ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΥΠΡΟΥ ΙNSURANCE ASSOCIATION OF CYPRUS Ομιλία Γενικής Διευθύντριας ΣΑΕΚ, κ Στέφης Δράκου, στο 2 η Συνέδριο του Συνδέσμου Αναλογιστών Πέμπτη, 4 Δεκεμβρίου 2014 Ο Ανταγωνισμός, ο Ρόλος των Ασφαλιστικών Εταιριών και το Προτεινόμενο Σχέδιο. Γιατί η εμπλοκή μας είναι προς όφελος του Πολίτη Το ΓεΣΥ σχεδιάστηκε το 1995, ψηφίστηκε σε νόμο το 2001 και από τότε αξίζει να σημειωθεί δεν έτυχε οποιουδήποτε εκσυγχρονισμού ή τροποποίησης για να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες που στη διάρκεια των 19 χρόνων δημιουργήθηκαν. Οι σχεδιαστές του το έκτισαν στη βάση τεσσάρων πυλώνων: της καθολικότητας, της αλληλεγγύης, της ελεύθερης επιλογής ιατρού και νοσηλευτηρίου και της οικονομικής βιωσιμότητας. 13 χρόνια μετά την ψήφιση του και 19 από τότε που σχεδιάστηκε το ΓεΣΥ εξακολουθεί να παραμένει στόχος. Σίγουρα για αυτή την καθυστέρηση δεν ευθύνονται οι ασφαλιστικές εταιρείες. Δεν αποκλείεται φυσικά να μας το φορτώσουν και αυτό μέσα στην προσπάθεια που καταβάλλεται τελευταία από κάποιους κύκλους για την δαιμονοποίηση της εμπλοκής των ασφαλιστικών εταιρειών. Θετική εξέλιξη θεωρούμε την θέση της κυβέρνησης να μελετήσει το ενδεχόμενο της δικής μας εμπλοκής και κατά πόσο το ΓεΣΥ είναι δυνατόν και προς όφελος του πολίτη να μετεξελιχθεί σε πολυασφαλιστικό. Η πρόταση μας όπως κατατέθηκε στην κυβέρνηση, είναι διαμορφωμένη στη βάση των αρχών που διέπουν το μέχρι σήμερα διαμορφωμένο ΓεΣΥ όπως η αρχή της καθολικότητας, η αλληλεγγύη αλλά και η ανάγκη του εκσυγχρονισμού. Προτείνουμε ΜΕΙΚΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ένα μεικτό σύστημα υγείας. Ένα σύστημα δηλαδή που συνθέτει τα κοινωνικά στοιχεία του δημόσιου συστήματος, όπως τα στοιχεία της αλληλεγγύης και της καθολικότητας, με τα καλά στοιχεία της ιδιωτικής ασφάλισης, όπως οι ευέλικτες διαδικασίες, τα συστήματα εσωτερικής
2 διακυβέρνησης και η λειτουργία σε συνθήκες ανταγωνισμού. Τα μεικτά συστήματα αποτελούν τη νέα σκέψη στην προσέγγιση των συστημάτων υγείας αφού αποδεδειγμένα στις χώρες που εφαρμόστηκαν επετεύχθη καλύτερη διαχείριση του λειτουργικού κόστους, ο ανταγωνισμός δημιούργησε την πίεση που έφερνε συνεχή βελτίωση στα αποτελέσματα και στην εξυπηρέτηση και ήταν αποτελεσματικότερα στην αντιμετώπιση της διαφθοράς, που είναι το φρούτο της εποχής μας. Φυσικά πάντοτε υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει μια πραγματικά ανεξάρτητη εποπτική αρχή. ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΗ Η ασφάλιση θα είναι υποχρεωτική για όλους τους Κύπριους πολίτες, όπως ακριβώς προνοεί το ΓεΣΥ, ωστόσο προτείνουμε να παρέχεται από ασφαλιστικούς οργανισμούς, δημόσιους ή ιδιωτικούς. Θα ήθελα να σταθώ εδώ, για να σημειώσω, ότι η ασφάλιση δεν είναι μια έννοια χωρίς περιεχόμενο, όπου δηλαδή απλά προσδιορίζει το δικαίωμα στη περίθαλψη. Της προσδίδουμε μια ευρύτερη έννοια, την έννοια που έχει η ιδιωτική ασφάλιση, την έννοια που πάει πέρα από το δικαίωμα περίθαλψης, στη φροντίδα, στην εξυπηρέτηση, που διασφαλίζει ότι ο ασφαλισμένος θα έχει ποιοτική εξυπηρέτηση στα θέματα υγείας την ώρα που την χρειάζεται και από τον ιατρό της προτίμησης του. Που φροντίζει π.χ. να μην περιμένει ο ασθενής σε ουρές για να εξυπηρετηθεί ή να δίνει φακελάκια προκειμένου να πάρει αυτό που του ανήκει. ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΤΗΝ ΚΑΘΟΛΙΚΟΤΗΤΑ Οι ασφαλιστικές εταιρείες που θα συμμετέχουν στο ΓεΣΥ θα είναι υποχρεωμένες να ασφαλίζουν τους πολίτες ανεξαρτήτως ιατρικού ιστορικού και ηλικίας. Οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν θα εργάζονται στη βάση του σημερινού συστήματος που τους παρέχει το δικαίωμα επιλογής κινδύνου. Έτσι θα διασφαλίζεται η αρχή της καθολικότητας. ΠΑΡΕΧΕΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ Η πρόταση μας διαφυλάσσει το δικαίωμα του πολίτη να επιλέγει τον ιατρό και το νοσηλευτήριο της επιλογής του όπως προνοεί το ΓεΣΥ. Αυτό που εμείς εισηγούμαστε και λέμε, είναι γιατί όχι και τον ασφαλιστικό οργανισμό. Γιατί, αφού αναγνωρίζεται και γίνεται αποδεκτό στα πλαίσια του ΓεΣΥ ότι ο ανταγωνισμός έχει ευεργετικές επιπτώσεις στην εξυπηρέτηση και είναι προς όφελος του πολίτη, το ΓεΣΥ περιορίζει το δικαίωμα επιλογής στην περίπτωση του ιατρού και του νοσηλευτηρίου μόνο. Μήπως γιατί δεν αποδίδεται στην ασφάλιση η σωστή της έννοια? Περιορίζοντας το δικαίωμα εγκλωβίζει τον πολίτη σ ένα οργανισμό είτε αυτός ανταποκρίνεται στις ανάγκες του και απαντά στις υποχρεώσεις που ανέλαβε έναντι του είτε όχι και ο οποίος δεν θα έχει πίεση για βελτίωση. Εμείς λέμε και εισηγούμαστε, ο πολίτης να είναι κυρίαρχος σε όλα τα επίπεδα. Όταν δεν εξυπηρετείται, εφόσον δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες του είτε ο ιατρός, είτε το νοσηλευτήριο, είτε ο ασφαλιστικός οργανισμός, να έχει την δυνατότητα ο πολίτης να τον αλλάζει, χωρίς να
3 ανησυχεί ότι δεν θα εξεύρει κάλυψη, αφού η κάλυψη σύμφωνα με την πρόταση μας θα παρέχεται ανεξαρτήτως ιατρικού ιστορικού και ηλικίας. Χωρίς ανταγωνισμό η δυνατότητα του τομέα της Υγείας να αλλάζει, να εξελίσσεται σύμφωνα με τις κατά καιρούς ανάγκες και να αναβαθμίζεται, εκλείπει. Αν κάτι έδειξε η ιστορία είναι ότι τα κρατικά μονοπώλια αδυνατούν να ανταποκριθούν και να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας και της οικονομίας. Οδηγούνται