Αλέξ. Καράµπελας ρ. Πυρηνικός Μηχανολόγος Μηχανικός Πρόεδρος της Ενωσης Βιοκαλλιεργητών Ηλείας Πύργος 21-10-2007 ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ: ΜΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Με το όρο Βιοκαλλιέργεια εννοούµε την µέθοδο παραγωγής αγαθών από την Φύση µε τον πλέον συµβατό τρόπο ως προς την ισορροπία του οικοσυστήµατος.. ίνεται µεγάλη έµφαση στο ισοζύγιο της αλληλεξάρτησης των Ζώων, των Φυτών και του Εδάφους. Η υγεία των Ζώων εξαρτάται από την υγεία των Φυτών (για την διατροφή τους), η Υγεία των Φυτών εξαρτάται από την υγεία του Εδάφους, η υγεία του Εδάφους εξαρτάται από την υγεία των Ζώων και φυσικά από τον τρόπο συµπεριφοράς του Ανθρώπου. Στη Φύση βρίσκουµε τριών ειδών Μηχανικούς του Οικοσυστήµατος: τον Homo sapiens, τους αλλογενείς µηχανικούς και τους αυτογενείς µηχανικούς. Άνθρωπος µε τον τρόπο ζωής και ανάπτυξης των µεθόδων παραγωγής έχει οδηγήσει το οικοσύστηµα σε αδιέξοδο. Γιατί ο άνθρωπος µε την λογική της ανάπτυξης που εφάρµοσε κυρίως τα τελευταία εκατό χρόνια ξεχώρισε το ανθρώπινο habitat από το γήινο οικοσύστηµα, πράγµα που οδήγησε και οδηγεί σε ακραίες κλιµατικές αλλαγές, οπότε σε οικονοµικά κοινωνικά και πολιτικά αδιέξοδα.
Ο ιστορικός άνθρωπος άρχισε να επεµβαίνει στη Φύση από τον καιρό που έγινε κυνηγός αλλά πολύ περισσότερο από τον καιρό που έγινε καλλιεργητής. Η παραγωγή της τροφής του γινόταν µε την λιγώτερη δυνατή διατάραξη του οικοσυστήµατος. Την αξία της Φύσης την διέκρινε: ο Ασκληπιός πολύ δε περισσότερο ο Γαληνός, ενώ ο πατέρας της ορθολογικής σκέψης ο Αριστοτέλης την µελέτησε διεξοδικά στα: Περί Φύσεως, Στα Βιολογικά που περιλαµβάνουν έκα βιβλία Περί Ζώων ιστορίας, Τέσσερα Βιβλία, Περί Ζώων µορίων. Περί ζώων πορείας. Περί ζώων κινήσεως. Πέντε βιβλία, περί ζώων γενέσεως. Και περί Φυτών. Στη σύγχρονη εποχή ο Johannes Eugenius Bulow Warming (1841-1924) ανός βοτανολόγος θεµελίωσε την επιστήµη της Οικολογίας (οικος + λόγος), έγραψε το πρώτο βιβλίο για την επιστήµη της Οικολογίας (Plantesamfund ή Ecology of Plants) και την δίδαξε στο Πανεπιστήµιο. Ενώ ο Sir Albert Howard θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης Βιοκαλλιέργειας. Εργάσθηκε από 1905 ως το 1924 σαν επιθεωρητής στην ιεύθυνση Γεωργίας στην Πουσα στη Βεγγάλη, όπου και µυήθηκε στους παραδοσιακούς τρόπους καλλιέργειας από τους Ινδούς αγρότες. Το 1940 έγραψε το βιβλίο: An Agricultural Testament, µε το οποίο επηρέασε πολλούς επιστήµονες και κτηµατίες. Το 1924 ο Rudolf Steiner στη Γερµανία ανέπτυξε την Βιοδυναµική καλλιέργεια, που ίσως βοήθησε να κατανοηθούν οι αρχές και οι µέθοδοι της Βιοκαλλιέργειας
ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑΣΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ το 1962 η Rachel Carson δηµοσιεύει το «Silent Spring που αναφέρεται στις συνέπειες του DDT και των άλλων ζιζανιοκτόνων και εντοµοκτόνων στο Περιβάλλον. Το βιβλίο της που είχε µεγάλη επιτυχία σε πολλές χώρες και στη Αµερική ανάγκασε την κυβέρνηση των Η.Π.Α να απαγορεύσει την χρήση του DDT. Το 1970 δηµιουργείται µία παγκόσµια κίνηση σχετικά µε την ευαισθητοποίηση στα θέµατα του περιβάλλοντος όπου και εστίασαν τις ενέργειες τους στην ανάπτυξη της Βιοκαλλιέργειας. Με σαφή διαχωρισµό των προϊόντων σε βιολογικά και µη. Σαν σκοπό έθεσαν την κατανάλωση προϊόντων από τοπικούς και µικρούς παραγωγούς φωνάζοντας το σύνθηµα: «ΓΝΩΡΙΣΕ ΤΟΝ ΙΚΟ ΣΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΟ, ΜΑΘΕ ΤΙ ΤΡΩΣ». Το 1972 ιδρύθηκε η ιεθνής κίνηση Βιολογικής Γεωργίας (I FOAM, International Federation of Organic Agriculture Movements). Η οποία διαχέει και ανταλλάσσει γνώσεις σχετικές µε την Βιολογική γεωργία κυρίως στα σχολεία.
ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ ΒΙΟ- ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ύο είναι τα είδη ή οι τρόποι προδιαγραφών: Εθελοντικοί και οι νοµικά θεσπισµένοι. Από την δεκαετία του1970 οι Βιοκαλλιεργητές εθελοντικά όρισαν συγκεκριµένες προδιαγραφές και θέσπισαν πιστοποιητικά καταλληλότητας. Μόλις την δεκαετία του 1990 άρχισαν να κατοχυρώνεται νοµικά το πλαίσιο των προδιαγραφών. Το 1991 η ΕΕ καθόρισε το νοµικό πλαίσιο της Βιοκαλλιέργειας και δηµοσίευσε τον Ευρωπαϊκό κανονισµό (EEC) 209/91 που έγινε αποδεκτός τότε από 12 χώρες. Σκοπός είναι να παραχθούν υψηλής ποιότητας προϊόντα Επίσης η I FOAM, International Federation of Organic Agriculture Movements έχει θεσπίσει τους δικούς της κανονισµούς παραγωγής, και τα µέλη είναι υποχρεωµένα να προσαρµόζουν την παραγωγή τους. Από το 1991 διάφορα κράτη µετά από την ΕΕ έχουν πλέον την δική τους σχετική νοµοθεσία, η Ιαπωνία νοµοθέτησε το 2001 και η ΗΠΑ το 2002. Έτσι δηµιουργήθηκαν και κρατικοί και ιδιωτικοί πιστοποιητικοί οργανισµοί.
ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΒΙΟ ΚΑΙ ΣΥΜΒΑΤΙΚΏΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ Τα βιολογικά προϊόντα διαφέρουν από τα συµβατικά στις µεθόδους παραγωγής και στα αποτελέσµατα. Τα βιολογικά απαιτούν περισσότερη δουλειά και ειδικές γνώσεις. Τα συµβατικά απαιτούν µεγαλύτερα κεφάλαια και υψηλή κατανάλωση ενέργειας. Τα βιολογικά δεν διαταράσσουν την ισορροπία της φύσης ή σε πολύ περιορισµένο βαθµό. Στα συµβατικά γίνεται χρήση χηµικών λιπασµάτων µε συνέπεια την µόλυνση του εδάφους του υπεδάφους και των υδροφόρων στρωµάτων, των ποταµών και των λιµνών στις περιπτώσεις αυτές έχουµε υπερτροφία ορισµένων ειδών και στη συνέχεια έχουµε νέκρωση των περιοχών. Τα δε µυκητοκτονα έχει αποδειχθεί ότι συνδέονται µε την νόσο Parkinson, οι έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση τους αυξάνει την πιθανότητα εµφάνισης της νόσου κατά 70%. Επίσης πολλά από αυτά τα προϊόντα είναι άµεσα συνδεδεµένα µε την εµφάνιση καρκίνου.
