασία περιλαμβάνει και ευαίσθητα δεδομένα, τότε της επεξεργασίας αυτής πρέπει να έχει, κατ ανάγκην, προηγηθεί αποτίμηση επικινδυνότητας του ΠΣ. Η αποτίμηση της επικινδυνότητας ενός ΠΣ ή μιας εγκατάστασης καταλήγει στην περιγραφή των τεχνικών, οργανωτικών και διοικητικών μέτρων που πρέπει να ληφθούν για την επαρκή προστασία του ΠΣ ή της εγκατάστασης. Η ενότητα εργασίας αυτή αποσκοπεί στην υλοποίηση των τεχνικών μόνο μέτρων. Τα συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την ασφάλεια του ΠΣ ή της εγκατάστασης περιλαμβάνουν και το Σχέδιο Ανάκαμψης από Καταστροφή, μαζί με τις βασικές παραμέτρους του. Το σύστημα αυτό αφορά τη συνέχιση της λειτουργίας του ΠΣ ή της εγκατάστασης ειδικά και μόνο μετά από κάποια συγκεκριμένη καταστροφή (πχ. σεισμός, φωτιά κλπ.) που εκτιμάται ότι μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις για το Φορέα. Οι ενότητες εργασίας που αναφέρονται πιο πάνω συνδέονται μεταξύ τους λογικά και αποτελούν ένα ε νιαίο και σχετικά ολοκληρωμένο σύνολο, με δεδομένο και συγκεκριμένο στόχο, την επαρκή προστασία των πληροφοριακών συστημάτων. Α ΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Α ΣΦΑΛΕΙΑΣ Ο βαθμός της απαιτούμενης ασφάλειας κρίνεται από το σκοπό της επεξεργασίας/ εφαρμογής, τη φύση των δεδομένων που θα αποτελέσουν αντικείμενο της επεξεργασίας, τους κινδύνους που εγκυμονεί η συγκεκριμένη επεξεργασία και οι οποίοι πρέπει να προσδιορισθούν με σχετική Αποτίμηση Επικινδυνότητας, καθώς και από την εξέλιξη της τεχνολογίας και το κόστος των μέτρων. Η χρήση Τεχνολογικού - Πληροφοριακού Εξοπλισμού στον τομέα της υγείας επιβάλλει τη λήψη όλων των απαραίτητων τεχνικών και οργανωτικών μέτρων. Τα μέτρα αυτά εκτείνονται από την ενημέρωση και εκπαίδευση των χρηστών, την ύπαρξη υπεύθυνου για το πληροφοριακό σύστημα μέχρι τη φυσική και λογική προστασία του πληροφοριακού συστήματος, των δικτυακών συνδέσεων και της διαβίβασης των δεδομένων. Κατ αρχήν η χρήση ΤΠΕ στον τομέα της υγείας πρέπει να εξασφαλίζει την: Πιστοποίηση: έλεγχος της αυθεντικότητας της ταυτότητας των μερών μιας ανταλλαγής δεδομένων. Σελίδα 21 από 87

Εξουσιοδότηση: η πρόσβαση του χρήστη πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένη. Εμπιστευτικότητα: η τήρηση του απορρήτου των δεδομένων. Η πληροφορία διατίθεται μόνο σε εξουσιοδοτημένους χρήστες. Επίσης πρέπει να λαμβάνονται όλα τα κατάλληλα μέτρα ώστε να αποτρέπονται επιθέσεις κλοπής δεδομένων. Ακεραιότητα: τα δεδομένα θα πρέπει να παραμείνουν ακέραια, δηλαδή να μην υπόκεινται σε αλλοιώσεις. Για τη διαφύλαξη της ακεραιότητας των δεδομένων είναι απαραίτητη η χρήση συστημάτων διαχείρισης βάσεων δεδομένων που θα παρέχουν τους κατάλληλους μηχανισμούς εξασφάλισης της ακεραιότητας και συνέπειάς τους και να αποτρέπουν επιθέσεις δολιοφθοράς δεδομένων (μη εξουσιοδοτημένη αντιγραφή, μη εξουσιοδοτημένη καταστροφή δεδομένων, κλπ). Μη δυνατότητα άρνησης συμμετοχής: ο χρήστης δεν πρέπει να μπορεί να αρνηθεί τη συμμετοχή του στην ανταλλαγή των δεδομένων. Επιτυγχάνεται με το κατάλληλο μηχανισμό καταγραφής των κινήσεων των χρηστών. Δυνατότητα ελέγχου: κάθε τροποποίηση ή επεξεργασία των δεδομένων πρέπει να μπορεί να ελεγχθεί, δηλαδή από ποιον έγινε και πότε. Ευθύνη: πρέπει να προκύπτει ποιος είναι υπεύθυνος για την εισαγωγή, πρόσβαση ή τροποποίηση κάθε δεδομένου. Διαφάνεια: πρέπει να γίνεται τεκμηρίωση των διαδικασιών της επεξεργασίας ώστε να μπορούν να ελεγχθούν. Δ ΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΙΑΤΡΙΚΟΥ Α ΠΟΡΡΗΤΟΥ Εξασφαλίζεται πλήρως η τήρηση του απορρήτου ευαίσθητων δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (Ελληνική Κυβέρνηση, 2012). Τα διαφορετικά δικαιώματα ανά χρήστη δίνουν την δυνατότητα να βλέπουν τις απόρρητες πληροφορίες μόνο οι χρήστες που είναι εξουσιοδοτημένοι. Υπάρχει δυνατότητα κωδικοποίησης ευαίσθητων πληροφοριών. Η Εφαρμογή Διαχείρισης Ασφάλειας είναι ένα τμήμα εφαρμογών που λειτουργεί ανεξάρτητα και παράλληλα με κάθε άλλο κομμάτι του συστήματος και δεν εξυπηρετεί τις εξειδικευμένες ανάγκες κάποιου μόνον υποσυνόλου χρηστών. Ενώ όλες οι υπόλοιπες εφαρμογές διαχειρίζονται ιατρικό ή οικονομικά δεδομένα, η Εφαρμογή Διαχείρισης Ασφάλειας διαχειρίζεται δεδομένα που αφορούν στους χρήστες του συστήματος. Η Εφαρμογή Διαχείρισης Ασφάλειας έχει τρεις στόχους: 8) Την ταυτοποίηση των χρηστών. ό) Την εφαρμογή των δικαιωμάτων που έχουν οριστεί για τον κάθε έναν από τους χρήστες για τις υπόλοιπες εφαρμογές. ο) Την συνεχή (εφόσον επιθυμείται) παρακολούθηση και καταγραφή των ε νεργειών των χρηστών. Σελίδα 22 από 87

Η ταυτοποίηση των χρηστών έγκειται στο να διαπιστωθεί το αν ο χρήστης που προσπαθεί να συνδεθεί στο σύστημα είναι πράγματι αυτός που ισχυρίζεται ότι είναι. Πέρα από αυτό, η διαδικασία ταυτοποίησης των χρηστών είναι σε θέση να ελέγχει αν ένας έγκυρος πλέον χρήστης έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το σύστημα το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σε πρώτο επίπεδο κάθε χρήστης ορίζεται σαν ο συνδυασμός ενός ονόματος χρήστη και ενός κωδικού πρόσβασης. Η διαδικασία ταυτοποίησης διαπιστώνει κατά πόσο ο κωδικός εισόδου που έχει δώσει ο χρήστης συμφωνεί με το όνομα χρήστη. Αν επιθυμούμε υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας μπορεί να γίνει χρήση συνδυασμού μεθόδων ταυτοποίησης. Έτσι, μπορεί να χρησιμοποιηθεί «έξυπνη κάρτα» (smart card) η οποία είναι μοναδική για κάθε χρήστη ή άλλη μέθοδος για παράδειγμα συσκευή αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων. Ο συνδυασμός των διαφορετικών μεθόδων είναι σαφές ότι μας εξασφαλίζει περισσότερο, αφού είναι δυσκολότερο για κάποιον να υποκλέψει όλα τα στοιχεία που ταυτοποιούν μοναδικά έναν χρήστη. Για παράδειγμα, ακόμα κι αν κάποιος υποκλέψει τον κωδικό εισόδου ενός χρήστη θα πρέπει επίσης να έχει στην κατοχή του την «έξυπνη κάρτα» καθώς και το PIN που την ενεργοποιεί. Δεν είναι απαραίτητο να εφαρμόζονται οι ίδιες μέθοδοι ταυτοποίησης για όλους τους χρήστες. Απλοί χρήστες ο ρόλος των οποίων είναι μόνο να κάνουν εισαγωγή δεδομένων μπορούν να ταυτοποιούνται μόνο με όνομα και κωδικό πρόσβασης. Αντίθετα, οι γιατροί που διαχειρίζονται ευαίσθητες πληροφορίες ιατρικής φύσεως που εμπίπτουν στο ιατρικό απόρρητο είναι δυνατό να ταυτοποιούνται και με τη χρήση «έξυπνων καρτών». Η δεύτερη ευθύνη της Εφαρμογής Διαχείρισης Ασφάλειας, αφού έχει πλέον ολοκληρωθεί η διαδικασία ταυτοποίησης, είναι η εφαρμογή των δικαιωμάτων (δηλαδή των Εξουσιοδοτήσεων) που αντιστοιχούν στον χρήστη που έχει συνδεθεί στο Ολοκληρωμένο Πληροφορικό Σύστημα. Σε κάθε χρήστη του συστήματος αντιστοιχεί ένα σύνολο δικαιωμάτων που ερμηνεύονται σαν η δυνατότητα εκτέλεσης ή μη εκτέλεσης συγκεκριμένων ενεργειών και σαν η δυνατότητα προβολής ή μη προβολής συγκεκριμένων στοιχείων. Για παράδειγμα μπορούμε να δηλώσουμε ότι στα δικαιώματα ενός χρήστη δεν περιλαμβάνεται η δυνατότητα διαγραφής ενός ασθενή και ότι δεν περιλαμβάνεται η δυνατότητα προβολής στοιχείων που αντιστοιχούν σε αποτελέσματα αιματολογικών εξετάσεων. Το αποτέλεσμα της εφαρμογής των δικαιωμάτων είναι η ενεργοποίηση ή η απενεργοποίηση συγκεκριμένων επιλογών στις φόρμες των εφαρμογών και η εμφάνιση ή η απόκρυψη δεδομένων. Η τελευταία ευθύνη της Εφαρμογής Διαχείρισης Ασφάλειας είναι η παρακολούθηση και καταγραφή των ενεργειών των χρηστών που εργάζονται με τις εφαρμογές του Ολοκληρωμένου Πληροφορικού Συστήματος Νοσοκομείου. Ο λόγος που απαιτείται η παραπάνω λειτουργία είναι ότι μας προσφέρει ασφάλεια αφού τηρεί αρχείο με τις αλλαγές που κάνει κάθε χρήστης (κρατώντας τις Σελίδα 23 από 87

τιμές των δεδομένων πριν την πραγματοποίηση των αλλαγών) και δίνει τη δυνατότητα απόδοσης ευθυνών σε συγκεκριμένους χρήστες όταν παρατηρηθεί ανωμαλία ή εκμετάλλευση της κανονική λειτουργία των εφαρμογών. Το είδος και η ποσότητα των πληροφοριών που καταγράφονται ορίζονται παραμετρικά για τον κάθε χρήστη από τον υπεύθυνο ασφαλείας του συστήματος. Για κάθε χρήστη ξεχωριστά μπορεί να οριστεί επιλεκτικά αν θέλουμε καταγραφή του γεγονότος όταν γίνεται: Διαγραφή δεδομένων Τροποποίηση δεδομένων Εισαγωγή νέων δεδομένων Για κάθε μία από τις παραπάνω πράξεις, μπορεί να οριστεί και πάλι επιλεκτικό ποια δεδομένα θέλουμε να καταγραφούν (παλιές τιμές, νέες τιμές, ημερομηνία και ώρα που πραγματοποιήθηκε η ενέργεια, χρήστης που την πραγματοποίησε κλπ.). Τέλος μπορεί να οριστεί για ποιες οντότητες θέλουμε καταγραφή πληροφοριών. Μπορεί έτσι να καθοριστεί ότι είναι επιθυμητή η καταγραφή των τροποποιήσεων στα ασφαλιστικά στοιχεία των ασθενών αλλά όχι στα δημογραφικά τους στοιχεία. 3.3.2. Δ ια λ ε ιτ ο υ ρ γ ικ ο τ η τ α Εφ α ρ μ ο γ ώ ν κ α ι Συ σ τ η μ ά τ ω ν Προκειμένου να λειτουργούν σε συνεργασία και να ανταλλάσσουν δεδομένα τα πληροφοριακά συστήματα και οι εφαρμογές που θα εγκατασταθούν στο νοσοκομείο, είναι απαραίτητο να υπάρχει ένα κοινό πλαίσιο συνεργασίας. Λόγω των ιδιαιτεροτήτων του χώρου και των λειτουργικών απαιτήσεων του νοσοκομείου το πλαίσιο αυτό βασίζεται στο πρωτόκολλο HL7 (Health Level Seven International, 2012). Το HL7 είναι το πλέον ευρέως