συνήθως στη στασιμότητα, τη συντήρηση (η οποία σε μεγάλο βαθμό είναι και θέμα επιλογής αφού αρκετές φορές η αλλαγή έρχεται σε σύγκρουση με κεκτημένα) και τη λήψη αποφάσεων στη βάση του τι είναι πιο εύκολο. Για να γίνει αντιληπτή η σημασία αυτού που λέγω, θα επιδιώξω μια σύγκριση των ασφαλισμένων των δύο συστημάτων και πόσο βελτιώθηκε κατά την διάρκεια των τελευταίων 13 χρόνων από τότε που ψηφίστηκε δηλαδή το ΓεΣΥ. Ο κλάδος της υγείας στον ιδιωτικό τομέα αναπτύχθηκε δυναμικά και παραμένει σε θετική πορεία ακόμη και σήμερα που οι οικονομικές συνθήκες δεν τον ευνοούν. Τα ασφαλιστικά προϊόντα πριν 13 χρόνια πολύ λίγη σχέση έχουν με τα σημερινά. Κάτω από την πίεση του ανταγωνισμού οι ασφαλιστικές εταιρείες ανέπτυξαν νέα προϊόντα βελτιώνοντας σημαντικά την παρεχόμενη κάλυψη ώστε σήμερα να συγκρίνονται ευνοϊκά με τα προϊόντα γνωστών οίκων του εξωτερικού. Μέσα από συνεργασίες με οίκους που διαθέτουν τεράστια εμπειρία, αποχτήθηκε τεχνογνωσία και βελτιώθηκε το επίπεδο της εξυπηρέτησης. Αποτέλεσμα, ο ασφαλισμένος σήμερα να απολαμβάνει κάλυψη πολύ ευρύτερη από αυτή που του προσφερόταν πριν 13 χρόνια, να απολαμβάνει εξυπηρέτηση από τον ιατρό της επιλογής του και το νοσηλευτήριο, όταν και όποτε τους χρειάζεται. Από μερικές χιλιάδες τότε, σήμερα ασφαλίζονται ιδιωτικά 195,000 μεταξύ των οποίων και δικαιούχοι δωρεάν περίθαλψης από το δημόσιο. Όλα αυτά επετεύχθησαν κάτω από την πίεση του ανταγωνισμού. Σε αντίθεση το δημόσιο σύστημα, παρόλο που το επίπεδο υγείας βελτιώνεται και είναι υψηλό, δεν προσαρμόζεται στις συνθήκες αναφορικά με τους άλλους τομείς. Σαν αποτέλεσμα το επίπεδο της εξυπηρέτησης του πολίτη υποβιβάζεται, οι ουρές αναμονής αυξάνονται και φαινόμενα διαπλοκής εκδηλώνονται. Ο πολίτης, σε αντίθεση με τον ασφαλισμένο ιδιωτικά, δεν έχει την πρόσβαση στον ιατρό της επιλογής του όταν και όποτε τον χρειάζεται. Η κάλυψη αντί να βελτιώνεται μειώνεται με την επιβολή συν-πληρωμών, οι δε δικαιούχοι περιορίζονται. ΙΔΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΑΛΥΨΗ ΑΛΛΑ ΜΕ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΔΙΕΥΡΥΝΕΤΑΙ Οι ασφαλιστικοί οργανισμοί, δημόσιοι ή ιδιωτικοί, θα παρέχουν ως ελάχιστη κάλυψη αυτήν που προνοεί το ΓεΣΥ. Η δική μας εμπλοκή θα δώσει την δυνατότητα να προσαρμόζει ο πολίτης το εύρος της κάλυψης στη βάση των αναγκών του με συμπληρωματικά ωφελήματα, καταβάλλοντας ο ίδιος το επιπρόσθετο ασφάλιστρο. Εφόσον θα παρέχεται αυτή η ευχέρεια κάτω από το ίδιο ασφαλιστήριο, θα αποφεύγονται κενά στη κάλυψη που ενδεχομένως
