ΕΝΩΣΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ 15 ΑΘΗΝΑ Τ.Κ. 115 26, Τηλ: 213-2144700, Fax: 210-7778992, E-mail:info@enpe.gr Αθήνα, 9 Σεπτεμβρίου 2013 ΑΠ: 1037 Προς Την Υφυπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης & Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης κα Παρασκευή Χριστοφιλοπούλου Κυρία Υπουργέ, Σε συνέχεια του από 23/08/2013 εγγράφου σας με θέμα «Συνεργασία επί του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση», θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε σχετικά τα εξής : Οι Περιφέρειες της χώρας, έχουν ήδη προχωρήσει σε σειρά παράλληλων ενεργειών για την προώθηση δράσεων ανοικτής διακυβέρνησης, μεταξύ των οποίων ενδεικτικά αναφέρονται: Η ανάρτηση στις επίσημες ιστοσελίδες Περιφερειών όλων των προσκλήσεων, θεμάτων και αποφάσεων των οργάνων διακυβέρνησής τους (του Περιφερειακού συμβουλίου, της Οικονομικής Επιτροπής, της Επιτροπής Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων, και της Επιτροπής Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Πολιτικής). Η θέση σε δημόσια διαβούλευση, μέσω των ιστοτόπων τους,, στρατηγικών δράσεων των Περιφερειών. (ενδεικτικά αναφέρονται εκείνες του Στρατηγικού Σχεδιασμού των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων 2012-2014, του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού του Πρωτογενή Τομέα, της διαμόρφωσης κατευθύνσεων για την Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική 2014-2020, του Σχεδιασμού Ευφυούς Στρατηγικής Ανάπτυξης της Καινοτομίας 2014-2020, της Αναβάθμισης των Τουριστικών Υπηρεσιών στις Περιφέρειες της χώρας,
της Διασύνδεσης Πανεπιστημίων ΑΤΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων με την έρευνα, καινοτομία και ανάπτυξη, κ.ά. Η θέση σε δημόσια διαβούλευση, μέσω των ιστοτόπων των Περιφερειών, πλήθους δημόσιων διαγωνισμών έργων και προμηθειών που υλοποιούν οι Περιφέρειες Η σχεδίαση και ανάπτυξη ιστοτόπων ειδικών σκοπών, όπως για παράδειγμα, «Υπηρεσία ενημέρωσης ιδιωτικών επενδύσεων» με στόχο τη μέγιστη δυνατή ενημέρωση σε διάφορα θέματα επιχειρηματικότητας και χρηματοδότησης επενδύσεων Η προετοιμασία λειτουργίας ηλεκτρονικού συστήματος Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και Τεκμηρίωσης των Πολιτικών Περιφερειακής Ανάπτυξης στις Περιφέρειες, με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ (Ε.Π. Ψηφιακή Σύγκλιση) Η προετοιμασία λειτουργίας ηλεκτρονικής διακίνησης εγγράφων και παρακολούθησης υποθέσεων Με βάση τις δράσεις αυτές που έχουν ήδη αναληφθεί, τις υφιστάμενες δράσεις ανοικτής διακυβέρνησης που περιέχονται στο Ελληνικό Σχέδιο Δράσης, αλλά και τις δεσμεύσεις της χώρας, όπως αυτές παρουσιάζονται στο «Ελληνικό Σχέδιο Δράσης για την Ανοικτή Διακυβέρνηση», εκτιμούμε ότι μπορούν να γίνουν οι παρεμβάσεις και προσθήκες όπως αυτές που ακολουθούν, οι οποίες θα ενδυναμώσουν την περιφερειακή διάσταση των δράσεων OGP : Στόχος Α : Ενθάρρυνση της Δημόσιας Συμμετοχής Όσον αφορά στον Σκοπό 1 «Αύξηση του αριθμού των νομοθετικών πράξεων που διέρχονται τη διαδικασία διαβούλευσης μέσω Διαδικτύου» μπορεί να προστεθεί ειδικός σκοπός που να αναφέρεται στη δημόσια διαβούλευση μέσω Διαδικτύου των αναπτυξιακών πράξεων των Περιφερειών της χώρας, όπως αυτές ενδεικτικά αναφέρονται παραπάνω ότι υλοποιούνται από την Π.