ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2 Ο ΕΞΑΜΗΝΟ 2015
Οικονομική Επισκόπηση Το 2015 υπήρξε μια ιδιαίτερη και δύσκολη χρονιά για την Ελλάδα ως αποτέλεσμα της διαδικασίας των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς. Ως αποτέλεσμα, η καταγραφείσα το 1 ο εξάμηνο του 2014 αναθέρμανση της αγοράς, δεν είχε συνέχεια. Πλέον αυξημένες πιθανότητες επιστροφής στην ανάκαμψη το β' εξάμηνο του 2016, υπό συγκεκριμένες, όμως, προϋποθέσεις, βλέπει η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), τονίζοντας ότι η πορεία της οικονομίας συνδέεται άρρηκτα με το ρυθμό υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται στη συμφωνία. Στις αναγκαίες προϋποθέσεις για επιστροφή σε διατηρήσιμη ανάπτυξη η ΤτΕ αναφέρει, εκτός της πολιτικής συναίνεσης, την αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων, την ταχεία εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων στις αγορές αγαθών και υπηρεσιών, δράσεις για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, τη διατήρηση των πρωτογενών πλεονασμάτων, παράλληλες δράσεις για την αύξηση της αποτελεσματικότητας του δημοσίου τομέα, ενίσχυση της ικανότητας του δημόσιου τομέα να εφαρμόσει τις διαρθρωτικές αλλαγές που απαιτούνται. Πάντως για το α' εξάμηνο προβλέπει ύφεση. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας το 2015, σημείωσε αύξηση το 1 ο και το 2 ο τρίμηνο, κατά 0,4% και 0,9%, αντίστοιχα σε σχέση με τις αντίστοιχες περιόδους του 2014, ενώ κατά το 3 τρίμηνο 2015, παρουσίασε μείωση 1,1% σε σχέση με το 3ο τρίμηνο 2014. 8 6 4 2 0-2 -4-6 -8-10 % 30 25 20 15 10 5 0 Ρυθµός Ανάπτυξης % ετήσια µεταβολή * πρόβλεψη Ελλάδα Ποσοστό Ανεργίας * πρόβλεψη 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015* 2016* 2017* Ελλάδα Ευρώπη Ευρωζώνη Η επιδείνωση των δεικτών οικονομικού κλίματος και των συνθηκών χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα υποδηλώνουν ότι η επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας ενδεχομένως να διατηρηθεί και το έτος 2016, ενώ από το έτος 2017 ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να παρουσιάσει ουσιαστικότερη ανάκαμψη.
Κτηματαγορά Θεσσαλονίκης Το 2015 με τις αλλαγές της Ελληνικής Κυβέρνησης και του Υπουργού Υποδομών, διαφοροποιήθηκε ο τρόπος αντιμετώπισης του έργου του ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης. Η κατασκευή του ξεκίνησε το 2006 και η λειτουργία του αναμενόταν στα τέλη του 2012. Στα τέλη του 2014, η κατασκευή του έργου βρισκόταν σε στάδιο ολοκλήρωσης περί το 40% και οι εργασίες διεκόπησαν λόγω διαφωνίας με την ανάδοχο εταιρεία. Στα τέλη του 2015 υπήρξε νέα συμφωνία με την ανάδοχο εταιρεία και την Κυβέρνηση για επανεκκίνηση των εργασιών και ολοκλήρωσή τους μέχρι το Μάιο του 2020. Το χρονοδιάγραμμα αυτό κρίνεται εύλογο από τους αρμοδίους, καθώς έχουν ξεπεραστεί σημαντικά εμπόδια στα προηγούμενα στάδια (αρχαιολογία), ωστόσο δεδομένης της ως τώρα πορείας δημιουργούνται και αμφιβολίες. Εντός του 1 ου Τριμήνου του 2016 αναμένεται η επανεκκίνηση των σταθμών. Ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε στο κοινό μετά από 37 χρόνια ένα από τα σημαντικότερα μνημεία της πόλης, η Ροτόντα. Η κατασκευή του κτιρίου χρονολογείται στα 304 μx και προοριζόταν για μαυσωλείο του Καίσαρα Γαλέριου. Λόγω του θανάτου του παρέμεινε κενή μέχρι τον 4 ο αιώνα, όταν με τις κατάλληλες κατασκευαστικές αλλαγές μετατράπηκε σε χριστιανικό Ναό. Το 1590 (επί Τουρκοκρατίας) μετατράπηκε σε τζαμί με την κατασκευή μιναρέ. Με το σεισμό του 1978, τόσο η Ροτόντα όσο και ο μιναρές έχουν υποστεί σημαντικές ζημίες, οι οποίες αποκαταστάθηκαν για να δοθεί σήμερα στο κοινό της πόλης ως Μουσείο. (πηγή Lifo.gr). Η ΠΑΕ ΠΑΟΚ, προχώρησε τον Ιούλιο στην ανακαίνιση και μίσθωση ενός επταώροφου κτιρίου επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Όλγας 95 με σκοπό τη στέγαση των αθλητών της ακαδημίας της ποδοσφαιρικής ομάδας. Το κτίριο έχει επιφάνεια 1.260 τ.μ. (180 τ.μ. κάθε όροφος) έχει πλέον τις προδιαγραφές μιας φοιτητικής εστίας (δωμάτια, ιατρείο, χώρους εκπαίδευσης, μαγειρεία). Το εν λόγω κτίριο ανήκει στην Εύξεινο Λέσχη και η παραπάνω 5ετής συμφωνία σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη μίσθωση ενός ακινήτου επί της Ανδριανουπόλεως, απλούν σημαντική πηγή εσόδων για την Εύξεινο Λέσχη Θεσσαλονίκης. Πηγή: ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ - Νοέμβριος 2015 Ροτόντα
Γραφειακοί Χώροι Τα βασικά χαρακτηριστικά της αγοράς γραφειακών χώρων στη Θεσσαλονίκη για το 2015 είναι τα εξής: Περιορισμένη ζήτηση, ειδικά από διεθνείς εταιρείες Μικρός αριθμός νέων συμφωνιών Η βασική δραστηριότητα αφορά επαναδιαπραγματεύσεις Διαπιστώνεται μετεγκατάσταση εταιρειών σε εμπορικότερα σημεία, καθώς υπάρχουν αρκετά ανακαινισμένα προς διάθεση γραφεία στο κέντρο της πόλης, τα οποία διατίθενται πλέον σε χαμηλότερα τιμήματα. Η αγορά γραφείων στους περιφερειακούς δήμους είναι πολύ περιορισμένη, καθώς η προσφορά υπερτερεί της ζήτησης στις περιοχές αυτές. Η εκτιμώμενη μικτή απόδοση για γραφειακούς χώρους παραμένει 8,5-9,0%. Δεν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον για γραφειακούς χώρους στην Θεσσαλονίκη, κυρίως γιατί η διαθεσιμότητα αφορά γραφεία χαμηλού βαθμού συντήρησης, ενώ λίγες είναι οι διεθνείς εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην πόλη και προσελκύουν επενδυτικό ενδιαφέρον. Τα μισθώματα σε σχέση με το 2014 παραμένουν σταθερά όπως παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα με τις τάσεις της αγοράς. Ενοίκια γραφείων 2003-2015 Ενοίκια γραφείων ανά περιοχή H2 2015 Τάσεις Αγοράς Ενοίκια Αποδόσεις Διαθεσιμότητα Απορρόφηση κενών χώρων Πηγή: ΔΑΝΟΣ An Alliance Member of BNP PARIBAS REAL ESTATE Τιμές πώλησης γραφείων ανά περιοχή H2 2015
Εμπορικά Καταστήματα Τα μισθώματα των καταστημάτων κατά τη διάρκεια του 2015 παρέμειναν σταθερά. Παράλληλα έχει μειωθεί σημαντικά η διαθεσιμότητα στις εμπορικές οδούς της πόλης, καθώς παρατηρείται άμεση σχετικά απορρόφηση και μετεγκατάσταση καταστημάτων. Το ONE SALONICA OUTLET ξεκίνησε τη λειτουργία του στις αρχές του Απριλίου. Εντός του εκπτωτικού εμπορικού κέντρου λειτουργεί ο πρώτος κινηματογράφος Cineplexx στην Ελλάδα με 8 υπερσύγχρονες αίθουσες. Η έναρξη λειτουργίας πραγματοποιήθηκε στις αρχές Νοεμβρίου. Η Ελλάδα αποτελούσε στόχο της Αυστριακής εταιρείας, ενώ με την είσοδό της στη χώρα μας, η Cineplexx ενδυναμώνει περαιτέρω την ηγετική της θέση στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η ως τώρα λειτουργία του One Salonica Outlet είναι επιτυχής και τυγχάνει σημαντικής επισκεψιμότητας. Τάσεις Αγοράς Ενοίκια Αποδόσεις Διαθεσιμότητα Απορρόφηση κενών Πηγή: ΔΑΝΟΣ An Alliance Member of BNP PARIBAS REAL ESTATE Στην ανατολική πλευρά και συγκεκριμένα στο Florida Park, σε μικρή απόσταση από το ΙΚΕΑ επέλεξε η δανέζικη JYSK την ένταξη της στην αγορά της Θεσσαλονίκης. Το κατάστημα ήταν το τρίτο στη σειρά που άνοιξε στην Ελλάδα εντός του 2ου εξαμήνου 2015, ενώ αναμένεται συνέχεια της δραστηριότητάς της. Η επιλογή θεωρείται ιδανική, τόσο λόγω της γειτνίασης με το ΙΚΕΑ, όσο και με το Leroy Merlin και την άρτια λειτουργία του εμπορικού πάρκου γενικότερα. ProCredit Bank Θεσσαλονίκη Πηγή: ΔΑΝΟΣ An Alliance Member of BNP PARIBAS REAL ESTATE Κατά τη διάρκεια του Η2 2015 τέθηκαν προς διάθεση αρκετά καταστήματα στη Θεσσαλονίκη, τα οποία μίσθωναν τραπεζικοί οργανισμοί, που συγχωνεύτηκαν. Ανάλογα με την τοποθεσία τους τα ακίνητα αυτά μισθώθηκαν από νέους μισθωτές ή παραμένουν προς διάθεση κυρίως στους περιφερειακούς δήμους της Θεσσαλονίκης. Ωστόσο, μία νέα τράπεζα, η Procredit Bank Bulgaria, έκανε την εμφάνισή της με δύο σημεία, στην Τσιμισκή 13 στο κέντρο και επί της 26 ης Οκτωβρίου 54, στη δυτική πλευρά της πόλης. Jysk- Florida Park
Αγορά Κατοικίας Η αγορά κατοικίας παρουσιάζει πτωτικές τάσεις με λίγες ολοκληρωμένες αγοραπωλησίες. Η οικονομική κατάσταση της χώρας σε συνδυασμό με την έλλειψη χρηματοδότησης από τη χώρα αποτελούν τους βασικούς παράγοντες της μειωμένης ζήτησης. Η υψηλή φορολόγηση της κατοικίας, αποτελεί επίσης ανασταλτικό παράγοντα στην απόφαση για αγορά είτε για ιδιοκατοίκηση ή ως επενδυτικό προϊόν. Στο παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζονται οι μέγιστες και ελάχιστες ζητούμενες τιμές πώλησης των διαμερισμάτων ανά περιοχή. Πρόκειται για τις νέες κατασκευές (εντός της τελευταίας 10ετίας), ενώ οι τιμές είναι ενδεικτικές και εξαρτώνται από τα χαρακτηριστικά του κάθε ακινήτου. Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδας Πηγή: ΔΑΝΟΣ An Alliance Member of BNP PARIBAS REAL ESTATE
Αποθηκευτικοί & Βιομηχανικοί χώροι Η αγορά των αποθηκευτικών χώρων και χώρων logistics στη Θεσσαλονίκη, και τη Β. Ελλάδα γενικότερα, παρουσιάζει σταθερά χαμηλή δραστηριότητα. Οι περισσότερες περιοχές που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή έχουν πλέον επιλέξει τις χώρες των Βαλκανίων, κυρίως τη Βουλγαρία, προκειμένου να μειώσουν τα έξοδά τους. Η μικρή ζήτηση αφορά κυρίως μίσθωση βιομηχανικών κτιρίων. Ο χώρος των super markets παραμένει σταθερά ο πρώτος στην αγορά logistics. Παλιά βιομηχανικά κτίρια ( /τμ) Νέες κατασκευές ( /τμ) Τιμές πώλησης 150-200 300-500 Μηνιαίο Μίσθωμα 1.00-2.00 1.50-3.00 Απόδοση 11-15% Δεν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον για την αγορά βιομηχανικών και αποθηκευτικών χώρων. Τάσεις Αγοράς Ενοίκια Αποδόσεις Διαθεσιμότητα Απορρόφηση κενών