χρησιμοποιημένο πρότυπο ανταλλαγής πληροφοριών μέσω μηνυμάτων σε κλινικό περιβάλλον. Χρησιμοποιείται σε όλες τις ηπείρους. Εάν περιοριστεί κανείς στην Ευρώπη θα δει ότι χρησιμοποιείται σχεδόν σε κάθε χώρα ως πρότυπο ανταλλαγής πληροφοριών μέσω μηνυμάτων. Σχεδόν όλα τα ευφυή διαγνωστικά μηχανήματα μπορούν να επικοινωνήσουν μέσω του HL7 και σχεδόν όλα τα σοβαρά ιατρικά πληροφοριακά συστήματα υψηλού επιπέδου είναι σε θέση να στείλουν και να λάβουν τα κατάλληλα HL7 μηνύματα, χρησιμοποιώντας τους κανόνες ανταλλαγής μηνυμάτων του πρωτοκόλλου HL7. Επίσης το HL7 είναι ξεκάθαρα το πιο ώριμο πρότυπο ανταλλαγής πληροφοριών μέσω μηνυμάτων. Η έρευνα τόσο από την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και από την βιομηχανία και τις εταιρίες συμβούλων οδηγεί σ αυτό το πρότυπο το οποίο μπορεί πράγματι να χρησιμοποιηθεί στην πράξη. Όλα τα πληροφοριακά συστήματα κατανάλωσης είναι ικανά να λαμβάνουν πληροφορίες υπό τη μορφή μηνυμάτων. Προκειμένου να φτάσουμε όσο το δυνατόν πιο κοντά σ αυτήν την ιδανική κατάσταση χρησιμοποιείται ένα πρόσθετο ενδιάμεσο σύστημα που εκτελεί μια επαναλαμβανόμενη σύνδεση με τη Σελίδα 24 από 87

βάση δεδομένων και εξάγει τις πιο πρόσφατες πληροφορίες σε τακτά χρονικά διαστήματα. Είναι έτσι το μόνο σύστημα που συνδέεται κατευθείαν με τη βάση δεδομένων που φέρει τις τρέχουσες πληροφορίες. Αυτό το σύστημα παράγει τις μονάδες με τις πληροφορίες και τα μεταδίδει σε όλα τα συνδεδεμένα πληροφοριακά συστήματα. Το ακόλουθο σχέδιο τονίζει τη διαφορά μεταξύ τις α πευθείας διασύνδεσης με μια βάση δεδομένων (συνήθως με δραματική επιβάρυνση του φόρτου εργασίας της βάσης δεδομένων) και μέσω ενδιάμεσου συστήματος. Η χρήση μονάδων HL7 για ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των συστημάτων φέρει ορισμένα ξεχωριστά πλεονεκτήματα: Όλα τα συστήματα μπορούν να διασυνδεθούν μεταξύ τους με κοινό τρόπο. Υπάρχει σύνδεση μεταξύ των συστημάτων η οποία επιτρέπει οι πληροφορίες να δρομολογούνται, να αποθηκεύονται, να προωθούνται, και να επεξεργάζονται ανεξάρτητα από την πραγματική ανταλλαγή. Τα πληροφοριακά συστήματα που ανταλλάσσουν πληροφορίες δεν χρειάζεται να αποκαλύπτουν την εσωτερική τους δομή το ένα στο άλλο. Αυτή η μορφή της «απόκρυψης των πληροφοριών» βελτιώνει σημαντικά την ικανότητα σύνδεσης των συστημάτων. Όταν συστήματα παρέχουν μια κοινή διεπαφή για αποστολή και παραλαβή πληροφοριών όχι μόνο μπορούν να συνδεθούν εύκολα αλλά ακόμη κι η δρομολόγηση των πληροφοριών γίνεται εφικτή. Το τελευταίο είναι πολύ σημαντικό για τη διασύνδεση απομακρυσμένου συστήματος που δεν μπορεί να επικοινωνήσει κατ ευθείαν. Σαφώς το τρίτο πλεονέκτημα είναι το σημαντικότερο. Το γεγονός ότι μεταξύ δύο πληροφοριακών συστημάτων δεν χρειάζεται να γνωρίζει το ένα τα σχήματα της βάσης δεδομένων του άλλου όπως και την τεχνολογία σύνδεσης με βάση δεδομένων, απλοποιεί πολύ την εργασία διασύνδεσης των συστημάτων αυτών. 