Δ.Ε. ή/και άλλες Περιφέρειες της χώρας Επιπλέον, όσον αφορά στον Σκοπό 2 «Αξιοποίηση των σχολίων και προτάσεων των πολιτών», για να είναι δυνατή η εφαρμογή του σχεδίου της Ανοικτής Διακυβέρνησης, όπως περιγράφεται στο «Ελληνικό Σχέδιο Δράσης», θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ισότιμη συμμετοχή όλων των πολιτών, ασχέτως του τόπου διαμονής και ειδικά στις απομακρυσμένες, και δυσπρόσιτες περιοχές. Για παράδειγμα, η ορεινότητα που χαρακτηρίζει αρκετές από τις Περιφέρειες της χώρας, όπως άλλωστε και η νησιωτικότητα αρκετών άλλων, με τις ελλείπεις υποδομές ευρυζωνικής πρόσβασης στο διαδίκτυο των δυσπρόσιτων απομονωμένων ορεινών περιοχών και των διάσπαρτων μικρών νησιών, καθιστά την συμμετοχή των κατοίκων των περιοχών αυτών εξαιρετικά δύσκολη ή ακόμη και αδύνατη στις προσφερόμενες υπηρεσίες. Για να αντιμετωπιστεί αυτό το πρόβλημα, απαιτείται η εξάπλωση των ασύγχρονων συνδέσεων ιντερνέτ (adsl) σε όλη την Ελληνική επικράτεια και επιπλέον η δημιουργία δημόσιων χώρων ελεύθερης πρόσβασης στο διαδίκτυο μέσω τεχνολογίας WiFi εκμεταλλευόμενη την ραγδαία αύξηση 2
έξυπνων συσκευών για γρήγορη πρόσβαση στο διαδίκτυο (ταμπλέτες, έξυπνα τηλέφωνα κλπ.). Στόχος Β : Αποτελεσματικότερη Διαχείριση Δημόσιων Πόρων Για να λειτουργήσει ηλεκτρονικά, οικονομικά και, κυρίως, αποτελεσματικά η Δημόσια Διοίκηση, πρέπει να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία των Ηλεκτρονικών και Τηλεπικοινωνιακών υποδομών της, είτε αυτές διαχειρίζονται ανθρώπινους πόρους (συστήματα HRMS), είτε δημόσιες προμήθειες (συστήματα ERP). Έτσι, όσον αφορά στον Σκοπό 2 «Λειτουργία κεντρικού συστήματος ERP», θα πρέπει να βρεθεί μια λύση τόσο για την εξασφάλιση (την άμεση προμήθεια) ανταλλακτικών για τη υπάρχουσα τεχνολογική υποδομή, όσο και για την προμήθεια εξοπλισμού τελευταίας τεχνολογίας, ο οποίος θα υποστηρίζει τις νέες προσφερόμενες υπηρεσίας. Η εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία προμηθειών ανταλλακτικών Ηλεκτρονικών Υπολογιστών που ακολουθείται μέχρι σήμερα, οδηγεί είτε στη δημιουργία αποθεμάτων ανταλλακτικών που πολλές φόρες μπορεί να μείνουν σε αχρηστία είτε στην διακοπή της λειτουργίας κρίσιμων συστημάτων λόγω έλλειψης των κατάλληλων ανταλλακτικών. Επιπλέον, η ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας καθιστά παρωχημένα τα τεχνολογικά συστήματα των οποίων η προμήθεια έγινε μερικά χρόνια πίσω και ανεπαρκή πολλές φορές για να υποστηρίξουν νέες υπηρεσίες. Επίσης, πάντα στον Σκοπό 2 «Λειτουργία κεντρικού συστήματος ERP», θα πρέπει να προστεθεί ειδικός σκοπός που να αναφέρεται στην ηλεκτρονική Παρακολούθηση του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και Τεκμηρίωσης των Πολιτικών Περιφερειακής Ανάπτυξης των Περιφερειών της χώρας που θα συνδέεται με το κεντρικό-εθνικό ERP. Όσον αφορά στη δημιουργία και τη λειτουργία ενός«κεντρικού συστήματος HRMS (διαχείριση ανθρωπίνου κεφαλαίου), κρίνεται απαραίτητη η συνεχής (αλλά και υποχρεωτική κατάρτιση των δημοσίων υπαλλήλων στην χρήση των νέων τεχνολογικών συστημάτων, όπως και η εκπαίδευση των πολιτών στις νέες ηλεκτρονικές υπηρεσίες. Η δημιουργία μιας ηλεκτρονικής πλατφόρμας διαβαθμισμένης ενημέρωσης και ασύγχρονης εκπαίδευσης, τόσο για τους πολίτες, όσο και για τους δημόσιους υπαλλήλους θεωρείται μείζονος σημασίας για την αποτελεσματική υλοποίηση αυτού του Σκοπού. Αναλυτικά και κατατοπιστικά εγχειρίδια θα πρέπειι να εκδοθούν και να φιλοξενούνται στον συγκεκριμένο ιστοχώρο, ώστε να ανατρέχει ο κάθε ενδιαφερόμενος για να λύσει τυχόν απορίες που προκύπτουν. Σκοπός της Ανοικτής Διακυβέρνησης είναι το μεγαλύτερο δυνατόν μέρος του πληθυσμού να χρησιμοποιεί εύκολα τις ηλεκτρονικά προσφερόμενες υπηρεσίες, ώστε να αποσυμφορηθεί γραφειοκρατικά η δημόσια διοίκηση. Για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος θα πρέπει οι νέες προσφερόμενες υπηρεσίες να περιγράφονται απλά και κατανοητά στα προαναφερθέντα εγχειρίδια, ακόμα 3
και για πολίτες που δεν είναι εξοικειωμένοι με την χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η πλατφόρμα ασύγχρονης εκπαίδευσης που περιγράφεται παραπάνω πρέπει να ενημερώνεται διαρκώς, και νέα εγχειρίδια πρέπει να εκδίδονται κάθε φορά που δημιουργείται μία νέα ηλεκτρονική υπηρεσία. Τέλος, θεωρείται σημαντικό μέσω του συγκεκριμένου ιστότοπου να παρέχεται on-line βοήθεια που θα καθοδηγεί τον χρήστη για να λύσει προβλήματα τα οποία δεν θα αναφέρονται στα εγχειρίδια. Τέλος, στο πλαίσιο αυτού του Στόχου Β, θα μπορούσε να προστεθεί ως νέος Σκοπός για την «Ανάπτυξη και λειτουργία Χώρων Ανοικτής Μάθησης», για θέματα και υπηρεσίες που αφορούν την παραγωγική δραστηριότητα της κάθε Περιφέρειας, προκειμένου, μέσα από τη διασύνδεση των τοπικών εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων, των επιχειρήσεων και των αιρετών Περιφερειών και Δήμων - με τη χρήση ανοικτών μεθόδων και εργαλείων - να παράγονται, να διανέμονται και να επαναχρησιμοποιούνται υφιστάμενες δομές, προσωπικό και πρωτοβουλίες μάθησης προς όφελος της κοινωνίας των πολιτών, της δημόσιας διοίκησης και του επιχειρηματικού κόσμου Στόχος Δ : Ενίσχυση Διαφάνειας Όσον αφορά στο στόχο της Ενίσχυσης της Διαφάνειας σε αποφάσεις και ενέργειες του Δημόσιου τομέα, εντοπίζουμε μία σειρά από σημεία στα οποία θα πρέπει να δοθεί επιπλέον έμφαση, όπως της ενεργούς και ουσιαστικής συμμετοχής των ΟΤΑ (πρώτου ή δεύτερου βαθμού) στον σχεδιασμό και την υλοποίηση των συστημάτων ηλεκτρονικής εξυπηρέτησης του πολίτη και της επιχείρησης, της Αναδιοργάνωσης των μηχανισμών λειτουργίας των Περιφερειών και της ηλεκτρονικοποίησης των παραγόμενων διαγραμμάτων ροής, της υποχρεωτικής χρήσης της ηλεκτρονικής υπογραφής, κ.