4 να παρουσιάζονται όταν η ελάχιστη κάλυψη και τα συμπληρωματικά ωφελήματα εξασφαλίζονται από διαφορετικούς οργανισμούς. Επίσης θα δημιουργούνται συνέργειες που οδηγούν στη μείωση κόστους, που θα οδηγήσει στον ανταγωνισμό για προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού πελατών προσφέροντας δωρεάν ή σε ελκυστικές για τον καταναλωτή τιμές, κάποια επιπρόσθετα ωφελήματα. Θα αποφευχθεί το σημερινό φαινόμενο όπου κάποιοι πολίτες διπλοασφαλίζονται για να εξασφαλίσουν αυτό που χρειάζεται. ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ Ο κάθε πολίτης θα συνεισφέρει για τη χρηματοδότηση του ΓεΣΥ, καταβάλλοντας σε ένα Ενιαίο Ταμείο εισφορές, ανάλογες με τα εισοδήματα του, όπως ακριβώς προνοείται από το ΓεΣΥ. Οι πλουσιότεροι θα επιχορηγούν τις ασθενέστερες ομάδες αφού οι εισφορές θα χρησιμοποιούνται και για την εξασφάλιση της υποχρεωτικής κάλυψης για όλους τους πολίτες, περιλαμβανομένων και των ασθενέστερων ομάδων. Ο κάθε πολίτης θα έχει το δικαίωμα να επιλέξει από ποιόν οργανισμό επιθυμεί να εξασφαλίσει την κάλυψη. Έτσι η πρόταση μας διασφαλίζει και την αρχή της αλληλεγγύης. ΚΟΙΝΟ ΚΡΑΤΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΠΟΖΗΜΕΙΩΝΕΙ ΚΑΙ ΕΞΙΣΟΡΡΟΠΕΙ Το κοινό αυτό κρατικό Ταμείο θα αποζημιώνει τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, δημόσιους ή ιδιωτικούς, για κάθε ασφαλισμένο που θα έχουν στα βιβλία τους ένα ποσό που αντιπροσωπεύει την αξία της κάλυψης (ασφάλιστρο) και που προκαθορίζεται από την πολιτεία, σε συνεργασία με τους ασφαλιστικούς οργανισμούς. Για να εμποδίζεται η ανάληψη των προτιμώμενων από τους ασφαλιστικούς οργανισμούς κινδύνων και να επιτυγχάνεται ισότιμο καθεστώς το Ταμείο εφαρμόζοντας μια προκαθορισμένη από την πολιτεία μέθοδο εξισορρόπησης θα αναπροσαρμόζει την αποζημίωση ανάλογα με το προφίλ κινδύνου που συσσωρεύεται στο κάθε οργανισμό. Αν ο οργανισμός τελικά συσσωρεύει ασφαλισμένους με αρνητικό προφίλ κινδύνου θα αποζημιώνεται, ενώ αν συσσωρεύει θετικού προφίλ ασφαλισμένους θα αντιμετωπίζει αφαιρέσεις. Η εξισορρόπηση του κινδύνου διασφαλίζει τη δίκαιη κατανομή των εισφορών, την βιωσιμότητα του συστήματος αλλά παρέχει και την ασφαλιστική δικλείδα για να μην αποφεύγονται με οποιοδήποτε τρόπο άτομα υψηλού κινδύνου. ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΟ Ο κάθε ασφαλιστικός οργανισμός θα καθορίζει ελεύθερα το ασφάλιστρο του για την ελάχιστη ασφαλιστική κάλυψη, το οποίο ωστόσο θα ισχύει το ίδιο για όλους τους πολίτες που απευθύνονται κοντά του, ανεξαρτήτως όπως ήδη αναφέρθηκε από προϋπάρχουσες ασθένειες ή την ηλικία του αιτητή. Αν το ασφάλιστρο είναι ψηλότερο από την αξία που θα ορίσει η πολιτεία και θα καταβάλλει το ενιαίο κρατικό ταμείο, ο πολίτης επιλέγοντας τον συγκεκριμένο οργανισμό, θα γνωρίζει ότι θα πρέπει ο ίδιος να καταβάλει τη διαφορά ασφαλίστρου και ο ασφαλιστικός οργανισμός ότι θα έχει την υποχρέωση να εισπράξει το επιπρόσθετο ποσό απευθείας από τον πελάτη του. Οι ασφαλιστικοί οργανισμοί θα είναι κάτω από την πίεση του
5 ανταγωνισμού να μειώσουν το κόστος και να βελτιώσουν την ποιότητα της εξυπηρέτησης και της κάλυψης για να προσελκύουν περισσότερους πελάτες. Πρέπει να σημειωθεί ότι για οποιαδήποτε κάλυψη, πέραν από την ελάχιστη δια νόμου, ο ασφαλιστικός οργανισμός διατηρεί το δικαίωμα της επιλογής και τιμολόγησης του κινδύνου στα πλαίσια της δικής του πολιτικής. ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΕΠΟΠΤΕΙΑ Αυτό που σίγουρα εμάς δεν μας βρίσκει σύμφωνους στο προτεινόμενο ΓεΣΥ είναι το θέμα της εποπτείας. Δεν μπορεί και ούτε και πρέπει να είναι ίδιος οργανισμός επόπτης, ρυθμιστής και παροχέας, όπως σήμερα προνοεί το ΓεΣΥ. Συμφωνούμε με την εισήγηση της κυβέρνησης να αποσαφηνιστούν οι ρόλοι οι αρμοδιότητες και οι ευθύνες των αρχών που εμπλέκονται και να αποφευχθεί η σύγκρουση συμφερόντων. Στη πρόταση μας εισηγούμαστε η εποπτική αρχή να είναι τελείως ανεξάρτητη από κυβερνητικά σχήματα, ασφαλιστικούς οργανισμούς ή οποιοδήποτε εμπλεκόμενο φορέα. Μεταξύ άλλων να: Ορίζει το εύρος της ελάχιστης κάλυψης, την αξία της και να φροντίζει στη σταδιακή και συνεχή βελτίωση της Παρέχει την απαραίτητη υποδομή για την αποτελεσματική λειτουργία του συστήματος Διαπραγματεύεται την αγορά υπηρεσιών από όλους τους παρόχους και να μπορεί να ορίσει «reference price» την οποία να μπορούν να διαπραγματευτούν περαιτέρω οι ασφαλιστικοί οργανισμοί Διασφαλίζει υγιείς συνθήκες ανταγωνισμού για να παραμένει το σύστημα βιώσιμο και να αποφεύγονται καρτέλς Καθορίζει το ύψος των συν-πληρωμών Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να εκφράσω κάποιες σκέψεις και ανησυχίες που προκύπτουν από τις τροποποιήσεις που εισηγείται σήμερα η κυβέρνηση. Πιστεύουμε ότι το θέμα της αυτονόμησης των δημοσίων νοσοκομείων είναι κλειδί στην επιτυχία του ΓεΣΥ ιδιαίτερα σε ότι αφορά τον περιορισμό του κόστους και τη δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού για λειτουργία των νοσηλευτηρίων σε ισότιμο καθεστώς. Το ΓεΣΥ είναι καταδικασμένο σε αποτυχία, αν δεν προηγηθεί η δημιουργία του κατάλληλου περιβάλλοντος για να το υποδεχθεί. Αυτό με ή χωρίς την δική μας εμπλοκή. Προτεραιότητα συνεπώς έχει η οργάνωση των παρόχων υγείας με σημαντικότερη την αυτονόμηση των δημόσιων νοσοκομείων. Η πρόταση που κατατίθεται, εισηγείται την μετατροπή τους σε οργανισμούς δημοσίου δικαίου δηλαδή μοντέλο παρόμοιο των ημικρατικών οργανισμών με ισχυρή την εκπροσώπηση της κυβέρνησης στα ΔΣ. Με αυτό το μοντέλο γνωρίζουμε από εμπειρία ότι τα νοσοκομεία δεν θα καταστούν ευέλικτα και αυτόνομα. Κρίσιμες επιχειρησιακές αποφάσεις όπως θέματα προσωπικού, έγκρισης προϋπολογισμών και αγορές θα καθυστερούν λόγω των δαιδαλωδών διαδικασιών που ακολουθεί το δημόσιο με