Ξενοδοχεία- Τουρισμός Σύμφωνα με δημοσιεύματα στα τέλη του 2015 υπεγράφη συμφωνία συνένωσής σε έναν όμιλο, μεταξύ των ξενοδοχειακών εταιρειών Σάνη Α.Ε. και Ikos A.E., οι οποίες δραστηριοποιούνται στη Χαλκιδική. Στόχος της συμφωνίας είναι η ενίσχυση των ξενοδοχειακών brands Sani και Ikos, και η επέκταση των επενδυτικών δραστηριοτήτων τους στον τουριστικό χώρο. Οι επενδύσεις ξεκίνησαν ήδη αυτόν τον χειμώνα σε Sani Asterias, Sani Club, Sani Marina και Ikos Oceania και Ikos Olivia, με συνολικό προϋπολογισμό ύψους περίπου 40 εκατ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι το 2015 η Σάνη είχε αναλάβει τον έλεγχο της διοίκησης της ξενοδοχειακής αλυσίδας Ikos, η οποία διαθέτει δύο πολυτελή ξενοδοχεία στη Χαλκιδική (Ιkos Olivia, Ikos Oceania). Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης κύριο Αριστοτέλη Θωμόπουλο οι εξελίξεις στο πολιτικό πεδίο "έπληξαν ιδιαίτερα τα ξενοδοχεία τους δύο καλοκαιρινούς μήνες και τον Σεπτέμβριο, λόγω των capital controls. Το φαινόμενο έπληξε ιδίως τα ξενοδοχεία πέντε και τεσσάρων αστέρων και λιγότερο τα τρία αστέρια". Παρά το γεγονός αυτό, το πρώτο οκτάμηνο του 2015 έκλεισε με αύξηση διανυκτερεύσεων για τα ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης, σε σχέση την αντίστοιχη περίοδο του 2014 (+7,57%, έναντι +18,87% το 2014 προς το 2013). Sani resort Ikos Olivia Resort Σιθωνία Αύξηση στις πληρότητες παρουσίασε και η Χαλκιδική παρόλο που υπήρξαν ακυρώσεις κατά τους θερινούς μήνες από εγχώριους και διεθνείς επισκέπτες. Η οδική σύνδεση με τα Βαλκάνια αποτελεί σημαντικό παράγοντα προσέλκυσης τουριστών από τις χώρες αυτές. Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδας
ΕΛΛΑΔΑ ΑΘΗΝΑ Λ. Βουλιαγμένης 15, 116 36 Τηλ: +30-210 7 567 567 Fax: +30-210 7 567 267 office@danos.gr ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ Ίωνος Δραγούμη 4, 546 24 Τηλ: +30-2310 244962,3 Fax: +30-2310 224781 info.thes@danos.gr ΧΑΝΙΑ Ηρώων Πολυτεχνείου 3, 731 33, Κρήτη Τηλ.: +30 28210 50900 Fax: +30 28210 59700 info.crete@danos-melakis.gr ΗΡΑΚΛΕΙΟ Δουκός Μποφώρ 7, 712 02, Κρήτη Τηλ.: +30 2810 282822 Fax: + 30 2810 282822 info.crete@danos-melakis.gr ΚΥΠΡΟΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑ Ι. Χατζηιωσήφ 35, 2027, Στρόβολος Τηλ: +357-22317031 Fax: +357-22317011 sales@danos.com.cy ΛΕΜΕΣΟΣ Γλάδστωνος 69, 3040, Acropolis Centre, Κατάστημα 10 Τηλ: +357-25343934 Fax: +357-25343933 limassoldanos@danos.com.cy www.danos.com.cy ΣΕΡΒΙΑ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ 3 Spanskih boraca Str. 11070 New Belgrade Tηλ.: +381 11 2600 603 Fax: +381 11 2601 571 office@danos.rs www.danos.rs www.danos.gr
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Η έκθεση αυτή δημοσιεύεται μόνο για γενικές πληροφορίες. Παρά το γεγονός ότι έχουν χρησιμοποιηθεί υψηλά πρότυπα για την άντληση των πληροφοριών, την ανάλυση, την προβολή και τις προβλέψεις που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση, καμία νομική ευθύνη δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή από τη ΔΑΝΟΣ ή BNP PARIBAS Real Estate, για οποιαδήποτε απώλεια ή ζημία που ενδέχεται να προκύψει από το περιεχόμενο του παρόντος εγγράφου. Τυχόν αναπαραγωγή ολόκληρου ή τμήματος του εγγράφου μπορεί να επιτραπεί μόνο με την σχετική αναφορά στην έρευνα της ΔΑΝΟΣ. www.danos.gr www.realestate.bnpparibas.com