α. Αναλυτικότερα, στον Σκοπό 1 «Ενίσχυση της λειτουργικότητας του Προγράμματος Διαφάνειας» μπορεί να προστεθεί ειδικός σκοπός που να αναφέρεται στην ενσωμάτωση των αποφάσεων των οργάνων διακυβέρνησης των Περιφερειών με τρόπο διακριτό, αλλά και συνθετικό, για τις Περιφέρειες της χώρας, στην εφαρμογή Δι@ύγεια. Στον Σκοπό 3 «Ανοικτή, διαφανής και ασφαλής διακίνηση δημόσιων εγγράφων», θα πρέπει να γίνεται αναφορά στην υποχρεωτική χρήση της ηλεκτρονικής υπογραφής. Η χρήση της παίζει καταλυτικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων της Ανοικτής διακυβέρνησης, τόσο στην μείωση της γραφειοκρατίας όσο και στην ενίσχυση της διαφάνειας της δημόσιας διοίκησης. Για να επιτύχει το μεγάλο αυτό εγχείρημα πρέπει, λοιπόν, η χρήση της ηλεκτρονικής υπογραφής να χαρακτηριστεί υποχρεωτική σε πρώτο χρόνο για όλους του δημόσιους υπαλλήλους και μακροπρόθεσμα για το μεγαλύτερο δυνατόν μέρος του πληθυσμού, χρησιμοποιώντας ως σταθμούς εξυπηρέτησης για την Έκδοση ηλεκτρονικής υπογραφής τα ΚΕΠ. Ακόμη, στο σκοπό αυτό θα μπορούσε να προστεθεί ειδικός σκοπός που να αναφέρεται στην ανάγκη επέκτασης των εφαρμογών Ηλεκτρονικής Πρωτοκόλλησης των Περιφερειών και άλλων Δημόσιων Φορέων της χώρας 4
ώστε να μπορούν να διακινήσουν ηλεκτρονικά τα δημόσια έγγραφα, σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Ν.3979/2011 «Ηλεκτρονική διακυβέρνηση» και τη σχετική πρόταση της ΕΝ.ΠΕ. προς την ΚτΠ Α.Ε. για την ανάγκη ενοποίησης των κάθετων Ο.Π.Σ. των Περιφερειών και των Δήμων της χώρας με τις εφαρμογές Ηλεκτρονικού Πρωτοκόλλου. Κατά την υλοποίηση των Πληροφοριακών Συστημάτων (ΠΣ) υποστήριξης (backoffice) που υλοποίησε η ΚτΠ ΑΕ το διάστημα 2010-2011 κατά την πρώτη φάση εφαρμογής του ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗ για λογαριασμό του Υπουργείου Εσωτερικών, ενοποιηθήκαν οι υφισταμένες εφαρμογές ηλεκτρονικής πρωτοκόλλησης και διαχείρισης εγγράφων των ΠΣ backoffice των πρώην νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων που εντάχθηκαν στις νέες Περιφέρεις, αλλά ΔΕΝ υπήρξε κάποια πρόβλεψη για την ενοποίηση των ηλεκτρονικών πρωτοκόλλων που δίδονται μέσω των ΠΣ που καλύπτουν τις «κάθετες» λειτουργίες και συναλλαγές με τους πολίτες (ΠΣ Εμπορίου, Βιομηχανίας, Υγείας-Πρόνοιας κλπ) με το κεντρικό σύστημα πρωτοκόλλου. Κατά συνέπεια αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κεντρική εικόνα και ενιαία απόδοση αριθμού πρωτοκόλλου για κάθε εισερχόμενο/εξερχόμενο έγγραφο, κάτι που κρίνεται απαραίτητο ώστε να ενοποιηθεί η λειτουργία των κάθετων πληροφοριακών συστημάτων με το κεντρικό πρωτόκολλο κάθε Περιφέρειας και να προσφερθούν ολοκληρωμένες