6 αποτέλεσμα να περιορίζονται οι δυνατότητες των δημοσίων νοσοκομείων να ανταγωνιστούν τα ιδιωτικά, ενώ θα παρέχεται η δικαιολογία για μετατόπιση της ευθύνης στη κυβέρνηση, με αυξημένο τον κίνδυνο της συνεχούς κρατικής επιδότησης. Έχουμε την ισχυρή άποψη ότι η αυτονόμηση για να είναι αποτελεσματική θα πρέπει τα δημόσια νοσηλευτήρια να είναι οργανισμοί ιδιωτικού δικαίου. Μας ανησυχεί ιδιαίτερα η βιωσιμότητα του σχεδίου. Η επιτυχία της εφαρμογής του προϋποθέτει ένα προϋπολογισμό αξιόπιστο και όσο το δυνατόν πιο ακριβή (solid budget) που δεν θα αφήνει περιθώρια αβεβαιότητας και εκπλήξεων. Μόνον έτσι θα μπορέσει να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα και αποτελεσματικότητα του ΓεΣΥ σε βάθος χρόνου. Μας ανησυχεί διότι, ενώ το κόστος ήταν ένας από τους κυριότερους παράγοντες που καθυστέρησαν την εφαρμογή του ΓεΣΥ, σήμερα αποσιωπείται. Ο Δημήτρης θα αναφερθεί εξειδικευμένα στα θέματα της μελέτης για το προϋπολογιζόμενο κόστος και θα επεξηγηθούν οι ανησυχίες. Καταλήγω λέγοντας ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν επιδιώκουν μονοπώλιο ούτε ζητούν να αναλάβουν αποκλειστικά την ευθύνη του τομέα της υγείας. Διεκδικούμε το δικαίωμα να ανταγωνιστούμε με οποιοδήποτε δημόσιο ή άλλο οργανισμό με ίσους όρους. Μακριά από αφορισμούς μέσα από επιχειρήματα, θα πρέπει να μας εξηγήσουν γιατί είναι προς όφελος του πολίτη και της οικονομίας να διαγράψουν ένα επιτυχημένο κομμάτι του ιδιωτικού τομέα, που σήμερα αντιπροσωπεύει 104 εκ του κύκλου ασφαλιστικών εργασιών, για να το αντικαταστήσουν με ένα κρατικό μονοπώλιο. Θα πρέπει να εξηγήσουν στους χιλιάδες ασφαλισμένους που κατέβαλλαν ασφάλιστρα τόσα χρόνια τι θα απογίνουν τα ασφαλιστήρια τους ιδίως σε αυτούς που θα τους ζητηθεί να αντικαταστήσουν την κάλυψη με ένα υποδεέστερο σχέδιο πληρώνοντας περισσότερο. Θέλουμε ένα ακόμα μονοπωλιακό σύστημα που απλά θα διογκώσει ένα ήδη τεράστιο δημόσιο τομέα, που όλοι παραδέχονται ότι εκτός από το ότι είναι σπάταλος δεν εξυπηρετεί ούτε τον πολίτη; Που μακριά από ανταγωνισμό θα δημιουργήσει φαινόμενα κατάχρησης, διαπλοκής και διαφθοράς; Που θα αδυνατεί να δώσει στην κοινωνία τα βασικά και θα επιβαρύνει την οικονομία και τον οικογενειακό προϋπολογισμό χωρίς αντίκρισμα; Ή θέλουμε ένα ΓΕΣΥ που μέσα από τον ανταγωνισμό θα εξελίσσεται, θα σέβεται τον πολίτη και θα δουλεύει γι αυτόν; Ελπίζω η παρουσίαση μου να βοηθήσει στην απάντηση.