Η ποιότητα των τροφών στηρίζεται στην απλή εξίσωση: Υγιές έδαφος = υγιεινή διατροφή = υγιής άνθρωπος Το 2005 η ΕΡΑ Guidelines for Carcinogen Risk Assement έδειξε ότι τα παιδιά παίρνουν το 50% των πιθανοτήτων εµφάνισης καρκίνου στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους. Το 2001 µία έρευνα έδειξε ότι τα παιδιά που ετρέφοντο µε βιολογικά προϊόντα παρουσίαζαν ελάχιστα κατάλοιπα οργανοφωσφωρικών εντοµοκτόνων στο αίµα τους σε αντίθεση µε εκείνα που ετρέφοντο µε συµβατικά. Μία έρευνα που έγινε το 2006 έδειξε ότι σε 23 παιδιά προσχολικής ηλικίας που η διατροφή τους ήταν µε συµβατικά προίόντα, τα επίπεδα των οργανοφωσφωρικών εντοµοκτόνων έπεσαν σε πολύ χαµηλά επίπεδα αµέσως όταν τους δόθηκε τροφή από βιολογικά προϊόντα.
Η ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ο Πίνακας 1 µας παρουσιάζει τις καλλιεργούνες βιολογικά εκτάσεις σε εκτάρια. Από τους παρακάτω Πίνακες φαίνεται η αύξηση των καλλιεργούµενων εκτάσεων. Που σηµαίνει ότι όλο και περισσότερος κόσµος συνειδητοποιεί την ανάγκη της υγιεινής διατροφής και της διατήρησης του περιβάλλοντος.
ΙΑΓΡΑΜΜΑ 1. ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΑΝΑ ΗΠΕΙΡΟ Ευρώπ η 23% Λατινική Αµερική 24% Βόρεια Αµερική 6% Ασία 4% Αφρική 1% Ωκεανία 42%
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΕΞΕΛΙΞΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Έτος 1985 2003 Βιοκαλλιεργούµενη Έκταση 1.000.000 στρ 55.000.000 στρ. Βιοκαλλιεργητές 6.300 175.000
ΙΑΓΡΑΜΜΑ 2. ΑΡΙΘΜΟΣ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΟΥΜΕΝΩΝ ΕΚΤΑΣΕΩΝ ΣΤΗΝ Ε.Ε ΑΠO ΤΟ 1985 ΕΩΣ ΤΟ 2003 6000000 5000000 4000000 3000000 2000000 1000000 0 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003
ΠΙΝΑΚΑΣ 4. ΚΥΚΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΟ 2001 α/ α ΧΩΡΑ ΠΟΣΟΣΤΟ (%) ΠΟΣΟ ( ΟΛΛΑΡΙΑ Η.Π.Α.) 1 Ευρωπαϊκές Χώρες 46 % 9.936.000.000 2 Η.Π.Α. 37% 7.992.000.000 3 Ασιατικές Χώρες 16% 3.456.000.000 4 Άλλες Χώρες 1% 216.000.000 100 % 21.600.000.000 ΣΥΝΟΛΟ ΠΗΓΗ : International Federation of Organic Agriculture Movement (I.F.O.A.M.)