υπηρεσίες στου πολίτες. Σημαντική επίσης είναι και η Αναδιοργάνωση των μηχανισμών λειτουργίας των Περιφερειών και της ηλεκτρονικοποίησης των παραγόμενων διαγραμμάτων ροής. Η προσφορά ολοκληρωμένων υπηρεσιών προς του πολίτες και οι ηλεκτρονικοί σταθμοί μίας στάσης εξυπηρέτησης πολιτών (onestop shop) και των επιχειρήσεων είναι από τους πιο βασικούς στόχους της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Μέσω αυτών των one-stop shops θα παρακολουθείται η παραγωγικότητα της δημόσιας διοίκησης, θα καταπολεμηθούν τα φαινόμενα διαφθοράς και θα μειωθεί δραστικά η γραφειοκρατία. Βασική προϋπόθεση όμως για όλα τα παραπάνω είναι δημιουργία ξεκάθαρων και ακριβέστατων διαγραμμάτων ροής των εσωτερικών διαδικασιών (work flows), πάνω στα οποία στηριχτεί και η δομή των ηλεκτρονικοποιημένων διαδικασιών. Κρίνεται συνεπώς μείζονος σημασίας να υλοποιηθούν δράσεις οργανωτικού και επιχειρησιακού ανασχεδιασμού της τοπικής αυτοδιοίκησης, οι οποίες θα δημιουργήσουν τις βάσεις για την προσφορά ολοκληρωμένων ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς του πολίτες και τις επιχειρήσεις. Στις συγκεκριμένες δράσεις (που αφορούν τους ΟΤΑ β βαθμού) θεωρείται απαραίτητο να συμμετέχουν όλες οι Περιφέρειες της χώρας και η Ένωση Περιφερειών (ΕΝ.ΠΕ.) με το υπηρεσιακό τους προσωπικό, γιατί όπως γίνεται αντιληπτό βιώνουν καθημερινά και άμεσα την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί από την μεταρρύθμιση του προγράμματος ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ. Κατά τον σχεδιασμό, μάλιστα, αυτών των έργων που αφορούν στην εξυπηρέτηση του πολίτη και της επιχείρησης, και γενικότερα της ηλεκτρονικοποίησης των μηχανισμών και των υπηρεσιών των ΟΤΑ, θεωρείται 5
απαραίτητο να συμμετέχουν ενεργά και ουσιαστικά οι Περιφέρειες (εφ όσον πρόκειται για δικές τους αρμοδιότητες) με το υπηρεσιακό του προσωπικό. Μέσω της συμμετοχής του εξειδικευμένου προσωπικού των ΟΤΑ και εμπειρίας που έχουν αποκομίσει, ο σχεδιασμός των συστημάτων θα ανταποκρίνεται στην πραγματική κατάσταση που επικρατεί, λαμβάνοντας υπόψη τα προβλήματα που αντιμετωπίζονται καθημερινά. Για τον σκοπό αυτό κρίνεται απαραίτητο και πρέπει, τα εξειδικευμένα στελέχη πληροφορικής των Δημοσιών Υπηρεσιών να έχουν σημαντικό ρόλο τόσο στην εκπαίδευση του προσωπικού των δημόσιων υπηρεσιών (γύρω από τις νέες τεχνολογίες και την χρήση τους, όσο και στην διαχείριση, στο σχεδιασμό και στην υλοποίηση των υπηρεσιών που θα προσφέρονται στα πλαίσια του σχεδίου Ανοικτής Διακυβέρνησης. Τέλος, στο πλαίσιο πάντα αυτού του Στόχου Δ, θα μπορούσε να προστεθεί ως νέος Σκοπός ο «Συμμετοχικός Προϋπολογισμός», προκειμένου τόσο η σύνταξη τμημάτων του π/υ των Δημόσιων Φορέων, ειδικά δε αυτών των αιρετών Περιφερειών και Δήμων (π.χ. επενδυτικές δαπάνες), όσο και κυρίως - η παρακολούθησή του, να γίνεται με τρόπο διαφανή από την κοινωνία των πολιτών. Ο Πρόεδρος Ιωάννης Σγουρός 6