Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ- ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Καθηγητής Γρ. Τσάλτας Υπ. Δρ. Σταύρος Μαυρογένης
Διάρθρωση Κοινωνικές κατασκευές για το περιβάλλον Περιβαλλοντική Ιστορία Περιβαλλοντικά προβλήματα Το περιβαλλοντικό οικολογικό κίνημα Τρεις γενιές δικαιωμάτων του ανθρώπου
Προϊστορία της σχέσης ανθρώπου και φύσης Παλαιολιθική αντίληψη περί Φύσης - δεν υπάρχει διάκριση ανθρώπου και φύσης - η φύση στο επίκεντρο της υλικής και πνευματικής δραστηριότητας Νεολιθική Αντίληψη Αντίληψη για διαφοροποίηση από τη φύση Μητριαρχικές Κοινωνίες Η φύση εξακολουθεί να έχει θεϊκά χαρακτηριστικά Κλασσική Αντίληψη Διαφοροποίηση ανθρώπου και φύσης, ο άνθρωπος γίνεται ιδιοκτήτης και «φύλακας» Το ενδιαφέρον μεταφέρεται στο ανθρωπογενές περιβάλλον
Τέσσερις κοινωνικές κατασκευές για το περιβάλλον Το περιβάλλον ως άγρια φύση Το περιβάλλον ως εξοχή Το αστικό περιβάλλον Το παγκόσμιο περιβάλλον
Το περιβάλλον ως άγρια ζωή Προϋποθέτει την ύπαρξη μιας «πολιτισμένης» οπτικής Συμβολίζει τη μετάβαση από το νομαδικό τρόπο ζωής στις αγροτικές κοινωνίες Αρνητική αντίδραση: να κατακτήσουμε και να εξημερώσουμε τη φύση
Το περιβάλλον ως άγρια ζωή Θετική άποψη: ρομαντική ή πράσινη Ρίζες στην εποχή της εκβιομηχάνισης Σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της σύγχρονής κουλτούρας Η φύση βρίσκεται σε απειλή από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες
Το περιβάλλον ως εξοχή Το περιβάλλον έχει μεταλλαχθεί ανάλογα με τις ανθρώπινες ανάγκες Παράδειγμα η Μ. Βρετανία 1960s το κίνημα των λουλουδιών στο Δυτικό κόσμο
Το αστικό περιβάλλον Πρόκειται για το ανθρωπογενές περιβάλλον Ο άνθρωπος αποκόπτεται από το φυσικό περιβάλλον Σύμφωνα με τον Giddens είναι η απαρχή της περιβαλλοντικής συνειδητοποίησης
Το παγκόσμιο περιβάλλον «πλανητική» συνειδητοποίηση με την εμφάνιση των παγκόσμιων απειλών Το παγκόσμιο περιβάλλον συνδέθηκε με τη παγκοσμιοποίηση της οικονομίας, των επικοινωνιών Αλληλοεξαρτώμενοι, ευθύνεται ο άνθρωπος και παράλληλα η λύση θα έρθει μέσω της παγκόσμιας συνεργασίας
Βιομηχανική Επανάσταση Το περιβάλλον ως αντικείμενο εκμετάλλευσης Καταστροφή φυσικών χώρων, απόρριψη υλικών (άμεσες αρνητικές επιπτώσεις) Αστικοποίηση και μηχανοποίηση γεωργίας (έμμεσες αρνητικές επιπτώσεις) Δημιούργησε μόνιμα περιβαλλοντικά προβλήματα
Το θεωρητικό υπόβαθρο Η φυσική κατάσταση είναι οπισθοδρόμηση - Hobbes Η φύση από μόνη της δεν έχει αξία και ο άνθρωπος πρέπει να επέμβει Locke Επίσης και ο Μαρξ
Οι απόγονοι της βιομηχανικής επανάστασης Απότοκος το καπιταλιστικό σύστημα και η ιμπεριαλιστική πολιτικής της αποικιοποίησης Σε σύγχρονους όρους το «οικολογικό αποτύπωμα» των Ευρωπαϊκών κοινωνιών υπερείχε του «οικολογικού τους χώρου» Ιδεολογική νομιμοποίηση μέσω του περιβαλλοντικού ντετερμινισμού, του Malthus, του κοινωνικού Δαρβινισμού Οι ιθαγενείς δεν είναι ίσοι αλλά μέρη του οικοσυστήματος οπότε πρέπει να «εκπολιτιστούν» Άρα τα εδάφη τους είναι terra nullius αφού δεν κατοικεί «άνθρωπος»
Σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα Ρύπανση μόλυνση Εξάντληση φυσικών πόρων Αστικοποίηση Εξαφάνιση μείωση άγριας ζωής Διατάραξη φυσικών ισορροπιών Υποβάθμιση ανθρωπογενούς περιβάλλοντος Όπλα μαζικής καταστροφής
Πρώτη Γενιά πριν τη δεκαετία του 1960 Προστασία άγριας ζωής και οικοτόπων διάβρωση εδάφους, ρύπανση σε τοπικό επίπεδο Δεύτερη Γενιά, δεκαετία του 1960 πληθυσμιακή αύξηση, τεχνολογία ερημοποίηση, εντομοκτόνα Τρίτη Γενιά από τη Δεκαετία του 1970 και έπειτα όξινη βροχή, όζον, κλιματική αλλαγή ΓΜΟ, απώλεια βιοποικιλότητας