ΙΑΓΡΑΜΜΑ 3. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α Αριθµός Στρεµµάτων 35.000 30.000 25.000 20.000 15.000 10.000 5.000 0 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002
ΠΙΝΑΚΑΣ 5. ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΜΕΝΩΝ ΣΤΡΕΜΜΑΤΩΝ/ΝΟΜΟ ΥΤ. ΕΛΛΑ ΟΣ ΝΟΜΟΣ 1997 1999 2001 2003 ΑΙΤ/ΝΙΑ 1.782 6.226 27.394 37.671 ΑΧΑΪΑ 23.589 23.020 22.873 23.069 ΗΛΕΙΑ 1.093 1.928 5.006 7.313 ΣΥΝΟΛΟ 26.44 31.174 55.273 68.053
ΠΙΝΑΚΑΣ 6. ΚΥΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΝΟΜΟΥ ΗΛΕΙΑΣ: ΟΜΦΑΛΟΦΟΡΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ 2.500.000 ΚΙΛΑΣΑΓΚΟΥΙΝΙΑ ΚΑΙ ΜΟΡΟ 500.000 ΒΑΛΕΝΤΣΙΑ 750.000 ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ 500.000 ΛΕΜΟΝΙΑ 200.000 ΕΛΑΙΟΛΑ Ο 150.000 ΕΛΙΕΣ ΒΡΩΣΙΜΕΣ 50.000 ΑΚΤΙΝΙ ΙΑ 500.000 ΤΥΡΙ ΦΕΤΑ 200.000 ΚΡΕΑΣ ΟΙΝΟΣ ΣΤΑΦΙ Α ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΚΗΠΕΥΤΙΚΑ
ΠΥΡΚΑΙΕΣ ΚΑΙ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Όπως φαίνεται στον Πίνακα 5 ειδικά η Ηλεία υστερεί στον τοµέα της Βιοκαλλιέργειας. Η κατάτµηση της γης, η λειψανδρία και άλλοι παράγοντες δεν βοηθούν στην ανάπτυξη ούτε βιοκαλλιέργειας, ούτε αγροτουρισµού, ούτε τεχνολογίας και εφαρµογής ανανεωσίµων πηγών ενέργειας. Τι πρέπει να γίνει; Θα πρέπει να επιδιωχθεί η οµαδοποίηση των καλλιεργητών και του είδους των καλλιεργειών. Η ταυτότητα και η ονοµασία των παραγοµένων προϊόντων, η σωστή τυποποίηση και η εξωστρέφεια αποτελούν τις παραµέτρους που µπορούν να βοηθήσουν στην προώθηση των προϊόντων. Οπότε στην οικονοµική ευεξία που µπορεί να διεγείρει το ενδιαφέρον και να δηµιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε οι κάτοικοι να παραµείνουν και να δουλέψουν στις πατροπαράδοτες εστίες. Για να γίνουν αυτά απαιτείται ενηµέρωση και εκπαίδευση του πληθυσµού. Οι οργάνωση επί τόπου σεµιναρίων από έµπειρους γεωπόνους και µηχανικούς θα βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση. Η προσπάθεια για την ιδρυση Γεωπονικής και Κτηνιατρικής Σχολής στα πλαίσια της επέκτασης του πανεπιστηµίου Πατρών θα αποτελέσει βασικό µοχλό ανάπτυξης της τεχνολογίας των γεωργικών επιστηµών. Επίσης θα αποτελέσει παράγοντα πνευµατικής καλλιέργειας και αλλαγής νοοτροπίας. Όλα αυτά θα πρέπει να αποτελέσουν αυτοσκοπό όλων των ηλειωτών.
ΚΛΙΜΑΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ Το ενεργειακό ισοζύγιο της Γης δίνεται από την εξίσωση: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΟΥ ΕΧΕΤΑΙ = ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΟΥ ΑΝΑΚΛΑ ( ) 2 2 4 1 α sπr = 4πr εσt ( ) 4 1 α s = 4εσT S ηηλιακήσταθερά(ηλιακή ακτινοβολία ανά µονάδα επιφανείας που δέχεται η Γη) περίπου 1367W.m -2. Α συντελεστής απορρόφησης r η ακτίνα της Γης, περίπου 6.371Χ10 6.m ππερίπου4.14159 σησταθεράτουstefan-boltzmann, περίπου 5.67Χ10-8 J.K -4 m -2 s -1 ε είναι η ανακλαστικότητα της Γης, περίπου 0.612. Η παραπάνω εξίσωση γράφεται: Ηεξίσωσηαυτήείναιεκείνηπουρύθµιζε για δισεκατοµύρια χρόνια τις κλιµατολογικές συνθήκες της Γης. Τώρα η τρύπα του όζοντος αφένός και το φαινόµενο του θερµοκηπίου από την άλλη έχουν µεταβάλλει τους όρους της εξίσωσης και κατ επέκταση έχουν αλλοιώσει το κλίµα τηςγης. Οι παράγοντες αυτοί τόσο η τρύπα του όζοντος όσο και το φαινόµενο του θερµοκηπίου οφείλονται κατά κύριο λόγο στην ανθρώπινη επέµβαση, µένει ένα µικρό ποσοστό επενέργειας φυσικών φαινοµένων όπως είναι η έκρηξη ηφαιστείων.
ΣΥΜΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο κύριος σκοπός µας εντοπίζεται στην ανάπτυξη της έρευνας στα εξής: Βιοποικιλιότητα Έρευνα οργανικών λιπασµάτων και προστατευτικών. Τεχνολογία και εφαρµογή ήπιων µορφών ενέργειας. Αλλαγή κλίµατος (αιτίες, αποτέλεσµα, ακραία φαινόµενα) Συµβίωση ζωτικών και οικονοµικών µεγεθών Ανάπτυξη παραγωγής και ενηµέρωση καταναλωτικού κοινού Ποιότητα διατροφικών προϊόντων/κόστος δηµόσιας υγείας Τεχνολογία παραγωγής και τυποποίησης Φραγµό στα ΓΤ κ.ο.α.µ.ν.φ.
Βιβλιογραφία Σχολή Ενέργειας και Περιβάλλοντος. Πανεπιστήµιο Πατρών. 1983. "Μέθοδοι κατασκευής Φωτοβολταικών κυψελίδων». ιαχυση,ιοντική Εµφύτευση.ΑποκατάστασηκρυσταλλικώνΑτελειών.Μεταλλικά Πλέγµατα.Αντιανακλαστικά υµαίνια." ΤΕΙ Πάτρας, 1986. Τεχνολογία Φωτοβολταικών κυψελίδων- Φωτοβολταικές Μονάδες. "Φυσική του Φωτοβολταικού φαινοµένου. Κατασκευή της Ηλιακής Κυψελίδας. Κατασκευαστικά προβλήµατα. Ηλεκτρικές Ιδιότητες. Χαρακτηριστική I-V. Συντελεστής πληρότητας. Χαρακτηρισµός του προφίλ συγκεντρώσεως των φορέων. Φαινόµενο Hall. Μεταλλλικό πλέγµα. Αντιανακλαστικά υµαίνια. Σύνδεση κυψελίδων- πλαισίων- συστοιχίας. Προστασία συστοιχίας." ΤΕΙ Πάτρας, 1986. «Αµεση µετατροπή της Ηλιακής Ενέργειας σε Ηλεκτρισµό, Εξοικονόµηση Ενέργειας. Τεχνολογία Φωτοβολταικών.» ΕΛΚΕΠΑ, Πάτρας, 1987. «Φωτοβολταική Μετατροπή της Ηλιακής Ενέργειας.Τεχνολογία και Φυσική των Φωτοβολταικών Κυψελίδων. Φωτοβολταικοί Σταθµοί.» ΕΛΚΕΠΑ, Αθηνών, 1987. «Εφαρµογή της Ηλιακής Ενέργειας στις Ιχθυοκαλλιέργειες. Ενεργειακές ανάγκες Μονάδας. Υπερεντατικές Μονάδες Εκτροφής. Ενεργειακή Αποθήκευση. Εναλλάκτες Θερµότητας.»ΕΛΚΕΠΑ, Πάτρας, 1987. «Εφαρµογή της Ηλιακής Ενέργειας στις Υδατοκαλλιέργειες.» ΤΕΙ Πάτρας, 1987. Εξοικονόµηση Ενέργειας. Θερµικοί Κύκλοι. Θερµοδυναµικά Αξιώµατα Celle Solari ottenute con il metodo dell'impiantazione Ionica. Tesi di Dottorato di Ricerca, CNR, LAMEL, 1982. Φωτοβολταική µετατροπή της Ηλιακής Ενέργειας. Σχολή Ενέργειας και Περιβάλλοντος. Πάτρα, 1983. Τεχνολογία και Εφαρµογή των Φωτοβολταικών Κυψελίδων και Συστηµάτων, ΤΕΙ Πάτρας,1986. Εξοικονόµηση Ενέργειας, Ηλιακή Ακτινοβολία, ΤΕΙ Πάτρας, 1986. Eνεργειακή Οικονοµία, Τεχνολογία Φωτοβολταικών Συστηµάτων, ΕΛΚΕΠΑ, Πάτρα,1987. Εφαρµογή της Ηλιακής Ενέργειας σε Υπερεντατικές Εγκαταστάσεις Ιχθυοκαλλιέργειας, ΕΛΚΕΠΑ,Πάτρα, Αθηνα, 1987. Eξοικονόµηση Ενέργειας - Νέες Τεχνολογίες, Τόµοι 2. ΤΕΕ, υτικής Ελλάδος, 1991.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας