Αξιοποίηση της Ελληνικής χλωρίδας και βλάστησης στο αστικό περιβάλλον Βιοποικιλότητα στο αστικό πράσινο

Αξιοποίηση της Ελληνικής χλωρίδας και βλάστησης στο αστικό περιβάλλον Βιοποικιλότητα στο αστικό πράσινο Κυριάκος Γεωργίου Τομέας Βοτανικής, Τμήμα Βιολογίας Πανεπιστήμιο Αθηνών E-mail kgeorghi@biol.uoa.gr

Χλωρίδα Το σύνολο των φυτικών ειδών ενός τόπου αποτελεί τη χλωρίδα της συγκεκριμένης αυτής περιοχής. Η χλωρίδα εκφράζεται με ένα κατάλογο φυτικών ειδών τα οποία απαντούν σε μια περιοχή.

Βλάστηση Το σύνολο των φυτικών ατόμων τα οποία απαντούν σε μια γεωγραφική περιοχή. Η βλάστηση εκφράζεται από το σύνολο των φυτοκοινωνιών ή των φυτικών διαπλάσεων ενός τόπου και υποδηλώνει τον τρόπο με τον οποίο τα φυτά συνδέονται και συνενώνονται, έτσι ώστε να σχηματίσουν για παράδειγμα, ένα δάσος ή ένα θαμνώνα.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να έχουμε πλούσια βλάστηση όπως σε ένα πευκοδάσος αλλά πτωχή χλωρίδα, δηλαδή λίγα φυτικά είδη. Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να έχουμε πτωχή βλάστηση όπως σε διάφορα φρυγανικά οικοσυστήματα αλλά πλούσια χλωρίδα, δηλαδή πολλά φυτικά είδη.

Βιοποικιλότητα (Biodiversity) (WRI, IUCN, UNEP, 1992) «Το σύνολο των γονιδίων, των ειδών και των οικοσυστημάτων μιας περιοχής». Οόρος«βιοποικιλότητα» καλύπτει τη συνολική ποικιλότητα η οποία υπάρχει στους ζωντανούς οργανισμούς του πλανήτη μας και εκφράζεται σε τέσσερα επίπεδα

Γενετική ποικιλότητα (genetic diversity) Ποικιλότητα των ειδών (species diversity) Ποικιλότητα των ενδιαιτημάτων (habitat diversity) Ποικιλότητα του τοπίου (landscape diversity)

ΧΛΩΡΙ Α Τα είδη της χλωρίδας ενός τόπου διακρίνονται ως προς την προέλευση τους σε αυτόχθονα ή ιθαγενή (indigenous, natives) αλλόχθονα ή ξενικά (aliens) καιωςπροςτηνκατάσταση(status) τους σε αυτοφυή καλλιεργούμενα.

Τα αλλόχθονα είδη μιας περιοχής προέρχονται από άλλο γεωγραφικό χώρο και διακρίνονται σε δύο κατηγορίες τα επιγενή και τα καλλιεργούμενα

Τα επιγενή φυτά ως προς την κατάσταση τους διακρίνονται σε Εγκλιματισμένα (naturalized) Ημιαυτοφυή (subspontaneous) Τυχαία (casuals)

Φυτοποικιλότητα της Ελλάδας Γεωγραφική Θέση (Σταυροδρόμι μεταξύ Ασίας, Αφρικής και Ευρώπης) Περιπετειώδης Γεωλογική Ιστορία Πολυσχιδής τοπογραφία Βιοκλιματική ποικιλία Μακρόχρονη επίδραση του ανθρώπου Πλούσια χλωριδική ποικιλότητα Υψηλά επίπεδα ενδημισμού

Φυτοποικιλότητα της Ελλάδας Απειλές Απώλεια-Υποβάθμιση Ενδιαιτήματος Τουριστική ανάπτυξη Κατασκευαστικές δραστηριότητες Εντατικοποίηση γεωργικών δραστηριοτήτων Υπερβόσκηση Μεταβολές στο υδατικό ισοζύγιο Πυρκαγιές Μόλυνση του εδάφους και του νερού Εισβολή ξενικών ειδών Υπερσυλλογή

Κατασκευαστικές δραστηριότητες

Κατασκευαστικές δραστηριότητες

Βλάστηση Ελλάδας (α) Αείφυλλα δένδρα και θάμνοι με συνήθως σκληρά και συμπαγή φύλλα. Στα αείφυλλα δένδρα ανήκουν και τα κωνοφόρα χαλέπιος (Pinus halepensis) και τραχεία (Pinus brutia) πεύκη. Μερικά παραδείγματα αείφυλλων, σκληρόφυλλων θάμνων είναι το πουρνάρι (Quercus coccifera), οσχίνος(pistacia lentiscus) το φιλλύκι (Phillyrea latifolia). (β) Μικροί, συχνά αρωματικοι, αγκαθωτοι θάμνοι, όπως είναι το θυμάρι (Coridothymus capitatus), ηαστοιβή(sarcopoterium spinosum) το θρούμπι (Satureja thymbra). (γ) Βολβώδη φυτά (γεώφυτα) τα περισσότερα από τα οποία ανθίζουν την άνοιξη και πεθαίνουν το καλοκαίρι, όπως οι περισσότερες ορχιδέες. (δ) Ετήσια φυτά τα οποία μαζί με τα γεώφυτα σχηματίζουν μια έντονη πανχρωμία με την άνθηση τους την Άνοιξη.

