Πράξεις Τακτοποίησης και Αναλογισμού Οικοπέδων Εισαγωγικές έννοιες Διδάσκων: Καριώτης Γεώργιος Καθηγητής Εφαρμογών
Η έννοια του γεωτεμαχίουείναι πολύ βασική για το σύστημα καταγραφής της πληροφορίας γης, επειδή αποτελεί τη μονάδα αναφοράς. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά του γεωτεμαχίου είναι : μοναδιαίο, συγκεκριμένο, διακριτό και αυτοτελές, αντικείμενο άσκησης δικαιωμάτων, τμήμα γης που περιλαμβάνει τα συστατικά του και τα παραρτήματά του.
Ο όρος «γεωτεμάχιο» αποτελεί γενικευμένο ορισμό της μονάδας αναφοράς του χώρου, ο οποίος εναλλακτικά αντικαθίσταται με : 1. οικόπεδο: «είναι κάθε γήπεδο, που βρίσκεται μέσα στο εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο ή μέσα στα όρια οικισμού χωρίς εγκεκριμένο σχέδιο», επομένως γενικευμένα, περιπτώσεις αστικών γεωτεμαχίων 2. αγροτεμάχιο: περιπτώσεις αγροτικών γεωτεμαχίων 3. κληροτεμάχιο:περιπτώσεις παραχωρήσεων από το Ελληνικό Δημόσιο σε ακτήμονες καλλιεργητές για αγροτική αποκατάσταση, με παραχωρητήριο, ως αγροτικός κλήρος, σε εφαρμογή της αγροτικής νομοθεσίας (γεωργικός κλήρος, σχολικός, εφημεριακός, κοινοτικός). 4. δασοτεμάχιο: περιπτώσεις δασικών γεωτεμαχίων.
Ο χώρος διαχωρίζεται σε εκτός και εντός συναλλαγής πράγματα. Τα εκτός συναλλαγής θεωρούνται τα κοινά σε όλους και κοινόχρηστα πράγματα, όπως θα αναλυθούν σε επόμενα κεφάλαια. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ εκτός και εντός συναλλαγής καταργείται, όταν τα εκτός συναλλαγής πράγματα αποβάλλουν την ιδιότητά τους (π.χ. δρόμος κοινόχρηστος, ο οποίος καταργείται με το σχέδιο πόλης και επομένως προσκυρώνεται στις όμορες ιδιοκτησίες).
Ένας άλλος διαχωρισμός του χώρου, που βασίζεται στο ιδιοκτησιακό καθεστώς και πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε όλες τις διερευνήσεις που πραγματοποιούνται στις τοπογραφικές εργασίες και μελέτες, είναι η διάκριση του ιδιωτικού χώρουαπό τον δημόσιο χώρο, με όποια και όσα προβλήματα ανακύπτουν από την εφαρμογή τίτλων ιδιοκτησίας και παλαιών ορίων απαλλοτριώσεων. Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων γεωτεμαχίων μεταβάλλεται όταν δημόσια ακίνητα γίνονται ιδιωτικά και αντίστροφα, επομένως απαιτείται σχολαστικός έλεγχος την περίοδο που πραγματοποιείται η μελέτη.
Στην έννοια της ιδιοκτησίαςπεριλαμβάνονται εμπράγματα και ενοχικά δικαιώματακαι γενικότερα κάθε δικαίωμα οικονομικού περιεχομένου. Το κράτος έχει δικαίωμα ελέγχου της χρήσης της ιδιοκτησίας με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον θεσπίζοντας τους απαραίτητους νόμους. Επομένως, η ιδιοκτησία δημιουργεί υποχρεώσεις και η χρήση της πρέπει να υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον. Μέσα στο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον των μετασχηματισμών πρέπει να ερευνώνται ποίοι είναι οι περιορισμοί για την κάθε ιδιοκτησία και όχι μόνο αν υπάρχουν σε ευρύτερο πλαίσιο.
Περιουσίαείναι το σύνολο των χρηματικών αποτιμήσεων των δικαιωμάτων του ατόμου. Ακίνητη περιουσία είναι η οικονομική αποτίμηση όλων των ακινήτων του ατόμου.
Επομένως, η «Πολιτική γης» μπορεί να ασκείται: α) στον αστικόχώρο, οπότε τα μέτρα της αφορούν πολεοδομικές ρυθμίσεις και συγκροτούν μια «πολεοδομική πολιτική» β) στον εξωαστικόχώρο, οπότε συσχετίζεται με τη γενικότερη «αγροτική πολιτική» και γ) να εντάσσεται γενικότερα στη συνολική χωροταξική πολιτική, στην οποία το φυσικό διαθέσιμο γη, διατηρεί το δυναμισμό και ολοκληρωμένο χαρακτήρα του, σαν το πεδίο πάνω στο οποία μπορούν να ασκηθούν πολυδιάστατες τεχνικές και κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες.
Φορείς άσκησης Πολεοδομικής πολιτικής Αρμόδιος φορέας σε κεντρικό επίπεδο για πολεοδομικά θέματα και άσκηση πολεοδομικής και οικιστικής πολιτικής είναι το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΥΠΕΧΩΔΕ), το οποίο μετονομάστηκε Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Εποπτευόμενοι Οργανισμοί του Υπουργείου: Οργανισμός Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων (ΟΚΧΕ), Κτηματολόγιο Α.Ε. σήμερα έγιναν Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε. (ΕΚΧΑ), Δημόσια Επιχείρηση Πολεοδομίας και στέγασης (ΔΕΠΟΣ), Οργανισμός Ρυθμιστικού σχεδίου Αθήνας και Θεσ/νίκης, Ειδικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών σχεδίων (ΕΤΕΡΠΣ),
Φορείς άσκησης Πολεοδομικής πολιτικής Ο Α βαθμός τοπικής αυτοδιοίκησης, Δήμοισε ότι αφορά τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Εκτός από το Υπουργείο, τις περιφέρειες και τους Δήμους, υπάρχουν και άλλοι φορείς με προγράμματα στέγασης και πολεοδόμησης, όπως το Υπουργείο Γεωργίας, μέσω των διευθύνσεων Πολιτικής Γης ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) που καταργήθηκε, το Υπουργείο Υγείας Πρόνοιας που σήμερα δεν ασχολείται πλέον, κλπ