Μόνιμος και ριζικός χαρακτήρας της επίδρασης των νέων τεχνολογιών (πυρηνικά, χημικά) Αλματώδης τεχνολογική ανάπτυξη Διεθνοποίηση του περιβαλλοντικού προβλήματος Οικολογικό πρόβλημα
Περιβαλλοντικό Οικολογικό Κίνημα Θεμελιωτές ο Αριστοτέλης ο Θεόφραστος και ο Haeckel Το 18 ο αιώνα το εναρκτήριο λάκτισμα
Το Σύγχρονο Περιβαλλοντικό Οικολογικό Κίνημα Αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1960 Αίτια: Δεύτερη Γενιά περιβαλλοντικών προβλημάτων, ύπαρξη άλλων κινημάτων, έκδοση μελετών (Silent Spring). Ωστόσο το οικολογικό κίνημα διαφοροποιήθηκε από το περιβαλλοντικό και ριζοσπαστικοποιήθηκε. Επίσης δημιουργήθηκαν επίσημοι πολιτικοί οργανισμοί με στόχο την κάθοδο στις εκλογές
Το οικολογικό κίνημα Κοινωνική οικολογία του Μπούκτσιν Οικοσοσιαλισμός Οικοαναρχισμός Βαθιά οικολογία
Το Περιβαλλοντικό Κίνημα ΠΡΟΣΟΧΗ!!!: το περιβαλλοντικό κίνημα εξακολουθούσε να υφίσταται Η μη πολιτικοποίηση του βοήθησε στην απήχηση κι την αποτελεσματικότητά του. Αποτελείται από επιστημονικές ενώσεις, ανεξάρτητα ινστιτούτα, Διεθνείς και Εθνικές ΜΚΟ. Αντιθέτως το οικολογικό κίνημα απομαζικοποίηθηκε και πέρασε στο περιθώριο.
Διεθνοποίηση περιβαλλοντικού προβλήματος Δύο λειτουργίες των φυσικών οικοσυστημάτων: Μεταφορά ρύπων σε μεγάλες αποστάσεις από την εστία προέλευσής τους και αλυσιδωτές αντιδράσεις από τις ανθρωπογενείς παρεμβάσεις Πολιτική συγκρότηση της διεθνούς κοινότητας σε αντιοικολογική βάση. Η ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΑΠΌ ΣΥΝΟΡΑ!!!!
Διεθνής πολιτική και περιβάλλον Υπερδιπλασιασμός των κρατών μελών της διεθνούς κοινότητας τη δεκαετία του 1960 (αλλοίωση του αριθμητικού συσχετισμού των δυνάμεων, Νέα διεθνής Τάξη) Ένταξη των νέων κρατών στη διεθνή οργάνωση Η τεχνολογία αύξησε το χάσμα μεταξύ Βορά - Νότου
Οι τρείς Γενεές Δικαιωμάτων του ανθρώπου και η εξέλιξη του αναπτυξιακού φαινομένου Η Πρώτη Γενεά ατομικές ελευθερίες και τα πολιτικά δικαιώματα Η Δεύτερη Γενεά Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης Το δικαίωμα της διαρκούς κυριαρχίας επί των φυσικών πόρων Η Τρίτη Γενεά Το δικαίωμα στην Ανάπτυξη Το Δικαίωμα Συμμετοχής στην Κοινή Κληρονομιά της ανθρωπότητας Το Δικαίωμα στη Ειρήνη Το Δικαίωμα σε ένα Υγιές και Αρμονικό Περιβάλλον
Η Τρίτη Γενεά Το δικαίωμα στην Ανάπτυξη Το Δικαίωμα Συμμετοχής στην Κοινή Κληρονομιά της ανθρωπότητας Το Δικαίωμα στη Ειρήνη Το Δικαίωμα σε ένα Υγιές και Αρμονικό Περιβάλλον
Οι τρείς Γενεές Δικαιωμάτων του ανθρώπου και η εξέλιξη του αναπτυξιακού φαινομένου Η πρώτη Γενεά αφορά τις ατομικές ελευθερίες και τα πολιτικά δικαιώματα Η Δεύτερη Γενεά τα ουσιαστικά συλλογικά δικαιώματα των λαών Η Τρίτη Γενεά τα ρεαλιστικά συλλογικά δικαιώματα των λαών Συμπίπτουν με τις τρείς Δεκαετίες του ΟΗΕ για την Ανάπτυξη (1960-1970,1970-1980,1980-1990) Τα δικαιώματα αλληλεγγύης μετεξέλιξαν την έννοια της ανάπτυξης από τη μονοδιάστατη οικονομική θεώρηση στο σφαιρικό αναπτυξιακό φαινόμενο
Οι τρεις δεκαετίες του ΟΗΕ για την ανάπτυξη 1960-1970: μονοδιάστατη οικονομική θεώρηση. Διακήρυξη για την Κοινωνική Πρόοδο και Ανάπτυξη Γ.Σ 2542 XXIV, 11/12/1969 1970-1980: Στοκχόλμη 1972, Blueprint for Survival, Limits to growth, UNEP, 1980-1990: νέο Δίκαιο της Θάλασσας, Επιτροπή Brundtland, Διακήρυξη της 4 ης Δεκεμβρίου 1986 της Γενικής Συνέλευσης όπου κατοχυρώνεται και οικουμενικοποιείται ταυτόχρονα το Δικαίωμα στην Ανάπτυξη ως ανθρώπινο Δικαίωμα
Σας Ευχαριστούμε πολύ!!!!