Πέυκα Pinus pinea P. brutia P. halepensis P. nigra

Abies cephalonica Ελατο

Myrtus communis μυρτιά

Rosmarinus officinalis δενδρολίβανο

Urginea maritima Σκιλλοκρεμύδα

Nerium olwander Πικροδάφνη

Aesculus hippocastanum

Αστοιβή (Sarcopoterium spinosum)

Το αστικό πράσινο Μια από τις πιο σημαντικές λειτουργίες του αστικού πρασίνου είναι η αναψυχή του αστικού πληθυσμού. Κάτι ακόμη, είναι η χρήση του πράσινου στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό για αισθητικούς λόγους. Οι πράσινες όμως περιοχές διαδραματίζουν και άλλους, ίσως πιο σημαντικούς ρόλους, όπως Βελτίωση του αστικού κλίματος Μείωση θορύβων Ανακύκλωση οργανικών αποβλήτων και αναβάθμιση απόνερων Φυσική άσκηση των πολιτών Ερέθισμα και πρόκληση για μάθηση Εκπαίδευση, έρευνα προσφορά εμπειριών (εποχιακές μεταβολές, χρώματα, μυρωδιές) Διατήρηση της βιοποικιλότητας

Τύποι αστικών χώρων πρασίνου Εθνικά πάρκα Δημοτικά πάρκα και κήποι Βοτανικοί κήποι Ζωολογικοί κήποι Διάδρομοι άγριας ζωής Αστικά δάση Κανάλια Δενδρώνες Φυτώρια Δενδροστοιχίες Γήπεδα αθλοπαιδιών Κοιμητήρια Κράσπεδα δρόμων Αυλές οικιών Πανεπιστημιουπόλεις

Cistus creticus Αστικό Πράσινο Juniperus macrocarpa Φύτευση Δωμάτων

Φύτευση Δωμάτων Μιά νέα μορφή πρασίνου στις πόλεις λεις: Οι Πράσινες (Οικολογικές) Στέγες Asparagus aphyllus

Juniperus macrocarpa Φύτευση Δωμάτων - Κατευθύνσεις Νέα αντίληψη για τις φυτεύσεις: Αξιοποίηση ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας Στη δημιουργία αστικού πρασί ασίνου Στην εμπορική ανθοκομία και δενδροκομία

Olea europaea Φύτευση Δωμάτων - Επιλογές 6.437 είδη-υποείδη υποείδη- ποικιλίες 1.399 ενδημικά Το πλήθος και η ποικιλία των ειδών της ελληνικής χλωρίδας προσφέρουν απεριόριστες δυνατότητες Χρωματικών συνδυασμών Εποχιακής εναλλαγής Διαφορετικών δομών φύτευσης

Φύτευση Δωμάτων Δομές φύτευσης Δένδρα και υψηλοί θάμνοι (ελιά, χαρουπιά, σχίνος) Δενδρώνας και θαμνώνας - Καλλωπιστικά Χαμηλοί θάμνοι & ημίθαμνοι (λεβάντα, θυμάρι, κίστος) Αναρριχώμενα (κληματσίδα, αγιόκλημα) Καλλωπιστικά Κάλυψη επιφανειών Αρωματικός κήπος Καλλωπιστικά - Φράχτες Χλοοτάπητας (Festuca spp.) και ποώδη είδη (κυκλάμινα)

Φύτευση Δωμάτων - Περιβάλλον Ceratonia siliqua Η φύτευση με είδη της ελληνικής χλωρίδας πλεονεκτεί γιατί: Τα είδη είναι προσαρμοσμένα στο κλίμα Αποφεύγεται η εισαγωγή ξενικών ειδών που μπορεί να αποδειχτούν επικίνδυνοι εισβολείς Εναρμονίζει το αστικό με το φυσικό τοπίο Δημιουργεί έναν ελληνικό βοτανικό κήπο σε μικρογραφία

Pistacia lentiscus Φύτευση Δωμάτων - Περιβάλλον Ιδιαίτερος Οικολογικός Ρόλος Οι οάσεις φυσικών ειδών λειτουργούν ως Διάδρομοι ζωης «Πατήματα» για το πέρασμα μέσα από την αστική έρημο

Cyclamen graecum Φύτευση Δωμάτων - Κοινωνία Η φύτευση με είδη της ελληνικής χλωρίδας επιτυγχάνει την: Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πολίτη στην εκτίμηση του φυσικού μας περιβάλλοντος Προώθηση της αειφορικής οικονομικής εκμετάλλευσης ενός ανεκμετάλλευτου φυσικού πόρου

Φύτευση Δωμάτων Είδη Ebenus cretica Έβενος η κρητική

Φύτευση Δωμάτων Είδη Rhododendron luteum Κίτρινηίτρινη αζαλέα

Ilex aquifolium Ιληξ (ου)

Viscum album Ιξία, ιξός Γκυ

Arbutus unedo κουμαριά

Urginea maritima

Punica granatum