3.3.3. ΦΙΛΙΚΟΤΗΤΑ Γ ΡΑΦΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Η φιλικότητα στο χρήστη και η γενικότερη σχεδίαση της διεπαφής (Wikipedia, Αλληλεπίδραση ανθρώπου-υπολογιστή, 2012) με βάση αρχές εργονομίας, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποδοχή του νέου συστήματος από τους χρήστες. Το Πληροφοριακό Σύστημα είναι σημαντικό να διαθέτει: Διατύπωση όλων των καταλόγων, οθονών και αναφορών στην προτιμητέα γλώσσα. Ύπαρξη ενός μοναδικού συστήματος καταλόγων για όλους τους χρήστες, που περιλαμβάνει όλες τις εφαρμογές. Πλοήγηση μεταξύ λειτουργιών. Σελίδα 25 από 87

Ενιαία τυποποίηση των πλήκτρων λειτουργιών και του πληκτρολογίου. Διευκόλυνση στην εισαγωγή δεδομένων ως κατωτέρω ο μηνύματα βοηθείας. ο επιλογές από καταλόγους αντί για απευθείας εισαγωγή δεδομένων. ο επιλογή μέσω αριθμητικών ή αλφαριθμητικών κωδικών. Ιδιαίτερα σημαντικά σημεία είναι τα εξής: Η πληκτρολόγηση πληροφοριών από τους χρήστες είναι η ελάχιστη δυνατή, με αποτέλεσμα να εξασφαλίζεται η ευχρηστία και εργονομία για τους χρήστες, η ταχύτητα στη χρήση των εφαρμογών και η περιορισμένη πιθανότητα λάθους. Πιο συγκεκριμένα, για κάθε πεδίο πληροφορίας που ο χρήστης θα πρέπει να συμπληρώνει, να παρουσιάζεται (όπου αυτό είναι εφικτό) στο χρήστη αυτόματα σε κάποιο "παράθυρο" κατάλογος επιλογών, ο οποίος περιλαμβάνει όλες τις δυνατές επιλογές και ο χρήστης πρέπει απλώς να επιλέγει τη σχετική πληροφορία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε περίπτωση που οι επιλογές είναι πολλές, και δεν αποδεικνύεται εύχρηστη η επιλογή μέσω ενός μεγάλου καταλόγου, οι επιλογές ομαδοποιούνται σε διαφορετικά επίπεδα βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων π.χ. αλφαβητικά ή κατηγορίες. Οι εντολές που απαιτούνται για την επίτευξη συγκεκριμένων βημάτων στα πλαίσια της εργασίας κάθε χρήστη είναι οι ελάχιστες δυνατές με αποτέλεσμα η διασύνδεση με τους χρήστες να είναι φιλική και εύκολα κατανοητή από νέους χρήστες. Ειδικότερα, υπάρχουν πολλά κλειδιά λειτουργίας που ομαδοποιούν τυποποιημένες εντολές, οι οποίες συστηματικά λαμβάνουν χώρα διαδοχικά. Οι κατάλογοι των επιλογών πληροφοριών για τη συμπλήρωση δεδομένων σε συγκεκριμένα πεδία είναι επεκτάσιμοι με εύκολο τρόπο, με αποτέλεσμα να επιτυγχάνεται η ύπαρξη ενημερωμένων και συνεπών στοιχείων. Ειδικότερα οι αλλαγές που εισάγει ο εξουσιοδοτημένος χρήστης για την ενημέρωση κάποιου καταλόγου πραγματοποιούνται σε κοινό σημείο που «βλέπουν» όλες οι εφαρμογές που χρησιμοποιούν τα συγκεκριμένα στοιχεία. Οι εφαρμογές είναι ευέλικτες και προσαρμόσιμες στις ανάγκες κάθε κατηγορίας χρηστών με αποτέλεσμα ο κάθε χρήστης να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον εργασίας κοντινό στις διαδικασίες στις οποίες είναι εξοικειωμένος και να επιτευχθεί η μέγιστη αποδοχή του συστήματος από όλους τους χρήστες. 3.3.4. Επ ε κ τ α ς ιμ ο τ η τ α Συ σ τ ή μ α τ ο ς Με δεδομένη την απαίτηση ενός οργανισμού να μπορεί να εξελίσσεται δυναμικά, προσαρμοζόμενο γρήγορα κάθε φορά, ανάλογα με τις παρουσιαζόμενες απαιτήσεις και ανάγκες της παροχής υπηρεσιών υγείας προς τον πολίτη, Σελίδα 26 από 87